Linux wprowadzenie.pdf

System Linux wprowadzenie

Jacek Fiok ( jfiok@jfiok.org;

www.jfiok.org)

27.02.2003r.

Czas: 2 x 1h.

Plan:

1. Wprowadzenie do systemu linux. Zaoenia, budowa systemu.

2. Tryb tekstowy, terminal, podstawowe komendy. praca zdalna (ssh).

3. Nowoczesny tryb graficzny, powszechnie uznane i uywane programy.

-- na przykadzie dystrybucji Red Hat Linux 8.0.

1. Sowo wstpne

Linux to system operacyjny. Tak jak Windows, MacOS, itd.

Mówi si, e naley on rodziny systemów UNIX.

1.1. Historia (w telegraficznym skrócie)

System UNIX wywodzi si z Bell Labs (AT&T), jego korzenie sigaj

lat 60-ych (1969: UNICS).

Historia jest dosy duga. Kwestie prawno-licencyjne: zakaz

sprzedawania systemu bezporednio. AT&T rozdawao wic licencje.

Firmy dodaway ulepszenia i wypuszczay swoje wersje pod rónymi

nazwami.

Najwaniejszy wniosek: aktualnie istniej dwie gówne gazie

systemu: System V oraz BSD. Drobne rónice gównie w

konfiguracji, wszystkie najwaniejsze funkcje s wspólne.

Systemy UNIX byy typowo systemami komercyjnymi dla bardzo

drogich, duych maszyn (w latach 70-80 nie byo powszechnoci

komputerów osobistych!).

Lata 80 (i pocztek 90): upowszechnienie si komputerów, TCP/IP i

Internetu ju mniej wicej takiego, jaki znamy dzi.

1991: Linus Torvalds, student z Finlandii, pocztkowo w zasadzie

hobbistycznie i dla wasnych potrzeb - tworzy swój nowy system

operacyjny, wzorujc si na systemie Minix. System zostaje nazwany

Linux. Jest rozdawany w Internecie za darmo. Wkrótce Linusowi

zaczynaj pomaga tysice osób z caego wiata.

Podsumowanie:

Linux naley do rodziny systemów UNIX.

Sam Linux jako taki nie jest wasnoci adnej firmy. Jest darmowy.

Legalny. Nie trzeba adnych licencji.

Z Linuksem wie si ruch GNU, na temat którego mona by wygosi

oddzielny wykad. Najwaniejsze dla Kowalskiego: Linux to nie tylko

freeware, ale równie: dostpno (peen wgld, moliwo modyfikacji)

do kodu ródowego zaufanie, bezpieczestwo (adnych dowcipnych

bocznych furtek do komputera, co zdarzao si w systemach

komercyjnych).

1.2. Budowa, gówne cechy i zaoenia systemu

System operacyjny (luna definicja) - program, który poredniczy w

komunikacji uytkownika ze sprztem, wykonujc przy okazji wiele

zada pomocniczych. Superprogram, pierwszy, nadzorujcy cao.

System operacyjny = jdro (kernel) + narzdzia.

Typowo, s.o. zajmuje si takimi rzeczami, jak:

urzdzenia fizyczne

system plików

uruchamiane programy

zarzdzanie zasobami

uytkownicy, bezpieczestwo

komunikacja z uytkownikiem i wiatem (tryb tekstowy, okienka,

internet).

S dwa gówne tryby pracy systemu: (tylko jeden!) tryb jdra (kernel-

mode) i tryb uytkownika (userspace mode).

Dziki modularnoci moemy np. nie adowa/wykonywa kodu obsugi

urzdze, których nie posiadamy w komputerze oszczdno zasobów.

Umoliwia to równie: zmian ustawie, a nawet napisanie od nowa,

skompilowanie i zaadowanie nowej funkcji bez restartu komputera

elastyczno.

Jdro jest wielozadaniowe i wielouytkownikowe.

Gówn jednostk w systemie, zazwyczaj równowan wykonywaniu

jakiego programu (zadania), jest proces

(3 uytkowników ma uruchomionych 10 procesów).

Wielozadaniowo z wywaszczaniem (preemptive multitasking)

moliwo zabrania procesowi dostpu do zasobów (procesora) na rzecz

innego: procesu, obsugi zakoczonej transmisji danych itd.

Jdro rozdziela zasoby midzy potrzebujce ich procesy wedug cile

zdefiniowanych mechanizmów szeregowania (scheduling).

Asynchroniczne wejcie-wyjcie (asynchronous I/O) operacje

odczytu/zapisu na urzdzeniach nie blokuj pracy innych procesów (np.

systemy Windows95/98 s na pograniczu zawieszenia, kiedy

czytamy/piszemy na dyskietk).

Ochrona pamici - jeden proces nie moe uszkodzi innego procesu, ani

tym bardziej systemu.

Demony (daemons).

Wiemy ju o trybie jdra i trybie uytkownika.

Inny podzia: istniej programy zwyke, które wykonuj jak prac i

kocz swoje dziaanie (rysujc okienka, czy by moe zapisujc gdzie

jaki wynik), oraz takie, które dziaaj w systemie przez cay czas,

zwykle oferujc pewne usugi. Programy te nazywamy demonami.

Typowe demony to np. serwer WWW, czy FTP.

Istniej równie demony poziomu jdra (np. zwizane z pamici

wirtualn).

System plików:

pliki

katalogi

pliki specjalne (tak w Linuksie widoczne s urzdzenia)

doczanie innych systemów plików

cieki dostpu s postaci typu /katalog/katalog2/plik.txt.

Nie ma dysków (C:, D:). Cay system plików zaczyna si od /, a

fizyczne urzdzenia s doczane (mount) w dowolnych miejscach --

np. /windows (a typowo: /mnt/[literka dysku znana z windowsów]).

C:\windows\plik.txt

/mnt/c/windows/plik.txt

(uwaga: Linux bez problemu czyta i pisze na dyski windowsowe; w drug

stron jest trudniej przynajmniej z goymi windowsami si nie da)

cieki mog by bezwzgldne (gdy zaczynaj si od /), lub wzgldne

zaczynajc od katalogu, w którym si aktualnie znajdujemy.

Jeszcze jedna uwaga: rozpowszechnianiem (darmowego!) Linuksa

zajmuje si wiele firm (ma marginesie - pytanie, z czego one yj? np. ze

sprzeday za pienidze wersji z bogatsz dokumentacj, pomocy

technicznej, wdroe...). Takie rozprowadzane zestawy (czyli jdro i

wybrany przez firm zbiór programów) nazywamy dystrybucjami.

2. Praca z systemem: tryb tekstowy, terminal, podstawowe komendy.

Kiedy dostajemy si do Linuksa z zewntrz, odbywa si to zazwyczaj w

trybie tekstowym pracujemy z komendami tekstowymi (co przypomina

nieco DOS). Mówimy, e otwieramy terminal.

Mówimy te, e jest to praca zdalna. Programy s fizycznie uruchamiane

na komputerze z Linuksem. My, np. na Windowsach w okienku ssh,

wprowadzamy komendy. Komendy s przesyane przez sie,

wykonywane i ostatecznie widzimy efekty ich dziaania (wypisywany

tekst) znowu w okienku terminala.

Oczywicie, mona tak pracowa równie przy prawdziwym

komputerze - terminal lokalny.

Logowanie

Aplikacje: telnet, ssh (telnet: niezaszyfrowane hasa).

(telnet: jest w Windowsach; ssh trzeba cign; polecany program:

putty www.chiark.greenend.org.uk/~sgtatham/putty )

Uytkownik = {identyfikator, haso}

Wylogowanie

exit.

Ogólna zasada wygldu polece:

znak zachty$ program [argumenty...]

Opcje programów najczciej podaje si ze znakiem - -opcja.

Wbudowana pomoc do programów typowo opcja --help, czasem -

help lub -h.

Podrcznik/pomoc systemowa (manual pages): man [polecenie].

Pomoc do programu obsugi pomocy man man.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: