Lp.

Zagadnienie i treść

Uwagi

1.

2.

3.

1.

ROZPOCZĘCIE ZAJĘĆ

-meldunek

-wygląd zewnętrzny

-obecność

-pytania kontrolne

-temat i cel zajęć

Przyjmuję meldunek od starszego  grupy, sprawdzam obecność, podaję temat i cel zajęć, zwracam uwagę na dyscyplinę.

Czas: 5 min

2.

CZĘŚĆ GŁÓWNA

ZAGADNIENIA:

1. Życie i służba w symbiozie ze stresem

Codzienne życie nieuchronnie wystawia nas na ciężkie pró­by, chociaż na wiele różnych sposobów radzimy sobie z poja­wiającymi się problemami. Pojawiają się przeszkody, które trze­ba pokonać, braki, które trzeba uzupełnić, a także alternatywy, między którymi trzeba wybierać. Wszystko to powoduje, że na­sze motywy nie zawsze łatwo jest zaspokoić. Ludzi znajdują­cych się w tych bardzo różnych sytuacjach, łączy coś wspólne­go, otóż wszyscy doznają stresu. Przyczyny stresu są liczne i zróżnicowane, mogą być albo przyjemne, albo nieprzyjemne, jednak wszystkie one wymagają zmiany przystosowania, czyli readaptacji. Twórcą samego terminu, jak i badań naukowych nad stre­sem jest kanadyjski fizjolog Hans Salye. Użył on terminu stres w celu określenia niespecyficznej reakcji organizmu, powstają­cej w odpowiedzi na działania bodźców szkodliwych - stresorów, zwanej Ogólnym Zespołem Adaptacyjnym (GAŚ), reakcją organizmu na wszelkie stawiane mu wymagania. Stresorem jest każdy czynnik szkodliwy dla organizmu, czy to fizyczny, taki jak nieodpowiednie jedzenie, brak snu, uszkodzenie ciała, czy też psychiczny, jak utrata miłości, lub poczucia bezpieczeństwa. Wspomniany zespół adaptacyjny przebiega w trzech kolejnych stadiach :

1. Stadium reakcji alarmowej, zwanej czasami reakcją mo­bilizacyjną, podczas której zostają zmobilizowane siły obronne organizmu. Polega ono na zmianach fizjologicznych organizmu, które są pierwszą odpowiedzią na zadziałanie czynnika wywołu­jącego stres, czyli stresora. Reakcja alarmowa składa się z róż­nych skomplikowanych zmian biochemicznych zachodzących w or­ganizmie.

2. Jeśli kontakt z wywołującą stres sytuacją trwa nadal, to po reakcji alarmowej następuje stadium odporności - druga fa­za ogólnego syndromu adaptacyjnego. Organizm próbuje wytwa­rzać odporność na ten szczególny stresor wywołujący reakcje alarmową. Objawy, które występowały w pierwszym stadium stre­su znikają, mimo iż zakłócająca stymulacja trwa nadal, a proce­sy fizjologiczne, które uległy zakłóceniu w czasie reakcji alarmo­wej, powracają do normy.

3. Jeśli stresor jest mocno nasilony i działa przez odpowied­nio długi czas, zostaje osiągnięty punk, w którym organizm nie jest w stanie dłużej utrzymać swej odporności. Wchodzi on wów­czas w ostatnią fazę zmian związanych ze stresem - stadium wy­czerpania.

Psychologia zwraca uwagę na aspekty emocjonalne i po­znawcze reakcji stresowej, czyli na osobiste znaczenie nadawa­ne przez jednostkę czynnikowi szkodliwemu.

Pierwszą z prób zdefiniowania stresu psychologicznego by­ło tzw. podejście bodwowe, pokrewne do potocznego traktowa­nia stresu, jako sytuacji trudnej. Zgodnie z tym podejściem, stre­sem psychologicznym jest taka zmiana w otoczeniu, która typowo, to jest u przeciętnego człowieka, wywołuje wysoki stopień napię­cia emocjonalnego i przeszkadza w normalnym toku reagowa­nia2. Takie rozumienie stresu wywodzi się bardziej z nauk me­dycznych, z jednoczesnym aspektem psychologicznym, zwróceniem uwagi na przykre reakcje emocjonalne, najczęściej o treści lęko­wej. Zauważamy więc, że to rozumienie stresu jest podobne do rozumienia potocznego, zwracającego uwagę na występowanie w stresie stanu napięcia, poczucia zagrożenia czy lęku.

W definiowaniu stresu psychologicznego wskazanym jest brać pod uwagę: czynniki zewnętrzne, procesy wewnętrzne, oraz spostrzeganie sytuacji przez podmiot. Stresu nie można więc lo­kalizować ani w jednostce, ani w otoczeniu, lecz należy go ro­zumieć jako rodzaj relacji miedzy jednostką, a otoczeniem. Ro­dzaj relacji, czyli zakłócenie lub zapowiedź zakłócenia równowagi pomiędzy zasobami bądź możliwościami jednostki z jednej stro­ny a wymaganiami otoczenia z drugiej. Niekiedy tak właśnie rozumiany stres utożsamiany jest z sytuacją trudną. W ujęciu T. Tomaszewskiego, przez sytuację trudną należy rozumieć taki stan, w którym naruszona została równowaga podstawowych elementów sytuacji, a mianowicie: zadań, czynności, warunków i cech podmiotu3. Najistotniejszym jest więc sam moment zakłó­cenia równowagi. Można więc przypuszczać, że sytuacja staje się trudna, gdy dochodzi do naruszenia równowagi pomiędzy możliwościami jednostki, a zadaniami, czynnościami i warunka­mi ich wykonania. Do stresu dochodzi jednak wówczas, gdy za­chodzi stan nierównowagi pomiędzy wymaganiami a możliwo­ściami jednostki ale jednocześnie jednostka posiada motywację do stawienia czoła owym wymaganiom. Zauważamy więc, że współczesna teoria stresu psychologicznego zwraca uwagę na podmiotową percepcję sytuacji stresowej, jej poznawczą repre­zentację i ocenę. Inna koncepcja stresu psychologicznego, koncepcja Hobfolla, wychodzi z założenia, że ogólnym celem ludzkiej aktywności jest uzyskiwanie, utrzymywanie i ochrona cenionych obiektów, określanych jako zasoby. Autor koncepcji wyróżnia cztery rodza­je zasobów: przedmioty (np. mieszkanie, samochód), warunki (praca, małżeństwo), zasoby osobiste (umiejętności, skuteczność), zasoby energetyczne (pieniądze, wiedza). W tym przypadku stres psychologiczny definiuje się jako reakcję wobec otoczenia, w któ­rym istnieje: zagrożenie utratą zasobów netto, utrata zasobów

netto, brak wzrostu zasobów następujących po ich zainwesto­waniu. Spośród owych wymienionych okoliczności, najbardziej dotkliwym źródłem stresu jest utrata zasobów.

Hobfoll nie uważa określonego sposobu percepcji za ko­nieczny i wystarczający warunek uznania czynnika za źródło stre­su. Kładzie on nacisk na zasoby jednostki, a nie na ocenianie przez nią własnej relacji z otoczeniem.

Pojęcia zasobów i ich wyczerpywania może być pomocne, gdy przedmiotem zainteresowania stają się negatywne skutki stre­su i radzenia sobie, na przykład choroba jako skutek wyczerpa­nia zasobów odpornościowych organizmu czy koszty radzenia so­bie w postaci uszczerbku zasobów.

Zajmijmy się więc teraz przyczynami stresu. Czynniki powodu­jące stres nazywane są stresorami, Stresory są różnorodne i mo­gą być charakterystyczne z różnych punktów widzenia, z uwzględ­nieniem różnych właściwości bądź też wymiarów. Weźmy pod uwagę ich siłę oraz zakres oddziaływania (czy dotyczą pojedyn­czych osób, czy wielu ludzi). Stanowi to podstawę rozróżnienia:

1. Dramatycznych wydarzeń o rozmiarach katastrof, obej­mujących całe grupy społeczne, przykładem

tej kategorii stresorów są wojny, klęski żywiołowe, katastrofy itp. Określane są one niekiedy jako

sytuacje (stres) ekstremalne lub traumatyczne. Oso­by nimi dotknięte nie mogą ich nie zauważyć, lub też

być na nie obojętne.  Są to stresory uniwersalne. Charakteryzują się tym, iż:

• atakują najbardziej podstawowe wartości człowieka, jak życie, schronienie,

• stanowią niezwykle wysokie wymagania, którym nie moż­na sprostać, posługując się już istniejącymi  

   strategiami wykorzy­stywania posiadanych zasobów,

• często przychodzą bez ostrzeżenia,

• pozostawiają po sobie potężny ślad, który jest reaktywowa­ny, ilekroć pojawią się bodźce skojarzone z

danym   wydarzeniem.

2. Poważnych wyzwań i zagrożeń dotyczących jednostek lub kilku osób, do których najczęściej należą: śmierć   współmałżon­ka, rozwód, separacja, kara więzienia, śmierć kogoś z rodziny, zawarcie związku małżeńskiego, utrata pracy itp. W drugiej mie­rze dotyczą one zmian życiowych,

3. Drobnych, codziennych utrapień - stanowiących katego­...