Koncepcja map myśli ma już ponad 40 lat. Od swoich początków jest postrzegana jako znakomity sposób na tworzenie notatek, ciągle rośnie jej popularność wśród uczniów i studentów. Wynalazca tej metody, Tony Buzan, twierdzi, że mapy myśli mogą z powodzeniem posłużyć do zanotowania na kilku arkuszach papieru informacji, które pierwotnie zajmowały setki stron w podręcznikach. Przykładowa mapa przechowująca informacje z czterystustronicowej książki jest prezentowana na tej stronie. Inna przykładowa mapa (w języku niemieckim) pokazana jest na rysunku 1. Ostatnimi laty jednak mapy myśli zdobywają nowe grunty, okazuje się, że ich potencjał jest ogromny i mogą być z powodzeniem wykorzystywane np. w organizacji spotkań, planowaniu zadań czy też strukturalizacji pracy twórczej.
Rysunek 1 Przykładowa mapa myśli, wykonana ręcznie
Potencjalne - ogólne - zastosowania map myśli można podzielić na sześć podstawowych grup:
· Tworzenie notatek
· Odtwarzanie wiadomości
· Kreatywność
· Rozwiązywanie problemów
· Planowanie
· Prezentacje
Wykorzystanie map myśli w tworzeniu notatek zostało już opisane powyżej. Ze względu na swoją asocjacyjną formę (przechowują informacje w podobny sposób jak pamięć ludzka), mapy myśli pomagają w odtwarzaniu wiadomości. Dzięki temu są bardzo popularne wśród uczniów i studentów, szczególnie w okresach przedegzaminacyjnych. Mapy myśli wspomagają również kreatywność - ich otwarta i stymulująca myślenie forma pozwala dostrzegać niedostatecznie zgłębione obszary, nowe pomysły same pojawiają się w trakcie pracy. Mapy myśli pomagają wreszcie w rozwiązywaniu problemów - mogą być np. wykorzystywane w analizie SWOT (ang. Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) z lepszym skutkiem niż tradycyjnie stosowane tabele. Podobnie, odpowiednia strukturalizacja problemów pozwala na lepsze planowanie. Wreszcie, bardzo czytelne i zrozumiałe mapy myśli mogą być wykorzystane do prowadzenia prezentacji, które z pewnością będą wzbudzały zainteresowanie odbiorców.
Mapy, tworzone ręcznie na dużych arkuszach papieru z pomocą kolorowych pisaków, coraz częściej są wypierane przez mapy myśli tworzone z wykorzystaniem komputerowych aplikacji.
W porównaniu z tradycyjnymi metodami, stosowanymi do odpowiednich, wcześniej wymienionych celów, mapy myśli oszczędzają czas, w wyjątkowo wyrazisty sposób pokazują związki między koncepcjami, przyciągają uwagę odbiorców. Dodatkowo wykorzystują elementy wspomagające zapamiętywanie, słowa klucze, są łatwe w odtwarzaniu i modyfikacji.
Oczywiście najprostszym sposobem na stworzenie mapy myśli jest wykorzystanie arkusza (arkuszy) papieru oraz kolorowych kredek lub mazaków. Warto jednak zwrócić uwagę na dostępne na rynku oprogramowanie, pozwalające na tworzenie map myśli na komputerach klasy PC oraz urządzeniach przenośnych. Interesującą aplikacją, która może być zastosowana do tworzenia map myśli jest program MindMapper firmy SimTech Systems. Program należy do grupy rekomendowanych przez Tony'ego Buzana narzędzi służących do tworzenia map myśli. Jego obsługa jest bardzo intuicyjna, a przykładowe mapy myśli i tutoriale pozwalają szybko zacząć twórczą pracę. Bardzo istotną rzeczą jest fakt, że polski dystrybutor aplikacji, K2Lider.pl (http://www.k2lider.pl/), oferuje również polskojęzyczną wersję oprogramowania. Kolejnym produktem, stosunkowo podobnym w obsłudze do MindMappera, który może posłużyć do tworzenia map myśli jest MindGenius firmy Gael Ltd. Obok produktu MindGenius oferuje inne ciekawe aplikacje, m.in. oprogramowanie brainbloom, służące do porządkowania rezultatów burz mózgów i przedstawiania ich w atrakcyjnej formie. Firma BrainPower Ltd. z kolei oferuje konkurencyjny produkt do tworzenia map myśli - Map it!. Map it! to kolejna, bardzo podobna w obsłudze do pozostałych aplikacja. Wyróżnia ją wskazywana przez fachowców najwyższa zgodność ze standardem map myśli opracowanym przez Buzana. Kolejnym z producentów oprogramowania jest firma MindJet, która dla własnych celów stosuje pojęcie map biznesowych (business maps) jako kontrast dla map myśli (mind maps). Trudno jednak jest wskazać jakiekolwiek różnice pomiędzy "mapami biznesowymi" a mapami myśli. Odejście od pojęcia map myśli może oznaczać próbę zdobywania nowych rynków, niechętnie nastawionych do koncepcji Buzana. Pociąga to jednak za sobą pewne konsekwencje - MindManager jest produktem ignorowanym przez wiele osób zajmujących się mapami myśli.
Rysunek 2 MindMapper 3.5 w wersji polskiej
Rysunek 3 MindGenius
Rysunek 4 Map it!
Rysunek 5 MindManager X5 na komputerze PC
Ogólne zasady tworzenia map myśli można znaleźć pod adresem http://www.peterussell.com/mindmaps/mindmap.html. Spośród nich, można wyróżnić dziewiątkę najważniejszych:
1. Stosuj słowa klucze lub obrazy
2. Bądź kreatywny
3. Nie ograniczaj się obszarem kartki/ekranu
4. Korzystaj z wyróżnień
5. Niech środek będzie najważniejszym elementem mapy
6. Rozpoczynaj do środka kartki
7. Korzystaj z kolorów
8. Zapisuj wszystkie pomysły, nie zastanawiaj się zbyt długo
9. Baw się dobrze!
Stosując się do nich, możemy mieć pewność, że nasze mapy myśli będą zdecydowanie lepsze od tradycyjnych notatek.
Poniżej prezentuję kilka przykładowych praktycznych zastosowań map myśli. Wszystkie poniższe przykłady pochodzą z aktualnej wersji programu MindManager (niestety niedostępnej jak na razie w wersji polskiej - stąd treść rysunków w języku angielskim). Zachęcam do samodzielnego wypróbowania map myśli w praktyce - nie wątpię, że efekty będą zachęcające.
Zobacz też: http://www.gazeta-it.pl/zw/mind_mapping.htmlhttp://www.mindjet.comhttp://www.mindgenius.comhttp://www.mapitsoftware.comhttp://www.mindmapper.com/
Rysunek 6 Organizacja sprzedaży
Rysunek 7 Przygotowanie szkolenia
Rysunek 8 Plan treści i układu witryny internetowej
Rysunek 9 Zarządzanie projektami
Rysunek 10 Planowanie strategiczne
betty11