Język ciała.pdf

POROZUMIEWANIE SIĘ BEZ SŁÓW

Sygnały niewerbalne niosą wiele ważnych informacji o wzajemnych ustosunkowaniach

rozmówców. Posługujemy się nimi zwykle intuicyjnie, mało świadomie, słuchając i patrząc na

osobę, z którą się kontaktujemy. Małe dzieci potrafią odczytywać nastawienia emocjonalne

dorosłych nawet wtedy, gdy jeszcze dobrze nie opanowały mowy. Język ciała jest wprawdzie mało

precyzyjny, ale bardzo znaczący, prawdopodobnie dlatego, że w znacznej mierze nie podlega

świadomej kontroli. Przekazami niewerbalnymi świadomie posługują się osoby, które były

specjalnie szkolone, aby wywoływać określone wrażenie u odbiorców, np. aktorzy, niektórzy

politycy.

W dzieciństwie i młodości zwykle poddawani jesteśmy treningowi ograniczającemu naszą

ekspresję ciała. Od rodziców i wychowawców dowiadywaliśmy się, że nie możemy zbyt głośno

krzyczeć i podskakiwać z radości, płakać z bólu lub smutku, odwracać się tyłem do kogoś, z kim

nie chcemy rozmawiać, uciekać, kiedy czegoś się boimy itp. W kształtowaniu indywidualnych

wzorów niewerbalnego zachowania znaczną rolę odegrało naśladowanie dopuszczalnej ekspresji

ludzi dorosłych. Niemniej nasz aktualny nastrój, stosunek emocjonalny do rozmówcy lub też

tematu rozmowy najczęściej wyrażamy w postaci minimalnych ruchów mięśni twarzy, rąk, całego

ciała, intonacji czy melodii głosu. Możemy być zarówno obserwatorami drugiego człowieka, jak i

rozpoznawać sygnały płynące z własnego ciała (np. napięcie mięśni, przy spieszony oddech, gdy

przeżywamy napięcie emocjonalne).

Przekazami niewerbalnymi są wszystkie pozasłowne sygnały płynące z ciała (Pease, 1993).

Możemy je obserwować wzrokiem, usłyszeć, wyczuć dotykiem (np. spocone i wilgotne dłonie

osoby doświadczającej napięcia emocjonalnego). Stosunkowo łatwe do zaobserwowania są takie

przejawy mowy ciała, jak: mimika twarzy, gesty rąk, wygląd sylwetki, ruchy całego ciała, zmiany

koloru skóry (czerwienienie się lub bledniecie) itp. Poza treścią wypowiadanych słów wiele

informacji jest zawartych w tonie głosu, jego melodii, intonacji, głośności, szybkości mówienia, w

czynionych przerwach w wypowiedzi, milczeniu.

W większości sytuacji społecznych mamy stosunkowo mały dostęp do sygnałów, które możemy

odbierać dotykiem. W świecie ludzi dorosłych swobodny dotyk jest zastrzeżony przede wszystkim

dla kontaktów erotycznych. Głównie dotyk dłoni przy powitaniach i pożegnaniach jest

powszechnie dostępnym źródłem informacji o drugim człowieku. Tak więc możemy korzystać

przede wszystkim z takich informacji, jak siła nacisku podawanej nam dłoni, jej temperatura i

wilgotność skóry.

Istnieją co najmniej dwa źródła zróżnicowania wzorów przekazów niewerbalnych - "przepisy"

kulturowe i indywidualne doświadczenia człowieka. W obrębie jednej określonej kultury istnieją

względnie powszechnie przyjęte niewerbalne wzory ustosunkowań emocjonalnych. Dzięki temu

możemy je jednoznacznie odbierać i trafnie interpretować. Trudności z rozumieniem przekazów

niewerbalnych powstają podczas kontaktów z ludźmi pochodzącymi z innych kultur niż nasza

własna.

W kulturach Wschodu ekspresja uczuć jest bardziej spontaniczna. Rytuał powitania wyraża się

w obejmowaniu, uściskach (w krajach arabskich pocałunek w twarz) - nie tylko w kontaktach z

członkami własnej rodziny. W kulturze Zachodu preferowane jest utrzymywanie pewnego dystansu

w kontaktach z innymi. Ludzie są bardziej powściągliwi w okazywaniu miłości. Społeczne

interakcje wyrażane są w ściśle określonych formach, np. powitanie przez podanie dłoni.

Aczkolwiek we Włoszech, Hiszpanii, a nawet we Francji formy powitania są bardziej różnorodne i

spontaniczne - uścisk, pocałunek, długotrwałe przytrzymywanie dłoni itp.

GESTY RĘKI DOTYKAJĄCEJ TWARZY

OSZUSTWO, WĄTPLIWOŚĆ, KŁAMSTWO

W jaki sposób zauważyć, że ktoś kłamie? Rozpoznanie niewerbalnych gestów sygnalizujących

oszustwo jest jedną z najważniejszych umiejętności, którą można posiąść. Jednymi z najczęściej

stosowanych symboli oszustwa są symbole używane przez trzy mądre małpy, które nie słyszą, nie

mówią i nie widzą zła. Gesty ręki dotykającej twarzy są elementem podstawowych ludzkich gestów

oszukańczych. Im człowiek starszy tym jego gesty ręki dotykającej twarzy są bardziej

wyrafinowane i mniej klarowne, ale zawsze pojawiają się, gdy dana osoba kłamie, ukrywa coś albo

bierze udział w oszukiwaniu: oszustwo może także oznaczać wątpliwość, niepewność, kłamstwo

lub przesadę. Ważne jest, by gestów ręki dotykającej twarzy nie interpretować w oderwaniu

Zakrywanie ust

Dłoń zakrywa usta a kciuk opiera się o policzek, gdy podświadomość rozkazuje stłumić kłamliwe

słowa, które dopiero co wypowiedzieliśmy. Czasami ten gest jest ograniczony do przykrycia ust

kilkoma palcami lub zaciśniętą pięścią, jednak znaczenie pozostaje to samo.

Jezeli osoba mówiąca używa tego gestu, to świadczy on, że mówi nieprawdę. Jeżeli zaś osoba, z

którą rozmawiasz, zasłania swoje usta w chwili, gdy mówisz, to oznacza, że wydaje jej się, że ty

kłamiesz!

Dotykanie nosa

Dotykanie nosa jest w rezultacie wyszukaną, zamaskowaną formą gestu zasłonięcia ust. Może ono

składać się z kilku delikatnych potarć pod nosem, lecz może być też jednym szybkim, prawie

niedostrzegalnym dotknięciem.

Pocieranie oka

Pocieranie oka jest próbą ukrycia widocznego oszustwa lub uniknięcia patrzenia w twarz drugiej

osobie, którą się okłamuje. Mężczyźni zwykle energicznie pocierają oczy; jeżeli kłamstwo jest

duże, zwykle wpatrują się w podłogę. Kobiety wykonują małe, delikatne ruchy pocierania tuż pod

okiem albo dlatego, że nauczono je w dzieciństwie unikać wykonywania energicznych ruchów, lub

by zapobiec rozmazywaniu się makijażu. Kłamanie przez zęby jest znanym wyrażeniem, które

odnosi się do zespołu gestów: zaciśniętych zębów i fałszywego uśmiechu, połączonego z gestem

pocierania oka i przewrotnym spojrzeniem.

Pocieranie ucha

Jest to w efekcie próba 'niesłyszenia' złych wiadomości - słuchacz kładąc rękę za uchem lub je

pocierając, jakby usiłuje zagłuszyć słowo. Inne odmiany tego gestu to: pocieranie ucha z tyły,

wiercenie końcówką palca w uchu, ciągnięcie za płatek ucha lub zginanie całego ucha w taki

sposób aby przykryć jego otwór.

Drapanie szyi

Gest ten jest oznaką wątpienia albo niepewności i jest charakterystyczny dla osób, które mówią:

'nie jestem pewien czy się zgadzam' Jest szczególnie wyraźny, kiedy język mówiony zaprzecza

temu gestowi.

Pociąganie kołnierzyka

Kłamstwo powoduje podrażnienie delikatnej tkanki skóry twarzy i szyi natomiast tarcie lub

drapanie jest konieczne do uśmierzenia tego uczucia. Stosuje się ten gest m.in. gdy człowiek

gniewa się lub jest sfrustrowany i musi odciągnąć od szyi, próbując dopuścić świeże powietrze do

niej.

Palce na ustach

Podczas gdy większość gestów, w których ręka dotyka twarzy, oznacza kłamstwo lub oszustwo,

palce w ustach są zewnętrzną manifestacją wewnętrznej potrzeby upewnienia się. Kiedy pojawia

się ten gest, stosowne będzie podanie danej osobie gwarancji i zapewnień

GESTY POLICZKÓW I PODBRODKA

Nuda

Bębnienie palcami o stół i nieprzerwane lekkie uderzanie stopami o podłogę są często

interpretowane przez profesjonalnych mówców jako objawy nudy, ale w rzeczywistości

sygnalizują one niecierpliwość. Szybkość uderzania palcami lub stopami jest sygnałem

zniecierpliwienia osoby - im szybsze uderzanie tym większe zniecierpliwienie.

Ocena

Ocena jest sygnalizowana przez zaciśniętą pięść spoczywającą na policzku, często ze wskazującym

palcem uniesionym do góry. Jeżeli zdarzy się, że osoba zacznie tracić zainteresowanie, ale ze

względu na dobre obyczaje chce wyglądać na zainteresowaną, pozycja zmieni się nieznacznie, tak

że wnętrze dłoni podpiera głowę. Kiedy palec wskazujący jest skierowany do pionowo do góry, a

kciuk podpiera podbródek, słuchacz ma krytyczny stosunek do mówcy lub tematu.

Głaskanie brody

Ten gest sygnalizuje podejmowanie decyzji. Jeżeli np. po geście głaskania podbródka nastąpi

skrzyżowanie rąk i nóg oraz odchylenie się do tyłu w krześle można przyjąć, że została podjęta

decyzja przeciwna do naszych planów.

GESTY POCIERANIA I POKLEPYWANIA GŁOWY

Jeżeli osoba klepie się w czoło to sygnalizuje, że nie jest zastraszona tym, że wiesz o jej

zaniedbaniu, ale kiedy pociera tył swojej szyi niewerbalnie mówi, że jesteś dosłownie 'bólem w

karku' dlatego, że wytkąłeś jej uchybienie. Osoby notorycznie pocierające tył szyi, mają skłonności

do postawy negatywnej lub krytycznej, podczas gdy ci, którzy zwykli pocierać czoło, aby

niewerbalnie przyznać się do błędu, są bardziej otwarci i mniej wymagający

gesty dłoni

OTWARTOŚĆ I UCZCIWOŚĆ

Przez wieki otwarte dłonie były kojarzone z prawdą, uczciwością, wiernością i posłuszeństwem.

Wiele przysiąg składa się z ręką na sercu, dłoń jest uniesiona, kiedy ktoś składa zeznania w sądzie.

W codziennych rozmowach ludzi używają dwóch podstawowych pozycji dłoni. W pierwszej dłoń

jest otwarta i odwrócona do góry. Jest to pozycja charakterystyczna dla żebraków proszących o

pieniądze lub jedzenie. W drógiej dłoń zwrócona jest ju dołowi, jak gdyby coś zatrzymywała lub

powstrzymywała.

Kiedy ktoś zaczyna mówić prawdę, pokazuje drugiej osobie całe dłonie lub ich część. Podobnie jak

większość języka ciała, jest to gest całkowicie nieświadomy, dający wskazówkę, że ta druga osoba

mówi prawdę.

ŚWIADOME ZASTOSOWANIE DŁONI W CELU OSZUSTWA

Jeżeli powiesz wierutne kłamstwo i zachowasz otwarte dłonie, możesz mimo wszystko wydać się

swoim słuchaczom nieszczery, ponieważ nie zobaczą oni gestów, jakie powinny być widoczne przy

okazywaniu uczciwości, mało tego, pojawi się wiele gestów negatywnych towarzyszących

kłamstwu, które w związku z tym będą w niezgodzie z otwartymi dłońmi. Niektórzy rozwinęli w

sobie specjalną sztukę dopełniania swoich werbalnych kłamstw sygnałami niewerbalnymi. Im

skuteczniej potrafi naciągacz użyć niewerbalnych gestów uczciwości podczas mówienia

nieprawdy, tym lepszy jest w swoim 'zawodzie'.

Jednakże przez ćwiczenie gestów otwartych dłoni podczas porozumiewania się z innymi możliwe

jest, że będziemy wydawali się bardziej wiarygodni i odwrotnie, kiedy używanie gestów otwartych

rąk staje się naszym zwyczajem, skłonność do mówienia nieprawdy maleje.

Władza dłoni

Istnieją trzy podstawowe gesty dłoni wyrażające rozkaz:

- dłoń otwarta ku górze - używana jest jako gest wyrażający uległość i nie ma w sobie nic

zastraszającego: jest to gest podobny do błagalnego aktu ulicznego żebraka. Osoba proszona o

przeniesienie pudełka nie odczuje żadnego nacisku w tej prośbie i w normalnej sytuacji -

przełożony/podwładny - nie poczuje się przezeń zagrożona.

- dłoń otwarta zwrócona ku dołowi - w grę zaczyna wchodzić autorytet. Osoba do której

skierowałeś prośbę, odczuwa, że został wydany rozkaz i może nastawić się w stosunku do ciebie

antagonistycznie, zależnie od waszych wzajemnych stosunków.

- zamknięta dłoń z palecem wskazującym coś - wskazywanie za pomocą palca jest jednym z

najbardziej irytujących gestów, jakich można użyć mówiąc, szczególnie jeżeli 'uderzenia' zgadzają

się z rytmem wypowiadanych słów.

Jeżeli masz w zwyczaju wskazywanie palcem, spróbuj poćwiczyć gesty dłoni otwartej ku górze lub

ku dołowi i wtedy zauważysz, że wytwarzasz wokół siebie swobodniejszą atmosferę i wywierasz

znacznie pozytywniejsze wrażenie na innych ludziach.

UŚCISK DŁONI

Uściski dłoni wyrażające dominację lub uległość

- Kto pierwszy wyciąga dłoń? - W pewnych wypadkach niezręcznie jest zainicjować uścisk, momo

iż uściśnięcie dłoni człowiekowi, którego spotykasz po raz pierwszy, jest powszechnie przyjętym

zwyczajem. Biorąc pod uwagę, że uścisk dłoni oznacza, iż jesteśmy mile widziani, ważne jest, aby

zadać sobie parę pytań przed zainicjowaniem go: Czy jestem mile widziany? Czy ta osoba jest

zadowolona z mojego widoku? Praktykanci w dziedzinie handlu pouczani są, że jeżeli inicjują

uścisk dłoni z kupującym, którego odwiedzają nie zapowiedziani i nie zaproszeni, wywołuje to z

reguły negatywny efekt, jako że kupujący może nie mieć ochoty ich powitać i zmuszany jest do

zrobienia czegoś, czego może nie chcieć zrobić. Poza tym ludzie, którzy cierpią na artretyzm lub

uprawiają profesje, gdzie dłonie odgrywają dużą rolę, mogą bronić się przed uściskiem dłoni. W

takich wypadkach praktykantom w dziedzinie handlu mówi się, że należy poczekać, aż druga osoba

zainicjuje uścisk dłoni, natomiast jeżeli to nie nastąpi, skłonić głowę na znak powitania.

SPOSOBY UŚCISKU DŁONI

Naprężona dłoń skierowana ku dołowi to najbardziej agresywny sposób uścisku dłoni, jako że daje

witanemu niewielką szansę wprowadzenia relacji równości. Charakteryzuje on agresywnych,

dominujących mężczyzn, którzy zawsze inicjują gest powitania. Sztywna ręka skierowana ku

dołowi zmusza odbierającego do przyjęcia pozycji uległości, ponieważ musi on rozpocząć uścisk z

dłonią skierowaną ku górze.

Wymyślono wiele sposobów na złagodzenie uścisku 'sztywnej dłoni' np. złapanie ręki drugiej

osoby od góry i uściśnięcie jej. W tym przypadku to ty stajesz się osobą dominującą, jako że nie

tylko przejmujesz kontrolę nad ręką drugiego człowieka, ale także twoja dłoń jest w nadrzędnej

pozycji - na wierzchu jego dłoni, na dodatek skierowanej ku dołowi. Ponieważ manewr ten może

wprawić agresora w zakłopotanie, proponujemy, aby stosować go uważnie i dyskretnie.

Uścisk 'rękawiczki' jest czasem nazywany uściskiem polityka. Inicjator próbuje sprawić na

odbiorcy wrażenie, że jest godny zaufania i uczciwy, ale kiedy techniki tej używa się w stosunku

do osoby, którą właśnie spotkaliśmy, ma ona odwrotny skutek. Odbiorca staje się bowiem

podejrzliwy i uważany w stosunku do intencji inicjatora. Uścisk 'rękawiczki' powinien być

wykonywany wobec ludzi, których osoba inicjująca powitanie dobrze zna.

Jest wiele gestów powitania, które są tak niezachęcające jak uścisk 'śniętej ryby', szczególnie kiedy

ręka jest zimna i wilgotna. Uścisk 'śniętej ryby' - miękkiej i wilgotnej dłoni - powoduje, że jest on

powszechnie nie lubiany. Większość przypisuje go osobom o słabym charakterze, przede

wszystkim ze względu na to, że taka dłoń może być łatwo odwrócona ku dołowi. Zadziwiające jest,

jak wiele osób, które podają dłoń jak 'śnięta ryba', jest nieświadomych tego, co robią, więc mądrze

byłoby zapytać swoich przyjaciół o komentarz na temat twego uścisku dłoni, zanim zdecydujasz,

którego będziesz używał w przyszłości.

Uścisk strzelających kostek jest charakterystyczną oznaką typu agresywnego, 'twardego faceta'.

Niestety nie ma żadnych skutecznych metod na zneutralizowanie go, oprócz słownej obrazy lub

czynu fizycznego, takiego jak uderzenie pięścią w nos!

Podobnie do uścisku naprężonej dłoni, 'sztywna ręka' jest specyficzna dla ludzi agresywnych, a

głównym celem takiego uścisku jest trzymanie się na dystans poza sferą intymną inicjatora. Jest on

także stosowany przez ludzi wychowanych na wsi, którzy posiadają większe strefy intymne, po to,

aby strzec swych własnych terytoriów. Jednakże przy powitaniu z człowiekiem ze wsi istnieje

tendencja do pochylania się do przodu lub nawet balansowania na jednej nodze, kiedy to podajemy

mu 'sztywną rękę'.

Uchwycenie końca palców jst jak gest podania 'sztywnej ręki', który nie trafił w cel. Wykonujący

go łapie drugą osobę za palce przez pomyłkę, mimo iż wydaje się mieć zaangażowany, a nawet

entuzjastyczny stosunek do odbiorcy, lecz w zasadzie brakuje mu pewności siebie. Podobnie jak w

przypadku 'sztywnej ręki', głównym celem zastosowania 'chwytu końca palców' jest utrzymanie

odbiorcy w niekrępującej odległości.

Intencją uścisku rąk jest okazanie szczerości, zaufania lub uczucia do drugiej osoby. Powinniśmy

zauważyć tutaj dwa ważne elementy. Po pierwsze, lewa ręka używana jest do podkreślania uczucia,

które witający pragnie okazać, a wielkość tego uczucia, które witający pragnie okazać, a wielkość

tego uczucia jest wyrażana położeniem dłoni na ręce witanego. Po drugie, lewa ręka inicjatora

wkracza w intymną strefę odbiorcy. Generalnie rzecz biorąc, uścisk nadgarstka i uchwyt łokcia są

akceptowane tylko między bliskimi przyjaciółmi lub krewnymi i w tych warunkach lewa ręka

inicjatora penetruje strefę intymną odbiorcy. Uścisk barku i ramienia powodują wtargnięcie w sferę

ściśle intymną odbiorcy i mogą pociągnąć za sobą zetknięcie się ciał. Powinny one być używane

tylko pomiędzy ludźmi, których w momencie uścisku łączą silne więzy emocjonalne. W przypadku

kiedy uczucie nie jest wzajemne lub gdy inicjator nie posiada dostatecznego powodu do uściśnięcia

dwoma rękami, odbiorca stanie się podejrzliwy i nie uwierzy intencjom inicjatora. Często spotyka

się polityków, którzy pozdrawiają swoich wyborców uściskiem dwóch rąk (uścisk rękawiczki) oraz

sprzedawców witających tak swoich nowych klientów. Nie zdają oni sobie sprawy, że może się to

okazać zgubne i wywołać negatywne nastawienie odbiorcy.

GESTY RĘKI I RAMIENIA

GESTY RĘKI

Zacieranie rąk

Zacieranie rąk jest sposobem niewerbalnego przekazywania swoich pozytywnych oczekiwań.

Prędkość z jaką dana osoba zaciera ręce, sygnalizuje, kogo ma na myśli spodziewając się

pozytywnych rezultatów. Uczy się handlowców, że jeżeli używają gestu zacierania rąk podczas

opisywania produktów lub usług przyszłym klientom, muszą to robić szybko, aby nie nastawić

klienta negatywnie. Lecz z drugiej strony osoba stojąca na przystanku autobusowym w mroźną

zimową pogodę zaciera szybko ręce, może to robić niekoniecznie dlatego, że spodziewa się

autobusu. Robi to, bo jest jej zimno.

Pocieranie kciukiem o palce

pocieranie kciukiem o opuszki palców lub o palec wskazujący z reguły oznacza, że dana osoba

spodziewa się pieniędzy. Gest ten jest często używany przez handlowców, którzy pocierają kciuk o

opuszki palców i mówią do klientów: 'Mogę panu opuścić czterdzieści procent', lub przez kogoś,

kto chce pożyczyć pieniędzy i mówi do przyjaciela: 'Pożycz mi dwie stówki'. Jest to gest, którego

profesjonaliści powinni unikać podczas pertraktacji z klientami.

Splecione dłonie

Na pierwszy rzut oka wydaje się on być gestem wyrażającym pewność siebie, jako że ludzi

wykonują go często się uśmiechają i wydają się być szczęśliwi. Prowadzone badania nad

splecionymi dłońmi doprowadziły do wniosku, że jest to gest frustracji sygnalizujący, iż dana

osoba próbuje zapanować nad swoją negatywną postawą.

Gest ten pojawia w trzech podstawowych wariantach:

- dłonie splecione na wysokości twarzy,

- ręce spoczywające na biurku,

- na wysokości łona, kiedy dana osoba siedzi,

- na wysokości krocza, kiedy stoi,

Wydaje się także, że istnieje korelacja pomiędzy wysokością, na jakiej ręce są trzymane, a

nasileniem negatywnego nastroju: trudniej będzie nawiązać kontakt z osobą, która trzyma ręce

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: