Temat: Ogólne zagadnienia prawa karnego procesowego
Teza I: Pojęcia – proces karny i prawo karne procesowe.
Proces karny (postępowania karne lub procedura karna) – prawnie uregulowana działalność organów państwowych, zmierzająca do realizacji norm prawa karnego materialnego, stanowi więc przewidziane prawem zachowanie organów państwowych i pozostałych uczestników, zmierzające do wykrycia i ustalenia czynu przestępnego i jego sprawcy oraz do wymierzenia mu kary lub zastosowania innych środków albo do uniewinnienia oskarżonego.
Prawo karne procesowe to zespół norm regulujących działalność organów państwowych prowadzoną w celu ustalenia czy w konkretnym przypadku popełniono przestępstwo, przez kogo i jaką powinien ponieść karę a także zespół norm regulujących uprawnienia osób uczestniczących w procesie.
Stosunek prawa karnego procesowego do postępowania karnego należy rozważyć w dwóch płaszczyznach t.j. normy regulujące powinności do faktycznej działalności ludzkiej.
Prawo karne procesowe stwarza podstawę prawna działania a proces karny to działanie wykonywane w oparciu o normy prawa karnego procesowego.
Teza II: Przedmiot prawa karnego procesowego
Przedmiot prawa karnego procesowego
organów procesowych
uprawnienia i obowiązki
stron
pozostałych uczestników postępowania
tryb
dokonywania czynności procesowych
formy
wymiaru sprawiedliwości
gwarancje
praw i interesów stron
Przedmiot procesu karnego – sprowadza się do rozstrzygnięcia jakiejś kwestii prawnej, której rozstrzygnięcie jest zadaniem postępowania przygotowawczego. W procesie karnym kwestie taką stanowią: odpowiedzialność karna i odpowiedzialność cywilna jakie mogą obciążać osobę winną przestępstwa.
Odpowiedzialność cywilna związana jest z ubocznym nurtem procesu karnego w ramach tzw. procesu adhezyjnego.
W zależności od przedmiotu procesu można mówić o działalności procesowej jako nurcie procesowym. Z tego punktu widzenia można rozróżnić:
1. postępowanie w kwestii odpowiedzialności karnej jako nurt zasadniczy
2. postępowanie w kwestii odpowiedzialności cywilnej jako nurt uboczny procesu karnego (zachodzi wówczas gdy wniesiono pozew)
Cele procesu karnego wynikają z art. 2 kpk i można mówić o celu ogólnym tj. ostatecznym rezultacie do którego zmierza proces karny a także o celach cząstkowych, które występują w poszczególnych etapach procesowych. Cele cząstkowe są zsynchronizowane z celem głównym umożliwiając jego osiągnięcie.
Postępowanie przygotowawcze powinno realizować cele:
ogólne całego procesu karnego – art. 2 kpk
specyficzne tylko dla tego stadium
procesu karnego – art. 297 kpk
Art. 2 § 1 pkt 1 kpk – zasada trafnej reakcji karnej sprowadza się do tego aby rzeczywisty sprawca poniósł odpowiedzialność karną a inne osoby jej nie poniosły
Art. 2 § 1 pkt 2 kpk – prewencja ogólna i szczególna
Art. 2 § 1 pkt 3 kpk – organ procesowy powinien w miarę możliwości uwzględniać interesy pokrzywdzonego (zasada uwzględniania interesu pokrzywdzonego)
Art. 2 § 1 pkt 4 kpk – zasada szybkości (określona dynamika prowadzonych postępowań)
Teza III: Nieprocesowe czynności wykonywane w związku z procesem (na ćwiczeniach)
Teza IV: Podstawa faktyczna procesu karnego.
Podstawa faktyczna procesu karnego wynika z art. 303 kpk .
Wdrażanie czynności przewidzianych w ustawie (art. 1 kpk w zw. z art. 303 kpk) jeżeli z okoliczności i faktów przytaczanych wynika prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa.
Prawdopodobieństwa nie należy utożsamiać z pewnością bo to dopiero sąd rozstrzyga o pewności popełnienia czynu.
Teza V: Stadia procesu karnego
I
Postępowanie
przygotowawcze
II
jurysdykcyjne
III
wykonawcze
wszczęcie
wpłynięcie a/o do sadu
uprawomocnienie
się wyroku
zatarcie skazania
dochodzenia (do 2 m-cy)
przed sądem I-szej instancji
śledztwa (do 3 m-cy)
przed sądem odwoławczym
Teza VI: Tryby ścigania przestępstw
Tryby ścigania
publicznoskargowy
prywatnoskargowy
z urzędu
na wniosek
Teza VII: Funkcje prawa karnego procesowego:
1. Funkcja instrumentalna oznacza, że prawo karne procesowe służy realizacji norm prawa karnego materialnego;
2. Funkcja gwarancyjna – postępowanie karne jest jedyną formą, kiedy realizując określone zadania można nakładać na uczestników określone obowiązki i wymuszać ich realizację, z drugiej strony jednak aby nie dać organom procesowym zbyt dużej swobody prawo chroni uczestników postępowania karnego tworząc przepisy zapewniające określone gwarancje;
3. Funkcja porządkująca – polega na tym, że proces karny jako skomplikowany przebieg, wymaga skoordynowania poszczególnych jego czynności aby mógł przebiegać sprawnie i bez zahamowań.
Teza VIII: Funkcje procesowe:
Rozumie się przez nie rodzaje (kierunki) działalności procesowej podmiotu procesy. Należą do nich:
1. funkcja ścigania karnego (oskarżenia) – zmierzająca do wykrycia, ujęcia i doprowadzenia do ukarania osoby winnej popełnienia przestępstwa;
2. Funkcja obrony – skierowana na ochronę praw i interesów oskarżonego (podejrzanego) i zmierzająca do uzyskania dla niego najkorzystniejszych rozstrzygnięć;
3. funkcja orzekania – polegająca na rozpoznaniu sprawy w postępowaniu głównym i rozstrzygnięciu jej przez skazanie, uniewinnienie oskarżonego lub przez umorzenie postępowania. Funkcja ta występuje głównie na etapie postępowania sądowego, w postępowaniu przygotowawczym występuje w ograniczonym zakresie.
Teza IX: Rodzaje procesu karnego:
Podział I
1. Postępowanie samoistne – ma samodzielny byt
2. Postępowanie pomocnicze – spełnia rolę służebną w stosunku do pierwszego (np. stosowanie środków zapobiegawczych)
Podział II
1. Postępowanie właściwe
2. Postępowanie incydentalne – służy rozstrzygnięciu kwestii ubocznych (np. postępowanie w zakresie zawieszenia postępowania lub wyłączenia f-sza prowadzącego)
Podział III
1. Postępowanie pierwotne
2. Postępowanie uzupełniające – ma miejsce wówczas, gdy po zakończeniu procesu pojawia się potrzeba rozstrzygnięcia kwestii, które nie zostały załatwione w postępowaniu pierwotnym
Podział IV
1. Proces prosty – jeden czyn jednego oskarżonego
2. Proces złożony – wielopodmiotowy lub wieloprzedmiotowy
Teza X: Gwarancje procesowe
Pojęcie gwarancji procesowych - do własnego opracowania
Rozróżnienie gwarancji:
1. chroniące interes wymiary sprawiedliwości
2. chroniące oskarżonego w procesie karnym
Co stanowi, że te gwarancje mogą być skutecznie realizowane podczas procesu karnego
Teza XI: Źródła prawa karnego procesowego – do własnego opracowania.
Temat: Naczelne zasady procesu karnego 09.07.2007r.
Naczelne zasady procesu to społecznie ważne ogólne dyrektyw, uregulowania najbardziej istotnych kwestii z zakresu procesu karnego.
Zasady mają postać norm
Zobowiązujących
(które wskazują jak należy
postępować np. zasada legalizmu)
Uprawniających
(które stwarzają możliwości określonego postępowania)
Zasada prawdy materialnej (obiektywnej) – art. 2 § 2 kpk. Zasada ta mówi, że podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić ustalenia faktyczne, zgodne z rzeczywistością. Organy procesowe mają obowiązek podejmować wszelkie starania aby ich ustalenia były zgodne z prawdą. (Przyznanie się nie jest królową dowodów). Organ sprawując kontrolę jurysdykcyjną ma obowiązek badać czy organ, który wydał zaskarżone orzeczenie poczynił ustalenia faktyczne zgodne z prawdą.(Art. 438 kpk – względne przyczyny odwoławcze, do zasady prawdy nawiązują również art. 438 § 3, 440 i 328 kpk). Zasada ta może być wzmocniona lub osłabiona.
Gwarancje zasady prawdy to całokształt przepisów kpk które umożliwiają jej realizację. Te przepisy to:
è obowiązek inicjatywy dowodowej spoczywający na organach procesowych
ü art. 167 kpk – dowody na wniosek lub z urzędu,
ü art. 297 kpk – cel prowadzenia postępowania przygotowawczego – zebranie, utrwalenie dowodów dla Sądu,
ü art. 352 kpk – dopuszczenie dowodów,
ü art. 366 kpk – kierunek procedowania rozprawy (kierowanie rozprawą)
è kontradyktoryjność rozprawy sądowej i jej elementy w postępowaniu przygotowawczym
ü art. 367 kpk – przed rozstrzygnięciem należy umożliwić wypowiedzenie się każdej ze stron,
ü art. 370 – przesłuchanie
ü 315 – 318 kpk – wnioski dowodowe, czynności, dopuszczenie dowodu z opinii biegłego
ü art. 339 § 3 pkt 2 i 4 kpk – kontrola sądowa postępowania przygotowawczego, etap wstępnego badania sprawy, która trafiła do sądu,
ü art. 462 § 2 kpk – zażalenia rozstrzyga sąd.
è kolegialności sądu (udział ławników)
ü art. 28 kpk – skład sądu z ławnikami
è celowość prakseologiczna form czynności procesowych (doświadczenia ludzkie i badania naukowe)
è system środków zaskarżania decyzji procesowych
Ograniczenia zasady prawdy
è zakazy dowodowe powodowane różnymi czynnikami np. ochroną tajemnicy służbowej, państwowej, czy ochroną stosunków rodzinnych (art. 178–186 kpk);
è immunitety procesowe (służba dyplomatyczna, konsularna – nie muszą występować w charakterze świadka);
è prawomocność orzeczeń (każdy proces musi się kiedyś skończyć, choćby za cenę niedoskonałości orzeczenia)
ü art. 328 kpk – nie można wzruszyć postępowania po 6 miesiącach
è zakaz reformationis in pejs
ü 443 kpk – oskarżony ma pewność, że jeżeli nie było odwołania przeciwko – nie zostanie ukarany surowiej
è humanitaryzm procesu
ü art. 171 kpk – nie dochodzi się prawdy za wszelką cenę, zakaz wpływania na zeznania.
Zasada obiektywizmu – jest to dyrektywa w myśl której organ procesowy powinien mieć bezstronny stosunek do stron i innych uczestników procesu oraz nie powinien kierunkowo nastawiać się do samej sprawy. Zasada ta odnosi się przede wszystkim do sądu ale także do organów procesowych oraz innych uczestników od których można wymagać zaufania (biegły, tłumacz, specjalista, protokólant). Jest to zasada skodyfikowania w art. 4 kpk.
Warunki obiektywizmu
Niezawisłość
adresata dyrektywy
Wewnętrzna
Zewnetrzna
Wzięcie pod uwagę całego
materiału dowodowego
...
acuaria89