306.pdf

Zarządzanie wiedzą z punktu widzenia

twórców systemów informatycznych

Bożena Borowiec

Celem niniejszego artykułu jest przedsta-

wienie aspektów zarządzania wiedzą w fir-

mach tworzących oprogramowanie. W poniż-

szym tekście opisany jest wpływ różnych

narzędzi na proces tworzenia oprogramowa-

nia wraz z przykładowymi rozwiązaniami,

a także rola w procesie zarządzania wiedzą,

jaką pełni menadżer projektu, i jego główne

zadania. Wprowadzenie jednorodnego śro

dowiska tworzenia oprogramowania pozwala

na tworzenie oprogramowania według jedno-

rodnego schematu, czego przykładem mogą

być metodologie projektowe wprowadzane

przez kierowników zespołów programistów.

Według japońskich autorów Nonaki

iTakeuchi’ego,wiedzęmożnapodzielićna

dwarodzaje:wiedzędostępnąorazwiedzę

ukrytą(Nonaka,Takeuchi2000).Wiedza

dostępnajestwiedząspisaną,skodyfiko

waną,ogólniedostępnąprzezwszystkich

pracownikówwfirmie,jakinazewnątrz

firmy.Wiedzaukrytajestwiedząindywi-

dualną,specyficzną,znanątylkoposiada

czowiwiedzy,trudnądosformalizowania.

Wiadomejest,żewiedzajesttworzonaprzez

jednostki,dlategonależystworzyćmechani

zmypomagająceprzekształcićwiedzęukrytą

wwiedzędostępnądlakażdegoworganiza

cji.Wspomnianiautorzywyróżnilicztery

sposobykonwersjiwiedzy,układającesię

wspiralęwiedzy.

1. Wstęp

W obecnych czasach wiedza decyduje

oprzewadzekonkurencyjnejprzedsiębiorstw.

Ciągłezmianywotoczeniu,atakżewewnątrz

firmywymuszająnazarządzającychposia-

danieaktualnejinformacji,acozatymidzie

wiedzy. Zarządzanie wiedzą i posiadanie

aktualnejinformacjiwymaganejestrównież

przezzespołyprogramistówiichkierowni

kówwprocesietworzeniasystemówinforma

tycznych.Tylkoaktualnainformacjapozwala

nasprawnyprocestworzeniaaplikacji.

Jednaknapoczątkunależyprzytoczyć

podstawowedefinicjeskładającesięnanastę-

pującąsekwencję,tworzącewniektórych

publikacjachpiramidęwiedzy.

Dane → Informacje → Wiedza

„Danesąszczątkowymi,nieuporządko

wanymisygnałami,któremogąpochodzić

zeźródełpierwotnychalbowtórnych,two

rzonychwewnątrz,jakinazewnątrzorga

nizacji”(Brillman2002).

„Informacjepowstająjakorezultatinte

growaniaiporządkowaniadanych,które

wtensposóbnabierająznaczenia”(Brillman

2002).

„Wiedzajesttoinformacjawartościowa

izaakceptowana,integrującadane,fakty,

informacje”(Brillman2002).

Socjalizacja

Eksternalizacja

Internalizacja

Kombinacja

Rys. 1. Cztery sposoby konwersji wiedzy.

Źródło: Nonaka I., Takeuchi H. 2000. Kreowanie

wiedzy w organizacji, s. 96.

Spiralataskładasięznastępującycheta

pów(Nonaka,Takeuchi2000):

– Socjalizacja–odwiedzyukrytejdowie

dzyukrytej.Kluczemdozdobyciawiedzy

ukrytejwramachsocjalizacjijestdoświad

czenieosóbprzekazującychwiedzęnp.

nauczycieleprzekazująwiedzęuczniom,

spotkaniatypu„burzemózgów”.

– Eksternalizacja–odwiedzyukrytejdo

wiedzydostępnej.Wiedzaukrytaprezen

towanajestwpostacimetafor,analogii

czymodeli.Eksternalizacjajestkluczem

dotworzeniawiedzyidostarczanowych

pomysłówopartychnawiedzyukrytej.

1/2006

– Kombinacja–odwiedzydostępnejdo

wiedzydostępnej.Poziomkombinacji

pozwalanausystematyzowaniewiedzy

dostępnej poprzez kategoryzowanie,

ujednolicanieposiadanejinformacji.

– Internalizacja–odwiedzydostępnejdo

wiedzyukrytej.Internalizacjapozwala

naprzyswajaniewiedzydostępnejwob

rębwiedzyukrytej,tzw.„uczeniesię

przezdziałanie”.

Wprocesietworzeniaoprogramowania

zarządzaniewiedząpowinnonastępować

nakażdymetapietegoprocesu.Zarządzanie

wiedząmożezostaćzaimplementowanie

dziękiwprowadzeniuodpowiednichnarzę

dzi zarządzania wiedzą, jak i właściwej

współpracypomiędzyosobamiwdanym

zespole.Procestworzeniaoprogramowania

przedstawionyjestwskrócienarysunku2.

Jakwiadomo,produkcjaoprogramowa

niajestprocesembardzozłożonymiczaso

chłonnym.Pisanieaplikacjizajmujebardzo

częstomiesiące,anawetlata.Dawniejwie

dzaosóbpracującychworganizacjachprzez

wielelatgromadzonabyłanapapierzelub

wgłowachosóbposiadającychją.Informacja

zgromadzona w formie papierowej była

więctrudnadouaktualnienia,natomiast

informacjazgromadzonawgłowachosób

byłatrudnodostępna,zwłaszczajeślite

osobypracowaływdużychirozproszonych

organizacjach.Cześćzważnychinformacji

niebyłaprzechowywanaczyzarchiwizo

wana,awprzypadkugdyosobyposiadające

jąopuszczałydanąfirmę,byłabezpowrotnie

utracona(Falbo,Arantes,Natali2004).

Zewzględunazłożonośćprocesutwo

rzeniaoprogramowaniajegotwórcysąnaj

bardziejnarażeninabrakaktualnychinfor

macji,np.niewiedzawynikającazesłabej

analizysystemowej,niezrozumieniapotrzeb

klientaczyzłegozaprojektowaniasystemu.

Brakitepowodowaćmogąprzestojewpro

cesietworzeniaoprogramowania.Możeteż

ononiespełniaćwymagańklienta.Aby

uniknąćproblemówwynikającychzbraku

aktualnejwiedzywzespołachprogramistycz-

nych,należywprowadzićsystemlubsystemy

zarządzaniawiedząwdanymzespoleczy

wdanejorganizacji.Istnieniewspólnejplat

formywiedzypozwolinasprawnezarządza

nieprocesemtworzeniaoprogramowania.

Analiza

systemu

Projektowanie

systemu

Kodowanie

aplikacji

Testowanie

aplikacji

Ramy czasowe

Implementacja

Usuwanie

błędów

i adaptacja

Dalszy rozwój

aplikacji

Ramy czasowe

Rys. 2. Proces tworzenia oprogramowania.

Źródło: opracowanie własne

Procestworzeniawiedzyorganizacyjnej,

którymożnaprzenieśćnapoletworzenia

oprogramowania,przebiegapoprzezwdro

żenietrzechpostaw:

– tworzeniewiedzynapostawiewłasnych

eksperymentówidoświadczeń,czyliokre-

ślenie,ktojesttwórcą,aktojestodbiorcą

wiedzy,

– nabywaniawiedzyzzewnątrznp.poprzez

benchmarking,czyliuczeniesiępoprzez

porównywanieiudoskonalaniecudzych

rozwiązań,uczeniesięodliderówrynko

wych,

– sprzężeniewiedzyzzewnątrziwewnątrz

organizacji,czyliprzepływwiedzywprzed-

siębiorstwiemiędzypracownikami,zoto

czeniaiodpracownikówdosystemówIT

(Kisielnicki2003).

Istotnąrolęwprocesietworzeniawiedzy

wzespoleprogramistycznympowinienpeł

nićkierownikzespołu.Głównąjegorolą

wtakimprocesiepowinnobyć:

– ustaleniecelówdziałaniaiichrozumie

nie,

– pobudzanietwórczejaktywnościperso

neluzespołupoprzezsprawiedliwenagra-

dzanie,sposóbformułowaniarealizowa

nychzadań,

– kształtowanieodpowiedniejatmosfery

pracypoprzezeliminowanienapięć,bez

stronność kierownika, pobudzanie do

współpracywgrupie,omawianieiobiek

tywnąocenępracyposzczególnychczłon

kówzespołu,

– organizowaniespotkań,np.burzmóz

gów,pozwalającychnawymianęinforma-

2. Zarządzanie wiedzą w zespołach

programistycznych

Zarządzaniewiedząjesttozintegrowany

zestawdziałań,któregocelemjestodpo

wiedniekształtowaniezasobówwiedzyznaj

dującej się w głowach pracowników, co

pozwala na zwiększenie wartości danej

organizacji.Jesttoprocesidentyfikowania,

zdobywaniaiwykorzystaniawiedzymający

naceluzapewnienieorganizacjiprzewagi

konkurencyjnej(Rojek-Mikołajczak2004).

Studia i Materiały – Wydział Zarządzania UW

cjipomiędzyczłonkamizespołu(Nonaka,

Takeuchi2000).

Opróczczynnikówludzkichwynikają

cychzzarządzaniawiedząwprocesietwo

rzeniaoprogramowaniaistotnąrolęspeł

niająnarzędziainformatyczne.

Solution(www.empolis.com/pl/).Jegowdro

żeniepozwalagrupiena:

– identyfikacjętreściprzypomocyprofilu

użytkownika,

– poprawęwspółpracypomiędzypracow

nikamiipartneramiwzespołachprojek

towych,

– przechowywanietreściodużejobjętości

wpojedynczymlubwrozproszonychrepo-

zytoriach,

– objęciewszystkichkontrahentów/osób

wdanymprojekcieprocesamibizneso

wymi.

Innymnarzędziamiautomatyzującymi

pracę zespołów tworzących oprogramo-

waniesąnarzędziazwiązanezwykorzysta

niem zasobów Internetu, intranetu czy

pocztyelektronicznej.Rozwiązanieoparte

naInternecie,takiejakwyszukiwarki,listy

dyskusyjne,pozwalająosobomwymieniać

doświadczeniaidzielićsięswojąwiedzą.

Częstoteżsątomiejsca,gdziemożnauzy

skaćporadydotyczącekonkretnegorozwią

zanialubpoznaćinnenarzędziaułatwiające

procestworzeniaaplikacji.Dziękitakim

systemomdostępdoinformacjijestnatych

miastowy.Wbardziejrozbudowanejformie

systemywykorzystująceInternet/Intranet

jakopostawęfunkcjonowaniatoportalekor-

poracyjne.Systemytezjednejstronyzwie

rająinformacjezróżnychźródeł,azdrugiej

integrująistniejącesystemyworganizacji

istanowiąjednąplatformęichprezentacji

niezależnieodmiejsca,wktórymaktualnie

sięznajdujemy.Jednymzprzykładówopro

gramowaniadozarządzaniawiedząopar

tegonaportalukorporacyjnymjestgrupa

produktówOfficeObjects®firmyRodan

System.Architekturasystemuzarządzania

wiedząwedługfirmyRodanSystemprzed

stawionajestnarysunku2.,aszczegółowo

produktirozwiązanieopisanejestwlitera

turze(Staniszkis2005).

Ostatnimnarzędziempomocnymwze-

społach tworzących oprogramowanie są

narzędziasłużącedozdalnejnaukitzw.

systemye-learning(LearningManagement

Systems).Zaimplementowanietakichsyste

mów pozwala na zarządzanie kwalifika

cjamipracowników,prowadzenieanalizy

lukikompetencyjnejczyadministrowanie

szkoleniamiisporządzaniestatystykoraz

raportów. Przykładem jest system firmy

HewlettPackard.Głównezadaniasystemu

LMSto:

– dostarczanieiśledzeniezindywidualizo

wanychplanównauczania,programów

3. Narzędzia zarządzania wiedzą

Istniejewielenarzędzi,dziękiktórym

wiedza może zostać usystematyzowana

iułatwiałabędzieprocestworzeniaopro

gramowania.Podczastworzeniaoprogra

mowaniaistotnąrolęmogąodegrać:

– narzędziapracygrupowej( groupware ),

– systemyobiegudokumentówizarządza

nianimi( workflow ),

– Internet,intranet,pocztaelektroniczna,

portalekorporacyjne,

– narzędziadonauczaniazdalnego–e-lear-

ning(Burnat2003).

Narzędziapracygrupowejumożliwiają

swobodnyprzepływinformacjiidzieleniesię

nią.Pozwalająonezorganizowaćpracęze

społupracującegonadprojektem,śledzić

przebiegpracykażdegozczłonkówgrupy,

zapewniająpracęnadnajnowsząwersjądo-

kumentu(Wallis2003)Zadaniatakiezwykle

pełniąrepozytoriapracygrupowej,jakchoćby

teznajdującesięwnarzędziachtypuCASE

(np.SybasePowerDesigner)czynarzędzia

służące do zarządzania projektami (np.

MicrosoftProject).Zaproponowaniemeto

dologiiprojektowejnp.MDA( Model Driven

Architecture ) czy RUP ( Rational Unified

Process )pozwolinausystematyzowaniepracy

całegozespołuprojektowego.Wnarzędzia

pracy grupowej można zaliczyć również

narzędziasłużącedowideo-konferencji,np.

NetMeeting,któresądobrymsposobemna

szybkieprzesyłanieinformacji,komunikowa

niesięzezdalnymizespołamiprojektowymi

czyodbywaniespotkańwirtualnych.

Systemyobiegudokumentówizarządza

nianimiułatwiajągromadzenieiklasyfiko

waniedokumentówwfirmie.Systemytakie

powinnycechowaćsię:

– łatwościąwodnalezieniuposzczególnych

dokumentów

– integracjązespołówrozproszonychnp.

wkrajuczynaświecie,

– podziałeminformacjidostępnejdlapo-

szczególnychużytkownikówdanegosys-

temunp.dlaanalityków,programistów,

czykierownikówprojektów.

Cechytespełnianp.rozwiązaniefirmy

Empolis,IntelligentDocumentManagement

1/2006

Mapy

wiedzy

Tekst

Atrybuty

Mapy

wiedzy

Bazy

danych

Czas

Powi zania

SMD

Sieci

semantyczne

Hurtowanie

danych

Wyszukiwanie

Automatyczne

wnioskowanie

Integracja

zasobów

informacji

Drzewa

kontekstowe

Strony

www

Reprezentacja

wiedzy

Sieci

semantyczne

Hyper tekst

Dokumenty

papierowe

Systemy

zarzdzania

dokumentami

Pliki

System

zarządzania

wiedzą

Semantyczny

model danych

Grafy

procesów

Szyfrowanie

XML

RDF

Bezpieczeństwo

Podpis

elektroniczny

Forum

dyskusyjne

Repozytorium

Pliki

Uprawnienia Autentykacja

Współpraca

Tworzenie

wspólnej

ontologii

Zarzdzanie

wersjami

Zarzdzanie

hierarchi

pami ci

SZBD

Poczta

elektroniczna

Zarzdzanie

procesami

Internet

Rys. 3. Architektura systemu zarz�dzania wiedz�.

Źródło: Staniszkis, W. 2005. Architektura systemu zarz�dzania wiedz�; Praca zbiorowa pod redakcj�

Ludosława Drelichowskiego, s. 186.

certyfikacyjnychimateriałówdlazdefi

niowanychgruppracowników,

– przygotowaniededykowanychkatalogów

szkoleniowychikorzystaniezprostych

wobsłudze,zaawansowanychfunkcjo

nalniemechanizmówwyszukiwania.

Wielefirmdostarczającychtechnologiędo

tworzeniaaplikacjiprzygotowujetransfery

wiedzywtakiwłaśniesposób–poprzezInter-

net,np.firmaOracle(OracleUniversityHome

–http://education.oracle.com/web_prod-plq-

dad/plsql/show_desc.redirect?redir_type=3)

czySybase(SybaseLearning–www.Sybase.

com/education).UczeniepoprzezInternet

oszczędzaczasiskracaprocespoznawania

nowychtechnologiiczyproduktów,przezco

przyspieszagenerowaniewiedzywdanym

zespole.

wiedzy,czyliinformacji,coktośumie,jaką

wiedzęposiada,pozwolinaszybkidostęp

dokonkretnychosób,wprzypadkukiedy

nastąpitakapotrzeba.Innymrozwiązaniem

wzespołachprogramistycznychmożebyć

stworzenie„siecikomunikacji”,któreokre

ślić mogą nie tylko powiązania służbo-

we,ale również powiązania nieformalne

(Zalech,http://www.gazeta-it.pl/archiwum/

git13/sposoby_prezentacji_wiedzy.html).

Narzędziadoprezentacjiwiedzymogąbyć

rozszerzoneomacierzekompetencji,które

sąusystematyzowaneodnajmniejnieistot

nych,przezpodstawoweażdowyjątkowych

(Probst,Raub,Romhardt2002).

Zarządzaniewiedząjestdziedzinąstale

rozwijającąsię.Obecnasytuacjarynkowa

powoduje,żetwórcyoprogramowania,spe

cjaliści od zarządzania wiedzą, eksperci

zdanychdziedzintworzącoraztonowe

produktyinarzędzia,któremogąpomóc

pracownikom,użytkownikomsystemówna

ekstrakcję wiedzy pomocnej w dalszym

podejmowaniudecyzji.Corazwięcejtwór

cównarzędziskłaniasiędowłączeniawsy

stemyzarządzaniawiedząmodułówinteli

gentnych, np. systemy ekspertowe, sieci

neuronowe.Takiepołączeniamogąbyćcie

kawymnarzędziemdodalszegobadania

irozwojusystemówzarządzaniawiedzą.

4. Wnioski

Wybórodpowiednichnarzędzijestza-

leżny od wielkości grupy projektowej,

atakżeodwielkościprojektuwykonywa

negoprzezdanągrupę.Ciekawymurozma

iceniemwtakimgroniebędzierozrysowa

niemapywiedzydanegozespołu.Wiele

informacjinatematkażdegozczłonków

zespołutrzymanejestwaktachpersonal

nych,atakżewgłowiekażdejzosóbzaan

gażowanychwprojekt.Rozrysowaniemap

Studia i Materiały – Wydział Zarządzania UW

Informacje o autorce

Mgr Bożena Borowiec –StudiaDoktoranckie,

WydziałZarządzaniaUW.

E-mail:bozena@protoss.pl.

Materiałyinformacyjneorozwiązaniu:http://www.

sybase.com/education.

Nonaka,I.iH.Takeuchi.2000. Kreowanie wiedzy

w organizacji ,Warszawa:Poltext.

Probst,G.,Raub,S.iK.Romhardt.2002. Zarządza

nie wiedzą w organizacji ,Kraków:OficynaEkono-

miczna.

Rojek-Mikołajczak,I.2004. Techniki i narzędzia

informatyczne zarządzania wiedzą ,materiałyzkon

ferencji„Budowanieprzewagikonkurencyjnej–stra-

tegieitechnologiezarządzaniawiedzą”,Warszawa.

Staniszkis,W.2005.Architekturasystemuzarządza

niawiedzą.w:Drelichowski,L.(red.) Studia i mate-

riały Polskiego Stowarzyszenia Zarządzania Wiedzą ,

Bydgoszcz:PSZW.

Wallis,A.2003.Zarządzaniewiedząjakoczynnik

zwiększaniakonkurencyjnościprzedsiębiorstw,w:

Drelichowski,L.,Januszewski,A.iG.Dzieży. Zasto

sowanie technik informacyjnych w gospodarce i zarzą

dzanie wiedzą ,Bydgoszcz–Ciechocinek.

Zalech,W. Sposoby prezentacji wiedzy ,http://www.

gazetait.pl/archiwum/git13/sposoby_prezentacji_

wiedzy.html.

2004.Integrating

KnowlegdeManagementandGroupwareinaSoft-

wareDevelopmentEnvironment.w:Karagiannis,

D.,iU.Reimer.(red.) Practical Aspects of Knowledge

Management ,BerlinHeidelberg:Springer-Verlag.

Kisielnicki,J.2003. Zarządzanie wiedzą we współczes

nych organizacjach ,Warszawa:WSHiPim.R.Łazars-

kiego.

Materiałyinformacyjneoprodukcie:http://www.

empolis.com/pl.

Materiałyinformacyjneorozwiązaniu:http://www.

hp.com.pl/doc/2479.

Materiały informacyjne o rozwiązaniu: http://

education.oracle.com/web_prod-plq-dad/plsql/

show_desc.redirect?redir_type=3.

1/2006

Bibliografia

Burnat,G.2003.Wykorzystanietechnologiiinfor

matycznejwprocesiekreowaniawiedzyworgani

zacji.w:Porębska-Miąc,T.iH.Sroka(red.) Systemy

wspomagania organizacji , Katowice: Akademia

EkonomicznawKatowicach.

Falbo,R.,Arantes,D.iA.Natali.2004.Integrating

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: