9. ZŁUDZENIA WIELOZNACZNE- konspekt
UWAGA! Do egzaminu konieczna jest wiedza z wykładów. Wszystkie rodzaje wraz z przykładami zostaną zaprezentowane i omówione na zajęciach!!!
ZŁUDZENIA WIELOZNACZNE to takie, w których możliwa jest różna interpretacja jakościowa obrazu przez różnych ludzi w tym samym czasie lub przez jedną osobę, ale naprzemiennie. Suma tych samych wrażeń może być różnie interpretowana
1. SYLWETKI ALTERNATYWNE najczęściej wykorzystują podział na figurę i tło.
Charakteryzują się tym, że spostrzeżenie obydwu wersji jednocześnie jest niemożliwe. Kiedy następuje zmiana, to co było figurą staje się tłem, a przy kolejnej zmianie dzieje się odwrotnie. O tym, co pierwsze stanie się figurą decyduje gotowość percepcyjna, czyli zgodność z chwilowym nastawieniem. Do tej pory nie wykryto jeszcze czynników decydujących o alternacji. Podejrzewano o to rozmieszczenie punktów fiksacji lub sakkadowe ruchy oczu zmieniające te punkty. Współcześnie jednak wskazuje się na mechanizm ośrodkowy, który wywołuje zmiany w generowanym przez siebie rytmie.
Rys.1. Puchar lub profile twarzy (wykorzystanie podziału na figurę i tło).
Rys.2. Ten sam przykład jest również wrażliwy na inwersję. Ustawienie do góry nogami powoduje percepcję całkowicie nowej figury, której wcześniej nie dostrzegaliście.
W jaki sposób możemy interpretować rys.2 za jednym razem, jako „młodą żonę”, a za innym, jako „starą teściową”
Sandro Del Prete. Sylwetki alternatywne (delfiny) i gotowość percepcyjna, czyli oczekiwanie na pojawienie się określonego układu bodźców ułatwia jego spostrzeganie;)
Sylwetki alternatywne były wielokrotnie wykorzystywane w sztuce.
M.C. Escher.
Wrażenie sylwetek alternatywnych pogłębia się, kiedy zastosujemy barwy chromatyczne.
Przykłady wykorzystania sylwetek alternatywnych w plakacie.
Przykłady zastosowania sylwetek wieloznacznych w liternictwie wykorzystujące podział na figurę i tło.
Trafne wykorzystanie w ilustracji- okładki do miesięcznika popularnonaukowego Problemy
2. FIGURY ALTERNATYWNE od sylwetek różnią się dodatkowo złudzeniem trzeciego wymiaru.
Figurę „B” możemy spostrzegać jako przestrzenny sześcian- „A” lub jako sześciokąt z wpisanymi przekątnymi- „C”.
Inne możliwości alternatywnej interpretacji sześcianu.
Schodki Schrödera
Surrealiści stosowali tego typu zabiegi dla osiągnięcia wrażenia niecodzienności i zbliżenia się do logiki snu. Elementy świata realnego powiązane są w sposób całkowicie niezgodny z rzeczywistością, ale dają możliwość odczytania nowych, często zaskakujących sensów.
Alternatywność figur, tła i materii oraz kontekst powoduje powstanie określonych skojarzeń i umożliwia odczytanie nowych sensów w obrazie wizualnym.
Salvador Dali, „Targ niewolników z ukrytym popiersiem Woltera”, jako krytyka rozumu.
Przykłady wykorzystania figur alternatywnych w ilustracji.
Przykłady wykorzystania figur alternatywnych w plakacie.
3. FIGURY NIEMOŻLIWE to twory nierzeczywiste dające złudzenie trójwymiarowości. Poszczególne fragmenty posiadają sensowny charakter, jednak nie można ich połączyć w logiczną całość. Figury takie mogą istnieć na płaszczyźnie, w rzeczywistości wirtualnej, ale także, pod pewnymi warunkami, możliwe jest konstruowanie rzeczywistych modeli przestrzennych.
Uważany za ojca figur niemożliwych, Oscar Reutersvard stworzył swoją pierwszą bryłę w 1934 roku będąc studentem uniwersytetu w Sztokholmie. Był to słynny później "niesamowity trójkąt" złożony z dziesięciu sześcianów. Bryła ta następnie została przeprojektowana przez angielskiego matematyka Roger'a Penrose. Reutersvard kontynuował swoją pracę tworząc wiele innych ciekawych konstrukcji takich jak "niesamowite schody" czy "diabelskie widły".
Osiągnięcia Oscar'a Reutersvarda zostały uhonorowane przez rząd szwedzki, który w 1982 roku wypuścił serię znaczków przedstawiających jego twórczość.
Jednak pierwsze figury niemożliwe pojawiały się na obrazach już od wczesnego średniowiecza.
Ten rysunek techniczny jest nazywany „zemstą projektanta na wykonawcy”.
FIGURY NIEMOŻLIWE M. C. ESCHERA
To już nie tylko figura, a właściwie nawet przestrzeń niemożliwa.
Figury niemożliwe można konstruować w przestrzeni rzeczywistej pod warunkiem zastosowania odpowiedniego rodzaju oświetlenia i określonego punktu widzenia.
Słynny Labirynt Eschera i zasada jego konstrukcji. Większość „fachowców” twierdziła, że tego nie można skonstruować w przestrzeni rzeczywistej;)
Jedna z wersji przestrzennych Labiryntu Eschera zbudowana z klocków Lego.
Figury niemożliwe w realnej przestrzeni.
Przestrzeń niemożliwa? Pokój Amesa. Ściany są trapezami a podłoga jest pochyłym i nieregularnym rombem.
FIGURY NIEMOŻLIWE na zdjęciach panoramicznych. Takie efekty można uzyskać z pomocą specjalnych aparatów fotograficznych o kącie widzenia 180º lub 360º, jak również łącząc poszczególne kadry w dowolnym programie np. Photoshopie.
Fotografie Chrisa Crowe wykonane za pomocą aparatu o kącie widzenia 360º.
Źródło: http://www.moillusions.com
Czarcimir