Co warto wiedzieć o ADHD?
Zespół hiperkinetyczny jest jedną z najczęstszych neurologicznych i psychiatrycznych przypadłości u dzieci. ADHD charakteryzuje się obecnością trwałych wzorców zachowania, utrzymujących się przynajmniej przez 6 miesięcy i układających się w charakterystyczną triadę objawów. Są nimi problemy z utrzymaniem uwagi, nadmierna impulsywność oraz nadruchliwość, nasilone w stopniu, niewspółmiernym do wieku i poziomu rozwoju dziecka. Dzieci z ADHD są niespokojne, mają trudności z pozostaniem na miejscu w klasie, łatwo rozpraszają się, nie potrafią poczekać na swoją kolej, dużą trudność sprawia im zastosowanie się do kolejnych instrukcji. Często przerzucają się z jednej, nie zakończonej działalności do drugiej, są nadmiernie gadatliwe, przeszkadzają innym, wydaje się, że nie słuchają tego, co się do nich mówi, angażują się w niebezpieczne działania nie uwzględniając możliwych ich konsekwencji. Z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej często współwystępują specyficzne trudności w uzyskiwaniu umiejętności szkolnych np: dysleksja, dysgrafia, dysortografia, dyskalkulia. Dzieci te mają również problemy z powodu zaburzeń pamięci, zaburzeń mowy i posługiwania się językiem, niezgrabności ruchowej, zaburzeń procesów planowania zaburzeń emocjonalnych. PRZYCZYNY POWSTAWANIA NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ Etiologia ADHD nie została dotychczas w pełni wyjaśniona, wiadomo jednak, Iż znaczącą rolę odgrywają w niej czynniki genetyczne. Dodatkowymi przyczynami powstawania nadpobudliwości psychoruchowej może być uszkodzenie układu nerwowego dziecka które może nastąpić w różnych okresach jego życia. Do czynników uszkadzających układ nerwowy w okresie płodowym zaliczamy m.in.:
· czynniki uszkadzające komórkę nerwową (alkohol, narkotyki itp.);
· choroby zakaźne lub inne w czasie ciąży (różyczka, świnką żółtaczka matki, choroby krążenia matki);
· zatrucia ciąży (leki, alkohol, papierosy, zatrucia pokarmowe);
· niewłaściwe odżywianie się w czasie ciąży;
· urazy mechaniczne w okresie ciąży (upadki, uderzenia w brzuch).
Do czynników uszkadzających układ nerwowy w okresie okołoporodowym zaliczamy m.in.:
· niedotlenienie podczas porodu (zamartwica);
· urazy mechaniczne (poród wczesny, niewłaściwie przebiegająca akcja porodowa). Do czynników uszkadzających układ nerwowy w przebiegu życia dziecka zaliczamy m.in.:
· urazy mechaniczne czaszki w wieku dziecięcym (wypadki połączone ze wstrząsem mózgu, upadki);
· poważne choroby (np. zapalenie opon mózgowych, choroby zakaźne połączone z drgawkami i wysokimi temperaturami).
Objawy nadpobudliwości występują najczęściej na skutek korelacji czynników biologicznych z czynnikami społecznymi. Do czynników społecznych wpływających na wystąpienie omawianych zaburzeń zaliczamy m.in.:
· atmosferę domową (napięta i niespokojna atmosfera, awantury i nerwowość rodziców - burzą równowagę nerwową dziecka, a długotrwałe pobudzenie emocjonalne dziecka prowadzi do utrwalenia się pewnych nawyków reagowania na trudne sytuacje i znajduje swój wyraz w nadpobudliwości);
· nieprawidłowy styl wychowawczy w rodzinie (wychowanie niekonsekwentne, czyli brak stałych wymagań stawianych dziecku i stałych praw udzielanych mu przez dorosłych a także wychowanie rygorystyczne, czyli usiłowanie podporządkowania sobie dziecka sprzyja występowaniu opisywanych zaburzeń);
· brak zaspokajania podstawowych potrzeb psychicznych (głównie miłości, bezpieczeństwa);
· wymagania najbliższego otoczenia;
· spędzanie wolnego czasu głównie przy telewizji i grach komputerowych, z których większość zawiera elementy przemocy; "tempo życia" (deficyt kontaktów ze stale zapracowanymi i przemęczonymi rodzicami);
· obcowanie z głośnymi i agresywnymi wzorcami kontaktów międzyludzkich.
Diagnostyka w kierunku ADHD
1. Informacje zebrane od rodziców nt. rozwoju dziecka i jego obecnego zachowania
2. Informacje uzyskane od nauczyciela nt. zachowania dziecka w szkole lub przedszkolu
3. Badanie pediatryczne
4. Badanie neurologiczne, w razie potrzeby badanie EEG
5. Obserwacja zachowania dziecka
6. Rozmowa z dzieckiem
7. Oceny nasilenia problemu nadpobudliwości psychoruchowej i zaburzeń koncentracji uwagi oraz zachowań problemowych przy pomocy skali i kwestionariuszy diagnostycznych
8. Ocena zachowania dziecka przy pomocy kwestionariuszy opartych o kryteria ICD-jfO ł#lubDSM-rV
9. Obiektywna lub subiektywna ocena aktywności ruchowej dziecka
10. Obiektywny pomiar uwagi dziecka
11. Badanie psychologiczne, ocena ilorazu inteligencji
TERAPIA Najbardziej skuteczna jest wielokierunkowa pomoc w tzw. multimedialna, która obejmuje oddziaływania: a) psychospołeczne b) psychoterapię c) leczenie farmakologiczne Ad.A Oddziaływania psychospołeczne:
· Wyjaśnienie rodzicom i innym członkom rodziny i szkoły objawów ADHD, jego przebiegu i rokowania. Poradnictwo w zakresie metod wychowawczych
· Wyjaśnienie dziecku istoty zaburzenia, omawianie z nim kłopotów jakie miało. Nakłanianie do obserwacji swojego zachowania
· Wyjaśnienie nauczycielom istoty zaburzenia, współpraca ze szkołą i poradnią psychologiczno- pedagogiczną
Ad.B Psychoterapia Zdarza się, że u dziecka nadpobudliwego i w jego rodzinie pojawiają się problemy wykraczające poza ramy poradnictwa rodzinnego. Takim dzieciom i rodzicom proponuje się dostępne formy psychoterapii.
· Terapia rodzin- jeśli rodzina jako całość ma znaczne trudności w funkcj ono-waniu
· Terapia indywidualna lub grupowa dziecka. Przeciwdziała ona niskiej samoocenie dziecka, pomaga rozwiązywać problemy z rówieśnikami
· Terapia umiejętności społecznych i terapia zaburzeń uwagi
Ad.C Farmakoterapia- stosowanie leków Większość leków stosowanych w leczeniu nadpobudliwości działa na jej zasadnicze objawy, a więc zaburzenia uwagi, nadruchliwość, impulsywność, czasem nawet na skłonność do nadmiernie żywych reakcji emocjonalnych. Mogą one spowodować, że:
· Dziecku będzie łatwiej skupić się podczas pracy i nauki
· Zacznie słuchać co się do niego mówi
· Łatwiej będzie zapanować nad swoją potrzebą ruchu i mówienia
· Łatwiej będzie mu przez chwile pomyśleć, zanim coś zrobuWarto jednak wiedzieć, że:
· Leczenie farmakologiczne rozpoczyna się tylko u dzieci, u których jest to konieczne i zawsze musi być częścią planu terapii obejmującego inne formy pomocy dziecku
· Leki nie wyleczą z nadpobudliwości. Zmniejszają jej objawy w czasie gdy są podawane. Nie zastąpią wychowania i nauczania mogące jednak ułatwić
· Nie wykazano, aby leczenie farmakologiczne ADHD u dzieci spowodowało uzależnienie
PODSUMOWANIE
· Dziecko nadpobudliwe ma odmienne możliwości i wymagania należy się do nich dostosować
· Karanie za objawy niezależne od dziecka rodzi lęk i niechęć
· Trzeba zauważać, kiedy dziecko robi coś dobrze i zachęcać je do dalszej pracy
· Bliższa współpraca nauczycieli z rodzicami ułatwia życie obu stronom z pożytkiem dla dziecka
Jak pracować z dzieckiem z ADHD
· Wydawaj proste, krótkie polecenie i sprawdzaj ich wykonanie
· Rozkładaj trudniejsze zadania na etapy
· Przypomnij o samokontroli i sprawdzaniu
· Ustal stałe i jednoznaczne zasady
· Dbaj o spokój miejsca do pracy
· Proponuj plany, listy, schematy
· Ucz się porządkowania i organizowania
· Szukaj możliwych do zaakceptowania form rozładowania nadruchliwości
iwopaczko