Atlas ryb słodko- wodnych.doc

Atlas ryb słodkowodnych | Amur biały

Budowa zewnętrzna:
Ciało silnie wyciągnięte, podobne do ciała klenia. Pysk tępy, zagłębiony pomiędzy otworami nosowymi. Otwór gębowy lekko dolny, pozbawiony wąsów. Partie brzuszne zaokrąglone. Łuski duże, 42-45 wzdłuż linii bocznej, poniżej linii bocznej 5 rzędów łusek, w odróżnieniu od klenia, który ma ich tylko 3-4. Płetwa grzbietowa z 10, a odbytowa z 11 promieniami. Pierwsze trzy promienie pojedyncze, nie dzielone. Zęby gardłowe, dwurzędowe, na brzegach skośnie ścięte, bocznie ścieśnione i piłkowato pofałdowane. Grzbiet ciemnozielony do czarnozielonego. Boki jaśniejsze, zielonkawe. Łuski ciemno obramowane (tworzą wzór siatki). Maksymalna długość 120 cm.

Występowanie:
Spokojne, głębokie rzeki i jeziora Równiny Chińskiej (optymalna temperatura wody 22-26°C). Trudno jest dokładnie ustalić obszar pierwotnego występowania tego gatunku, gdyż już od X wieku byt on sztucznie hodowany w Chinach i wsiedlany do wielu wód. Do Polski ryba ta sprowadzona została po raz pierwszy w 1964 roku, do Republiki Federalnej Niemiec trafiła w roku 1965. Obecnie jest szeroko rozpowszechniona w całej Europie.

Tryb życia:
Amur biały znosi wprawdzie niskie temperatury wody, jest jednak typowo ciepłolubnym gatunkiem. W Chinach, w rzece Jangcy, dojrzałość płciową uzyskuje już w 4 i 5 roku życia (w wodach chłodniejszych dopiero w 6-8 roku). Ikra składana jest w silnym prądzie wody ponad żwirowym podłożem, Okres inkubacji pelagicznie spływających z prądem rzeki jaj wynosi 32-40 godzin (przy temperaturze wody 27-29°C).

Odżywianie:
Młode ryby odżywiają się początkowo drobnymi organizmami zwierzęcymi. Kiedy osiągną długość 6-10 cm przechodzą na pokarm roślinny. Ich przewód pokarmowy wydłuża się, przekraczając 2-2,5-krotnie długość ciała.

Ciekawostki:
Amur w naszych wodach nie rozmnaża się. Ryba znajdująca się w wodach Polski pochodzi ze sztucznych zarybień.

Atlas ryb słodkowodnych | Boleń

Budowa zewnętrzna:
Długie, wyciągnięte, bocznie nieco spłaszczone ciało. Głowa spiczasta, oczy małe. Szeroki, końcowo położony otwór gębowy. Nieco wysunięta szczęka dolna ma na końcu garbikowate zgrubienie, chowające się we wgłębieniu szczęki górnej. Łuski małe, 64-76 wzdłuż linii bocznej. W płetwie grzbietowej 10-11 promieni, w odbytowej 15-18. Krawędź płetwy odbytowej sierpowato wcięta. Zęby gardłowe dwurzędowe, 3.5-5.3. Ubarwienie grzbietu oliwkowozielone z niebieskawym połyskiem. Boki jaśniejsze, żółto lśniące. Strona brzuszna srebrzyście biała. Płetwy piersiowe, brzuszne oraz odbytowa są czerwonawe. Długość 50-75 cm, maksymalnie 120 cm (ciężar 12 kg).

Występowanie:
W wodach płynących, w większych jeziorach i zatokach od Europy Środkowej po Ural i Morze Kaspijskie. Występuje również w południowej Skandynawii. Podgatunek Aspius aspius taeniatus jest rybą wędrowną, żyjącą w południowych rejonach Morza Kaspijskiego. Blisko spokrewnionym gatunkiem jest Aspius vorax występujący na terenie Syrii w górnym dorzeczu Eufratu.

Tryb życia:
Młode ryby żyją w małych stadkach, w pobliżu brzegów. Rosnąc stają się coraz bardziej samotnikami, trzymającymi się nurtu rzeki. Tarło od kwietnia do czerwca, U samców występuje wysypka tarłowa. Bolenie żyjące w jeziorach i przymorskich zalewach wstępują na tarło do wpadających doń rzek. Złożenie ikry poprzedzone jest gwałtowną gonitwą i zalotami samca i samicy. Jaja składane są na żwirowatych ławach w silnym prądzie wody. Samica o ciężarze 2-3 kg złożyć może 80 000-100 000 ziaren ikry, która przyczepia się do kamieni. Okres inkubacji wynosi 10-17 dni. Dojrzałość płciową uzyskują w 4-5 roku życia.

Odżywianie:
W okresie młodzieńczym - różne gatunki drobnych, zwierzęcych organizmów. W wieku starszym - ryby, żaby, ptaki wodne i małe ssaki (gryzonie).

Ciekawostki:
Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy bolenia to rap, rapa, bielec, fat, fatynka, bolonek, cięga.

Atlas ryb słodkowodnych | Brzana

Budowa zewnętrzna:
Ciało wyciągnięte, smukłe, słabo wygrzbiecone o prawie prostej linii brzucha. Pysk ryjkowaty, wydłużony. Otwór gębowy dolny z grubymi, mięsistymi wargami, na krawędzi wargi górnej znajdują się cztery wąsiki. Łuski średniej wielkości, 55-65 wzdłuż linii bocznej. Płetwa grzbietowa krótka z 11-12 promieniami. Pierwszy jest najdłuższy i pogrubiony, na tylnej krawędzi piłkowany. W krótkiej płetwie odbytowej znajduje się 8 promieni. Płetwa ogonowa rozwidlona. Zęby trójrzędowe, 2.3.5-5.3.2. Ubarwienie grzbietu zazwyczaj brązowe do zielonoszarego. Boki jaśniejsze, złociście lśniące. Strona brzuszna biaława, często z czerwonawym połyskiem. Wszystkie płetwy szarozielone; piersiowe, brzuszne, odbytowa oraz dolny płat płetwy ogonowej czerwonawo podbarwione. U tego gatunku spotykana jest odmiana o pomarańczowożółtym zabarwieniu ("złota brzana". Długość 30-50 cm, maksymalnie 100 cm.

Występowanie:
Dobrze natlenione, czyste wody płynące o piaszczystym lub żwirowym podłożu (w rzece - kraina brzany). Często trzyma się poniżej przegród, śluz młyńskich oraz w pobliżu filarów mostów. Występuje w południowo-zachodniej Anglii, we Francji, na północ od Alp, po zlewisko Morza Czarnego. Brak jej w Irlandii, Szkocji, Danii i Skandynawii. Tworzy trzy podgatunki: Barbus barbus gallicus (dorzecze Garonny - Francja), Barbus barbus macedonicus (Dalmacja, Yardar) i Barbus barbus thessalus (Tesalia).

Tryb życia:
Stadna, przydenna ryba, przebywająca w ciągu dnia w strefie silnego prądu wody; aktywna również nocą. Tarło od maja do lipca. W tym okresie u samców pojawia się silna wysypka tarłowa, występująca w postaci białych, perełkowatych, rogowych guzków układających się rzędami na głowie i grzbiecie. Dojrzałe do tarła brzany wędrują dużymi stadami w górę rzeki. Tarliskami są żwirowe ławy leżące w płytkim nurcie. Liczba jaj 3000-9000, okres inkubacji 10-15 dni. Kleista, żółtawa ikra początkowo przyczepia się do kamieni. Po zapłodnieniu spłukiwana jest prądem wody pomiędzy kamienie, gdzie pozostaje do chwili wylęgania się larw. Przez pewien czas po wykluciu i zresorbowaniu zawartości woreczka żółtkowego przebywają one jeszcze na tarliskach. Dopiero później zaczynają stopniowo spływać z prądem wody w dół rzeki. Po raz pierwszy przystępują do tarła pomiędzy trzecim a czwartym rokiem życia. Zimują w głębokich jamach i zakolach pod nawisami brzegowymi.

Odżywianie:
Młode ryby zjadają drobne zwierzęta denne. Dorosłe odżywiają się fauną denną, larwami owadów, małymi rybkami, mięczakami, ikrą ryb oraz w niewielkim stopniu roślinami.

Ciekawostki:
Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy brzany to... barwena, brama, barbuna, barwanka, barwin, silawa, parna dulska, brynka, brząska, śliz, siulawa, maren, marena, meryna, kowbel, marenczuka.

Uwagi:
Ikra brzany jest trująca. W okresie tarła trujące mogą być również mięśnie jamy brzusznej. Zjedzenie ich powoduje wymioty i biegunkę.

Atlas ryb słodkowodnych | Certa

Budowa zewnętrzna:
Wyciągnięte, bocznie ścieśnione ciało (jego wysokość mieści się cztery razy w długości), o wydłużonym, w formie nosa, mięsistym pysku i dolnym podkowiastym otworze gębowym. Dolna warga nie jest zrogowaciała. Wzdłuż linii bocznej 53-61 łusek. W płetwie grzbietowej 11, w odbytowej 20-25 promieni. Zęby gardłowe jednorzędowe, 5-5. Grzbiet ciemny, szary do niebieskawego. Boki jaśniejsze, srebrzyste. Brzuch biały. W okresie tarła samce przybierają "szatę godową". Ich głowa i górna część ciała stają się czarne, aksamitnie lśniące. Strona brzuszna jest koloru pomarańczowego do czerwonawego. Płetwy parzyste i odbytowa czarne. Pysk czarny do niebieskoczamego. Długość 20-35 cm, maksymalnie 50 cm.

Występowanie:
Wolno płynące wody o piaszczystym lub mulistym podłożu oraz żyzne, nizinne jeziora. Forma podstawowa (Vimba vimba vimba) zamieszkuje zlewisko Morza Północnego i Bałtyku (niegdyś wstępująca do Wisły populacja była bardzo liczna). Tworzy cztery podgatunki: Vimba vimba bergi (dolny bieg Bohu), Vimba vimba carinata (Dunaj do Kubania), Vimba vimba persa (Morze Kaspijskie, dolny bieg Wołgi), Vimba vimba tenella (rzeki Krymu, Kubań, do zachodniej części Kraju Zakaukaskiego). Certa jeziorowa (Vimba elongata) występuje w jeziorach południowej Bawarii i górnej Austrii. Vimba melanops żyje w północnych dopływach Morza Egejskiego.

Tryb życia:
Stadna ryba, w ciepłych miesiącach zwykle przebywająca w płytkich przybrzeżnych partiach wody. Tarło - maj do czerwca. Ikra składana w płytkich miejscach, blisko brzegu. Przedstawiony opis życia dotyczy populacji osiadłych, nie opuszczających rzeki. Forma podstawowa Vimba vimba vimba jest rybą wędrówną. Żerowiska jej znajdują się w przybrzeżnych słonawych wodach morskich, skąd ryby podejmują wędrówkę rozrodczą do rzek. Tarliska znajdują się w płytkich odcinkach rzek o przejrzystej wodzie, kamienisto-żwirowym dnie i silnym prądzie wody. Dla populacji wiślanej tarliskami były karpackie dopływy Wisły (San, Wisłok, Wisłoka, Dunajec, Raba). By do nich dotrzeć, ryby wstępowały do Wisły już od sierpnia do października w roku poprzedzającym tarło (od połowy maja do pierwszych dni lipca). Młode ryby w pierwszych miesiącach życia przebywają w rejonie swych narodzin. Następnie rozpoczynają wędrówkę do morza, w ślad za powracającymi doń po tarle dorosłymi osobnikami.

Odżywianie:
Małe zwierzęta denne.

Ciekawostki:
Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy certy to... podluskwa, cyrka, cyrta, czarownica, czwyrka, czyrwka, kobyła, podluskwa, podusta.

Atlas ryb słodkowodnych | Jelec

...