1. USTAWA o bibliotekach.doc

USTAWA

z dnia 27 czerwca 1997 r.

o bibliotekach

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

Ustawa określa ogólne zasady działania bibliotek.

Art. 2.

W zakresie nie uregulowanym ustawą do bibliotek stosuje się odpowiednio przepisy
o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.

Art. 3.

1.   Biblioteki i ich zbiory stanowią dobro narodowe oraz służą zachowaniu dziedzictwa
narodowego. Biblioteki organizują i zapewniają dostęp do zasobów dorobku
nauki i kultury polskiej oraz światowej.

2.   Prawo korzystania z bibliotek ma charakter powszechny, na zasadach określonych
w ustawie.

Art. 4.

1.   Do podstawowych zadań bibliotek należy:
1) gromadzenie, opracowywanie, przechowywanie i ochrona materiałów bibliotecznych,
2) obsługa użytkowników, przede wszystkim udostępnianie zbiorów oraz prowadzenie
działalności informacyjnej, zwłaszcza informowanie o zbiorach
własnych, innych bibliotek, muzeów i ośrodków informacji naukowej, a także
współdziałanie z archiwami w tym zakresie.

2.   Do zadań bibliotek może ponadto należeć prowadzenie działalności bibliograficznej,
dokumentacyjnej, naukowo-badawczej, wydawniczej, edukacyjnej, popularyzatorskiej
i instrukcyjno-metodycznej.

Art. 5.

Materiałami bibliotecznymi są w szczególności dokumenty zawierające utrwalony
wyraz myśli ludzkiej, przeznaczone do rozpowszechniania, niezależnie od nośnika
fizycznego i sposobu zapisu treści, a zwłaszcza: dokumenty graficzne (piśmiennicze,
kartograficzne, ikonograficzne i muzyczne), dźwiękowe, wizualne, audiowizualne i
elektroniczne.

Art. 6.

1.   Zbiory bibliotek mające wyjątkową wartość i znaczenie dla dziedzictwa narodowego
stanowią, w całości lub części, narodowy zasób biblioteczny.

2.   Narodowy zasób biblioteczny podlega szczególnej ochronie.

3.   Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w porozumieniu
z właściwymi ministrami, ustali, w drodze rozporządzenia, wykaz bibliotek,
których zbiory tworzą narodowy zasób biblioteczny, określi organizację
tego zasobu oraz zasady i zakres jego szczególnej ochrony.

Rozdział 2

Krajowa Rada Biblioteczna

Art. 7.

1.   Krajowa Rada Biblioteczna, zwana dalej „Radą", działa przy ministrze właściwym
do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

2.   Do zadań Rady należy w szczególności:
1) opiniowanie aktów prawnych dotyczących bibliotek,
2) koordynowanie ogólnokrajowych przedsięwzięć bibliotecznych,
3) stymulowanie rozwoju najważniejszych kierunków polskiego bibliotekarstwa,
4) opiniowanie działań i inicjatyw istotnych dla rozwoju bibliotek,
5) okresowa ocena działalności bibliotek i skuteczności polityki bibliotecznej.

3.   W skład Rady powoływani są: dyrektor Biblioteki Narodowej, dyrektor Biblioteki
Jagiellońskiej, czterej przedstawiciele bibliotek publicznych wskazani przez
ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, czterej
przedstawiciele bibliotek szkolnych, pedagogicznych i naukowych wskazani
przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, dwaj przedstawiciele
środowisk naukowych wskazani przez ministra właściwego do spraw nauki
oraz trzej przedstawiciele środowisk bibliotekarskich i twórczych.

4.   Członków Rady powołuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego na okres pięciu lat.

5.   Rada ze swojego grona wybiera przewodniczącego Rady.

6.   Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego może
odwołać członka Rady przed upływem okresu, o którym mowa w ust. 4, jeżeli
nie uczestniczy on w pracach Rady.

7.   Organizację i tryb działania Rady określa regulamin, nadawany przez ministra
właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w drodze rozporządzenia.

Rozdział 3

Organizacja bibliotek

Art. 8.

1.   Biblioteki są organizowane i prowadzone przez podmioty zwane dalej „organizatorami".

2.   Organizatorami bibliotek są:
1) ministrowie i kierownicy urzędów centralnych,
2) jednostki samorządu terytorialnego.

3.   Organizatorami bibliotek mogą być także:
1) osoby fizyczne,
2) osoby prawne,
3) jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

Art. 9.

1.   Organizator zapewnia warunki działalności i rozwoju biblioteki, odpowiadające jej zadaniom.

2.   Organizator ma obowiązek zapewnić w szczególności:
1) lokal,
2) środki na:
a) wyposażenie,
b) prowadzenie działalności bibliotecznej, zwłaszcza zakup materiałów
bibliotecznych,
c) doskonalenie zawodowe pracowników.

Art. 10.

Biblioteka może stanowić samodzielną jednostkę organizacyjną albo wchodzić w
skład innej jednostki.

Art. 11.

1.   Biblioteka stanowiąca samodzielną jednostkę organizacyjną działa na podstawie
aktu o utworzeniu biblioteki oraz statutu nadanego przez organizatora.

2.   Akt o utworzeniu biblioteki określa:
1) nazwę, siedzibę, teren i zakres działania biblioteki,
2) źródła finansowania.

3.   Statut określa w szczególności:
1) cele i zadania biblioteki,
2) organy biblioteki i jej organizację, w tym zakres działania i lokalizację filii
oraz oddziałów,
3) nazwę jednostki sprawującej nadzór merytoryczny nad działalnością biblioteki
- w odniesieniu do biblioteki wchodzącej w skład ogólnokrajowej sieci bibliotecznej,
4) sposób gospodarowania środkami finansowymi biblioteki.

4.   Właściwi ministrowie mogą ustalić, w drodze rozporządzenia, ramowe statuty
dla bibliotek, których organizatorem jest jednostka organizacyjna nadzorowana
przez tych ministrów.

Art. 12.

Zadania, organizację oraz szczegółowy zakres działania biblioteki wchodzącej w
skład innej jednostki organizacyjnej określa regulamin nadany przez kierownika tej
jednostki.

Art. 13.

1.   Organizator może dokonać połączenia, podziału lub likwidacji biblioteki.

2.   Organizator obowiązany jest na 3 miesiące przed dniem wydania aktu o połączeniu
lub podziale biblioteki podać do publicznej wiadomości informację o swoim
zamiarze wraz z uzasadnieniem. Obowiązek ten dotyczy również zmiany statutu
biblioteki w części dotyczącej zakresu działania i lokalizacji filii oraz oddziałów.

3.   Organizator obowiązany jest na 6 miesięcy przed dniem wydania aktu o likwidacji
biblioteki podać do publicznej wiadomości informację o swoim zamiarze
wraz z uzasadnieniem.

4.   Połączenie, podział lub likwidacja biblioteki wchodzącej w skład ogólnokrajowej
sieci bibliotecznej następuje po zasięgnięciu przez organizatora opinii jednostki
sprawującej nadzór merytoryczny nad działalnością biblioteki. Przepis ten
stosuje się odpowiednio do filii bibliotecznych.

5.   Przepisów ust. 2-4 nie stosuje się do bibliotek wchodzących w skład innej jednostki
organizacyjnej.

6.   Przepisów ust. 1-4 nie stosuje się do bibliotek szkolnych i pedagogicznych.

7.   Biblioteki publiczne nie mogą być łączone z innymi instytucjami oraz z bibliotekami
szkolnymi i pedagogicznymi.

Art. 14.

1.   Usługi bibliotek, których organizatorami są podmioty określone w art. 8 ust. 2,
są ogólnie dostępne i bezpłatne, z zastrzeżeniem ust. 2.

2.   Opłaty mogą być pobierane:
1) za usługi informacyjne, bibliograficzne, reprograficzne oraz wypożyczenia
międzybiblioteczne,
2) za wypożyczenia materiałów audiowizualnych,
3) w formie kaucji za wypożyczone materiały biblioteczne,
4) za niezwrócenie w terminie wypożyczonych materiałów bibliotecznych,
5) za uszkodzenie, zniszczenie lub niezwrócenie materiałów bibliotecznych.

3.   Wysokość opłat, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 2, nie może przekraczać kosztów
wykonania usługi.

4.   Zasady i warunki korzystania z biblioteki określa regulamin nadany przez jej
dyrektora (kierownika).

Art. 15.

Przy bibliotece może działać rada biblioteczna lub inny organ o charakterze doradczym
i opiniodawczym, na zasadach określonych w statucie.

Rozdział 4

Biblioteka Narodowa

Art. 16.

1.   Biblioteka Narodowa jest centralną biblioteką państwa.

2.   Biblioteka Narodowa posiada osobowość prawną.

3.   Nadzór nad Biblioteką Narodową sprawuje minister właściwy do spraw kultury i
ochrony dziedzictwa narodowego.

4.   Szczegółowy zakres działania Biblioteki Narodowej i jej organów określa statut
nadany przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Art. 17.

1.   Do zadań Biblioteki Narodowej należy prowadzenie działalności bibliotecznej,
bibliograficznej, naukowej, informacyjnej, konserwatorskiej, poradniczej, wydawniczej,
wystawienniczej i usługowej, a w szczególności:
1) gromadzenie, opracowywanie, udostępnianie i wieczyste archiwizowanie
materiałów bibliotecznych powstałych w Polsce oraz za granicą
a dotyczących Polski,
2) opracowywanie i wydawanie bibliografii narodowej,
3) prowadzenie badań z zakresu bibliotekoznawstwa, nauki o książce i pokrewnych
dziedzin wiedzy,
4) doskonalenie merytorycznej działalności bibliotek w kraju i pomoc bibliotekom
polskim za granicą,
5) prowadzenie ośrodków znormalizowanych numerów wydawnictw zwartych
i wydawnictw ciągłych.

2.   Biblioteka Narodowa prowadzi działalność metodyczną i unifikacyjną w zakresie
bibliotekarstwa, bibliografii, zastosowań nowoczesnych technologii bibliotecznych
oraz konserwacji materiałów bibliotecznych.

3.   Przy Bibliotece Narodowej działa, na zasadach określonych w jej statucie, Rada
Naukowa, której członków powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw
kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, na wniosek dyrektora Biblioteki Narodowej.

Rozdział 5

Biblioteki publiczne

Art. 18.

1.   Biblioteki publiczne służą zaspokajaniu potrzeb oświatowych, kulturalnych i informacyjnych
ogółu społeczeństwa oraz uczestniczą w upowszechnianiu wiedzy
i kultury.

2.   Bibliotekami publicznymi są, zorganizowane w formie instytucji kultury, Biblioteka
Narodowa oraz biblioteki jednostek samorządu terytorialnego.

Art. 19.

1.   Biblioteki publiczne są organizowane w sposób zapewniający mieszkańcom dogodny
dostęp do materiałów bibliotecznych i informacji.

2.   Gmina organizuje i prowadzi co najmniej jedną gminną bibliotekę publiczną,
wraz z odpowiednią liczbą filii i oddziałów oraz punktów bibliotecznych.

3.   Powiat organizuje i prowadzi co najmniej jedną powiatową bibliotekę publiczną.
Zadania powiatowej biblioteki publicznej może wykonywać, na podstawie porozumienia,
wojewódzka lub gminna biblioteka publiczna działająca i mająca
swoją siedzibę na obszarze powiatu.

4.   Samorząd województwa organizuje i prowadzi co najmniej jedną wojewódzką
bibliotekę publiczną.

5.   Biblioteki samorządowe mogą zawierać, za zgodą organizatora, porozumienia z
innymi bibliotekami i instytucjami w sprawie wspólnego prowadzenia obsługi
bibliotecznej określonych obszarów i środowisk.

Art. 20.

1.   Do zadań wojewódzkiej biblioteki publicznej należy:
1) gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie materiałów bibliotecznych
służących obsłudze potrzeb informacyjnych, edukacyjnych i samokształceniowych,
zwłaszcza dotyczących wiedzy o własnym regionie oraz dokumentujących
jego dorobek kulturalny, naukowy i gospodarczy,
2) pełnienie funkcji ośrodka informacji biblioteczno-bibliograficznego, organizowanie
obiegu wypożyczeń międzybibliotecznych, opracowywanie i publikowanie
bibliografii regionalnych, a także innych materiałów informacyjnych
o charakterze regionalnym,
3) badanie stanu i stopnia zaspokajania potrzeb użytkowników, analizowanie
stanu, organizacji i rozmieszczenia bibliotek oraz formułowanie i przedstawianie
organizatorom propozycji zmian w tym zakresie,
4) udzielanie bibliotekom pomocy instrukcyjno-metodycznej i szkoleniowej,
5) sprawowanie nadzoru merytorycznego w zakresie realizacji przez powiatowe
i gminne biblioteki publiczne zadań określonych w art. 27 ust. 5.

2.   Biblioteka publiczna, której organizatorem jest powiat lub miasto na prawach
powiatu, działająca w mieście będącym siedzibą samorządu województwa, może
wykonywać zadania, o których mowa w ust. 1, na postawie porozumienia zarządu
województwa z organem wykonawczym powiatu lub miasta na prawach powiatu.
Porozumienie w szczególności określa wielkość środków finansowych,
które wnoszą strony porozumienia, niezbędnych do prowadzenia działalności
przez bibliotekę.

Art. 20a.

1.   Powiatowa biblioteka publiczna, realizuje odpowiednio zadania określone w art.
20 w ust. 1 w pkt 1, 2, 4 i 5 oraz współdziała z wojewódzką biblioteką publiczną.

2.   Biblioteka publiczna, której organizatorem jest gmina, działająca w mieście będącym
siedzibą samorządu powiatowego, może wykonywać zadania, o których
mowa w ust. 1, na podstawie porozumienia zarządu powiatu z wójtem (burmistrzem,
prezydentem miasta). Porozumienie powinno zawierać ustalenia określone
w art. 20 ust. 2.

Rozdział 6

Biblioteki naukowe

Art. 21.

1.   Biblioteki naukowe:
1) służą potrzebom nauki i kształcenia, zapewniając dostęp do materiałów bibliotecznych
i zasobów informacyjnych niezbędnych do prowadzenia prac
naukowo-badawczych oraz zawierających wyniki badań naukowych,
2) prowadzą działalność naukowo-badawczą w zakresie bibliotekoznawstwa i
dziedzin pokrewnych, a także w zakresie obsługiwanych przez nie dziedzin
nauki.

2.   Do bibliotek naukowych należą:
1) Biblioteka Narodowa,
2) biblioteki, których organizatorami są szkoły wyższe,
3) biblioteki, których organizatorem jest Polska Akademia Nauk,
4) biblioteki, których organizatorami są jednostki badawczo-rozwojowe,
5) inne biblioteki.

3.   Wykaz bibliotek naukowych prowadzi Biblioteka Narodowa.

4.   Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi,
w drodze rozporządzenia, zasady i tryb zaliczania bibliotek, o których mowa
w ust. 2 pkt 5, do bibliotek naukowych oraz ustali ich wykaz.

Rozdział 7

Biblioteki szkolne i pedagogiczne

Art. 22.

1.   Biblioteki szkolne oraz biblioteki innych placówek systemu oświaty służą realizacji
programów nauczania i wychowania, edukacji kulturalnej i informacyjnej
dzieci i młodzieży oraz kształceniu i doskonaleniu nauczycieli. W tym celu w
każdej szkole publicznej jest prowadzona biblioteka szkolna.

2.   Biblioteki pedagogiczne prowadzą działalność służącą potrzebom oświaty i wychowania,
w tym kształcenia i doskonalenia kadry pedagogicznej.

3.   Zasady organizowania i działalności bibliotek szkolnych i pedagogicznych określają
odrębne przepisy.

Rozdział 8

Biblioteki fachowe i zakładowe

Art. 23.

Zakłady pracy mogą prowadzić biblioteki fachowe i zakładowe.

Art. 24.

1.   Biblioteki fachowe wspierają realizację zadań zakładów pracy oraz służą potrzebom
doskonalenia zawodowego pracowników.

2.   Biblioteki zakładowe służą zaspokajaniu potrzeb oświatowych i kulturalnych
pracowników zakładów pracy i ich rodzin.

Rozdział 9

Obsługa specjalnych grup użytkowników

Art. 25.

Centralna Biblioteka Niewidomych zapewnia obsługę biblioteczną niewidomych
oraz koordynuje działalność pokrewnych bibliotek i instytucji.

Art. 26.

1.   W celu zapewnienia obsługi bibliotecznej specjalnych grup użytkowników prowadzone są biblioteki w zakładach opieki zdrowotnej, w domach pomocy społecznej, w zakładach karnych, poprawczych i schroniskach dla nieletnich, a także w jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej i Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji.

...