Pancatantra.pdf
(
725 KB
)
Pobierz
23104356 UNPDF
Visnusarma: Pancatantra
(Version 1.01)
Based on the ed. by Ramchandra Jha,
6th edition, Varanasi : Chowkhamba Vidyabhavan, 1991.
(Vidyabhavan Sanskrit Grantha Mala, 17)
Also consulted: ed. by M.R. Kale. Delhi : Motilal Banarsidass, reprint. 1991.
Input by Jan Brzezinski
Last update: 2.11.2003
NOTE:
Eventually, a revised version based on Kosambi's 1949 critical edition
should be prepared. (J.B.)
THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.
Text converted to Unicode (UTF-8).
(This file is to be used with a UTF-8 font and your browser's VIEW configuration
set to UTF-8.)
description:
multibyte sequence:
long a
ā
long A
Ā
long i
ī
long I
Ī
long u
ū
long U
Ū
vocalic r
ṛ
vocalic R
Ṛ
long vocalic r
ṝ
vocalic l
ḷ
long vocalic l
ḹ
velar n
ṅ
velar N
Ṅ
palatal n
ñ
palatal N
Ñ
retroflex t
ṭ
retroflex T
Ṭ
retroflex d
ḍ
retroflex D Ḍ
retroflex n ṇ
retroflex N Ṇ
palatal s ś
palatal S Ś
retroflex s ṣ
retroflex S Ṣ
anusvara ṃ
visarga ḥ
long e ē
long o ō
l underbar ḻ
r underbar ṟ
n underbar ṉ
k underbar ḵ
t underbar ṯ
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order
to facilitate word search.
For a comprehensive list of GRETIL encodings and formats see:
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf
and
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf
pañcatantram
kathā-mukham
oṃ namaḥ śrī-śāradā-gaṇapati-gurubhyaḥ | mahā-kavibhyo namaḥ |
brahmā rudraḥ kumāro hari-varuṇa-yamā vahnir indraḥ kuberaś
candrādityau sarasvaty-udadhi-yuga-nagā vāyur urvī-bhujaṅgāḥ |
siddhā nadyo 'śvinau śrīr ditir aditi-sutā mātaraś caṇḍikādyā
vedās tīrthāni yakṣā gaṇa-vasu-munayaḥ pāntu nityaṃ grahāś ca ||
manave vācaspataye śukrāya parāśarāya sa-sutāya |
cāṇakyāya ca viduṣe namo 'stu naya-śāstra-kartṛbhyaḥ ||Panc_0.1||
sakalārtha-śāstra-sāraṃ jagati samālokya viṣṇuśarmedam |
tantraiḥ pañcabhir etac cakāra sumanoharaṃ śāstram ||Panc_0.2||
tad yathānuśrūyate | asti dakṣiṇātye janapade mahilāropyaṃ nāma nagaram | tatra
sakalārthi-sārtha-kalpa-drumaḥ pravara-nṛpa-mukuṭa-maṇim ajarīcayacarcitacaraṇa-
yugalaḥ sakala-kalpa-pāraṅgato 'maraśaktir nāma rājā babhūva | tasya trayaḥ putrāḥ
parama-durmedhaso vasuśaktir ugraśaktir anekaśaktiś ceti nāmāno babhūvuḥ |
atha rājā tān śāstra-vimukhān ālokya sacivān āhūya provāca-bhoḥ jñātam etad bhavadbhir
yan mamaite trayo 'pi putrāḥ śāstra-vimukhā viveka-hīnāś ca | tad etān paśyato me mahad
api rājyaṃ na saukhyam āvahati | athavā sādhv idam ucyate-
ajāta-mṛta-mūrkhebhyo mṛtājātau sutau varam |
yatas tau svalpa-duḥkhāya yāvaj-jīvaṃ jaḍo dahet ||Panc_0.3||
varaṃ garbha-sravo varam ṛtuṣu naivābhigamanaṃ
varaṃ jātaḥ preto varam api ca kanyaiva janitā |
varaṃ bandhyā bhāryā varam api ca garbheṣu vasatir
na cāvidagdhān rūpa-draviṇa-guṇa-yukto 'pi tanayaḥ ||Panc_0.4||
kiṃ tayā kriyate dhenvā yā na sūte na dugdhadā |
ko 'rthaḥ putreṇa jātena yo na vidvān na bhaktimān ||Panc_0.5||
tad eteṣāṃ yathā buddhi-prabodhanaṃ bhavati tathā ko 'py upāyo 'nuṣṭhīyatām | atra ca
mad-dattāṃ vṛttiṃ bhuñjānānāṃ paṇḍitānāṃ pañcaśatī tiṣṭhati | tato yathā mama
manorathāḥ siddhiṃ yānti tathānuṣṭhīyatām iti |
tatraikaḥ provāca-deva dvādaśabhir varṣair vyākaraṇaṃ śrūyate | tato dharma-śāstrāṇi
manv-ādīni artha-śāstrāṇi cāṇakyādīni kāma-śāstrāṇi vātsyāyanādīni | evaṃ ca tato
darmārtha-kāma-śāstrāṇi jñāyante | tataḥ pratibodhanaṃ bhavati |
atha tan-madhyataḥ sumatir nāma sacivaḥ prāha-aśāśvato 'yaṃ jīvitavya-viṣayaḥ |
prabhūta-kāla-jñeyāni śabda-śāstrāṇi | tat saṅkṣepa-mātraṃ śāstraṃ kiñcid eteṣāṃ
prabodhanārthaṃ cintyatām iti | uktaṃ ca yataḥ-
anantapāraṃ kila śabda-śāstraṃ
svalpaṃ tathāyur bahavaś ca vighnāḥ |
sāraṃ tato grāhyam apāsya phalgu
haṃsair yathā kṣīram ivāmbudhyāt ||Panc_0.6||
tad atrāsti viṣṇuśarmā nāma brāhmaṇaḥ sakala-śāstra-pāraṅgamaś chātra-saṃsadi
labdha-kīrtiḥ | tasmai samarpayatu etān | sa nūnaṃ drāk prabuddhān kariṣyati iti |
sa rājā tad ākarṇya viṣṇuśarmāṇam āhūya provāca-bho bhagavan mad-anugrahārtham
etān artha-śāstraṃ prati drāg yathānanya-sadṛśān vidadhāsi tathā kuru | tadāhaṃ tvāṃ
śāsana-śatena yojayiṣyāmi |
atha viṣṇu-śarmā taṃ rājānam āha-deva śrūyatāṃ me tathya-vacanam | nāhaṃ vidyā-
vikrayaṃ śāsana-śatenāpi karomi | punar etāṃs tava putrān māsa-ṣaṭkena yadi nīti-
śāstrajñān na karomi tataḥ sva-nāma-tyāgaṃ karomi |
athāsau rājā tāṃ brāhmaṇasyāsambhāvyāṃ pratijñāṃ śrutvā sa-sacivaḥ prahṛṣṭo
vismayānvitas tasmai sādaraṃ tān kumārān samarpya parāṃ nirvṛtim ājagāma |
viṣṇuśarmaṇāpi tān ādāya tad-arthaṃ mitra-bheda-mitra-prāpti-kākolūkīya-labdha-
praṇāśa-aparīkṣita-kārakāṇi ceti pañca-tantrāṇi racayitvā pāṭhitās te rājaputrāḥ | te'pi tāny
adhītya māsa-ṣaṭkena yathoktāḥ saṃvṛttāḥ | tataḥ prabhṛty etat pañcatantrakaṃ nāma
nīti-śāstraṃ bālāvabodhanārthaṃ bhūtale pravṛttam | kiṃ bahunā-
adhīte ya idaṃ nityaṃ nīti-śāstraṃ śṛṇoti ca |
na parābhavam āpnoti śakrād api kadācana ||Panc_0.7||
iti kathā-mukham |
***********************************************************************
mitra-bhedaḥ
vardhamāna-vṛttāntaḥ
athātaḥ prārabhyate mitra-bhedo nāma prathamaṃ tantram | yasyāyam ādimaḥ ślokaḥ-
vardhamāno mahān snehaḥ siṃha-go-vṛṣayor vane |
piśunenātilubdhena jambukena vināśitaḥ ||Panc_1.1||
tad yathānuśrūyate | asti dakṣiṇātye janapade mahilāropyaṃ nāma nagaram | tatra
dharmopārjita-bhūri-vibhavo vardhamānako nāma vaṇik-putro babhūva | tasya kadācid
rātrau śayyārūḍhasya cintā samutpannā | tat prabhūte'pi vitte'rthopāyāś cintanīyāḥ
kartavyāś ceti | yata uktaṃ ca-
nahi tad vidyate kiṃcid yad arthena na siddhyati |
yatnena matimāṃs tasmād artham ekaṃ prasādhayet ||Panc_1.2||
yasyāryas tasya mitrāṇi yasyārthās tasya bāndhavāḥ |
yasyārthāḥ sa pumāṃ loke yasyārthāḥ sa ca paṇḍitaḥ ||Panc_1.3||
na sā vidyā na tad dānaṃ na tac chilpaṃ na sā kalā |
na tat sthairyaṃ hi dhanināṃ yācakair yan na gīyate ||Panc_1.4||
iha loke hi dhanināṃ paro 'pi svajanāyate |
svajano 'pi daridrāṇāṃ sarvadā durjanāyate ||Panc_1.5||
arthebhyo 'pi hi vṛddhebhyaḥ saṃvṛttebhya itas tataḥ |
pravartante kriyāḥ sarvāḥ parvatebhya ivāpagāḥ ||Panc_1.6||
pūjyate yad apūjyo 'pi yad agamyo 'pi gamyate |
vandyate yad avandyo 'pi sa prabhāvo dhanasya ca ||Panc_1.7||
aśanād indriyāṇīva syuḥ kāryāṇy akhilāny api |
etasmāt kāraṇād vittaṃ sarva-sādhanam ucyate ||Panc_1.8||
arthārthī jīva-loko 'yaṃ śmaśānam api sevate |
tyaktvā janayitāraṃ svaṃ niḥsvaṃ yacchati dūrataḥ ||Panc_1.9||
gata-vayasām api puṃsāṃ yeṣām arthā bhavanti te taruṇāḥ |
arthe tu ye hīnā vṛddhās te yauvane'pi syuḥ ||Panc_1.10||
sa cārthaḥ puruṣāṇāṃ ṣaḍbhr upāyair bhavati bhikṣāyā nṛpa-sevayā kṛṣi-karmaṇā
vidyopārjanena vyavahāreṇa vaṇik-karmaṇā vā | sarveṣām api teṣāṃ vāṇijyenātiraskṛto
'rtha-lābhaḥ syāt | uktaṃ ca yataḥ-
kṛtā bhikṣānekair vitarati nṛpo nocitam aho
kṛṣiḥ kliṣṭā vidyā guru-vinaya-vṛttyātiviṣamā |
kusīdād dāridryaṃ parakaragata-granthi-śamanān
na manye vāṇijyāt kim api paramaṃ vartanam iha ||Panc_1.11||
upāyānāṃ ca sarveṣām upāyaḥ paṇya-saṃgrahaḥ |
dhanārthaṃ śasyate he ekas tad-anyaḥ saṃśayātmakaḥ ||Panc_1.12||
tac ca vāṇijyaṃ sapta-vidham arthāgamāya syāt | tad yathā gāndhika-vyavahāraḥ,
nikṣepa-praveśaḥ, goṣṭhika-karma, paricita-grāhakāgamaḥ, mithyā-kraya-kathanam, kūṭa-
tulā-mānam, deśāntarād bhāṇḍānayanaṃ ceti | uktaṃ ca-
paṇyānāṃ gāndhikaṃ paṇyaṃ kim anyaiḥ kāñcanādibhiḥ |
yatraikena ca yat krītaṃ tac chatena pradīyate ||Panc_1.13||
nikṣepe patite harmye śreṣṭhī stauti sva-devatām |
nikṣepī mriyate tubhyaṃ pradāsyāmy upayācitam ||Panc_1.14||
goṣṭhika-karma-niyuktaḥ śreṣṭhī cintayati cetasā hṛṣṭaḥ |
vasudhā vasu-sampūrṇā mayādya labdhā kim anyena ||Panc_1.15||
paricitam āgacchantaṃ grāhakam utkaṇṭhyā vilokayāsau |
hṛṣyati tad-dhana-labdho yadvat putreṇa jātena ||Panc_1.16||
anyac ca-
pūrṇāpūrṇe māne paricita-jana-vañcanaṃ tathā nityam |
mithyā-krayasya kathanaṃ prakṛtir iyaṃ syāt kirātānām ||Panc_1.17||
dviguṇaṃ triguṇaṃ vittaṃ bhāṇḍa-kraya-vicakṣaṇāḥ |
prāpnuvanty udyamāl lokā dūra-deśāntaraṃ gatāḥ ||Panc_1.18||
ity evaṃ sampradhārya mathurā-gāmīni bhāṇḍāny ādāya śubhāyāṃ tithau guru-
janānujñātaḥ surathādhirūḍhaḥ prasthitaḥ | tasya ca maṅgala-vṛṣabha saṃjīvaka-
nandaka-nāmānau gṛhotpannau dhūrvoḍhārau sthitau | tayor ekaḥ saṃjīvakābhidhāno
yamunā-kaccham avatīrṇaḥ sampaṅka-pūram āsādya kalita-caraṇo yuga-bhaṅgaṃ
vidhāya viṣasāda |
atha taṃ tad-avastham ālokya vardhamānaḥ paraṃ viṣādam āgamat | tad arthaṃ ca
snehārdra-hṛdayas tri-rātraṃ prayāṇa-bhaṅgam akarot | atha taṃ viṣaṇṇam ālokya
sāṛthikair abhihitam- bhoḥ śreṣṭhin ! kim evaṃ vṛṣabhasya kṛte siṃha-vyāghra-samākule
bahv-apāye'smin vane samasta-sārthas tvayā sandehe niyojitaḥ | uktaṃ ca-
na svalpasya kṛte bhūri nāśayen matimān naraḥ |
etad evātra pāṇḍityaṃ yat svalpād bhūri-rakṣaṇam ||Panc_1.19||
athāsau tad avadhārya saṃjīvakasya rakṣā-puruṣān nirūpyāśeṣa-sārthaṃ nītvā prasthitaḥ
| atha rakṣā-puruṣā api bahv-apāyaṃ tad-vanaṃ viditvā saṃjīvakaṃ parityajya pṛṣṭhato
gatvā'nyedyus taṃ sārthavāhaṃ mithyāhuḥ- svāmin, mṛto 'sau saṃjīvakaḥ | asmābhis tu
sārthavāhasyābhīṣṭa iti matvā vahninā saṃskṛtaḥ iti |
tac chrutvā sārthavāhaḥ kṛtajñatayā snehārdra-hṛdayas tasyaurdhva-dehika-kriyā
vṛṣotsargādikāḥ sarvāś cakāra | saṃjīvako 'py āyuḥ-śeṣatayā yamunā-salila-miśraiḥ
śiśirataravātair āpyāyita-śarīraḥ kathaṃcid apy utthāya yamunā-taṭam upapede | tatra
marakata-sadṛśāni bāla-tṛṇāgrāṇi bhakṣayan katipayair ahobhir hara-vṛṣabha iva pīnaḥ
kakudmān balavāṃś ca saṃvṛttaḥ | pratyahaṃ valmīka-śikharāgrāṇi śṛṅgābhyāṃ
vidārayan garjamāna āste | sādhu cedam ucyate-
arakṣitaṃ tiṣṭhati deva-rakṣitaṃ
surakṣitaṃ deva-hataṃ vinaśyati |
jīvaty anātho 'pi vane visarjitaḥ
kṛta-prayatno 'pi gṛhe vinaśyati ||Panc_1.20||
Plik z chomika:
Rozniste
Inne pliki z tego folderu:
Monteverdi - Madrygały - teksty, księga 1 (6).pdf
(78 KB)
Janiszewski Ergonomia zawodu muzyka.txt
(436 KB)
Pancatantra.pdf
(725 KB)
Jesus Dub Theology, Music and Social Change.pdf
(950 KB)
HENRY CHADWICK, Alexandrian Christianity, Selected Translations of Clement and Origen, s. 472.pdf
(16698 KB)
Inne foldery tego chomika:
Encyklopedia katolicka
Fotografia
Języki
Literatura
Muzykologia i nuty
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin