Ćwiczenie 2.doc

Ćwiczenie 2

1.      Definicja dezynfekcji, sterylizacji, aseptyki i antyseptyki. Podobieństwa i różnice.

DEZYNFEKCJA= ODKAŻANIE

Zespół czynności mający na celu zniszczenie wegetatywnych form drobnoustrojów chorobotwórczych. Znajdujących się poza organizmem żywiciela.

STERYLIZACJA= WYJALAWIANIE

Zespół czynności fizycznych fizykochemicznych lub mechanicznych prowadzących do całkowitego zniszczenia lub usunięcia wegetatywnych i przetrwalnikowych form drobnoustroje  znajdujących się w określonym, materiale płynie lub miejscu.

ASEPTYKA

Sposób postępowania mający na celu niedopuszczenie do zakażenia miejsc, płynów lub jałowych przedmiotów.

Antyseptyka

Sposób postępowania mający na celu niszczenie drobnoustroje w ranach, na błonie śluzowej i na skórze za pomocą antyseptyków w odpowiednich stężeniach.

ANTYSEPTYKI

Związki chemiczne o charakterze trucizn. Zabijace lub hamujące wzrost drobnoustrojów Np. kwas borny. Woda utleniona, nadmanganian potasu, chloramina.

Działanie bakteriostatyczne- środek dezynfekujący powoduje zahamowanie procesów wzrostu i rozmnażania się, nie powodując śmierci tej komórki

Działania bakteriobójcze- czynnik działający doprowadzi do śmierci komórki

2.      Wpływ czynników fizycznych na bakterie: promieniowanie, temperatura, pH, ciśnienie, podwyższone stężenie soli, ultradźwięki

WYJAŁAWIANIE

a)      PROMIENOWANIE

§         Wyjaławianie promieniami UV- promienie UV mają działanie bakteriobójcze (uszkadzające kwasy nukleinowe w komórce drobnoustroju), najsilniej działają promienie o długości fali około 2500A; odkażanie powietrza i powierzchni sprzętów w laboratoriach, salach operacyjnych.

Na skuteczność wyjaławiania promieniami UV ma wpływ: stopień zanieczyszczenia powietrza cząstkami mechanicznymi, długość fali promieni emitowanych przez lampę, czas napromieniowania, wilgotność powietrza, cechu indywidualne drobnoustroju.

Polega na niszczeniu struktury kwasów nukleinowych.

Pośrednie działanie na drobnoustroje poprzez wpływ na środowisko z pojawieniem się wolnych rodników i nadtlenków – wpływ toksyczny

§         Wyjaławianie promieniami gamma i X- głęboko przenikają przez przedmioty i płyny niszczą DNA i RNA w komórkach bakteryjnych i wirionach; powoduje pęknięcia obu nici kwasów nukleinowych, rzadziej jednej nici
wykorzystywane są głównie w przemyśle spożywczym do sterylizacji konserw i w przemysłowej sterylizacji płynów i przedmiotów

b)     TEMPERATURA

§         Opalanie- np. wyjaławianie ez i klatki po zwierzętach laboratoryjnych

§         Wyjaławianie w suchym powietrzu – wyjaławianie szkła laboratoryjnego, sprzętu stomatologicznego ect. ( ale bez gum)
przeprowadza się w sterylizatorach w temp. Od 160 do 200 °C,

§         Gotowanie – niszczy drobnoustroje w różnie długim czasie (15-20min)
Temp 100°C nie niszczy przetrwalników
do wyjaławiania: narzędzi lekarskich, sprzęt gumowy, pożywki bakteryjne

§         Pasteryzacja

§         Tyndalizacja

§         Wyjaławianie w bieżącej parze wodnej aparat Kocha, metoda ta służy do wyjaławiania pożywek materiałów gumowych szkła laboratoryjnego w temperaturze 100 stopni, czas wyjaławiania wynosi 15-30 minut, giną tylko formy wegetatywne

c)      pH

stężenie jonów H ma wpływ na powierzchnie komórki i jej zdolność do reagowania z niektórymi składnikami podłoża; wpływ na dysocjację środowiska dezynfekcyjnego, zwiększając lub zmniejszając jego działanie

np. Fenol skuteczniejszy w formie słabo dysocjowanej, a w pH ok. 10 osłabiona aktywność bakteriobójcza

d)     CIŚNIENIE

§         Wyjaławianie parą wodną pod zwiększonym ciśnieniem- przeprowadza się w autoklawach przy nadciśnieniu 1,5atmosfery w temp 112 °C przez 15 minut lub w temp 132 °C przez 5 minut, metodą tą można wyjałowić wszystkie materiały medyczne wytrzymujące temp. 140 °C giną wszelkie formy żywe drobnoustrojów oraz przetrwalniki, zarodniki i najbardziej oporne wirusy WZW t. B

§         Podciśnienie- obniżenie ciśnienia za pomocą pompy ciśnieniowej – usunięcie powietrza z autoklawu; podciśnienie 3 atmosfer przez ok. 4 min

e)      PODWYŻSZONE STĘŻENIE SOLI

f)       ULTRADŹWIĘKI

wyjaławianie ultradźwiękami- dochodzi do mechanicznego uszkodzenia komórki bakteryjnej poprzez jej rozerwanie od wewnątrz- kawitacja; wykorzystanie w preparatyce biologicznie czynnych fragmentów komórek bakteryjnych: antygenów, toksyn, struktur komórkowych

3.      Liofilizacja

§         to suszenie sublimacyjne, stosowane do produktów termolabilnych (nieodpornych na ogrzewanie)

§         W procesie liofilizacji należy najpierw zamrozić suszony preparat. W laboratoriach do zamrażania preparatów stosuje się najczęściej ciekły azot. Zamrożony preparat wprowadza się do próżni (zwykle ciśnienie poniżej 10 Pa), która jest niezbędna do zapoczątkowania sublimacji rozpuszczalnika.

§         Podczas liofilizacji sublimujące cząsteczki rozpuszczalnika potrzebują energii żeby przejść w stan gazowy. Pobieranie energii przez te cząsteczki powoduje obniżanie temperatury liofilizowanego preparatu, dzięki temu liofilizację można prowadzać długo, a preparat nie rozmarza. Do liofilizowanego preparatu należy dostarczać w sposób kontrolowany ciepło podtrzymujące sublimację. Jeśli masa liofilizowanego preparatu jest niewielka, często wystarcza ciepło samoistnie przekazywane przez ścianki naczyń. Podczas liofilizacji należy także usuwać (np. wymrażać) powstające opary rozpuszczalnika.

4.      sposoby wyjaławiania i odkażania za pomocą czynników fizycznych

Pyt 2

5.      definicja: dekoktacji, pasteryzacji, tyndalizacji + zastosowanie

§         Dekoktacja zabieg polegający na kilkunastominutowym działaniu na drobnoustroje wrzącą wodą lub nasycona parą wodną w normalnym ciśnieniu atmosferycznym. Określenie to łączy wyjaławianie za pomocą gotowania z wyjaławianiem bieżącą nasycona parą wodną w aparacie Kocha.

§         Pasteryzacja jednorazowe podgrzanie płynów do temp 62 °C przez 30 minut a następnie szybkie schłodzenie. W warunkach przemysłowych stosuję się tzw. szybką pasteryzacje podgrzewa się do temp 72 ° C przez 15 s. Proces ten niszczy tylko formy wegetatywne bakterii.

§         Tyndalizacja- jest to pasteryzacja dokonywana przez 3 kolejne dni, jeden raz dzienne. Ma na celu zniszczenie zarówno form przetrwalnikowych jak i wegetatywnych. Tyndalizacji poddaje się niektóre płyny lecznicze, pożywki bakteryjne, konserwy mięsne i roślinne.

6.      grupy chemicznych środków dezynfekcyjnych i mechanizmy ich działania  ODKAŻANIE

§         WODA - zmienia ciśnienie osmotyczne, powoduje pęcznienie i rozpad komórek bakteryjnych; woda również mechanicznie usuwamy drobnoustroje (zmywanie).

§         KWASY I ZASADY - zmieniają pH środowiska
Kwasy mineralne – borowy, węglowy; organiczne- octowy, mlekowy – bakteriobójcze – szkodliwe działanie jonów H. wytrącają roztwory koloidowe i denaturują białko
Zasady (NaOH, KOH) zmieniają odczyn środowiska na alkaliczny, hamujący rozwój bakterii. Wyższe stężenia bakteriobójczo słabsze bakteriostatycznie

§         ROZTWORY SOLI – zmieniają ciśnienie osmotyczne; sole metali ciężkich mają powinowactwo do białek powodując ich denaturajcę; działanie do silnie działających bakteriobójczo należą sole rtęci i srebra

§         ŚRODKI UTLENIAJĄCE- działają poprzez wydzielanie w środowisku wodnym wolnego tlenu atomowego, który utlenia i denaturuje protoplazmę ( ozon, woda utleniona, nadmanganian potasu) lub poprzez denaturację białek ( związki chloru- chlor gazowy, chloramina, związki jodu – jodyna, płyn Lugola)

§         BARWNIKI- stosuję się najczęściej błękit metylowy i zieleń malachinową; można odkażać śluzówki rany uszkodzoną skórę lub dodawać do pożywek wybiórczych jako czynniki hamujące wzrost bakterii, działają głównie na G+ a mniejszym stopniu na G-

§         POCHODNE FURANU- zakłócają cykl przemian oksydoredukcyjnych w komórce bakteryjnej ( wchodzą w miejsce cytochromu C): służą do odkażania śluzówek i ran

§         ZWIĄZKI ORGANICZNE- bakteriobójczo i denaturują białek komórkowych

-          Alkohole

-          Kwas karbonylowy ( + pochodne – fenol, krezol, lizol)

-          Aldehyd mrówkowy ( formalina)

-          Tymol

-          Rezorcyna

-          Metanol

Alkohole gł. etanol 70%; siła działanie wzrasta wraz ze wzrostem masy atomowej; stosowane jako rozpuszczalniki innych związków przeciwbakteryjnych (wzrasta działanie przeciwbakteryjne)

Kwas karbonylowy –niszczą formy wegetatywne bakterii i grzybów ich działanie polega na łączeniu się z elementami ściany komórkowej i z białkami komórki

Formaldehyd- głownie stosowany w laboratoriach i prosektoriach

§         MYDŁA- - zmniejszają napięcia powierzchniowe i mechanicznie usuwają drobnoustroje, słabe środki dezynfekcyjne.

§         Detergenty- sole kwasów tłuszczowych wyższych czwartorzędowych zasad amonowych, rozpuszczają się w tłuszczach i wodzie uwalniając wielkocząsteczkowe jony dodatnie, które łączą się z lipidami ściany komórkowej bakterii tworząc ścisłą warstwę wokół komórki, powoduje to zahamowanie przenikania składników odżywczych, zmiejszaja napięcie powierzchniowe ułatwiając mechaniczne spłukiwanie drobnoustrojów

§         Gazy- stosuje się w celu zniszczenia drobnoustrojów w powietrzu i na powierzchni przedmiotów najczęściej stosowany: tlenek etylenu, formaldehyd, ozon chlor fluor

INNY PODZIAŁ

§         Środki powierzchniowo czynne (rozwalają błonę lipidową):

o       Środki kationowe (przerywają błonę komórkową, łączenie dodatnio naładowanymi grupami z ujemnie naładowanymi grupami fosforanowymi fosfolipidów; reszty niepolarne zwiększają przepuszczalność błony np. chlorek alkilodimetylobenzyloamoniowy, chlorek cetylopirydynowy)

o       Środki anionowe (mydła i kwasy tłuszczowe, dysocjują w roztworze, łączą się z ujemnie naładowanymi grupami; najbardziej skuteczne przeciw bakteriom G+ np. siarczan sodowy oleinolu)

o       Środki niejonowe (rozpuszczalniki organiczne – przerywają błonę lipidową)

• związki fenolowe np. heksachlorofen

• alkohole np. Metanol, etanol,

§         Środki denaturujące:

o       denaturujące białko ( kwasy/zasady; skrajne wartości pH zaburzają strukturę 3rzędową – denaturacja; środki konserwujące żywność np. kwas benzoesowy, salicylowy, mlekowy, propionowy

o       metale ciężkie (np. rtęć, srebro arsen; wiążą się z gr. Sulfhydrylowymi białek – inaktywacja enzymów; toxic stosuje się miejscowo...