Dodatek_IPN_7_2010_s.pdf

(3407 KB) Pobierz

GN_dodatek_IPN_7_2010.indd

POLACY W LATACH – . YCIE W KOMUNISTYCZNYM KRAJU

??????

YCIE W KOMUNISTYCZNYM KRAJU

Polacy w latach 1944–1989

Zbrodnie i terror

komunizmu

391038787.269.png

391038787.280.png

391038787.291.png

391038787.302.png

391038787.001.png

391038787.012.png

391038787.023.png

391038787.034.png

391038787.044.png

391038787.055.png

391038787.066.png

391038787.077.png

391038787.088.png

391038787.099.png

391038787.110.png

391038787.121.png

391038787.132.png

391038787.143.png

391038787.154.png

391038787.165.png

391038787.176.png

391038787.187.png

391038787.198.png

391038787.209.png

391038787.220.png

391038787.231.png

391038787.241.png

391038787.242.png

391038787.243.png

391038787.244.png

391038787.245.png

391038787.246.png

391038787.247.png

391038787.248.png

391038787.249.png

391038787.250.png

391038787.251.png

391038787.252.png

391038787.253.png

391038787.254.png

391038787.255.png

391038787.256.png

391038787.257.png

391038787.258.png

391038787.259.png

391038787.260.png

391038787.261.png

391038787.262.png

391038787.263.png

391038787.264.png

391038787.265.png

391038787.266.png

391038787.267.png

391038787.268.png

391038787.270.png

391038787.271.png

391038787.272.png

391038787.273.png

391038787.274.png

391038787.275.png

391038787.276.png

391038787.277.png

391038787.278.png

391038787.279.png

391038787.281.png

391038787.282.png

391038787.283.png

391038787.284.png

391038787.285.png

391038787.286.png

YCIE W KOMUNISTYCZNYM KRAJU. POLACY W LATACH –

WST…P

komunistycznych w Polsce zakładał całkowite pod-

porz dkowanie społecze•stwa i poprowadzenie go „ � wie-

tlan drog dokomunizmu”. Tłumieniem oporu wobec

narzuconego sił ustroju zajmował si � rozbudowany apa-

rat terroru z osławionym Ministerstwem Bezpiecze•stwa

Publicznego i Informacj Wojskow na czele. Przemoc, ter-

ror i represje w Polsce przechodziły ró…ne fazy. W pierw-

szym okresie „rewolucyjnej konieczno�ci” terror miał

charakter masowy i powszechny. Po †‡ˆ‰ r. represje przy-

brały form � „selektywn ”. Nie było ju… zreszt powodów

do totalnych represji, skoro masowy terror lat stalinizmu

znacznie osłabił wol � oporu społecze•stwa. W dalszym

ci gu jednak to „pa•stwo policyjne” nadzorowało, wymu-

szało posłusze•stwo i t � piło wszystkie formy oporu spo-

łecznego i opozycyjnych zachowa•. Znakiem ﬁ rmowym

tamtych czasów stałosi� ZOMO, zwane niebez powodu

„bŽ cym sercem partii”. Mimo osłabienia represji, pałka

nigdy nie przestała by‘ podstawowym narz � dziem dialogu

władzy komunistycznej ze społecze•stwem. Obecnie, gdy

coraz cz �� ciej pojawia si � nostalgia za PRL, a przywoły-

wany obraz tamtych lat ma posmak cepelniano-lukrowy,

warto pami � ta‘ o tysi cach oﬁ ar tego systemu, o przemo-

cy i zbrodniach wpisanych w mechanizmy zniewolenia

komunistycznego.

Adam Dziurok

Siła terroru

W przedwojennej Polsce

komunizm miał zł

sław , chocia w tym

czasie znacznie wi cej

wiedziano ozbrodniach

bolszewików z okresu

rewolucji ni

o stalinowskim terrorze.

zagro…enie dla planu sowietyzacji Polski,

ale tak…e wszystkich uznanych za zdolnych

doorganizowania oporu wprzyszło�ci.

Polski stalinizm

Ten pierwszy okres, w którym „polscy”

komuni � ci mogli korzysta‘ z ochrony Armii

Czerwonej, po � wi � cono na sformowanie i wy-

szkolenie własnego aparatu terroru. Pierwsze

kursy ju… od wiosny †‡•• roku organizowało

NKWD wKujbyszewie, akandydatów naprzy-

szłych oﬁ cerów bezpieki wyłaniano spo � ród

…ołnierzy tworzonej wła � nie armii gen. Ber-

linga. Uczestnicy tych kursów, a tak…e polscy

absolwenci szkoły NKWD w mie � cie Gorki,

odlata †‡•• roku tworzyli elit� Resortu Bez-

piecze•stwa PKWN, a nast � pnie Ministerstwa

Bezpiecze•stwa Publicznego, wchodz cego

w skład Rz du Tymczasowego. W tym czasie

wszeregi bezpieki, atak…e Milicji Obywatel-

skiej (MO) oraz powołanego w maju †‡•ˆ roku

Korpusu Bezpiecze•stwa Wewn � trznego

(KBW), wst � powali byli członkowie oddzia-

łów komunistycznej partyzantki, szukaj cy

łatwych karier …ołnierze od Berlinga, ale tak…e

młodzi chłopi i robotnicy, którym nowa władza

obiecywała szybki awans.

Gdy latem †‡•ˆ roku zaczł działa‘ Tym-

czasowy Rz d Jedno � ci Narodowej, coraz

wi � cej zada• przechodziło w r � ce budowa-

nego w Polsce aparatu represji. Wprawdzie

w ponad ¢££ garnizonach nadal stacjonowało

przeszło pół miliona sowieckich …ołnierzy,

a tysi ce przysłanych ze wschodu „pełni cych

obowi zki Polaków” słu…yło i w polskim woj-

sku, i w bezpiece, to zarówno złamanie oporu

antykomunistycznej partyzantki, jak i znisz-

czenie opozycyjnego Polskiego Stronnictwa

Ludowego było ju… dziełem własnych słu…b.

Tworzyło je ponad ¢£ tysi � cy funkcjonariuszy

Urz�dów Bezpiecze•stwa, wspieranych przez

jednostki MO, KBW, Słu…by Wi � ziennej, woj-

ska, a od lutego †‡•‰ roku tak…e przez formacje

Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej

(ORMO), szybko rozbudowanej do ¤£ tysi � cy

członków.

Gdy komunistyczne pa•stwo uporało si �

ju… z zagro…eniem ze strony podziemia, gdy

zlikwidowało polityczn opozycj� iprzej�ło

pełn kontrol � nad gospodark , przyszedł

czas na rozpraw � z ostatni ju… przeszkod

do pełnej sowietyzacji – z Ko � ciołem kato-

lickim. Równocze � nie całe społecze•stwo

zostało poddane działaniu machiny terroru,

na któr składały si � skrytobójcze mordy,

wydawane i wykonywane bez skrupułów

wyroki � mierci, powszechnie stosowane tor-

tury w � ledztwie, pokazowe procesy, w któ-

rych skatowane oﬁ ary same przyznawały si �

do niepopełnionych win, wyroki wi � zienia,

zacz ł instalowa‘ si � na ziemiach pol-

skich, wrogo � ‘ wobec narzuconej wła-

dzy wci … była powszechna. Dlatego komuni � ci

unikali jasnej deklaracji i swoj parti � nazwali

robotnicz , a nie komunistyczn , w dodatku

z przymiotnikiem polska, chocia… wówczas

marzyli jeszcze o wł czeniu Polski do Zwi zku

Sowieckiego.

Od pocz tku było oczywiste, …e Polacy do-

browolnie nie poddadz si � narzuconej wła-

dzy. Przez kilka miesi � cy „lubelskiej Polski”,

administrowanej przez utworzony w Moskwie

i zło…ony z sowieckich agentów Polski Komitet

Wyzwolenia Narodowego (PKWN), a tak…e

przez nast � pne pół roku funkcjonowania ko-

laboranckiego Rzdu Tymczasowego, wysiłek

dławienia wszelkiego oporu wzi � li na siebie

Sowieci. Połowa Rzeczypospolitej została wcie-

lona do Zwi zku Sowieckiego, a w pozostałej

cz �� ci kraju okupacj � niemieck zast piła oku-

pacja sowiecka. Jednostki Armii Czerwonej,

zabezpieczaj ce przemarsz na zachód ogrom-

nych mas wojska, a tak…e post � puj ce za nimi

oddziały sił specjalnych NKWD, bezwzgl � dnie

pacyﬁ kowały wszelkie przejawy sprzeciwu.

ZabŽ ano lub wywo…ono w gł b Rosji nie tylko

tych, którzy – jak …ołnierze AK – stanowili

Stanisław Radkiewicz od -€‚ r. do -‚€ r.

minister bezpiecze…stwa publicznego

O party na „sowieckich bagnetach” system rz dów

G dy jednak w†‡•• roku sowiecki system

391038787.287.png

391038787.288.png

391038787.289.png

391038787.290.png

391038787.292.png

391038787.293.png

391038787.294.png

391038787.295.png

391038787.296.png

391038787.297.png

391038787.298.png

391038787.299.png

391038787.300.png

391038787.301.png

391038787.303.png

391038787.304.png

391038787.305.png

391038787.306.png

391038787.307.png

391038787.308.png

391038787.309.png

391038787.310.png

391038787.311.png

391038787.312.png

391038787.002.png

391038787.003.png

391038787.004.png

391038787.005.png

391038787.006.png

391038787.007.png

391038787.008.png

391038787.009.png

391038787.010.png

391038787.011.png

391038787.013.png

391038787.014.png

391038787.015.png

391038787.016.png

391038787.017.png

391038787.018.png

391038787.019.png

391038787.020.png

391038787.021.png

391038787.022.png

391038787.024.png

391038787.025.png

391038787.026.png

391038787.027.png

391038787.028.png

391038787.029.png

391038787.030.png

391038787.031.png

391038787.032.png

391038787.033.png

391038787.035.png

391038787.036.png

391038787.037.png

391038787.038.png

POLACY W LATACH – . YCIE W KOMUNISTYCZNYM KRAJU

YCIE W KOMUNISTYCZNYM KRAJU

APARAT REPRESJI

wydawane za najdrobniejsze przewinienia

lub tylko potencjaln mo…liwo � ‘ popełnienia

takich przewinie•, obozy przymusowej pra-

cy, karne kompanie wojska itp. Nausługach

bezpieki pozostawała gigantyczna armia do-

nosicieli, których liczba szybko przekroczyła

†££ tysi � cy, a których zadaniem było tropienie

nawet najbłahszych objawów niezadowolenia.

Tak wygldał polski stalinizm – najokrutniej-

sza forma komunistycznej dyktatury.

Mała stabilizacja

Po � mierci Stalina w marcu †‡ˆ¥ roku zmia-

ny nie nast piły od razu. Trzeba było robotni-

czego powstania w Poznaniu w czerwcu †‡ˆ‰

roku, a potem wielkiej społecznej woli zmian,

aby stalinowska ekipa, która dotd rzdziła Pol-

sk , została zmuszona do ust pienia. Na czele

komunistycznego pa•stwa stan ł Gomułka,

jeden z twórców polskiego stalinizmu, pó¦niej

jednak przez swoich towarzyszy wtr cony

do wi � zienia, a po zwolnieniu i przywróce-

niu do partyjnych łask wyst � puj cy w roli

oﬁ ary systemu i zwolennika jego gruntownej

przebudowy.

†• lat władzy Gomułki nazywano „mał

stabilizacj ”, bo po latach okrutnego terroru

wi � kszo � ‘ społecze•stwa pogodziła si � z re-

aliami komunistycznego pa•stwa i zrezygno-

wała z nieskutecznego oporu. Redut polsko � ci

pozostał Ko � ciół, któremu przewodził prymas

Stefan Wyszy•ski. Aparat przemocy został

zredukowany, liczb� konﬁ dentów zmniejszono

do ¢ˆ tysi � cy, wi � ¦niowie nie byli ju… torturo-

wani, rozprawy s dowe, chocia… nadal stero-

wane przez bezpiek � , przestały by‘ karykatu-

r wymiaru sprawiedliwo � ci, zlikwidowano

obozy pracy, azaopowiedzenie politycznego

dowcipu czy za słuchanie Radia Wolna Europa

mo…na było raczej straci‘ posad � , ni… dosta‘

par � lat ci � …kiego wi � zienia, jak to było jesz-

cze kilka lat wcze � niej. Urz d Bezpiecze•stwa

rozwi zano, a w jego miejsce powołano Słu…b �

Bezpiecze•stwa.

Gomułka łudził si � , …e popiera go wi � kszo � ‘

Polaków, agdy zdołał stłumi‘ bunt studentów

w †‡‰¤ roku i wspólnie z Sowietami poskromi‘

demokratyzuj c si � Czechosłowacj � , postano-

wił przerzuci‘ na barki społecze•stwa koszty

pogł � biaj cego si � kryzysu gospodarczego.

Gdy przez � wi � tami †‡¨£ roku drastycznie

podniósł ceny …ywno � ci, w kilku miastach

Wybrze…a zaprotestowali stoczniowcy i por-

towcy. Gomułka bez wahania kazał strzela‘

do bezbronnych demonstrantów, co skwapliwie

wykonały zarówno Słu…ba Bezpiecze•stwa

oraz MO, jak i wojsko, kierowane ju… wówczas

przez gen. Jaruzelskiego.

Schyłek dyktatury

Gdy po kilku dniach Sowieci uznali, …e Go-

mułka stracił kontrol � nad sytuacj w kraju,

odsuni � to go od władzy, zast � puj c Gierkiem,

szefem komunistycznej partii na ©l sku. Nowy

namiestnik PRL podj ł prób � radykalnej

Odpowiedzialni za terror w latach €Š. ub. wieku. Od lewej: marszałek Michał Rola-

- ymierski, Jakub Berman, członek władz PPR i PZPR, wicepremier Władysław Gomułka

modernizacji kraju, rozbudowuj c przemysł,

poprawiaj c warunki …ycia, a przede wszyst-

kim umo…liwiaj c Polakom wyjazdy zagranicz-

ne. Niestety, chwilowy rozwój był mo…liwy

jedynie dzi�ki gigantycznemu zadłu…eniu kra-

ju. Gierek pozwolił tak…e na funkcjonowanie

nielegalnej, ale jawnej opozycji, a gdy

w †‡¨‰ roku znów doszło do robot-

niczych protestów, nie kazał strze-

la‘ dodemonstrantów iodwołał

niepopularne decyzje.

W †‡¨¤ roku wybór pol-

skiego papie…a obudził w spo-

łecze•stwie nadziej � na uwol-

nienie si � od komunistycznej

dyktatury i doprowadził w †‡¤£

roku do powstania pot � …nego ru-

chu „Solidarno�ci”. Pod presj straj-

ku powszechnego re…im zgodził si �

na legalizacj � tego ruchu, ale Gierek

zapłacił za to utrat władzy. Przez †‰

miesi � cy Polacy usiłowali wymusi‘

rzeczywist zmian � systemu, a jed-

nym z warunków jej powodzenia było

obj � cie społeczn kontrol aparatu

bezpiecze•stwa. Komuni�ci niezamie-

rzali si � na to zgodzi‘. Jaruzelski sku-

pił w swoich r � kach pełni � wojskowej,

politycznej oraz pa•stwowej władzy

i w grudniu †‡¤† roku wprowadził

stan wojenny, nawizujc dodobrze

mu znanych wzorów stalinowskich.

Znowu rozbudowano bezpiek � , znowu

zwerbowano †££ tysi � cy donosicieli, znowu

zapełniły si � wi � zienia, a SB i milicja znów

strzelały do strajkuj cych robotników i ulicz-

nych manifestantów.

Przez kilka lat wydawało si � , …e powrót

do czasów terroru oka…e si � mo…liwy i skuteczny.

Ale masowy opór społecze•stwa, mi � dzynaro-

dowa presja, stopniowa degrengolada komuni-

stycznej partii, atak…e załamanie pot�gi Zwizku

Sowieckiego, który przestał by‘ zdolny do woj-

skowej interwencji w Polsce, doprowadziły

do upadku dyktatury. Podj � ta przez

ni próba dogadania si � z cz �� ci

opozycji zawiodła iw sierpniu

†‡¤‡ roku, po •ˆ latach totalitar-

nych rz dów, komuni � ci zostali

zmuszeni do oddania władzy.

Wprawdzie wcze � niej zabezpie-

czyli si � ﬁ nansowo i gospodar-

czo, musieli jednak pogodzi‘ si �

z utworzeniem demokratycznych

struktur pa•stwa. Symbolicznym

ko•cem ich panowania była likwida-

cja Słu…by Bezpiecze•stwa wiosn

†‡‡£ roku.

Problemem, który jednak zaci -

…ył na losach niepodległej ju… Rzeczy-

pospolitej, było przenikni � cie znacz-

nej cz �� ci funkcjonariuszy bezpieki

donowych słu…b specjalnych, atak…e

utajnienie dziesi tków tysi � cy konﬁ -

dentów. Tajni współpracownicy SB,

tkwi cy w rozmaitych instytucjach

i organizacjach, podatni na naciski

iszanta… nietylko zestrony swoich

dawnych zwierzchników, ale tak…e

słu…b rosyjskich, dysponuj cych

kopiami dokumentów bezpieki, przez lata re-

gularnie przekazywanymi do Moskwy, stali si �

powa…nym zagro…eniem dla suwerenno � ci i po-

litycznej stabilno � ci Polski. Ryszard Terlecki

Ze wzgl•dów

propagandowych

nawet

w oﬁ cjalny

znak SB wpisano

hasło „w słu™bie

narodu”, cho›

działała ona

w słu™bie

sowieckiego

imperium

391038787.039.png

391038787.040.png

391038787.041.png

391038787.042.png

391038787.043.png

391038787.045.png

391038787.046.png

391038787.047.png

391038787.048.png

391038787.049.png

391038787.050.png

391038787.051.png

391038787.052.png

391038787.053.png

391038787.054.png

391038787.056.png

391038787.057.png

391038787.058.png

391038787.059.png

391038787.060.png

391038787.061.png

391038787.062.png

391038787.063.png

391038787.064.png

391038787.065.png

391038787.067.png

391038787.068.png

391038787.069.png

391038787.070.png

391038787.071.png

391038787.072.png

391038787.073.png

391038787.074.png

391038787.075.png

391038787.076.png

391038787.078.png

391038787.079.png

391038787.080.png

391038787.081.png

391038787.082.png

391038787.083.png

391038787.084.png

391038787.085.png

391038787.086.png

391038787.087.png

391038787.089.png

391038787.090.png

391038787.091.png

391038787.092.png

391038787.093.png

391038787.094.png

391038787.095.png

391038787.096.png

391038787.097.png

391038787.098.png

391038787.100.png

391038787.101.png

391038787.102.png

391038787.103.png

391038787.104.png

391038787.105.png

391038787.106.png

YCIE W KOMUNISTYCZNYM KRAJU. POLACY W LATACH –

YCIE W KOMUNISTYCZNYM KRAJU.

OPERACJE NKWD

Instalacja komunistycznej

władzy w Polsce

nie byłaby mo liwa

bezpomocy sowieckich

organów bezpiecze � stwa,

aprzede wszystkim

jednostek NKWD

(Ludowego Komisariatu

Spraw Wewntrznych).

zostały wydzielone z NKWD. Stworzony

został wówczas Ludowy Komisariat

Bezpiecze•stwa Pa•stwowego (NKGB). W

praktyce jednak wszystkie formacje NKGB

były kontrolowane przez Komisarza Spraw

Wewn � trznych ŁawrentŽ a Beri � i potocznie

nazywane były NKWD.

Jednostki specjalne

Zwłaszcza w pierwszym okresie tworzenia

tzw. władzy ludowej sowieckie formacje odgry-

wały zasadnicz rol � w zwalczaniu polskiego

podziemia niepodległo � ciowego, szczególnie

we wschodnich województwach. Specjalne

miejsce w tych operacjach zajmował Główny

Zarzd Wojsk NKWD ds. Ochrony Tyłów Fron-

tów, na którego czele stał gen. Iwan Gorbatiuk.

Zadaniem tych formacji było zaprowadzenie po-

rz dku na terenach zajmowanych przez Armi �

Czerwon , likwidacja oddziałów przeciwnika,

walka z narodowym podziemiem, konﬁ skata i

zbiórka broni. Warto doda‘, …e kierownictwo

NKWD posiadało rozległ wiedz � o struktu-

rach Polskiego Pa•stwa Podziemnego oraz jego

siłach zbrojnych, któr przekazywali polscy

komuni � ci. Przed wkroczeniem oddziałów Ar-

mii Czerwonej na terytorium Polski działały

specjalne oddziały partyzanckie NKWD b d¦

kontrwywiadu wojskowego „Smiersz”. Pod po-

zorem wspólnej walki z Niemcami nawi zywały

kontakt z oddziałami AK, a przy okazji penetro-

wały teren oraz tworzyły zal …ek agenturalnej

siatki, która umo…liwiała im pó¦niej skuteczne

działanie. Ju… ¤ sierpnia †‡•• r. po rozmowach

z delegacj sowieck , na której czele stał dowód-

ca Wojsk Ochrony Tyłów NKWD ¢. Frontu Bia-

łoruskiego gen. mjrRogatin, zostali aresztowani

przedstawiciele AK i władz administracyjnych

na Białostocczyzn � . Do ko•ca wrze � nia †‡•• r.

jednostki NKWD aresztowały na tym terenie

blisko ˆ££ …ołnierzy AK, w tym ˆ£ oﬁ cerów.

Wkrótce na terenie całego kraju powstała sie‘

obozów NKWD, w których zamykano …ołnierzy

AK i przeciwników nowej władzy.

Obława augustowska

W połowie lipca †‡•• r. na terenie powia-

tów augustowskiego i suwalskiego została

Pomnik oﬁ ar obławy augustowskiej w Gibach

„Sojusznicy”

przeprowadzona wielka policyjno-wojskowa

operacja sił NKWD oraz UB, która przeszła

do historii pod nazw „obława augustowska”.

Miała zlikwidowa‘ jednostki polskiego podzie-

mia oraz zastraszy‘ ludno�‘ cywiln. Wzi�ły

w niej udział jednostki †. Pułku Praskiego oraz

formacje †. Frontu Białoruskiego i ‰¢. Dywi-

zji Strzeleckiej wojsk wewn � trznych NKWD.

Cywilna ludno � ‘ w obawie przed rabunkiem

i gwałtami, jakich dopuszczali si � w masowej

skali czerwonoarmi � ci, prosiła władze polskie

o ochron � , a nawet o przesiedlenie do Prus

Wschodnich. Wtrakcie obławy zatrzymano

†¤¨¤ osób, z których wielu represjonowano.

Około ‰££ osób zgin � ło bez � ladu, prawdo-

podobnie zostali wywiezieni do ZSRR, gdzie

wszelki � lad po nich zagin ł. Do dzisiaj nie uda-

ło si � ustali‘, jaki był los i gdzie spoczywaj

oﬁ ary obławy augustowskiej. W trakcie prowa-

dzonych ostatnio bada• stwierdzono, …e nawet

zsowieckich materiałów �ledczych wynika,

…e wi � kszo � ‘ zatrzymanych w czasie obławy

nie miała …adnego zwi zku z polskimi orga-

nizacjami podziemnymi. Obława augustowska

była najwi � ksz operacj NKWD przeprowa-

dzona po†‡•ˆ roku naziemiach polskich.

Pomocne archiwa

Czynnikiem ułatwiaj cym sowieckim

słu…bom skuteczn penetracj � polskiego spo-

łecze•stwa były przej � te przez nich archiwa

polskiego wywiadu wojskowego, tzw. dwójki.

W †‡¥‡ r. nie zd …ono ich wywie¦‘ ani nale…y-

cie zabezpieczy‘. Ukryte w Forcie Legionów

w Warszawie pod koniec wrze � nia znalazły si �

w r � kach Abwehry. Skutkiem tego było rozpra-

cowanie oraz likwidacja całej polskiej siatki

wywiadowczej na kierunku zachodnim oraz

przej � cie wywiadowczych aktywów na kie-

runku wschodnim. Ta dokumentacja wpa-

dła w r � ce NKWD po zdobyciu przez Armi �

Czerwon Gda•ska, gdzie była zdeponowana.

Była niezwykle pomocna w pracy operacyjnej

NKWD, gdy… stanowiła zbiór wa…nych informa-

cji nietylko osiatkach wywiadowczych, aletak-

…e ludziach z ró…nych � rodowisk społecznych,

pozostaj cych w zainteresowaniu wywiadu

II Rzeczypospolitej. Wszystkie te dokumenty

zostały przez NKWD starannie przetłumaczone

i były wielokrotnie wykorzystywane w ró…nych

działaniach operacyjnych, zarówno w Polsce,

jak i poza granicami, o czym � wiadczy doł czo-

na donich obszerna dokumentacja. Zdaniem

badaczy, którzy niedawno mieli mo…liwo � ‘ po-

wierzchownego zapoznania si � z tym zespołem

archiwalnym, rosyjska dokumentacja, która

powstała na kanwie polskich dokumentów,

jesttak obszerna, …edwukrotnie przekracza ob-

j � to � ‘ akt wytworzonych do †‡¥‡ r., co dowodzi,

…e przez wiele lat intensywnie z nich korzysta-

no. Prawdopodobnie sposób ich wykorzystania

jest ciekawszy ani…eli ich tre � ‘. Z tego zapewne

powodu ci gle do Polski nie s zwracane.

Andrzej Grajewski

F ormalnie sprawy polityczne od †‡•¥ roku

391038787.107.png

391038787.108.png

391038787.109.png

391038787.111.png

391038787.112.png

391038787.113.png

391038787.114.png

391038787.115.png

391038787.116.png

391038787.117.png

391038787.118.png

391038787.119.png

391038787.120.png

391038787.122.png

391038787.123.png

391038787.124.png

391038787.125.png

391038787.126.png

391038787.127.png

391038787.128.png

391038787.129.png

391038787.130.png

391038787.131.png

391038787.133.png

391038787.134.png

391038787.135.png

391038787.136.png

391038787.137.png

391038787.138.png

391038787.139.png

391038787.140.png

391038787.141.png

391038787.142.png

391038787.144.png

391038787.145.png

391038787.146.png

391038787.147.png

391038787.148.png

391038787.149.png

391038787.150.png

391038787.151.png

391038787.152.png

391038787.153.png

391038787.155.png

391038787.156.png

391038787.157.png

391038787.158.png

391038787.159.png

391038787.160.png

391038787.161.png

391038787.162.png

391038787.163.png

391038787.164.png

391038787.166.png

391038787.167.png

391038787.168.png

391038787.169.png

391038787.170.png

391038787.171.png

391038787.172.png

POLACY W LATACH – . YCIE W KOMUNISTYCZNYM KRAJU

YCIE W KOMUNISTYCZNYM KRAJU

BEZIMIENNI

lad miał ponich zagin

Oﬁ ary terroru

stalinowskiego grzebano

cz sto w masowych

mogiłach, nieznanych

miejscach. Niewiele

z nich udało si po latach

odszuka†, anastpnie

ekshumowa† i urz dzi†

im uroczysty pogrzeb.

W celu identyﬁ kacji miejsca pochówku w ziemi

zakopano zalakowan butelk � z informacjami

natemat M.Bujaka iokoliczno�ci jego �mierci.

Szcz tki ppor. Bujaka ekshumowano w ¢££‰ r.

w wyniku prac prowadzonych przez Oddziałowe

Biuro Edukacji Publicznej IPN we Wrocławiu.

Podczas ekshumacji odnaleziono zakopan jesie-

ni †‡ˆ† r. przez matk � i siostr � ppor. Bujaka butel-

k � z dwiema umieszczonymi w � rodku kartkami.

Jedn z nich ko•czyły słowa: „...Zamordowany

¥£ sierpnia †‡ˆ†r. zato, …ebył Polakiem”. Szcztki

ppor. Bujaka pochowano uroczy � cie w ¢££¨ r.

na cmentarzu Pow zkowskim (Wojskowym)

w Warszawie.

„Nigdy nie wrócisz do domu

bandyto...”

W kwietniu †‡ˆ† roku obraduj cy

we Wrocławiu Wojskowy S d

Okr�gowy nr IV orzekł kolejn

kar � � mierci. Egzekucja odbyła si � ¥£ sierp-

nia †‡ˆ† r. we wrocławskim wi � zieniu przy ul.

Kleczkowskiej. Strzałem w potylic � oddanym

z bliskiej odległo � ci pozbawio-

no …ycia Mieczysława Bujaka

ps. „Gryf” – harcerza, powsta•-

ca warszawskiego, …ołnierza

oddziałów partyzanckich

AK-WiN i armii USA, podpo-

rucznika Wojska Polskiego.

Aresztowano go w sierpniu

†‡ˆ£ r. pod fałszywymi zarzu-

tami udziału wnielegalnej or-

ganizacji WiN, gromadzenia

broni i prowadzenia w � ród pod-

chor …ych „agitacji antypa•-

stwowej”. Wobec aresztowane-

go przez Informacj � Wojskow

ppor. Bujaka i kilkunastu jego

podkomendnych zastosowano

brutalne metody �ledztwa, po-

legaj ce na stałym ﬁ zycznym

i psychicznym dr � czeniu.

Po egzekucji ciało ppor. Bujaka

pochowano w kwaterze ¤† A

na cmentarzu Osobowickim

we Wrocławiu obok kilkuset

innych ofiar systemu stali-

nowskiego. Kilka tygodni

po otrzymaniu wiadomo � ci

o jego � mierci w poszukiwaniu

miejsca pochówku przyjechały

z Warszawy jego matka, ciot-

ka isiostra. Przekupiony pra-

cownik cmentarza wskazał im

miejsce pochówku i zgodził si �

na odkopanie i otwarcie trum-

ny. Ciało M. Bujaka pochowane było w mundu-

rze. Matka skaza•ca rozpoznała mundur syna

po dokonywanych własnor � cznie reperacjach.

Tymi słowami �ledczy Informacji Wojsko-

wej zwracali si � podczas przesłucha• do Ste-

fana Półrula, który, jako podoﬁ cer zawodowy

w stopniu bosmanmata w Marynarce Wojennej,

zaanga…ował si � w działalno � ‘

antykomunistycznej organi-

zacji niepodległo � ciowej „Pol-

ska Organizacja Podziemna

– Wolno�‘”. Jej członkowie

sporz dzali m.in. listy z da-

nymi o kadrze dowódczej

Marynarki Wojennej i Infor-

macji Wojskowej. Stefan Półrul

został aresztowany wgrudniu

†‡ˆ† r. przez oﬁ cerów Okr � -

gowego Zarz du Informacji

nr ¤ (Marynarki Wojennej).

W czerwcu nast � pnego roku

wyrokiem S du Marynarki

Wojennej w Gdyni został ska-

zany na kar � � mierci. Wkrótce

poprocesie zaczł wykazywa‘

objawy choroby psychicznej,

mog cej by‘ skutkiem metod

� ledczych zastosowanych

przez Informacj � Wojskow .

Wykonanie wyroku odło-

…ono ze wzgl � du na tre � ‘

opinii psychiatry s dowego,

w której stwierdzono m.in.,

…e „w stanie obecnym chory

nie nadaje si � do brania udzia-

łu w post � powaniu s dowym,

ewentualnie do odbywania

kary”. Skierowano gonaob-

serwacj � do Szpitala Psychia-

trycznego przy Wi � zieniu

nr ¢ we Wrocławiu. W marcu

†‡ˆ¥ r. komendant szpitala i jego asystent stwier-

dzili jednak jego zdolno � ‘ do działa• prawnych.

W zwi zku z tre � ci tego orzeczenia lekarskiego

Czaszka Stefana Półrula z widocznym

otworem wylotowym po kuli

Stefan Półrul został stracony ‡ kwietnia †‡ˆ¥ r.

w wi � zieniu przy ul. Kleczkowskiej we Wro-

cławiu. Przez ˆˆ lat szcztki Stefana Półrula

spoczywały w nieznanym miejscu. W czerwcu

¢££¤ r. zostały odnalezione przez pracowników

Oddziału IPN we Wrocławiu na cmentarzu Oso-

bowickim. Po ponad ˆˆ latach od � mierci ‡ wrze-

�nia ¢££¤r. wMłodojewie, pow. Słupca, odbyłsi�

uroczysty pogrzeb marynarza – jednej z wielu

oﬁ ar systemu komunistycznego, skazanych

na zapomnienie.

Ppor. Mieczysław Bujak

žŸ¡¢£¤¥:

Bosmanmat Stefan Półrul

Statystyka terroru

O pierajŠc siŽ na niezwykle represyjnym

prawie, w latach – ›œ orzeczo-

no w Polsce ponad tys. wyroków ¢mierci.

A£ ›œ› z nich zapadło przed sŠdami woj-

skowymi (wykonano ). Jak siŽ ocenia,

blisko połowa skazanych nale£ała do polskie-

go podziemia niepodległo¢ciowego, a liczba

rozstrzelanych i powieszonych po wojnie

członków podziemia była kilkakrotnie wy£-

sza od liczby straconych w Polsce hitlerow-

skich zbrodniarzy wojennych. Ponad milion

osób przeszło przez stworzony według so-

wieckich wzorców „gułag”, liczŠcy obiek-

tów wiŽziennych, gdzie przytrzymywano

m.in. tys. skazanych za tzw. przestŽpstwa

przeciwko pa¬stwu. Blisko tys. ludzi zabi-

to w walce lub skrytobójczo zamordowano,

a ich zwłoki pogrzebano w wiŽkszo¢ci nie-

znanych do dzi¢ miejscach.

Krzysztof Szwagrzyk

391038787.173.png

391038787.174.png

391038787.175.png

391038787.177.png

391038787.178.png

391038787.179.png

391038787.180.png

391038787.181.png

391038787.182.png

391038787.183.png

391038787.184.png

391038787.185.png

391038787.186.png

391038787.188.png

391038787.189.png

391038787.190.png

391038787.191.png

391038787.192.png

391038787.193.png

391038787.194.png

391038787.195.png

391038787.196.png

391038787.197.png

391038787.199.png

391038787.200.png

391038787.201.png

391038787.202.png

391038787.203.png

391038787.204.png

391038787.205.png

391038787.206.png

391038787.207.png

391038787.208.png

391038787.210.png

391038787.211.png

391038787.212.png

391038787.213.png

391038787.214.png

391038787.215.png

391038787.216.png

391038787.217.png

391038787.218.png

391038787.219.png

391038787.221.png

391038787.222.png

391038787.223.png

391038787.224.png

391038787.225.png

391038787.226.png

391038787.227.png

391038787.228.png

391038787.229.png

391038787.230.png

391038787.232.png

391038787.233.png

391038787.234.png

391038787.235.png

391038787.236.png

391038787.237.png

391038787.238.png

391038787.239.png

391038787.240.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

2009 IPN - Informacja o śledztwach.pdf (1713 KB)
2009 IPN Kobiety internowane w Gołdap 1982.pdf (26910 KB)
2009.05 IPN – Poza cenzurą.pdf (694 KB)
2009.12.13 IPN Stan wojenny w Polsce.pdf (2692 KB)
2010.09 IPN – A więc wojna.pdf (4830 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin