Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach.pdf

V. Pierwsza pomoc w nag∏ych wypadkach

5. Pierwsza pomoc przy zranieniach

Zranienia sà najcz´stszymi obra˝eniami, jakie zdarzajà si´ w naszym

codziennym ˝yciu. Wi´kszoÊç z nich to zranienia niewielkie, dajàce si´

∏atwo zaopatrzyç. Trzeba jednak pami´taç, ˝e nawet najdrobniejsze rany

wymagajà prawid∏owej oceny i odpowiedniego post´powania bezpo-

Êrednio po urazie. Jakiekolwiek zaniedbania mogà spowodowaç groêne

dla ˝ycia zaka˝enia.

Ranà nazywamy wszystkie uszkodzenia tkanek, którym towarzyszy przerwa-

nie ciàg∏oÊci pow∏ok cia∏a (skóry, b∏on Êluzowych).

rana ci´ta

Podzia∏ ran

Podczas udzielania pierwszej pomocy najwa˝niejszy podzia∏ ran zwiàza-

ny jest z wyst´powaniem krwawienia zewn´trznego. Wyró˝nia si´ rany

z masywnym krwawieniem zewn´trznym, które wymagajà natychmiasto-

wego zatamowania krwawienia (poprzez wykonanie opatrunku uciskowe-

go), i wszystkie pozosta∏e rany, które nale˝y zabezpieczyç opatrunkiem

os∏aniajàcym. Inne, najbardziej charakterystyczne klasyfikacje ran, dzielà

je ze wzgl´du na:

1. Charakter otworów zewn´trznych:

– rany o brzegach regularnych (g∏adkich) – ci´te, ràbane, k∏ute;

– rany o brzegach nieregularnych – szarpane, t∏uczone, mia˝d˝one,

kàsane;

– rany postrza∏owe – przestrza∏owe, Êlepe, styczne.

2. Lokalizacj´ anatomicznà: rany g∏owy, rany klatki piersiowej, rany

brzucha itd.

3. Ci´˝koÊç zranienia:

– rany lekkie;

– rany Êrednioci´˝kie;

– rany ci´˝kie;

– rany Êmiertelne.

4. Liczb´ ran:

– rany pojedyncze;

– rany mnogie;

– rany mieszane (miksty) – powstajà wskutek dzia∏ania kilku uszkadza-

jàcych czynników jednoczeÊnie (np. uraz i promieniowanie cieplne,

uraz i promieniowanie jonizujàce).

Charakterystyka ran

Rana ci´ta – powstaje w wyniku dzia∏ania ostrego, tnàcego narz´dzia

(nó˝, brzytwa). Ma najcz´Êciej przebieg prosty, nie si´ga g∏´boko. Brzegi

rany ci´tej sà g∏adkie, równe, a otaczajàce tkanki nieuszkodzone. Przy

przeci´ciu t´tnic powierzchownych obficie krwawi. Po chirurgicznym za-

opatrzeniu rana ci´ta goi si´ dobrze z pozostawieniem niedu˝ej blizny.

5. Pierwsza pomoc przy zranieniach

Rana ràbana – powstaje w wyniku dzia∏ania ci´˝kiego narz´dzia o ostrej

kraw´dzi (siekiera, tasak), godzàcego z du˝à si∏à – prostopadle lub skoÊnie

do powierzchni cia∏a. Ma charakter rany ci´tej, ale jest od niej wi´ksza

i g∏´bsza. Powoduje rozleg∏e uszkodzenia tkanek g∏´biej po∏o˝onych.

Rana k∏uta – powstaje w wyniku dzia∏ania w g∏àb ostro zakoƒczonego

narz´dzia (nó˝, bagnet, pr´t, gwóêdê). Charakteryzuje si´ niedu˝ym

otworem wk∏ucia i si´gajàcym w g∏àb wàskim kana∏em (mo˝e uszkadzaç

narzàdy wewn´trzne – bardzo niebezpieczne sà rany k∏ute klatki piersio-

wej i brzucha). Czasami wyst´puje otwór wyk∏ucia, wtedy gdy narz´dzie

przeszyje cia∏o na wylot. Rana k∏uta obficie krwawi na zewnàtrz w mo-

mencie usuwania narz´dzia zadajàcego ran´. Nast´pnie, wskutek za-

mkni´cia wàskiego kana∏u rany, krwawienie zewn´trze mo˝e ustaç, ale

krew nadal mo˝e wynaczyniaç si´ wewnàtrz rany. Krwawienie wewn´trz-

ne oraz obecnoÊç cia∏ obcych w g∏´bi rany sprzyjajà rozwojowi zaka˝e-

nia. To z kolei mo˝e utrudniç gojenie rany i doprowadziç po zagojeniu

do utworzenia rozleg∏ej blizny.

Rana szarpana – powstaje w wyniku dzia∏ania zakrzywionego narz´-

dzia o t´pej kraw´dzi (hak, bosak), godzàcego skoÊnie lub stycznie do

powierzchni cia∏a. Ma nieregularny kszta∏t i poszarpane, nierówne brze-

gi. W g∏´bi rany widaç niekiedy strz´py oderwanych tkanek. Wskutek za-

ka˝enia wywo∏anego przez obecnoÊç zniszczonych, obumar∏ych tkanek

rana goi si´ êle i pozostawia du˝à blizn´.

Rana t∏uczona – powstaje w wyniku dzia∏ania t´pego narz´dzia (m∏o-

tek, kamieƒ, ceg∏a) godzàcego z du˝à si∏à prostopadle do powierzchni

cia∏a. Charakteryzuje si´ nierównoÊcià brzegów otartych z naskórka,

nieregularnym kszta∏tem oraz uszkodzeniem otaczajàcych tkanek (st∏u-

czenie, obrz´k i siniec).

Rana mia˝d˝ona – powstaje w wyniku najsilniejszego urazu (t´pe na-

rz´dzie godzàce z bardzo du˝à si∏à prostopadle do powierzchni cia∏a,

przygniecenie, przejechanie, upadek z wysokoÊci na twarde pod∏o˝e).

Charakteryzuje si´ bardzo silnym bólem, niewielkim krwawieniem

(zmia˝d˝enie tkanek) oraz cz´sto rozleg∏ym uszkodzeniem okolicznych

i le˝àcych g∏´biej tkanek (z∏amanie lub zmia˝d˝enie koÊci).

Rana kàsana – powstaje w wyniku ugryzienia przez cz∏owieka lub

zwierz´. Tkanki sà zwykle poszarpane, a rana goi si´ êle wskutek zaka˝e-

nia bakteriami z jamy ustnej.

Rana zatruta – powstaje w wyniku ukàszenia przez jadowite w´˝e lub

owady. Charakteryzuje si´ jednoczesnym uszkodzeniem tkanek i wprowa-

dzeniem do nich substancji trujàcych.

Rana postrza∏owa – jest wynikiem wzajemnego oddzia∏ywania pocisku

i uszkodzonych tkanek ustroju. Cechà charakterystycznà ran postrza∏o-

wych jest obecnoÊç zmian morfologicznych i czynnoÊciowych w tkankach

odleg∏ych od pierwotnego kana∏u rany. Oko∏o 40% ran postrza∏owych

wspó∏istnieje ze z∏amaniem koÊci.

rana ràbana

rana k∏uta

rana szarpana

rana t∏uczona

rana mia˝d˝ona

rana kàsana

rana zatruta

rana postrza∏owa

V. Pierwsza pomoc w nag∏ych wypadkach

rany

przestrza∏owe

Rany postrza∏owe dzieli si´ na:

– przestrza∏owe – charakteryzujàce si´ wyst´powaniem otworu wlotowe-

go, kana∏u rany i otworu wylotowego;

– Êlepe – charakteryzujàce si´ wyst´powaniem otworu wlotowego i kana∏u

rany, który koƒczy si´ Êlepo pociskiem;

– styczne – przebiegajàce w postaci bruzdy po pow∏okach cia∏a (pocisk nie

wnika w g∏àb).

Ogólne zasady zaopatrywania ran

Udzielajàc pierwszej pomocy w przypadku zranienia , nale˝y:

1. Oceniç sytuacj´ – zebraç od poszkodowanego lub Êwiadków zdarze-

nia informacje, które b´dà bardzo pomocne przy dalszym post´powa-

niu z rannym:

– jaki by∏ mechanizm urazu;

– jaki przedmiot spowodowa∏ powstanie rany;

– w jakich okolicach anatomicznych dosz∏o do urazu;

– czy istnieje ryzyko zaka˝enia rany (ukàszenie, ugryzienie);

– w jakim otoczeniu dosz∏o do zranienia (w pracy, w domu, na polu);

– ile czasu up∏yn´∏o od zranienia.

2. Zapewniç bezpieczeƒstwo sobie i poszkodowanemu:

– wynieÊç ofiar´ z miejsca zagra˝ajàcego ˝yciu;

– u∏o˝yç rannego w odpowiedniej pozycji (w zale˝noÊci od lokalizacji

rany);

rany Êlepe

rany styczne

PAMI¢TAJ!

Przed zaopatrzeniem rany musisz u∏o˝yç rannego w odpowiedniej pozycji (le˝à-

cej lub siedzàcej).

– stosowaç Êrodki ochrony osobistej (r´kawiczki ochronne).

3. Oceniç stan ogólny poszkodowanego (przytomnoÊç, oddychanie).

4. Wezwaç pomoc specjalistycznà.

5. JeÊli wyst´puje masywne krwawienie zewn´trzne

– natychmiast je zatamowaç.

6. JeÊli nie wyst´puje masywne krwawienie zewn´-

trzne – ods∏oniç uszkodzonà okolic´:

– jak najmniej poruszaç poszkodowanego;

– zdejmowaç tylko to, co konieczne;

– rozbieraç poszkodowanego, zawsze zaczynajàc

od strony zdrowej, pomocnik powinien pod-

trzymywaç uszkodzonà koƒczyn´ podczas roz-

bierania rannego;

– odzie˝ rozcinaç wzd∏u˝ szwów.

Ryc. 5.40. Rozbieranie poszkodowanego

5. Pierwsza pomoc przy zranieniach

Ryc. 5.41. Zdejmowanie butów, skarpet, spodni

7. Dok∏adnie obejrzeç ran´.

8. Oceniç, jakie czynnoÊci nale˝y wykonaç i jaki wybraç opatrunek.

9. Zaopatrzyç ran´:

– za∏o˝yç suchy, ja∏owy opatrunek;

– unieruchomiç, unieÊç koƒczyn´.

Je˝eli podczas zaopatrywania rany dysponujemy odpowiednimi Êrod-

kami i materia∏ami opatrunkowymi, a poszkodowany nie wymaga na-

tychmiastowej pomocy specjalistycznej, wówczas powinniÊmy:

– odkaziç okolic´ rany, usunàç kurz, brud, ziemi´, substancj´ ˝ràcà

(ciep∏a woda z myd∏em);

– obficie przep∏ukaç ran´ izotonicznym roztworem chlorku sodowego

(0,9% NaCl).

Je˝eli podczas zaopatrywania rany nie dysponujemy ja∏owymi mate-

ria∏ami opatrunkowymi, trzeba jà os∏oniç czystymi Êrodkami podr´czny-

mi (chusteczka do nosa, r´kaw koszuli).

10. Zapewniç poszkodowanemu dalszà pomoc.

PAMI¢TAJ!

Prawid∏owe u˝ycie jednorazowych Êrodków i materia∏ów opatrunkowych

oraz niedopuszczenie do zaka˝enia rany u∏atwiajà zagojenie jej.

Aseptyka (ja∏owoÊç) – zasada post´powania, majàca na celu niedopuszczenie

do zaka˝enia rany drobnoustrojami chorobotwórczymi.

V. Pierwsza pomoc w nag∏ych wypadkach

PAMI¢TAJ!

Zaopatrujàc ran´, nie wolno:

– odka˝aç rany i jej okolicy kolorowymi odka˝alnikami (jodyna) wtedy, gdy po-

szkodowany b´dzie wymaga∏ pomocy specjalistycznej (utrudnia to prac´

chirurgowi – zatarta granica mi´dzy zdrowymi i uszkodzonymi tkankami);

– k∏aÊç na ran´ waty i ligniny (trudnoÊci w usuwaniu ich z rany, zaka˝enie rany);

– dotykaç rany palcami (zaka˝enie rany);

– dotykaç obu stron gazika zak∏adanego na ran´ (nie b´dzie ja∏owy);

– usuwaç wbitego w ran´ cia∏a obcego, które uszkadza struktury wewn´trz-

ne, a jednoczeÊnie dzia∏a jak korek; usuni´cie go mo˝e powodowaç krwa-

wienie, b´dàce stanem bezpoÊredniego zagro˝enia ˝ycia poszkodowanego.

Udzielajàc pierwszej pomocy w przypadku cia∏a obcego wbitego w ran´:

1. Oceƒ sytuacj´.

2. Zapewnij bezpieczeƒstwo sobie i poszkodowanemu.

3. Oceƒ stan ogólny poszkodowanego.

4. Wezwij pomoc specjalistycznà.

5. Ods∏oƒ uszkodzonà okolic´.

6. Zatamuj krwawienie poprzez uniesienie uszkodzonej koƒczyny i za-

stosowanie ucisku po obu stronach cia∏a obcego.

7. Nie usuwaj cia∏a obcego.

8. Wykonaj opatrunek stabilizujàcy cia∏o obce (dooko∏a cia∏a obcego).

9. UnieÊ, unieruchom koƒczyn´.

10. Zapewnij poszkodowanemu dalszà pomoc.

Ryc. 5.42. Zaopatrywanie rany z cia∏em obcym (A, B, C, D – kolejne etapy)

gojenie doraêne

Gojenie ran

Pod wp∏ywem ró˝nych czynników proces gojenia rany mo˝e przebie-

gaç jako:

– gojenie doraêne,

– gojenie przez ziarninowanie,

– gojenie pod strupem.

Gojenie doraêne – polega na zrastaniu si´ brzegów rany bez widocz-

nej ziarniny i klinicznie uchwytnych objawów zapalenia. Odbywa si´ ono

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: