Konstytucja 1818.pdf
(
97 KB
)
Pobierz
171051489 UNPDF
Konstytucja Wolnego Miasta Krakowa i jego okrgu
z dnia 15 lipca - 11 wrzenia 1818 r
.
1
Konstytucje polskie 1791-1921. Wydaþ M.
Handeisman.
Warszawa 1922,
Pod opiek’ prawa zostaj’ tak
)
e wyznania tolerowane.
Artyku IV. Rz’d Wolnego Miasta Krakowa i jego okrgu zostaje w
senacie, zo)onym z dwunastu czonków, nazwanych senatorami, i je-
dnego prezesa. Senat sprawuje w caej zupenoci wadz wykonawcz’.
Wszelka wadza
wykonywuj’ca
lub administracyjna od niego tylko pocho
-
dzi* mo)e.
[...]
Artyku V. Dziewiciu senatorów, licz’c w to prezesa
,
bdzie
Artyku I. Religia katolicka apostolska rzymska (wyznawana od
wikszej czci mieszkaców Wolnego Miasta Krakowa i jego okrgu)
utrzymuje si, jako religia kraju. Bdzie zawsze przedmiotem
szczególniejszych stara rz’du, nie uwaczaj’c w
niczem
wolnoci innych
obranych od Zgromadzenia Reprezentantów. Czterech za wybranych
zostanie przez kapitu i uniwersytet, z których ka)da ma prawo mianowa*
spomidzy siebie po dwóch czonków do zasiadania w senacie, jednego
do)ywotnio, drugiego do czasu.
[...]
wyzna chrzec
i
jaskich, które wszystkie bez )adnego wy’czenia bd’
mogy by*
wyznawanemi
wolno i publicznie pod opiek’ rz’du.
Artyku II. Wszystkie wyznania chrzecijaskie nie stanowi’ )adnej
ró)nicy w prawach towarzyskich.
Artyku VI. Szeciu senatorów bdzie do)ywotnich. Prezes senatu
zostanie w urzdowaniu przez lat trzy, lecz mo
)
e by* na nowo obranym,
równie) jak senatorowie. Poowa senatorów czasowych wyjdzie z senatu,
zostawuj’c
miejsce nowo obranym. Senatorowie czasowi delegowani od
Artyku III. Prawa tera,niejsze rolników bd’ utrzymane. Ka)demu
wieniakowi wolno jest przenie* osob swoj’
,
równie jak swoj’ wasno*
wedle form, ustawami przepisanych. Stosunki wocianina wzgldem
waciciela
gruntów stanowi umowa b’d, domniemana, b’d, wyra,na;
kapituy i uniwersytetu zmienia* si corocznie bd’.
[...]
Artyku VII. Czonki duchowiestwa wieckiego i uniwersytetu, rów-
nie jak waciciele ziemi, domów lub jakich b’d
,
innych dóbr nierucho-
mych, je)eli opacaj’ pi*dziesi’t zotych polskich podatku gruntowego,
entreprenerowie
fabryk
2
lub rkodzielników, kupcy hurtowi i wszyscy
zapisani na czonków giedy albo kongregacji kupieckiej, artyci, w pi-
knych sztukach celuj’cy, to jest znakomici z talentów, znajomoci lub
u)ytecznych wynalazków i przysug, poczynionych handlowi b’d, sztu-
równie pierwsza, jak druga cile zachowywana by* powinna. Wzgldnie
ziemi, i
onemu
do uprawiania u)yczonej, uwa)a* go nale)y jako
dzier)awc, opacaj’cego dzier)aw swoj’ b’d, to pienidzmi, b’d,
ziemiopodami, b’d, te) posugami
osobistemi.
Równie w
acicielowi, jak
dzier)awcy | wolno jest zrzec si umowy domniemanej i zawrze* nowe
umowy. Ka
)
dy 1 rolnik ma n
i
ezaprzeczon’ zdolno* u)ywania wszystkich
praw cywilnych i politycznych b’d, czynnych
(actifs),
b’d, biernych
(passifs),
je
)
eli
posia
da wasnoci, przez konstytucj )’dane. W obliczu
kom, profesorowie szkó publicznych, nauczyciele i inne osoby, trudni’ce
si instrukcj’ publiczn’
,
jak skoro dojd’ penoletnoci, ustawami przepi-
sanej, mie* bd’ prawo polityczne obieralnoci. Bd’ tak
)
e mogli by*
prawa wszyscy obywatele s’ równi i wszyscy zostaj’ pod równ’
onego)
opiek’
,
bez
)
adnej ró)nicy stanów lub kondycji.
[...]
Ka)demu obywatelowi wolno jest opuci* ojczyzn.
obieranymi, je)eli nadto dopeni’ warunków artykuu 19 konstytucji ozna-
czonych.
Rolnikom nie maj’cym jeszcze nabytej wasnoci gruntowej wolno
3) z trzech praatów, delegowanych od kapituy;
4) z trzech doktorów fakultetów, delegowanych od uniwersytetu;
5) z szeciu urzdników pojednawczych
3
,
w urzdowaniu bd’cych,
bdzie przed nabyciem
onej
posya* do waciwych zgromadze gmin-
nych, z ka)dej
wsi
obejmuj’cej wicej ni) dziesi* domów wieniaczych,
jednego chrzecijanina sporód siebie wybranego, który w imieniu swoich
wspómieszkaców sprawowa* bdzie prawo polityczne obieralnoci.
wzitych z kolei wedle liczby porz’dkowej ich okrgów.
Prezyduj’cy
w Zgromadzeniu wybranym bdzie spomidzy trzech
czonków, delegowanych od senatu.
@aden projekt do ustawy b’d, nowej, b’d, zmierzaj’cej do zapro-
Wolno* jednak ta su)y* bdzie jedynie mieszkacom takiej woci, w
której by nie by )aden obywatel, prawa tego u)ywaj’cy.
[...]
Artyku IX. Wolne Miasto Kraków z okrgiem bdzie podzielone na
gminy miejskie i wiejskie. Pierwsze z nich bd’ miay, ile miejscowo*
wadzenia jakiej zmiany w prawie lub w
trwaj’cem
urz’dzeniu nie bdzie
móg by* oddanym pod rozwag Zgromadzenia Reprezentantów, je)eli
poprzednio nie by udzielonym senatowi, i je)eli ten przedo)enia wi-
kszoci’ gosów nie przyj’.
[...]
Artyku XVIII. S’downictwo jest
niepodlegem
4
.
Przez
niepodlego* sdziego rozumie* si ma su)’c’ mu wolno*
owiadczenia swojego zdania w s’dzeniu, bez ulegania wpywom wadzy
najwy)szej lub innym jakim b’d, wzgldom. Wszelkie inne okrelenie lub
pozwoli, po dwa tysi’ce; drugie za po trzy tysi’ce pi*set dusz najmniej.
Ka)da z tych gmin bdzie miaa wójta, wolno obranego i obowi’zanego
wykonywa* rozkazy rz’dowe; wójt ten zostawa* bdzie w urzdowaniu
przez dwa po sobie id’ce lata.
[...]
Artyku X. W miesi’cu grudniu ka
)
dego roku, poczynaj’c od pier-
wszego poniedziaku w tym
)
e miesi’cu, bdzie Zgromadzenie Reprezen-
tantów, które du)ej nad cztery tygodnie (po odc
i
’gniciu dni wi’t), to jest
nad dwadziecia cztery posiedze trwa* nie bdzie mogo. Zgromadzenie
tumaczenie niepodlegoci sdziego uznaje si za nadu)ycie.
Pomimo tej niepodlegoci, sdziowie bd’ pod nadzorem
rz’dowym.
[...]
Artyku XIX. Z
upynieniem
szóstego roku, rachuj’c od daty
to sprawowa* bdzie wszystkie wasnoci wadzy prawodawczej,
roztrz’sa* rachunki roczne administracji publicznej i stanowi* coroczny
bud)et.
[...]
Obiera* tak)e bdzie sdziów.
[...]
ogoszenia ustawy konstytucyjnej, warunki do zostania senatorem z
wyboru reprezentantów bd’
1
) mie* lat trzydzieci pi* skoczonych;
2) odby* zupene nauki w jednym z uniwersytetów, istniej’cych w krajach
Artyku XI. Zgromadzenie Reprezentantów skada* si bdzie
1
) z deputowanych od gmin, z których ka)da obiera jednego;
2) z trzech czonków, delegowanych od senatu;
dawnego Królestwa Polskiego;
3) sprawowa* urz’d wójta przez lat dwa
,
sdziego przez lat dwa i
reprezentanta przez dwa zgromadzenia;
4) mie* wasno* nieruchom’
,
pac’c’ sto pi*dziesi’t zotych polskich
podatku gruntowego i nabyt’ przynajmniej na rok przed obiorem;
5) nie by* krwi’ po’czonym w linii wstpnej, zstpnej ani pobocznej
rodzonego braterstwa z )adnym innym czonkiem senatu.
[...]
Aby by* wybranym na reprezentanta gminy potrzeba
1
) mie* dwadziecia sze* lat skoczonych;
2) odby* zupeny bieg nauk w uniwersytecie krakowskim albo w jednym z
wy)ej wzmiankowanych uniwersytetów;
3) mie* wasno* nieruchom’
,
oszacowan’ na dziewi*dziesi’t zotych
polskich i nabyt’ przynajmniej na rok jeden przed wyborem;
4) )aden z urzdników
(functionnaire)
publicznych patnych nie bdzie
móg by* obrany reprezentantem, jak tylko za zezwoleniem senatu na po
-
przedni raport waciwy wadzy jego.
[...]
Artyku XX. Wszystkie akta urzdowe, prawodawcze i s’dowe
pisane bd’ w jzyku polskim
[...].
Artyku XXIII. Prawo nie mo)e nigdy postanowi* zajcia na skarb
wasnoci obywatela
,
wyj’wszy przedmioty kontrabandy, przez skarb
zabrane.
Artyku XXIV. Wolno* druku jest nietykalna
,
zacz’wszy od dnia w
którym kodeks kryminalny ogoszonym zostanie. @adne pismo nie bdzie
poprzednio musiao by* poddawane pod cenzur.
[...]
1
Tekst Konstytucji opracowa
a Komisja Organizac
y
jna
,
z
o)ona z trzech komisarzy
pastw zaborczych oraz trzech przedstawicieli Wolnego Miasta. Prace ukoczono
15 lipca, a 11 wrzenia 1818 r. przekazano Konstytucj w
adzom Krakowa.
2
Entreprenerowie fabryk - osoby podejmuj’ce si wykonania robót rz’dowych albo
prywatnych w
zak
adach
produkcyjnych.
3
Urzdnik pojednawczy - urzdnik pe
ni’cy funkcje sdziego w okrgu przede
wszystkim dla nieletnich.
4
Niepodleg
e - niezawis
e.
Plik z chomika:
postts
Inne pliki z tego folderu:
Codex.Gigas.pdf
(495609 KB)
Mariusz Urbanek - Wieniawa - Szwoleżer na Pegazie.zip
(139519 KB)
Dowiat Jerzy - Chrzest Polski.zip
(102947 KB)
Historia Polski - Sredniowiecze_cz2- Rozkwit i schylek.zip
(290430 KB)
Historia Polski - Sredniowiecze_cz1- Poczatek i rozwoj.zip
(221941 KB)
Inne foldery tego chomika:
Galeria
Prywatne
zachomikowane
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin