Testy wydolnościowe w pulmonologii mają na celu:
-ocenę stopnia niepełnosprawności
-prognozowanie długości życia
-ocenę duszności wysiłkowej
-ocenę postępowania leczenia i rehabilitacji
Przewaga testów marszowych nad testami na cykloergometrze wynika z tego, że:
-jazda na rowerze jest mniej naturalną czynnością niż chodzenie
-wydolność oceniana podczas testu na rowerze może być ciężka do przełożenia na indywidualne możliwości pacjenta w czynnościach dnia codziennego
6MWT –test wdrożony w latach 80-tych, zaadoptowany z 12-minutowego testu biegowego. Od tego czasu stał się najpopularniejszym testem dla pacjentów z POChP, głównie ze względu na łatwość przeprowadzania. Wykonuje się go na korytarzu o długości 30-100metrów. Podstawowym pomiarem jest długość przebytego dystansu. Istnieje możliwoiść zatrzymania się, jeśli wystąpi taka potrzeba. Zachęca się pacjenta do marszu w każdej minucie. Używanie standardowych zwrotów jest istotne dla eliminacji efektów mobilizowania. Oprócz dystansu mierzy się przed i po teście: tętno, ciśnienie krwi, saturację, duszność w skali Borga i ból łydek. Do marszu przystępuje się bez rozgrzewki, istnieje możliwość korzystania z tlenu. Przeprowadzający test nie chodzi razem z badanym. Na koniec testu podaje się szklankę wody. Długość przebytego dystansu jest większa, jeżeli pacjent wykonywał w przeszłości ten test (efekt strategii) – poprawa wyniku o 0-17%. Efekt ten można zminimalizować, przeprowadzając test wstępny, lecz zalecane jest przeprowadzanie tylko jednego testu dziennie. W przypadku przeprowadzania testów na korytarzu o długości 10 i 90 metrów, osiągnięty dystans jest większy średnio o 54metry w przypadku tegop drugiego, natomiast przeprowadzanie testu na owalnej trasie wydłuża dystans o 28metrów (zwroty zmniejszają prędkość i efektywność marszu). Jeżeli pacjent korzysta z broncholidatorów krótko działających, test przeprowadza się 30-120minut po ich użyciu.
Programy rehabilitacji powinny zawierać standardowe zwroty stosowane w 6MWT.
Korelacja pomiędzy 6MWT i testem na cykloergometrze w pochłanianiu tlenu wynosi 0.5-0.8 w POChP. Korelacja z wynikami funkcjonowania płuc 0.17-0.55 – wynik 6MWT może być wysoki mimo zaawansowanego POChP. Słaba do średniej korelacja z dusznością r=0.3-0.4 dla skali Borga i Vas. Szeroki zakres korelacji z funkcją płuc i wskaźnikami jakości życia odzwierciedla submaksymalny charakter testu.
6MWT jest szczególnie przydatny do oceny efektów niefarmakologicznej terapii POChP. Poprawa dystansu po rehabilitacji w bardzo szerokich badaniach to średnio 49metrów. W badaniach NETT na 1218 pacjentach z FEV1 26.9% średnia poprawa wyniosła 23+-53.7m.
Obecnie niie istnieją standardy wyznaczające prawidłową długość dystansu w 6MWT. W dużych badaniach na zdrowych osobach w wieku 40-80lat mężczyźni osiągali średnio 576metrów a kobiety 494metrów. Istnieją inne badania, różniące się doborem grupy głównie ze względu na wiek czy częstość stosowania komend słownych.
Efekt pułapu – w czasie testu trucht jest niedopuszczalny, większość ludzi nie potrafi chodzić szybciej niż 4-5mph. Ponadto osoby średnio niewydolne mogą osiągać normalne lub prawie normalne dystanse w 6MWT. Powodem może być to, że u większości osób 6MWT odzwierciedla maksymalne możliwości kontynuowania ćwiczeń – około 90% maksymalnej wydolności wysiłkowej.
Osiągnięcie dystansu poniżej 155metrów po rehablititacji wskazuje na 45% śmiertelność w ciągu 4lat.
6MWT jest częścią wskaźnika BODE przewidującego śmiertelność w POChP. W BODE dystans poniżej 350metrów pogarsza prognozę, poniżej 150metrów wskazuje na wysokie ryzyko śmierci.
W 6MWT pytaniem jest, jaka zmiana dystansu w czasie oznacza pogorszenie lub polepszenie stanu. Metoda polegająca na pytaniu pacjenta o odczuwalną zmianę w perspektywie czasu ma korelację 0.2. Ponadto połowa pacjentów odczuwających polepszenie miała gorszy wynik w 6MWT.
ISWT, ESWT są testami rozwiniętymi w latach 90tych w Anglii jako alternatyma dla 6MWT. Do testu wykorzystano chód jako naturalna aktywność człowieka używaną w codziennej aktywności. Celem było zlikwidowanie czynnika strategii, motywacji, przygotowania i obeznania z testem. ISWT jest przygotowany jako test maksymalnej wydolności fizycznej bardziej zbliżony do testu na bieżni niż 6MWT.
Pacjent chodzi naokoło 2słupków znajdujących się w oddaleniu 9metrów, tempo jest narzucane zewnętrznie, przez sygnał audio nagrany z metronu, oznaczający konieczność zawrócenia za słupkiem. Tempo zmienia się o 0.17m/s w każdym etapie. Test zostaje zakończony, gdy pacjent nie daje rady utrzymać tempa lub wystepują symptomy nakazujące przerwanie testu. Podstawowym pomiarem w teście jest dystans. Nie ma opublikowanych należnych wartości i standaryzowanych wytycznych co do wykonywania testu zatwierdzonych przez profesjonalną organizację.
Test nie wymaga osobniczych umiejętności do strategii i nadawania sobie tempa.
ESWT został stworzony jako alternatywa dla ISWT i 6MWT, która lepiej odzwierciedla submaksymalny wysiłek, jaki pacjenci wykonują w codziennej aktywności. Przed ESWT wykonuje się 2-minutową rozgrzewkę we własnym tempie dla przyzwyczajenia do trasy. Tempo nadawane jest z zewnątrz, potrójny sygnał wskazuje konieczność zwiększenia prędkości, aż do momentu wystapienia duszności lub zmęczenia uniemożliwiającego kontynuowanie marszu, lub gdy upłynie 20minut. Podstawową mierzoną wartością jest czas marszu. Mierzy się także tętno, ciśnienie tętnicze, saturację, duszność w skali Borga oraz osczucie stopnia ciężkości wysiłku. Brak jest komend słownych poza początkowym instruktarzem. Zaleca się próbny marsz dla wyeliminowania efektu uczenia się.
ESWT przeprowadzony na bieżni daje dłuższy czas marszu. Nie ma oficjalnych wytycznych co do przeprowadzania testu, dlatego zaleca się przeprowadzanie go według oryginalnego opisu.
ISWT wiąże się z wykonywaniem wysiłków maksymalnych i submaksymalnych testów wysiłkowych. Dystans w ISWT silnie koreluje maksymalnym pochłanianiem tlenu w teście na cykloergometrze rowerowym r=0.73-0.88 i dystansem w 6MWTr=0.70-0.91. Korelacja między czynnością płuc a dystansem ISWT słaba r=0.3, podobnie jak w 6MWT.
Dystans w ISWT i ESWT zmienia się po programie rehabilitacyjnym, ale nie zostało to tak dokładnie zbadane jak w 6MWT.
Podawanie broncholityków krótko działających wydłuża średnio dystans o 30metrów. 80%ESWT po 13tygodniowej rehabilitacji był średnio dłuższy o prawie 5minut. W innych badaniach dystans ISWT dłuższy o 40metrów a ESWT o 235metrów. Czas ESWT polepszony o 400sekund, co stanowiło 160%poprawę. Dlatego ESWT lepiej odpowiada ocenie efektów rehabilitacji niż ISWT i prawdopodobnie jest lepszym wskaźnikiem stanu funkcjonalnego . Nie ma określonych średnich norm dystansu ISWT dla ludzi zdrowych , dlatego nie ma wartości do których można by odnieść wyniki osób chorych. Dlatego otrzymane wyniki mają znaczenie w porównywaniu zmian w czasie lub wyników w grupach.
Podsumowanie:
Wybór zależy od tego, co chcemy oceniać – czy szczytowe zdolności wysiłkowe czy wytrzymałościowe.
fizjo.awf