wprowadzenie - zagadnienia.odt

WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII I HISTORII MYŚLI PSYCHOLOGICZNEJ:

Początki:

1. Etap psychologii popularnej:

- wielkie mity

- przekazy ustne

- Iliada i Odyseja

2. Etap poszukiwania początków wszechrzeczy i pratworzywa

- refleksje nad losem człowieka

- Czy istnieje wspólny mianownik/pierwiastek wszystkich rzeczy w świecie?

3. Etap poszukiwania natury wszechrzeczy

- VI-V w p.n.e.

- Czy można opisać rzeczywistość złożoną za pomocą jakiś prawidłowości lub praw?

                                 np. Pitagoras – liczby

4. Pluralizm

- V w p.n.e.

- próba opisania świata i wszechrzeczy za pomocą dwóch lub większej ilości pierwiastków.

                                  np. Heraklit – ogień i woda, materia i duch

5. Człowiek – odrębność i wyjątkowość

- IV w p.n.e

- sens życia

- Sokrates, Stoicy i Epikurejczycy

6. Platon

- 427-347

- koncepcja duszy – rzeczywistość autonomiczna, niezależna od ciała

- stan idealny – harmonia – sprawiedliwość między poziomami duszy

- poziomy duszy

   im niższy poziom duszy tym potrzeby bardziej zwierzęce, egzystencjalne

   im wyższy poziom duszy tym jest on bardziej związany z bytowością i potrzebami duchowymi

7. Arystoteles

- 446-386

- traktat o duszy „De Anima” - właściwości duszy i opis ich poziomów

- psychologia jako nauka szczególna o duszy

- koncepcja duszy i psychologii – refleksja o duszy

Definicje psychologii:

1. Nauka o zachowaniu człowieka i innych zwierząt

- behawioryzm

- Ernest Hirpalt

2. Nauka o świadomości będącej odzwierciedleniem rzeczywistości zewnętrznej człowieka
3. Nauka o czynnościach człowieka i człowieku jako ich przedmiocie. Zachowanie człowieka jest ukierunkowane na cel.

Działy psychologii:

1. Teoretyczna
2. Stosowana:

- społeczna – człowiek w relacjach z innymi

- transportu

- psychiatria (dziedzina)

- kliniczna – zaburzenia funkcjonowania człowieka

- eksperymentalna – pomiar właściwości

- rozwoju – od poczęcia do starości

- psychoprofilaktyka – diagnoza i wsparcie dla marginesu spolecznego

- wychowania – łączona z psychologią nauczania

- rodziny – łączona z psychologią małżeństwa

- zdrowia - psychosomatyczne

- psychoterapia – długoterminowa, głębsze wymiary

- różnic indywidualnych – temperament, płeć

- ogólna

- organizacji i zarządzania

- pracy

- sportu

- reklamy

Dyscypliny pogranicza psychologii z innymi naukami:

1. psychosomatyka – choroba ujmowana jako podłoże zaburzeń psychicznych i somatycznych
2. psychofizjologia - wzajemny związek procesów psychicznych i fizjologicznych
3. psychofarmakologia – wpływ środków farmakologicznych na procesy psychologiczne
4. psycholingwistyka – psychologiczne podstawy funkcjonowania języka
5. neuropsychologia – związki między układem nerwowym a procesami poznawczymi
6. psychobiografia -  problemy związane z opisem i wyjaśnieniem indywidualnych życiorysów

Szkoła psychologii – grupa psychologów, badaczy podzielających poglady co do przedmiotu psychologii, jej celu oraz metod badawczych. Najczęściej skupieni są oni wokół jednego wiodącego badacza lub ośrodka badawczego.

Kierunek psychologii – grupa koncepcji psychologicznych opierająca się na wspólnych podstawowych i fundamentalnych założeniach.

Psychologia klasyczna – stara szkoła psychologii:

1. - XIX w

- koncepcje będące ogniwem łączącym filozofię ze współczesną psychologią

- paradygmat nauk przyrodniczych

- uprawiane przez filozofów, którzy także mieli wykształecenie specyficzne tj. nauki przyrodnicze

2. Strukturalizm

- twórca – Wilhelm Wundt

- szkoła niemiecka – uniwersytet w Lipsku

- psychologia jako nauka o świadomości, analiza elementów składowych świadomości.

- cel: poznanie elementarnych cząstek budujących świadomość

- metoda: ITROSPEKCJA – bezpośrednia metoda badania świadomości poprzez pokazywanie przedmiotu osobie badanej i pytanie się jej o wrażenia jakie ten przedmio w niej wywołuje.

- pytanie: Czy jest możliwe utworzenie tablicy świadomości na wzór tablicy Mendelejewa?

  Odpowiedź: Nie można utworzyć takiej tablicy, gdyż:

- koncepcja syntezy twórczej:

      Złożone zjawiska świadomości nie są jedynie sumą elementów, świadomość jest czymś więcej niż sumą wrażeń. Elementy świadomości ulegają przeobrażeniom w wyniku, których całości mają inny sens niż prosta suma elementów.

2+2=5

- Atomizm – psychologia elementów

- 1878r. Wundt zakłada I laboratorium psychologiczne – jest to symboliczne potwierdzenie, ze psychologia stała się odrębną nauką o własnych metodach.

- uczniowie: Edward Titchener doskonali metodę introspekcji i wprowadza różne jej warianty: pytaniowa, eksperymentalna, przypominania.

- krytyka introspekcji:

niesprawiedliwość sądu z introspekcji, ponieważ do końca nie wiemy czy osoba badana mówi prawdę, koloryzuje czy kłamie.

- obrona Wundta – sprawdzenie zjawisk introspekcji na wielu badanych osobach i potwierdzenie jej za pomocą twardych i mierzalnych dowodów.

3. Funkcjonalizm:

- twórcy: Wiliam James, John Dewey (USA)

- przedmiot badań to świadomość ujmowana w perspektywie jej funkcji.

- metoda: obserwacja i eksperyment

- silny wpływ pragmatyzmu – ukierunkowywał wszystkie badania naukowe na ich zastosowanie i funkcje

- koncentracja przeniesiona z badania indywidualnych zjawisk na tendencje powszechne, wspólne wszystkim – człowiek rozpatrywany jako element gatunku

- James – strumień świadomości – założenie, że istnieje realny, żywy strumień ludzkiej świadomości:

a) zmienność zjawisk świadomości

b) ciągłość

c) charakter indywidualny

d) struktura czasowa – uwzględnia przeszłość, teraźniejszość i przyszłość

e) struktura logiczna – zjawiska są powiązane, zrozumiałe, tworzą całość

f) struktura przestrzenna – figura-tło

- Dewey – myślenie problemowe i doświadczenia

Funkcją świadomości jest myślenie i podejmowanie decyzji. Każde nowe zadanie, sytuacja jest spostrzegana przez podmiot jako problem wymagający ustosunkowania się do niego , rozwiązania go lub dostosowania zachowania. Myślenie umożliwia wykorzystanie posiadanej wiedzy i doświadczenia do rozwiązania dostrzeżonego problemu.

Doświadczenie to całokształt wiedzy o sobie i świecie nabytej w toku życiu oraz w procesach rozwoju i wzrostu. Zdobywanie doświadczenia odbywa się zarówno z inicjatywy podmiotu jaki i poprzez realizację zadań w toku życia.

4. Asocjacjonizm
5. 1. - twórca – Edward Thorndike

- przedmiot: świadomość w perspektywie dynamiki tworzenia się złożonych zjawisk świadomości.

- asocjacja – łączenie się zjawisk

A

B

–                     

C

–                      aktywacja A (zapach), potem B (obraz),

a na końcu C (emocje).

–                      Jeżeli aktywuje się potem C jako pierwsze

to nastąpi samoczynna aktywacja A i B

–                      tworzenie dróg nerwowych – przetarcie

szlaków pomiędzy i szybsze aktywowanie.

ARYSTOTELES:

1. Trzy poziomy aktywności organizmów żywych:

- procesy wegetatywne - rośliny

- procesy motoryczne – zwierzęta

- procesy świadomości – człowiek – procesy myślowe

2. 5 zmysłów:

- wzrok

- słuch

- węch

- smak

- dotyk

3. Uczucia:

- przyjemność

- przykrość

4. Procesy myślenia:

- pojęcia

- sądy

- pojęcia + sądy = logika

5. Teoria asocjacyjna:

- wyjaśnia strukturę i przebieg złożonych procesów psychicznych ( procesów poznawczych)

- poszczególne akty świadomości mogą się ze sobą kojarzyć i tworzyć zjawiska złożone

6. 4 prawa kojarzenia:

- kojarzenie przez styczność w czasie

- kojarzenie przez styczność w przestrzeni

- kojarzenie przez podobieństwo

- kojarzenie przez kontrast

7. 2 rodzaje aktywności człowieka:

a) przyczyny sprawcze – zdarzenia poprzedzające dany akt (zachowanie reaktywne)

b) przyczyny celowe – zdarzenia następujące po wykonanym akcie ( zachowanie celowe)

8. aktywność człowieka jest zdeterminowana przez właściwości organizmu ludzkiego jako całości

- forma (roślinna, zwierzęca, ludzka), organizacja

Na czym polegają czynniki aktywizujące i ukierunkowujące aktywność człowieka?

1. Czynniki te tkwią w samym człowieku i działają od wewnątrz.

a. w organizmie człowieka działają czynniki aktywizujące i sterujące - Platon

2. Czynniki tkwią w stosunkach człowieka ze światem otaczającym i działającym od zewnątrz.

a. organizm jest zdolny do określonych rodzajów zachowania dzięki ogólnej organizacji jako zróżnicowanej całości. 

PLATON

1. pojęcie duszy
2. w materialnym ciele człowieka istnieje jakby niematerialna substancja czy siła, wrażliwa i aktywna, która kieruje nim od wewnątrz

TEORIA HOMUNKULUSA

wewnętrzny czynnik sterujący (Platon) traktowany jako duchowy sobowtór człowieka, wyposażony w wolną wolę i wyspecjalizowane władze, zdolny do istnienia także niezależnie od ciała.

CZŁOWIEK – ŚWIAT

1. człowiek traktowany jako przedmiot sterowany zewnętrznie przez oddziaływanie świata otaczającego
2. człowiek jako podmiot wywierający własny wpływ na przebieg zdarzeń dzięki umiejętnemu wykorzystaniu sił, którym sam podlega.

JAK CZŁOWIEK POZNAJE ŚWIAT?

1. subiektywne obrazy przedmiotów kształtują się w umyśle człowieka jako mozaika wrażeń, z których każde powstaje osobno pod wpływem oddziaływania bodźców fizycznych na organy zmysłowe.
2. Obrazy docierają do człowieka w formie ukształtowanej ( eidola)

Teoria Uczestnictwa – Arystoteles:

człowiek jako istota uczestnicząca w życiu społecznym i politycznym (zoon politikon)

1. Platon – pojęcie roli społecznej – funkcje człowieka w społeczeństwie

2. Teofrast – podkreślił znaczenie stosunków, w jakich każdy człowiek pozostaje z ludźmi i na tej podstawie opracował szczegółowa typologię ludzi. - charakter

3. Hipokrates – typologia ludzi oparta na ich cechach fizycznych – temperament