Polska Ludowa:
Okres ten trwa od 1946 do 1998 roku. Funkcjonuje wtedy własność uspołeczniona oraz gospodarka oparta na centralnym planowaniu. Nastąpiła wtedy likwidacja wszystkich odrębnych funduszy z okresu II RP oraz likwidacja odrębnej składki na poszczególne rodzaje ryzyka. Od 1946 r. funkcjonuje składka łączna na wszystkie rodzaje ryzyka. Stawka składki dla uspołecznionego pracodawcy wynosiła 15,5%, a dla nie uspołecznionych pracodawców było to 30%. Zrezygnowano ze składki podzielonej między pracodawcę i pracownika – wszystkie opłaty ponosił pracodawca. Składka na ubezpieczenie społeczne zasilała budżet państwa i była traktowana w piśmiennictwie jako podatek. Ekonomiści podważali, czy w Polsce w ogóle istnieje ubezpieczenie społeczne, ponieważ mieliśmy do czynienia z nową techniką zaopatrzenia społecznego, ponieważ nie ma składek, a składki są faktycznie podatkiem.
W roku 1945 zlikwidowano Zakład Ubezpieczeń Społecznych, co było związane z chęcią wymiany urzędników przez ówczesne władze. Zadania z zakres ubez. społ. Zostały podzielone między Rady Narodowe i Związki Zawodowe. RN wypłacały świadczenia długoterminowe (emerytalne i rentowe), a ZZ krótkoterminowe (rodzinne, chorobowe, itp.). Instytucje te nie były przygotowane do zarządzania ubez. społ., ich decyzje były zaskarżane, postępowanie odwoławcze przeciągało się, przez co ubezpieczeni zostali pozbawieni możliwości wypłaty świadczenia w terminie. W 1960 roku przywrócono ZUS jako jednostkę organizacyjną administracji państwowej. Obsługiwał całość ubezpieczeń społecznych. Obok ZUS powołano Rady Nadzorcze przy centrali oraz oddziałach terenowych ZUS jako organ społecznej kontroli. Początkowo RN były organem odwoławczym 1-ej instancji od decyzji organu rentowego. Zwiększono udział pracodawcy w wykonawstwie zabezpieczeń społecznych – oprócz opłacania składek, wypełniał dokumenty związane z nabytymi uprawnieniami, pomagał pracownikowi w uzyskaniu uprawnień z zakresu zabezpieczenia społecznego.
Nastąpiła likwidacja ubezpieczenia bezrobocia, ponieważ prowadzono politykę pełnego zatrudnienia. W 1950 wprowadzono państwową służbę zdrowia.
Rozbudowano zakres podmiotowy ubezpieczenia społecznego: 1965 - ubezpieczenie społeczne rzemieślników, 1966 - ubezpieczenie dla niektórych grup ludności, np. rybacy, przewodniczy turystyczni. Powołano Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rzemieślników FUS niektórych innych grup ludności. W 1982 powołano Fundusz Emerytalny Pracowników, w 1986 powołano FUS jako jednolitą strukturę organizacyjno – finansową, w którym połączono wszystkie powołane wcześniej fundusze. Był to fundusz parabudżetowy, tzn. był w nim corocznie uchwalany plan budżetowy w formie planu finansowego. Środki odprowadzone ze składek, które nie zostały wykorzystane pozostawały w Funduszu na następny rok budżetowy. Dalsze grupy, które zostały objęte ubezpieczeniem społ. 1976 – osoby prowadzące działalność gosp.; 1975 – ubez. agentów i zleceniobiorców; 1973 – dekret o członkach rolniczych spółdzielni produkcyjnych; 1973 – ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin; 1989 – duchowni. Ustawa z 20 XII 1990 roku złamała monopol ZUS na administrację ubezpieczeniami społ. Powołano Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, którego składki są finansowane w 93% z budżetu państwa.
Aktualny status: od roku 1999
Przyczyny zmiany stanu prawnego:
1. Demograficzne – społeczeństwo się starzeje i rośnie liczba osób, które muszą mieć zabezpieczoną wypłatę świadczeń długoterminowych.
2. Gospodarcze – pojawia się problem bezrobocia w związku z racjonalizacją zatrudnienia
3. W roku 1997 wprowadzono zmiany w zakresie świadczeń inwalidzkich. Zrezygnowano z podziału na trzy grupy inwalidzkie i pojęcia inwalidy na rzecz renty z tytułu niezdolności do pracy. Powołano lekarzy-orzeczników, czyli jednoosobowe struktury orzekające o przyznaniu prawa do renty z tytułu niezdolności.
4. Wysoka składka na ubezpieczenie społeczne jaką ponosił pracodawca, co stanowił istotny koszt działalności gospodarczej i zmniejszało konkurencyjność przedsiębiorstw. W końcówce lat 90-tych wynosiła 45%.
5. Niskie świadczenia emerytalne i rentowe. Do 1986 roku nie było zapisu o waloryzacji świadczeń.
Reforma z 1.I.1999 roku – cechy:
1. Powiązanie w większym stopniu składki ze świadczeniem. Przed reformą świadczenie przysługiwało niezależnie od tego, czy była składka. Przyjęto przy reformie nienaruszalną zasadę „świadczenie w zamian za składkę” – za każdy okres, który jest zaliczany do stażu ubezpieczeniowego, musi być odprowadzana składka na ubez. społ.
2. Wprowadzono gwarancję wypłacalności świadczeń dla osób nieobjętych reformą emerytalną, czyli osób urodzonych przed 31 grudnia 1948 roku.
3. Wprowadzono dwa obowiązkowe filary zabezpieczenia ryzyka starości: Fundusz Ubezpieczenia Społecznego administrowany przez ZUS i Fundusz Rezerwy Demograficznej oraz Otwarte Fundusze Emerytalne administrowane przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne. Była to częściowa prywatyzacja administracji ubezpieczenia emerytalnego.
4. Wprowadzono podział na 4 gałęzie ubezpieczeń społecznych:
a) emerytalne
b) rentowe
c) chorobowe
d) wypadkowe
Na każdy z tych działów jest odprowadzana odrębna zindywidualizowana składka przez płatnika.
5. Przywrócono ubezpieczenie zdrowotne. Początkowo było realizowane przez Kasy Chorych, obecnie przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Zlikwidowano państwową służbę zdrowia.
6. W ramach zmian planowano likwidację przywilejów branżowych. Dopiero w 2009 uchwalono ustawę o emeryturach pomostowych.
7. Nadano ZUS osobowość prawną – jest państwową osobą prawną.
ŹRÓDŁA PRAWA UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH
I. Krajowe
II. Uniwersalne
III. Regionalne
Krajowe
Art. 87 Konst. źródłami prawa powszechnie obowiązującego w Polsce są: Konstytucja, ratyfikowane umowy międzynarodowe, ustawy, rozporządzenia. Te same źródła funkcjonują w ramach źródeł prawa ubezpieczeń społecznych. Nie ma źródeł szczególnych.
Ustawy:
1. Ustawa z 13.X.1998 o systemie ubezpieczeń społecznych
2. Ustawa z 17.XII.1998 o emeryturach i rentach z FUS
3. Ustawa z 25.VI.1999 o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
4. Ustawa wypadkowa z 30.X.2002
Cechy charakterystyczne norm zabezpieczenia społecznego:
1. Są to nomy ius cogens. Nie przewiduje się autonomii woli stron.
2. Nie występują klauzule generalne.
3. Obwiązuje ścisła wykładnia norm. Nie stosuje się rozumowania per analogiam.
Konstytucja:
Art. 67 ust. 1 obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy, ze względu na chorobę, inwalidztwo, po osiągnięciu wieku emerytalnego. Pojęcie „inwalidztwo” przestało w 1997 roku funkcjonować w ustawodawstwie. Zakres ubezpieczenia społecznego określa ustawa, co uniemożliwia występowanie z roszczeniami windykacyjnymi przeciwko państwu. Konstytucja wyznacza minimalny poziom ochrony, poniżej którego zejść nie można, lecz możliwe jest rozszerzenie takiej ochrony.
Art. 67 ust. 2 obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego, którego zakres i formę określa ustawa.
Wbrew własnej woli – traci pracę w sposób przez siebie niezawiniony, tzn. nie rozwiązał umowy o pracę za porozumieniem stron.
Nie ma innych środków do życia – ustawa obowiązująca milczy na temat tego, czy bezrobotny ma nie mieć środków do życia. Jest to zabezpieczenie dla państwa w razie złej sytuacji finansowej.
Art. 68 ust. 1 każdy ma prawo do ochrony zdrowia (nie tylko obywatel).
Ratyfikowane umowy międzynarodowe:
Z art. 89 Konstytucji wynika, że wszystkie umowy międzynarodowe, które dotyczą praw i obowiązków obywateli wymagają ratyfikacji za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie. Ratyfikowana umowa międzynarodowa jest ogłaszana w „Dzienniku Ustaw” i stanowi część krajowego porządku prawnego i może być bezpośrednio stosowana. Jeżeli jej treści nie da się pogodzić z ustawą zwykłą, to pierwszeństwo stosowania ma ta umowa. Polska zawarła umowy m.in. z Czechosłowacją, Mołdawią, Kanadą, USA.
Umowy zawarte z członkami UE od 1.V.2004 zostały uchylone – art. 6 Rozporządzenia 1408 z 1971 roku. Każdy kraj członkowski w dziedzinie zabezpieczenia społecznego zachowuje niezmieniony i swobodnie rozwijany system zabezpieczenia społecznego. Nie przewiduje się ujednolicenia tych systemów, co jest związane ze zróżnicowanym poziomem rozwoju gospodarczego państw członkowskich i odrębną tradycją w tej mierze.
Obowiązujące umowy zawierane są w celu:
1. Uzyskania równego traktowania w dziedzinie zabezpieczenia społecznego obywateli umawiających się stron w sytuacji podejmowania zarobkowania i podleganiu ubezpieczeniu na terytorium drugiego państwa.
2. Sumowania okresu zarobkowania, które zostały spełnione na terenie drugiego państwa.
3. Określenie jakiemu ustawodawstwu podlega ubezpieczony w okresie zarobkowania. Przyjmuje się okres od 6 miesięcy do 3 lat (choć w umowie z USA jest to 5 lat), kiedy podlega ustawodawstwu państwa wysyłającego. Zasadą jest lex loci labori, czyli podleganie prawu państwa, na terytorium którego wykonywana jest praca i z tego tytułu podlega się zabezpieczeniu społecznemu.
4. Ustanowienia instytucji łącznikowych.
Zwykle umowy międzynarodowe nie obejmują unormowań z zakresu pomocy społecznej oraz systemu świadczeń dla ofiar wojen i ich skutków.
Uniwersalne
Normy wydawane przez Międzynarodową Organizację Pracy. Jest to struktura, która została powołana w 1919 roku i była wyspecjalizowanym organem Ligi Narodów. MOP charakteryzuje się oparciem na zasadach:
1. Uniwersalności – każde państwo-członek ONZ może przystąpić do MOP pod warunkiem, że zgodzi się przestrzegać zobowiązań określonych w konstytucji MOP.
2. Trójstronności – na konferencji ogólnej MOP każde państwo jest reprezentowane przez 4 osoby: 2 przedstawicieli rządu + 1 przedstawiciel pracodawców + 1 przedstawiciel organizacji związkowej.
Podstawowym zakresem działania MOP jest uchwalanie konwencji i zaleceń.
Konwencje:
Dotyczą materii prawa pracy, zagadnień zabezpieczenia społecznego oraz polityki społecznej. Konwencje są uchwalane, jeżeli przedmiot konwencji „dojrzał” do uchwalenia w takiej właśnie formie. Wymagają przestrzegania oraz wykonania ratyfikowanych zobowiązań – mają charakter uniwersalny, bo każde państwo, które przystąpiło do MOP ma obowiązek przestrzegania konwencji. Poziom konwencji jest uśredniony po to, aby państwa, które nie mają wysokiego poziomu gospodarczego, który umożliwiałby wprowadzenie postanowień konwencji, mogły tę konwencję w jak największym stopniu ratyfikować. Można częściowo ratyfikować postanowienia i tylko nimi być związanym. Najważniejsze konwencje:
1. Konwencja nr 121 z 1964 r. w sprawie świadczeń w razie wypadków i chorób zawodowych.
2. Konwencja nr 128 z 1967 r. w sprawie świadczeń na wypadek inwalidztwa, starości oraz śmierci żywiciela.
3. Konwencja nr 130 z 1969 r. o pomocy leczniczej i świadczeniach w razie choroby.
Żadna z tych konwencji nie została ratyfikowana przez Polskę.
4. Konwencja nr 102 z 1952 r. o minimalnych normach zabezpieczenia społecznego. Ratyfikowana przez Polskę w 2003 roku w związku z przystąpieniem do Rady Europy. Znaczenie tej konwencji polega na tym, że jako pierwsza określiła wymiar procentowy świadczeń z zakresu zabezpieczenia społecznego i wymieniła 9 podstawowych gałęzi zabezpieczenia społecznego. Przyjęto wymiar świadczeń według modelu rodziny, jaki panował wówczas w Europie zachodniej, czyli wynagrodzenie mężczyzny, który ma na utrzymaniu niepracującą żonę i dwoje dzieci, np. zasiłek chorobowy wynosił 45%, inwalidztwo to 40%, macierzyństwo 45%, emerytura to 40%. Z ustanowionych 9 działów Polska przyjęła zobowiązania z następujących części konwencji:
a) części II dotyczącej opieki lekarskiej
b) części V dotyczącej świadczeń na starość
c) części VII dotyczącej świadczeń rodzinnych
d) części VIII dotyczącej świadczeń macierzyńskich
e) części X regulującej świadczenia w razie śmieci żywiciela
Polska nie przyjęła konwencji w:
a) części III dotyczącej zasiłków chorobowych
b) części IV dotyczącej świadczeń w razie bezrobocia
c) części VI dotyczącej świadczeń w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych
d) części IX dotyczącej świadczeń razie inwalidztwa
Zalecenia:
Forma materii, która jeszcze wymaga uściślenia między państwami członkowskimi. Ma znaczenie dla rozważenia przez państwa członkowskie, czy przedmiot zalecenia może być przedmiotem uregulowania w ustawodawstwie krajowym w takim kierunku, jaki przewiduje zalecenie.
Regionalne
Normy wydawane przez Radę Europy i Unię Europejską.
Rada Europy została powołana w 1949 r. Ma siedzibę w Strassburgu. Jej celem jest podejmowanie działań na rzecz przestrzegania i rozwoju praw człowieka, popierania demokracji parlamentarnej, pluralizmu społecznego oraz wprowadzeniu rządów prawa. W 1991 r. Polska została członkiem RE. Jednym z największych osiągnięć RE jest Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 roku. W związku z tą konwencją powołano Europejski Trybunał Praw Człowieka, do którego można się odwołać w sytuacji, gdy obywatel państwa członkowskiego uznaje, że prawa człowieka zostały naruszone. Akty RE w dziedzinie zabezpieczenia społecznego:
I. Tymczasowe konwencje w dziedzinie zabezpieczenia społecznego z 1953 r.
II. Europejski kodeks zabezpieczenia społecznego z 1964 r.
III. Europejska konwencja o zabezpieczeniu społecznym z 1972 r.
IV. Europejska Konwencja o statusie prawnym pracownika migrującego z 1977 r.
Akty te nie weszły w życie.
V. Europejska Karta Społeczna z 1961 r. Opisuje ona podstawowe prawa pracownika, obywatela. Wymaga ratyfikacji albo 10 artykułów spośród 19, albo 45 ustępów, przy czym każde państwo musi ratyfikować co najmniej 5 artykułów należących do rdzenia karty. Do rdzenia Karty należą:
1. Prawo do pracy – art. 1
2. Prawo do organizowania się – art. 5
3. Prawo do rokowań zbiorowych – art. 6
4. Prawo do zabezpieczenia społecznego – art. 12
5. Prawo rodziny do ochrony prawnej, społecznej i ekonomicznej – art. 16
6. Prawo pracowników migrujących i ich rodzin do ochrony i pomocy – art. 18
Polska przyjęła wszystkie 19 artykułów w całości. W 1996 r. nastąpiło znaczące rozbudowania Karty aż do 31 artykułów, których Polska nie ratyfikowała. Największe znaczenie dla zabezpieczenia społecznego ma art. 12, składający się z 4 ustępów, z których wskazuje dziedziny, w których państwa zobowiązują się do podjęcia działań:
1. Zobowiązanie do ustanowienia systemu zabezpieczenia społecznego.
2. Zobowiązanie do utrzymania systemu zabezpieczenia społecznego na zadowalającym poziomie, równym co najmniej poziomowi niezbędnemu do ratyfikacji konwencji MOP nr 102 z 1952 r.
3. Zobowiązanie do zabiegania o stopniowe podnoszenie poziomu systemu zabezpieczenia społecznego.
4. Zobowiązanie do zawierania umów z innymi państwami w celu zabezpieczenia praw:
a) równego traktowania obywateli własnych i obywateli innych umawiających się stron, gdy chodzi o uprawnienia z tytułu zabezpieczenia społecznego oraz zachowania korzyści wynikających z ustawodawstwa zabezpieczenia społecznego bez względu na zmiany miejsca zamieszkania.
b) przyznania, zachowania lub przywracania uprawnień z zakresu zabezpieczenia społecznego za pomocą takich mechanizmów jak zaliczanie okresów ubezpieczenia, zatrudnienia, które są spełniane obywateli każdej z umawiających się stron na terytorium drugiej strony.
Państwo, które podpisało Kartę podlega kontroli Komitetu Praw Społecznych. Są to niezależni arbitrzy powołani z różnych państw, którzy na podstawie sprawozdań nadesłanych przez państwo, oceniają, czy państwo dopełnia zobowiązań wynikających z Karty.
Unia Europejska powstała w 1952 r. jako Europejska Wspólnota Węgla i Stali. W 1957 r. w Traktatach Rzymskich powołano Europejską Wspólnotę Atomową i Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Art. 51 traktatu o ustanowieniu EWG zawierał upoważnienie dla rady EWG do wydania unormowań, które muszą być jednomyślnie przyjęte przez wszystkie państwa członkowskie, mających zabezpieczyć pracownikowi i osobom pozostającym na jego utrzymaniu swobodne przemieszczanie się na obszarze Wspólnoty w taki sposób, że:
1. Uzyska możliwość sumowania wszystkich okresów w jakich przebywał zainteresowany na obszarze różnych państw członkowskich w celu nabycia, zachowania lub odzyskania prawa do świadczeń i do ustalenia wymiaru tych świadczeń.
2. Zapewni mu się możliwość, po nabyciu uprawnień, przesyłania nabytych świadczeń pieniężnych w dziedzinie zabezpieczenia społecznego w ślad za uprawnionym.
Art. 51 podlegał wielokrotnym zmianom, m.in. Traktat Amsterdamski z 1997 r., który zmienił numerację Traktatu Rzymskiego – obecnie jest to art. 42.
Na gruncie tego upoważnienia Rada EWG wydała rozporządzenia:
1. Rozporządzenie 1408 z 1971 r. o stosowaniu tych przepisów do pracowników i członków ich rodzin przemieszczających się na obszarze Wspólnoty.
2. Rozporządzenie wykonawcze nr 574 z 1972 r. o stosowaniu przepisów Rozporządzenia 1408/71. Harmonizacja nie była celem tego rozporządzenia, lecz koordynacja krajowych systemów zabezpieczenia społecznego, z których każdy zachowuje swój autonomiczny i niezależny charakter. Wprowadzają rozwiązania umożliwiające m.in. zastosowanie w stosunku do osoby, która się przemieszcza, wykonuje prace i pozostaje w systemie zabezpieczenia społecznego kilku państw w taki sposób, aby żadnego uprawnienia z zakresu zabezpieczenia społecznego osoba nie utraciła z powodu korzystania ze swobody przemieszczania się. Z drugiej strony osoba, która przemieszcza się i podlega różnym systemom, nie może zyskać więcej niż osoba, która całą aktywność zawodową spełnia wyłącznie na terytorium jednego państwa. W 1981 rozporządzenie zostało rozciągnięte na osoby podejmujące samodzielną działalność zarobkową. Rozporządzenie umożliwia uniknięcie sytuacji sporów:
a) pozytywnych – np. pracownik pracuje równocześnie w 3 państwach i wszystkie 3 państwa występują z żądaniem opłacenia składek przez pracownika. Rozdział II Rozporządzenia o zasadach ustalania właściwego ustawodawstwa, określa który z tych 3 systemów ma zastosowanie do pracującego.
b) negatywny – żadne z tych 3 państw nie chce go przyjąć do swojego systemu ubezpieczenia społecznego. Przepisy Rozporządzenia określają, któremu systemowi polega pracujący.
Koordynacja polega też na wprowadzeniu współpracy między instytucjami państw członkowskich, które wymieniają między sobą informacje z zakresu zabezpieczenia społecznego – tzw. instytucje łącznikowe. Koordynacja opiera się o zasady, jakie daje się wyprowadzić z treści obydwu rozporządzeń:
a) Zasady normy – sformułowane w jednym z przepisów rozporządzenia w sposób ogólny:
- równego traktowania obywateli własnego państwa i obywateli pozostałych państw członkowskich w dziedzinie zabezpieczenia społecznego – art. 3
- stosowania ustawodawstwa tylko jednego państwa – art. 13 ust. 1
b) Zasady wyodrębnione na podstawie uogólnionej analizy zespołu norm:
- zachowania praw nabytych
- zachowania praw w trakcie nabywania
- lojalnej współpracy między instytucjami zabezpieczenia społecznego
Dla realizacji zasad ustawodawca wspólnotowy wprowadził mechanizmy umożliwiające realizację tych zasad:
a) Technikę sumowania okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania, spełnionych na terytorium innych państw członkowskich. Wprowadzono fikcję, dzięki której okresy zaliczone mają być traktowane tak, jakby zostały spełnione pod rządami ustawodawstwa właściwego.
b) Uznawanie zdarzeń objętych ochroną spełnionych na terytorium innego państwa członkowskiego tak, jakby nastąpiły pod rządami ustawodawstwa właściwego, np. urodzenie dziecka, wypadek przy pracy.
c) Jeżeli system właściwy uzależnia wymiar świadczeń od posiadania na utrzymaniu członków rodziny, to przyjmuje się, że członkowie rodziny musza być uwzględnieni przy wymiarze świadczeń, jeżeli zamieszkują gdziekolwiek na terenie Wspólnoty.
d) Prawo bezrobotnego do poszukiwania pracy na terenie każdego państwa członkowskiego na zasadach określonych w Rozporządzeniu 1408. Bezrobotny musi nabyć prawo do zasiłku na terenie tego państwa, gdzie stał się bezrobotnym. Powinien przez 3 tygodnie korzystać z tego prawa do zasiłku, a następnie po 3 tygodniach wyjechać do innego państwa w celu poszukiwania pracy. Instytucja właściwa zobowiązana jest przesłać należny mu zasiłek w ślad za nim do tego państwa, w którym poszukuje pracy. Poszukiwanie pracy na terytorium innego państwa nie może być dłuższe niż 3 miesiące (wydłużenie tego terminu do 6 miesięcy jest na etapie vacatio legis). Jeśli nie wróci przed upływem tego terminu, to traci prawo do pozostałej części zasiłku.
Rozporządzenie ma charakter bezwzględnie obowiązujący i wiąże wszystkie państwa członkowskie. Nie wymaga implementacji w krajowym porządku prawnym.
Dyrektywy mają charakter bezwzględnie i powszechnie obowiązujący, jednakże wymagają implementacji przez państwa członkowskie.
1. Dyrektywa 79/7 dotycząca stopniowego wdrażania zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zabezpieczenia społecznego.
2. Dyrektywy z lat dwutysięcznych dotyczące zabezpieczenia na wypadek starości. dziedzinie zabezpieczenia społecznego.towania kobiet i mężczyzn
38383838383838383838383838383838383838383838383838383838383838383838383838383838383838383838383838383838383838383838383838
Decyzje są kierowane do ściśle oznaczonego kręgu adresatów, np. grupy państw, jedno państwo, osoby fizyczne, osoby prawne.
Warunkiem obowiązywania rozporządzenia jest jego publikacja w „Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich”. Ani wobec dyrektyw, ani wobec decyzji nie ma wymogu publikacji, jednak są one publikowane.
Prawo miękkie (soft law):
Zalecenia są podejmowane przez Komisję Wspólnot Europejskich, gdy istnieje mała szansa na uzyskanie zgody państw członkowskich na wprowadzenie materii określonej w zaleceniu.
Zalecenie z 1990 r. europejski wykaz chorób zawodowych składające się z dwóch list chorób zawodowych:
1. Zawierała listę chorób zawodowych, które występują we wszystkich listach państw członkowskich.
2. Zawierała listę jednostek chorobowych, co do których istniało wysokie prawdopodobieństwo, że są pochodzenia zawodowego.
Zalecenie miało na celu „zachęcenie” państw członkowskich do rozważenia, czy w swoim systemie krajowym taką listę mogłoby wprowadzić.
Pojęcie to, w piśmiennictwie ujmowane szeroko, obejmowało różne techniki służące zaspokajaniu uzasadnionych społecznie potrzeb. Do takich technik, co do których jest absolutna zgodność w piśmiennictwie i w orzecznictwie, należą 3 techniki ubezpieczenia społecznego. Te 3 techniki nie wyczerpują problemu pojęcia zabezpieczenie społeczne. Możne mieć wątpliwości czy pewne regulacje mieszczą się w pojęciu zabezpieczenia społ., np. przepisy podatkowe, które ułatwiają obliczenie podatku osobom samotnie wychowującym dzieci; dodatki mieszkaniowe; stypendia dla studentów – nie ma co do tego zgodności. W piśmiennictwie zachodnim pojawił się problem pomocy ułatwiającej dostęp do pomocy prawnej osobom, które nie są w stanie opłacić takiej pomocy. Być może te kierunki objęte zostaną w przyszłości pojęciem zabezpieczenia społ., obecnie nie ma co do tego zgodności.
1. Technika ubezpieczenia społecznego
Mówiąc o stosunku ubezpieczenia społ., to trzeba pamiętać, że jest to stosunek, który powstaje na podstawie ustawy – ex lege. Jest to stosunek osobisty, podmiotowy, trwały i gaśnie wraz ze śmiercią ubezpieczonego. Jeżeli ubezpieczony pozostawił po śmierci rodzinę, to powstają pewne określone w ustawie konsekwencje tego, że za życia pozostawał on w stosunku ubezpieczenia społ. – ochrona dla tej rodziny. Stosunek ubezpieczenia społ. jest adresowany dla wszystkich osób zarobkujących – chodzi zarówno o stosunek pracy jak i o działalność zarobkowa prowadzona na własny rachunek oraz każdy inny tytuł prawny który jest objęty z mocy ustawy obowiązkiem ubezpieczenia. Czy dana działalność zarobkowa jest objęta ubezpieczeniem społ. o tym decyduje ustawodawca. W tej technice zarobkowanie jest tytułem ochrony ubezpieczenia społ.
Treść stosunku ubezpieczenia społ. jest regulowana i kształtowana przez przepisy prawa ubezpieczenia społ., czyli strony (ubezpieczony i organ rentowy) nie mogą swoimi oświadczeniami woli kształtować odmiennie sytuacji prawnej. Prawo do świadczeń, które jest określone w przepisach prawa ubezpieczenia społ., powstaje z mocy ustawy po spełnieniu ostatniego warunku wymaganego przez prawo. Przesłanki nabycia tych uprawnień są ściśle z góry określone przez ustawę. Jest to traktowane jako bezpieczeństwo socjalne wszystkich osób, które podejmują prace zawodową, bo ustawa daje możliwość do zapoznania się z warunkami ubezp. społ. w przypadku np. macierzyństwa, inwalidztwa. Ochrona przewidziana w ustawie dotyczy zjawisk typu biologicznego, czyli zjawisk dotyczących biologicznej sfery życia człowieka – śmierć, choroba. Albo o zjawiska typu społecznego np. bezrobocie....
acuaria89