00:00:00:www.napiprojekt.pl - nowa jako�� napis�w.|Napisy zosta�y specjalnie dopasowane do Twojej wersji filmu. 00:00:00:movie info: 640x480 29.969fps 310.0 MB|t�umaczenie - shag 00:00:01:Teraz, na NOVA, 00:00:03:prze�yj ekscytuj�c� podr� do �wiata bardziej obcego ni� fantastyka naukowa, 00:00:08:gdzie graj�c dozwolone jest �amanie niekt�rych regu�, 00:00:12:gdzie nowatorski obraz wszech�wiata, popycha ci� ponad granice twoich najdzikszych wyobra�e�. 00:00:17:Oto �wiat z�o�ony z teorii strun, 00:00:21:opisuj�cych ka�d� si�� i wszelk� materi� od atomu poprzez ziemi�, 00:00:26:do ko�ca galaktyk 00:00:29:- od narodzin czasu do ostatecznej chwili - w jednej teorii, 00:00:35:teorii wszystkiego. 00:00:39:Naszym przewodnikiem po tym nowym, wspania�ym �wiecie jest Brian Greene, 00:00:43:poczytny pisarz i fizyk. 00:00:45:I niewa�ne jak cz�sto tu si� zjawiam, 00:00:47:nie wygl�da na to, bym szybko da� rad� przywykn��. 00:00:51:Czy pomo�e nam u�o�y� najwa�niejsze puzzle nowoczesnej fizyki 00:00:56:gdzie nasze pojmowanie uniwersum jest oparte na 2 grupach praw, 00:01:01:kt�re przecz� sobie nawzajem? 00:01:04:Rozwi�zania tej sprzeczno�ci unika� nawet Einstein, 00:01:08:cho� ostatecznie po�wi�ci� jej swoje ostatnie lata. 00:01:11:Po dekadach, mo�emy nareszcie by� na kraw�dzi rozwi�zania. 00:01:20:Rozwi�zaniem s� struny, 00:01:23:male�kie cz�stki wibruj�cej energii niczym struny w wiolonczeli, 00:01:27:kosmiczna symfonia w sercu ca�ej rzeczywisto�ci. 00:01:33:Lecz ma to swoj� cen�: �wiaty r�wnoleg�e i 11 wymiar�w, 00:01:39:z kt�rych wi�kszo�� nigdy nie zobaczycie. 00:01:41:Naprawd� mo�emy �y� w �wiecie z wi�ksz� ilo�ci� wymiar�w ni� dostrzega oko. 00:01:46:Ludzie kt�rzy m�wili, i� istnia�y dodatkowe wymiary byli z miejsca okrzykni�ci fantastami, 00:01:50:lub wariatami. 00:01:52:Z�udzenie nauki i matematyki, czy te� ostateczna teoria wszystkiego? 00:01:58:Je�li teoria strun zawiedzie w dostarczeniu �wiadectwa swych przewidywa�, 00:02:03:w�wczas nikt nie powinien w to uwierzy�. 00:02:04:Czy to teoria fizyk�w, czy filozof�w? 00:02:08:Jedna rzecz pewna, to �e teoria strun ju� nam pokazuje, i� 00:02:12:uniwersum mo�e by� znacznie bardziej niezwyk�e ni� ka�dy z nas kiedykolwiek my�la�. 00:02:18:Jeszcze tego wieczoru... 00:02:20:niezaprzeczalne poruszenie, kt�re wywo�a�y struny. 00:02:22:Atmosfera by�a napi�ta. 00:02:25:Teoria strun przesz�a swoj� w�asn� rewolucj�... 00:02:27:5 r�nych teorii strun... 00:02:29:...i odkrycie nowego obrazu stanu rzeczy. 00:02:32:By�mo�e �yjemy w tr�j-wymiarowej membranie. 00:02:37:Nasz �wiat mo�e by� niczym kromka chleba. 00:02:40:Uwi�zieni w niewielkim plasterku wszech�wiata o wi�kszej liczbie wymiar�w. 00:02:44:To w�a�ciwie problem. 00:02:46:Obejrzyj teraz "The Elegant Universe". 00:03:04:G��wne finansowanie NOVA jest zapewnione przez Park Foundation. 00:03:10:Doszli�my do 400 pracownik�w w 3 lata. 00:03:14:W Microsofcie, wasz potencja� zainspiowa� nas by stworzy� oprogramowanie zdolne pom�c wam to osi�gn��. 00:03:21:Wasz potencja�, nasza pasja. 00:03:27:Nauka: otrzymali�my szkielet, kt�ra pomo�e uczyni� bezprzewodow� komunikacj� coraz pewniejsz�. 00:03:34:Sprint jest dumny z pomagania NOVA. 00:03:39:Finansowanie Elegant Universe jest zapewnione przez fundacj� Alfreda P. Sloan, 00:03:45:by poprawi� publiczne zrozumienie nauki i technologii. 00:03:50:I przez "National Science Foundation", Ameryka inwestuje w przysz�o��. 00:03:57:Dodatkowe pieni�dze p�yn� z Volkswagen of America. 00:04:14:I z George D. Smith Fund, 00:04:19:�ywi�ce nauk� i bezpiecze�stwo. 00:04:22:G��wne finansowanie NOVA jest r�wnie� zapewnione przez Corporation for Public Broadcasting, 00:04:27:i widz�w, takich jak ty. Dzi�ki. 00:04:45:"STRUNA MA TO CO�" 00:05:16:To ma�o znany sekret, ale przez wi�cej ni� p� wieku, mroczna chmura zagra�a�a nowoczesnej nauce. 00:05:25:Problem to: nasze rozumienie wszech�wiata jest oparte na dw�ch oddzielnych teoriach. 00:05:32:Jedna to "Teoria Wzgl�dno�ci" Einsteina 00:05:35:spos�b na poj�cie zachowa� najwi�kszych rzeczy na �wiecie, 00:05:39:takich jak gwiazdy i galaktyki. 00:05:44:Jednak najmniejsze cz�ci wszech�wiata, 00:05:47:atomy i cz�stki subatomowe, graj� wed�ug kompletnie innego zestawu zasad 00:05:54:zwanego, "mechanika kwantowa." 00:05:57:Te dwa zestawy regu� s� niewiarygodnie dok�adne we w�asnych dziedzinach 00:06:01:lecz gdy pr�bujemy je po��czy�, 00:06:03:by rozwik�a� najg��bsze tajemnice �wiata, spotyka nas katastrofa. 00:06:11:We�my pocz�tek wszech�wiata, "Wielki Wybuch". 00:06:18:W jednej chwili male�ka bry�ka gwa�townie wybucha. 00:06:24:Przez kolejne 14 bilion�w lat �wiat si� rozszerza 00:06:29:i och�adza si� do gwiazd, galaktyk i planet, kt�re dzi� widzimy. 00:06:37:Jednak gdy pu�cimy kosmiczny film do ty�u, 00:06:41:wszystko co si� teraz rozci�ga, wr�ci do pierwotnej postaci, 00:06:49:wszech�wiat staje si� mniejszy, gor�tszy i bardziej skupiony, kiedy zmierzamy do pocz�tku czas�w. 00:06:56:Kiedy si�gamy "Wielkiego Wybuchu", gdy �wiat by� naraz ogromnie ci�ki i nieprawdopodobnie ma�y, 00:07:06:nasz projektor si� zacina. 00:07:09:Nasze 2 prawa fizyki, zmieszane do jednego, za�amuj� si� 00:07:17:A co je�li mogliby�my po��czy� mechanik� kwantow� i teori� wzgl�dno�ci 00:07:21:i ujrze� kosmiczny film w ca�o�ci? 00:07:24:C�, nowy zbi�r zasad zwany "teori� strun" by�by do tego zdolny. 00:07:29:I je�li okaza�by si� prawd�, by�by to najwi�kszy kamie� milowy w historii nauki. 00:07:38:Kiedy�, teoria strun mo�e by� zdolna wyja�ni� ogrom natury, 00:07:43:od najmniejszych cz�stek materii, do najdalszych zak�tk�w kosmosu, 00:07:49:u�ywaj�c jedynie jednego sk�adnika: 00:07:53:cienkich wibruj�cych kosmyk�w energii zwanych strunami. 00:08:00:Lecz czemu musimy przepisa� od nowa prawa fizyki, by to osi�gn��? 00:08:04:C� z tego �e 2 prawa kt�re mamy nie wsp�graj� ze sob�? 00:08:08:C�, mo�na o tym pomy�le� w ten spos�b. 00:08:10:Wyobra� sobie, �e �yjesz w mie�cie, gdzie brak jednolitych przepis�w drogowych, 00:08:15:tylko istniej� 2 r�ne, kt�re przecz� sobie nawzajem. 00:08:19:Jak wida�, by�oby to ca�kiem niezno�ne. 00:08:27:By zrozumie� to miejsce, 00:08:29:potrzeba znale�� spos�b, by po��czy� te odr�bne prawa 00:08:34:w jeden, obejmuj�cy wszystko zestaw regu�. 00:08:39:Pracujemy nad za�o�eniem, �e istnieje teoria i to nasza robota, 00:08:43:by by� wystarczaj�co bystrym i pracowitym, by j� odkry�. 00:08:48:Nie mamy gwarancji. Nie jest powiedziane �e nam si� uda 00:08:54:lecz na koniec, mamy nadziej� znale�� teori� rz�dz�c� wszystkim. 00:09:01:Zanim odnajdziemy t� teori�, 00:09:04:odb�dziemy fantastyczn� podr� 00:09:06:by ujrze� czemu 2 zestawy regu� s� w konflikcie. 00:09:11:A pierwszym przystankiem na tej osobliwej wycieczce jest rzeczywisto�� bardzo rozleg�ych obiekt�w. 00:09:22:Do opisu uniwersum w ogromnej skali u�ywamy jednego zestawu zasad 00:09:26:opartego na teorii wzgl�dno�ci Einsteina, 00:09:29:i st�d teoria o dzia�aniu grawitacji. 00:09:32:Teoria wzgl�dno�ci obrazuje przestrze� jako rodzaj trampoliny, 00:09:36:g�adkiej struktury, kt�r� ci�kie obiekty jak gwiazdy czy planety, mog� zniekszta�ca� i rozci�ga�. 00:09:43:Teraz, nawi�zuj�c do tej teorii, zniekszta�cenia i wygi�cia tworz� to co zwiemy grawitacj�. 00:09:49:To jest dzia�anie grawitacji, zdolne utrzyma� Ziemi� na orbicie wok� S�o�ca 00:09:55:Czy naprawd� nie ma nic wi�cej, ni� to, �e nasza planeta pod��a za ugi�ciami i konturami 00:09:59:kt�re S�o�ce produkuje w przestrzeni kosmicznej? 00:10:04:G�adki, delikatny zakrzywiony obraz przestrzeni, przewidziany przez prawa teorii wzgl�dno�ci 00:10:10:nie opisuje wszystkiego. 00:10:14:Do zrozumienia �wiata na bardzo niewielkim poziomie, 00:10:18:trzeba u�y� innego zestawu regu�, mechanik� kwantow�. 00:10:21:I jak widzimy, 00:10:22:mechanika kwantowa tworzy obraz kosmosu drastycznie inny od teorii wzgl�dno�ci, 00:10:28:mo�e si� wydawa�, �e opisuj� 2 zupe�nie inne �wiaty. 00:10:42:By ujrze� konflikt mi�dzy teori� wzgl�dno�ci, a mechanik� kwantow� 00:10:46:musimy znacznie si� skurczy�. 00:10:55:I gdy zostawiamy �wiat ogromnych obiekt�w za sob�, 00:11:01:a wkraczamy do mikroskopijnego kr�lestwa, 00:11:04:Znajomy obraz przestrzeni, nietrudny do przewidzenia 00:11:08:zostaje zast�piony �wiatem, gdzie struktura jest znacznie mniej pewna. 00:11:15:I gdy wci�� b�dziemy si� kurczy�, 00:11:17:staj�c si� miliardy miliard�w razy mniejsi ni� najmniejsze cz�stki materii, 00:11:23:atom�w i niewielkich element�w z kt�rych si� sk�adaj�? 00:11:26:prawa ma�ych wielko�ci, mechanika kwantowa, 00:11:30:m�wi, �e kosmiczny materia� staje si� chaotyczny. 00:11:38:Mo�liwe jest nawet osi�gn�� �wiat tak buntowniczy, �e sprzeciwia si� zdrowemu rozs�dkowi. 00:11:44:Tu w dole, przestrze� i czas s� tak pokr�tne i zniekszta�cone, �e konwencjonalne poj�cia 00:11:52:lewej i prawej, 00:11:53:g�ry i do�u, 00:12:01:nawet przed i po, za�amuj� si�. 00:12:07:Nie ma sposobu, by powiedzie� z pewno�ci�, �e jestem tutaj, 00:12:10:lub tu, lub w obu miejscach jednocze�nie. 00:12:13:Lub mo�e, �e wyl�dowa�em tu, jeszcze zanim si� tu znalaz�em. 00:12:22:W kwantowym �wiecie, nie mo�na po prostu stwierdzi� co� na pewno. 00:12:27:To z natury dzikie i gor�czkowe miejsce. 00:12:31:Prawa kwantowego �wiata s� bardzo r�ne od praw do kt�rych przywykli�my. 00:12:37:czy to zaskakuj�ce? 00:12:39:Czemu powinien �wiat bardzo ma�ych cz�ci, na poziomie atomowym, 00:12:43:by� podporz�dkowany tym samym zasadom, kt�re u�ywamy w naszym �wiecie, 00:12:49:z jab�kami i pomara�czami, z chodzeniem po ulicy? 00:12:52:Czemu ten �wiat mia�by zachowywa� si� tak samo? 00:12:56:Wahaj�cy si�, rozstrz�siony obraz czasu i przestrzeni przewidziany przez mechanik� kwantow� 00:13:02:jest w bezpo�rednim konflikcie z g�adkim, zdyscyplinowanym, geometrycznym modelem czasu i przestrzeni 00:13:08:opisanym teori� wzgl�dno�ci. 00:13:19:My�limy �e wszystko, 00:13:22:od szalonych ta�c�w cz�stek subatomowych, do majestaty...
GTAWLK