DEFINICJA ETYKI Sp�r o normy moralno�ci l Jaka powinna byc norma moralna *musi dotyczy� dzia�ania prowadz�cego do szcz�cia cz�owieka, *powinna wi�za� si� z jakim� autorytetem, czyli formu�owa� konkretny nakaz post�powania, * dotyczy dzia�ania, kt�re wyra�a afirmacj� nale�n� komu� lub czemu� z racji przys�uguj�cej mu godno�ci. 2. Trzy ujecia etyki *endajmonizm: dobre jest to co prowadzi do dobra cz�owieka, *deontonomizm- dobre jest to co pochodzi od dobrego autorytetu; *personalizm- norma musi odpowiada� godno�ci cz�owieka. Odkrywca etyki to Sokrates, kt�rego naczelnym has�em by�o: "Cz�owieku odkryj samego siebie" 3 Przykladowe poglady etyczne dotyczace normy moralnosci: -Epikur (epikureizm)- rozumne d��enie do zaspokojenia potrzeb jest moralnie dobre; -Platon (neoplatonizm)- dobre jest to co prowadzi do tego co boskie i nie�miertelne; -etyka jako technika �ycia zbiorowego (Hobbes)-cz�owiek jest rozs�dnym egoist� d���cym do zachowania swojego bytu. Formu�uje prawa zabezpieczaj�ce go przed samozniszczeniem; -Emanuel Kant (imperatyw kategoryczny)- czy� to co by�oby dobre dla ciebie. Nie czy� drugiemu to co tobie nie mi�e. Post�puj wed�ug zasad post�powania innych ludzi, -etyka chrze�cija�ska- oparta o objawienia Pana Boga. Has�o: �Mi�uj bli�niego swego jak siebie samego* 1; 'etyka warto�ci-�r�d�em poznania warto�ci i rzeczywisto�ci jest intuicja. Przedstawiciele E. Hussar i M.Scheler. CZ�OWIEK JAKO OSOBA - Cz�owiek jest bytem pochodnym.Istnienie zawdzi�cza przyczynie. a)b�d�cej poza nim samym; b)cz�owiek jest bytem substancjalnym- jest istot� psychofizyczn� posiadaj�c� pierwiastek materialny 1.Trzy koncepcje czlowieka: idealizm- cz�owiek jest kszta�towany przez my�l (Kartezjusz- �my�l�, wi�c jestem"), rozwin�� to Hegel na tez� (z przyrody), antytez� (duch) i syntez� (duch absolutny wyra�aj�cy si� w moralno�ci), b)materializm-cz�owiek pojawi� si� na �wiecie jako produkt rozwoju materii (nasze my�li to ruch cz�steczek). c)spirytualizm- cz�owiek jest duchem bytuj�cym w ciele. 2.Personalistyczna koncepcja cz�owieka. Personalizm- cz�owiek jest bytem szczeg�lnego rodzaju, jest osob�. Definicja osoby pochodzi od Boecjusz� (6 wiek n.e.)- cz�owiek to indywidualna substancja istoty rozumnej. XIIw. �w. Tomasz z Akwinu: cz�owiek to samoistna istota wolna i bytuj�ca dla samego siebie. XXw. Maritain- osoba to wszech�wiat o naturze duchowej obdarzony wolno�ci� wyboru, stanowi�c tym samym niezale�no�� wobec �wiata. Wincenty Granat- rektor KUL-u -osoba ludzka to jednostkowy, indywidualny, cielesno- duchowy podmiot zdolny dzia�a� w spos�b rozumny, dobrowolny, moralny, spo�eczny w celu harmonijnego wzbogacenia siebie i innych w zakresie kultury. Wnioski personalizmu: a)prymat osoby ludzkiej- osoba ludzka jest najwi�kszym dobrem na �wiecie; b)dynamiczno�� osoby_- cz�owiek tworzy �wiat wewn�trznych i zewn�trznych warto�ci udoskonalaj�c si� przy tym, c)czlowiek jest istota spo�eczn�-staje si� cz�owiekiem w relacji do innych ludzi. FILOZOFIA ROZUMNYCH I WOLNYCH DZIA�A� I.Wedlug powyzszej filozofii personalistycznej podmiotowosc czlowieka wyraza sie przez swiadomosc i zdolnosc. A)swiadomy charakter dzia�a� ludzkich wg. Karola Wojtyly �a)swiadome dzialanie- czynie co chce; b)samo�wiadomo��-�wiadomo�� w�asnego istnienia, to co otacza i on sam jest przdmiotem jego powstania �c) "samowiedza swej swiadomosci- w wyniku relacji czlowieka do siebie samego.Relacja do siebie samego pozwala na INTROSPEKCJE, czyli wewn�trzny ogl�d siebie i okre�lenie relacji ludzkiego ,ja" do ludzkiego dzia�ania, czyli uznanie w�asnych czyn�w B) Wolno�� jako wyznacznik podmiotowo�ci cz�owieka. a)ludzkiei �wiadomo�ci, wolnosci: gospodarcze, polityczne, prawne; b)z etycznego punktu widzenia- �cis�y zwi�zek ludzkiej �wiadomo�ci z wolno�ci�, ��czy si� ze sfer� woli: wolno�� do: ma��e�stwa, celibatu, przyja�ni; wolno�� do: opinii innych, uzale�nie�. WOLNO��- to aktywna si�a o wyborze pomi�dzy dzia�aniem, a jego zaniechaniem, w konsekwencji wolno�� wyboru mi�dzy dobrem a z�em, a nieraz mi�dzy dobre a lepsze, pozostaje konflikt warto�ci- wybra� nale�y warto�� wy�sz�. Wolno�� le�y u podstaw �ycia duchowego, dzi�ki wolno�ci jest mo�liwy wyb�r warto�ci chrze�cija�stwa: wyb�r warto�ci to podstawowa forma kreatywno�ci cz�owieka (wyraz wsp�pracy z Bogiem). Wolno�� woli pozostaj�ca w bezpo�redniej relacji do poznawczych warto�ci (np. wiedza) umo�liwia to autodeterminizm, czyli decyzje cz�owieka o ograniczeniu swojej wolno�ci ze wzgl�du na wyb�r warto�ci wy�szych II. Z deterministycznego ujecia przedmiotowosci czlowieka. Cz�owiek jest podleg�y mechanizmom rz�dz�cym ca�� przyrod� i jego dzia�anie determinuje silniejszy motyw, kt�remu cz�owiek nie mo�e si� oprze�. III. Liberalistyczne pojecie przedmiotowosci czlowieka. Wolno�� stanowi przejaw naturalnej doskona�o�ci cz�owieka, jest samoistna nieograniczon� od wewn�trz si�� tw�rcz� w jego rozwoju. Cz�owiek nie potrzebuje ogranicze� bo sam decyduje co dobre. OBIEKTYWNE PRAWO ETYCZNE PRAWO NATURALNE- odwieczne boskie, zapisane w ludzkiej naturze, trzeba je tylko odczyta�. Wg. etyki personalistycznej prawo etyczne jest zakorzenione w naturze cz�owieka, tzn. poruszamy si� w zadanych nam przez stw�rc� granicach, kt�re zyskujemy przychodz�c na �wiat: np p�e�. Wg. etyki chrze�cija�skiej tw�rc� prawa etycznego jest B�g. Prawo naturalne- zbi�r praw kategorycznych, obiektywnych i absolutnych (powszechnych i niezmiennych) oparty na podstawowych imperatywach, kt�re uzdalniaj� cz�owieka lub grup� os�b do spe�nienia akt�w wewn�trznie dobrych, a unikanie wewn�trznie z�ych. I. imperatyw- nakaz, podstawowe imperatywy to og�lne nakazy np. przestrzegaj praw II. zbior norm- regu�y post�powania, ktore wyra�aj� nakaz lub zakaz, a nie tylko moraln� warto�� czyn�w. Dekalog- podstawowy zbi�r norm. Prawo naturalne- pr�buje opisa� motywy ludzkiego dzia�ania i jego podstawowe kategorie. Na normy prawa naturalnego cz�owiek reaguje poczuciem winy, gdy go nie przestrzega: a)normy obiektywne- nie wytwarzane przez rozum, ale odczytywane z natury ludzkiej; blpowszechne i niezmienne (absolutne) -tzw znane wszystkim ludziom, kt�rzy osi�gn�li normalny stopie� rozwoju umys�owego, wynik og�lnoludzkiej instytucji dotycz�cych tego co dobre, a co z�e nienale�nie od ludzkich mysli i subiektywnych pogl�d�w. Prawo naturalne- ukazuje nam normy trudne, od kt�rych cz�owiek chcia�by odst�pi�, ale du�o determinizmu sprawia, �e si� opiera. c)akty wewn�trznie dobre i ich spe�nienie i unikanie z�ych- nie nachodzi tu dziedzina akt�w moralnie oboj�tnych. Prawo naturalne jest �ci�le powi�zane ze �wiatem warto�ci i zmusza cz�owieka do refleksji nad relacj� jego dzia�ania do norm prawa marnego, i do oceny w�asnego zachowania. III. Transcendencja- podstawy transcendentne prawa naturalnego (te kt�re wychodz� poza). Imperatywna moc prawa naturalnego bierze si� z nik�d, ta pochodzi od odpowiedniego autorytetu i �wiat w kt�rym �yjemy nie zawiera intencji kt�ra by go nam dawa�a, okre�lamy zbiorem prawa naturalnego dlatego logiczny jest wniosek, �e tw�rc� prawa naturalnego jest B�g. Prawo naturalne- nakaz Bo�ej woli, kt�ra wie, �e cz�owiek potrzebuje �adu moralnego dlatego zobowi�zuje go do dzia�ania moralnie dobrego W w�tpliwo�ci nie nale�y dzia�a�- wybiera� to co dobre i pewne. PRAWO OBIEKTYWNE 1) Prawo obiektywne- etyczne aspekty prawa pozytywnego: a)prawo jest odniesieniem prawa pozytywnego do prawa obiektywnego; b)kompletny autorytet- prawodawca sam tworzy lub odnosi si� do tradycji lub obyczaj�w, c)uzdolnienie os�b i grup do dzia�ania moralnie dobrego, d)cele etycznie godziwe (prawo nie mo�e nakazywa� czego� z�ego, to co zostaje uznane za z�e-zostaje zakazane). 2) Funkcjonowanie obiektywnego prawa moralnego: a)promulgacja-podac do wiadomo�ci jako obowi�zuj�ce (ludzie maj� prawo do zapoznania si� z obowi�zuj�cym prawem); b)prawo moralne ukierunkowane jest na dobro wsp�lne (ma chroni� prawa osoby, ale tak�e chroni� dobro wsp�lne przed wp�ywami jednostki. PROBLEMY LUDZKIEGO SUMIENIA 1)Sumienie- moralna samo�wiadomo��, ujmuje czyn ludzki zar�wno na tle godno�ci osoby jak i na tle podmiotowej struktury osoby. W znaczeniu �cis�ym- to os�d typu, powinienem spe�ni� taki czyn wobec osoby, grupy. 2)Sumienie jest aktem "uzaleznienie" si� od prawdy (uzale�niamy nasze dzia�ania od prawdy o rzeczywistej warto�ci os�b lub rzeczy) i sumienie jest �r�d�em samoinformacji o zgodno�ci naszego dzia�ania z norma moraln� (w ten spos�b sumienie staje si� ostateczn� norma moralno�ci 3)Najwa�niejsze rodzaje sumienia; a)sumienie prawdziwe (oznacza to odczytywanie powinno�ci dzia�ania zgodnie Z obiektywnym, porz�dkiem moralnym); b) Sumienie bledne- bl�dnie odczytuje powinno�ci dzia�ania-ignorancja; c)sumienie pewne-codzienne, samorzutne poznanie moralne w�a�ciwe w praktyce �ycia przeci�tnego cz�owieka w warunkach mu dost�pnych (wykluczamy w�tpliwo�� odno�nie dzia�ania moralnego); d)sumienie w�tpliwe- to taki stan sumienia, w kt�rym cz�owiek nie jest w stanie doj�� do jakiegokolwiek s�du o warto�ci moralnej konkretnego czynu albo tez towarzyszy mu uzasadniona obawa, �e dany czyn jest z�y; e)sumienie zawiklane-konfliktowy stan sumienia cz�owieka (mysli, �e cokolwiek uczyni b�dzie z�em moralnym); f)sumienie trafne- umiej�tno�� os�dzenia du�ego z�a jako du�ego, a ma�ego jako ma�ego; g) Sumienie szerokie (wina ci�ka jest przez takie sumienie interpretowana jako wina lekka); *sumienie zatwardzia�e- przywi�zanie wewn�trzne do moralnego z�a; *sumienie faryzejskie- troska o zachowanie tylko pozor�w, pod publik�, h)sumienie skrupulanckie- upatrywanie winy tam gdzie jej nie ma, towarzysz� temu obawy i l�ki przed pope�nieniem z�a moralnego. 4)Podstawowe zasady funkcjonowania sumienia: a)dzia�a� nale�y w stanie sumienia praktycznie pewnego; b)cz�owiek powinien i�� za sumieniem pewnym, zawsze, nawet gdy znajduje si� ono w stanie sum...
Zywel