PARADYGMAT PATOGENEZY
àCo jest przyczyną choroby i na skutek jakich czynników u człowieka przejawia się konkretna choroba i konkretne zaburzenie, celem badań i analiz jest poszukiwanie czynników odpowiedzialnych za powstanie i rozwój patogenezy
à Wieloczynnikowa etiopatogeneza chorób (czynniki chorobowe: somatogeny, psychogeny, i czynniki społeczno-kulturowe)
WSPÓŁCZESNE ROZUMIENIE STRESU
Lazarus, Folkman: stres jako określona relacja między osobą a otoczeniem, która oceniana jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanowi
STRESORY JAKO POTENCJALNE ŹRÓDŁO STRESU
Siła i zasięg:
à Dramatyczne wydarzenia o rozmiarach katastrof
à Poważne wyzwania i zagrożenia
à Drobne codzienne utrapienia
Czas oddziaływania stresora:
à Wydarzenia stresowe jednorazowe
à Wydarzenia periodyczne lub cykliczne
à Stresory chroniczne, permanentne
à Sekwencje, ciąg wydarzeń stresowych, w których stresor inicjujący pociąga za sobą następne
Kontrowalność stresora:
à Wysoki stopień kontroli
à Kontrola ograniczona
à Brak kontroli
à Zmienna kontrowalność
REAKCJE NA STRES
Emocjonalne, fizjologiczne, behawioralne, motywacyjne
WSPÓŁCZESNA KONCEPTUALIZACJA RADZENIA SOBIE
Radzenie sobie: (Lazarus, Folkman) stale zmieniające się poznawcze i behawioralne wysiłki mające na celu opanowanie określonych zewnętrznych i wewnętrznych wymagań, ocenianych przez osobę jako obciążające lub przekraczające jej zasoby
Dwie funkcje radzenia sobie: realizowane mogą być zarówno poznawczo i behawioralnie
à instrumentalną: zorientowaną na problem
à samoregulacji emocji: zorientowaną na opanowanie reakcji emocjonalnych
Radzenie sobie jako:
à proces: złożony i dynamiczny proces obejmujący całość aktywności człowieka w danej sytuacji stresowej, stanowi ciąg zmieniających się w czasie strategii, związanych ze zmianami cech sytuacji i zmianami stanu psychofizycznego jednostki
à strategia: konkretne wysiłki podejmowane przez jednostkę w obliczu stresu stanowiące ogniwa procesu zaradczego, istniej duża zmienność stosowanych strategii w czasie procesu zaradczego oraz zależność od zmieniającego się kontekstu doświadczenia stresowego
à styl: posiadany przez jednostkę, charakterystyczny dla niej repertuar strategii radzenia sobie, kategoria stylu odnoszona jest do indywidualnego zróżnicowania dyspozycji determinujących zachowanie jednostki w warunkach stresowych
PSYCHOLOGICZNE KONSEKWENCJE STRESU
Ostra reakcja na stres: zazwyczaj natychmiast po zadziałaniu stresu fizycznego lub psychicznego, przemija w ciągu kilku godzin lub dni (oszołomienie, lęk, zab. orientacji)
Zaburzenia stresowe pourazowe: występują z opóźnieniem (wg ICD-10 do 6 m-cy) przeżywanie sytuacji stresowej (szczególna forma PTSD)
Zaburzenia adaptacyjne: zaburzenia czynnościowe rozwijające się w sytuacjach znaczących zmian życiowych, od kilku m-cy do kilku lat
pips