Diagnoza sytuacji rodzinnej i szkolnej dziecka w wieku wczesnoszkolnym

W……………………

Wiek: 7 lat

Uczennica I klasy Szkoły Podstawowej

Czas trwania badania: 20 kwietnia- 6 maja 2006 rok

              Wiktoria  urodziła się 22 czerwca 1998 roku. Ciąża przebiegała z komplikacjami- w 13 tygodniu u matki pojawiło się plamienie. Dziewczynka otrzymała 9 punktów w skali APGAR. Miała żółtaczkę poporodową. W wieku 2 lat przeszła różyczkę. Choruje dość często (kilka razy w roku). Spowodowane jest to alergią, w wyniku której ma astmę oskrzelową 2 stopnia. Rozwija się prawidłowo pomimo, iż wygląd zewnętrzny wskazuje na starszy wiek. Jest zadbana i czysto ubrana.

              Wiktoria wychowuje się w rodzinie pełnej , jest pierwszym dzieckiem państwa K. Ma młodszą siostrę Kingę (2 lata). Rodzice posiadają wykształcenie średnie: matka ogólne, ojciec techniczne (elektryk). Matka nie pracuje, zajmuje się obowiązkami domowymi i wychowaniem dzieci. Szczególnie dużo czasu poświęca młodszej córce, u której lekarze podejrzewają lekkie opóźnienie umysłowe. Ojciec zajmuje się prowadzeniem sklepu (artykuły gospodarstwa domowego, kosmetyczne i chemiczne). Pracuje w określonych godzinach (9-18, w soboty 9-14). Jedynym źródłem dochodu jest prowadzenie działalności gospodarczej przez państwa K. Rodzina jest średniozamożna (ok. 400 zł mies/osobę), matka określiła wysokość dochodów jako wystarczające. Rodzina, składająca się z 4 osób mieszka we własnościowym domu jednorodzinnym o powierzchni 120 m2, co daje 30 m2 na osobę. Warunki mieszkaniowe są bardzo dobre. Mieszkanie jest suche i słoneczne, wyposażone jest w kanalizacje, stały dopływ wody (zimnej i ciepłej). Ogrzewane jest piecem olejowym. W skład mieszania wchodzi 5 pokoi, kuchnia, 2 łazienki i 2 toalety. Każdy pokój jest w pełni umeblowany. W kuchni znajdują się wszystkie potrzebne sprzęty gospodarstwa domowego.

              Wiktoria ma bardzo dobre warunki do odrabiania lekcji. Ma do dyspozycji pokój o powierzchni 20 m2. W pokoju ma łóżko, biurko, krzesło, szafę oraz szafki na ubrania, zabawki, podręczniki oraz przybory szkolne. Ściany pokoju zdobią rysunki dziewczynki, pozostała cześć dekoracji została wykonana z pomocą mamy wg wspólnych pomysłów.

              Rodzice wspólnie zajmują się wychowaniem dzieci, ale z powodu prowadzenia działalności gospodarczej Pan K., ma w nim mniejszy udział. Wszystkie decyzje dotyczące wychowania córki Państwo K. podejmują wspólnie, jednak bez obecności dzieci. W sprawach wychowania mają na ogół jednakowe poglądy,  jednakże gdy dochodzi do różnicy zdań dziecko informowane jest dopiero w momencie podjęcia ostatecznej decyzji. Na niepowodzenia szkolne matka reaguje spokojnie, zawsze pyta o przyczynę i przychodzi z pomocą. Ojciec także pomaga w nauce, ale jest bardziej surowy. W wychowaniu Państwo K. stosują zarówno karanie, jak i nagradzanie, przeważają jednak nagrody. Formą nagród są wycieczki, pizza lub lody, rzadziej wyjścia do kina. Nigdy nie są to pieniądze. Rodzice nie uznają nagradzania pieniędzmi za dobrą metodę wychowawczą. Pragną, wychować dzieci tak, aby robiły coś dla siebie, nie jedynie dla korzyści materialnych. Matka ma łagodne i spokojne usposobienie. Ojciec reprezentuje styl wychowania autorytarnego. Jest gwałtowny i często krzyczy. Częściej też karze (załącznik 1).

Z testu „Czy znasz potrzeby swojego dziecka?” (załącznik 2), któremu poddana została matka wynika, że potrafi ona reagować na zachowanie swojego dziecka odpowiednio do sytuacji i z konieczną dozą wrażliwości. Tworzy dziecku dobre warunki do wykształcenia ważnych w życiu cech, takich jak wrażliwość, umiejętność wczucia się w cudza sytuację i świadomość samego siebie.

Wiktoria jada w domu systematyczne posiłki (śniadanie, obiad i kolacje). Zawsze ma przygotowane produkty, aby mogła w razie potrzeby między posiłkami samodzielnie przygotować sobie kanapki (matka jest wówczas z młodszą córką na dworze). Dostaje drugie śniadanie do szkoły i jada w niej obiady, gdyż bezpośrednio po lekcjach uczęszcza na zajęcia do świetlicy szkolnej. Po powrocie do domu dzieckiem zajmuje się matka (poza szkołą Wiktoria jest pod opieką wyłącznie rodziców). Po powrocie do domu je drugi obiad (mniejszy) i do godziny 17 ma czas wolny. W godzinach 17-19 odrabia lekcje. W obrabianiu prac domowych pomaga dziewczynce mama, rzadziej ojciec. Chodzi spać pomiędzy 20 a 22 (maksymalnie). W tym czasie rodzice pozwalają wykonywać dziecku prace plastyczne lub czytać. Kontakty rówieśnicze matka ocenia jako dobre. Wiktoria ma duże grono przyjaciół. Jej ulubioną koleżanką jest Klaudia, z którą dzieli ławkę w szkole i spędza sporo czasu poza lekcjami. Wiktoria lubi przebywać w towarzystwie i być w centrum zainteresowania. Łatwo nawiązuje nowe kontakty i jest akceptowana przez grupę. Do zabawy wybiera z reguły rówieśników, chociaż równie dobrze czuje się w grupie dzieci starszych lub młodszych. Najchętniej bawi się w dom, lekarza, fryzjera, agentki, lub Witch’a. Lubi spędzać dużo czasu na dworze, gdzie jeździ na rowerze, bawi się w chowanego lub na placu zabaw. Bardzo lubi oglądać bajki w telewizji („Agentki”, „Atomówki”, „Witch”). Jej ulubionym serialem jest „Niania”. W wolnym czasie czyta czasopisma dla dzieci. Wakacje spędza w domu, u rodziców matki lub u cioci. Podczas pobytów dziecka poza miejscem zamieszkania rodzina utrzymuje ze sobą kontakty telefoniczne. Rodzina nie ma wspólnych wyjazdów, gdyż ojciec nie ma dni wolnych od zajęć. 

Z testu na inteligencję emocjonalną „Jak odbiera mnie moje dziecko?” (załącznik 3) wynika, że dziecko nie boi się reakcji matki, natomiast ojca często, pomimo tego Wiktoria dobrze czuje się w domu. Ich styl wychowania zorientowany jest na osiągnięcia. Pochwałę i naganę Państwo K. stosują głównie po to, by skłonić dziecko do większych osiągnięć. Córka czuje się akceptowana i rozumiana jedynie przez matkę, która wyraża swoje uczucia i reaguje również na uczucia dziecka. Traktuje je jako osobę od niej niezależną wraz z wszystkimi jej wadami i zaletami oraz własnymi poglądami. W ten sposób dziewczynka  uczy się, że jest kochana, nawet jeśli nie zawsze zaspokaja podstawowych ambicji matki.

              Kontakty z młodsza siostrą- Kingą matka określiła jako bardzo dobre. Wiktoria przejawia wobec niej postawę opiekuńczą. Chętnie pomaga przy karmieniu, myciu i przewijaniu. Na spacerach prowadzi wózek i udaje, że jest matką. Często sama jej pilnuje podczas, gdy Pani K.  przygotowuje posiłki. Jest bardzo odpowiedzialna i zdaje sobie sprawę z tego, że małe dziecko wymaga stałej opieki i nadzoru.

              Wiktoria bardzo lubi chodzić do szkoły. Mówi, że dowiaduje się tam wielu nowych rzeczy i może bawić się z koleżankami. Nie ma problemów z rannym wstawaniem, jest „rannym ptaszkiem”. Matka stwierdziła, że w weekend potrafi wstać wcześniej od rodziców. Chętnie liczy, ale nie przepada za czytaniem, choć nie ma z tym kłopotów. Jej ulubionym przedmiotem są lekcje plastyki i wychowania fizycznego.

              Z wywiadu przeprowadzonego z wychowawczynią (załącznik 4) wynika, że Wiktoria jest dzieckiem pogodnym i wesołym. Chętnie współpracuje z grupą i jest otwarta na nowe propozycje. Jest bardzo towarzyskim dzieckiem. Pomaga kolegom i koleżankom. Jest dzieckiem lubianym i akceptowanym. Nie wywołuje konfliktów a rówieśnikami. Jeśli bierze udział w jakiejś sprzeczce to głownie w roli osoby próbującej rozwiązać problem. Jest zawsze czysto i schludnie ubrana. Cechuje ją wysoka kultura osobista. Jest osobą zorganizowaną, pilną i staranną. Zawsze bierze aktywny udział w zajęciach. Wiktoria do tego momentu opuściła 15 dni, wiec jej frekwencje wychowawczyni określiła jako bardzo dobrą. Nie ma zaległości w odrabianiu prac domowych, starannie prowadzi zeszyty (czysto i estetycznie). Zawsze ma wszystkie podręczniki i przybory szkolne. Nie ma żadnych niepowodzeń natury dydaktycznej. Na początku roku szkolnego duży problem miała z jeżykiem polskim, głównie z pisaniem dyktand. W chwili obecnej uzupełniła wszystkie wiadomości- widać znaczna poprawę. Największe sukcesy odnosi na zajęciach plastycznych. Jest niezwykle zdolna. Jej prace są bogate tematycznie i cechuje je różnorodność wykonań. W kwietniu br.  roku zajęła I miejsce w konkursie na najładniejszą palmę.

              Relacje z rodzicami wychowawczyni określiła jako bardzo dobre. Matka kilka razy w tygodniu odbierając córkę ze szkoły kontaktuje się z nauczycielem pytając o postępy, braki, zachowanie i kontakty z grupą. Na wywiadówki przychodzi  matka. Wykazuje duże zainteresowanie nauką dziecka.

              Z portretu narysowanego słowami (załącznik 5) wynika, że Wiktoria postrzega swoją wychowawczynię jako osobę wesołą, sprawiedliwą, spokojną, miłą, uśmiechniętą, niosącą pomoc. Uważa, że często ma ona ciekawe pomysły i dobrze tłumaczy.

              W badaniu inteligencji na podstawie analizy rysunku postaci ludzkiej (załącznik 6) określono, iż wiek umysłowy to 9 lat 9 miesięcy,  co daje iloraz równy 121.

              Wiktoria polecenia wykonuje chętnie doprowadzając zadania do końca i wykazując dużą dokładność, zaradność oraz samodzielność. Pracy nie towarzyszyły współruchy ani oznaki zmęczenia. Posługuje się mową zależną,  wzbogaconą gestami i mimika. Wypowiadane zdania są rozwinięte i rozbudowane o poprawnej formie gramatycznej i stylistycznej. Charakteryzuje je konkretna tematyka i sens logiczny. Słownictwo jest przeciętne- mieszczące się w granicach normy wiekowej. Polecenia rozumie poprawnie, nie domaga się ich powtarzania. Dodatkowego tłumaczenia wymaga sporadycznie. Analiza i synteza wzrokowo-słuchowa jest prawidłowa.

     Dziecko czyta całościowo wyrazy, następnie zdania, rozumiejąc ich treść. Popełnia błędy związane z wadą wymowy. Prawidłowo posługuje się przyrządem do pisania,  zachowując przy tym poprawne ułożenie ręki i postawę. Tempo zapisywania w normie. Dziecko jest w pełni sprawne manualnie.

     Rysunki dziecka są bogate w treść, wielobarwne i prawidłowo rozplanowane w przestrzeni. Dziewczynka prawidłowo rozróżnia, nazywa i rysuje figury geometryczne. Poprawnie nazywa części ciała, określa kierunki, nazywa stosunki przestrzenne. Zna ciągi zautomatyzowane i kojarzy je z wydarzeniami. Procesy myślowe przebiegają prawidłowo.

WNIOSKI

              Na podstawie przeprowadzonych badań, wywiadu z matką, dzieckiem i wychowawcą klasy stwierdza się, że rozwój fizyczny i psychiczny dziecka przebiega prawidłowo. Wiktoria nie sprawia kłopotów  dydaktycznych i wychowawczych. Jest dzieckiem komunikatywnym, dobrze rozwiniętym pod względem funkcjonowania w społeczeństwie. Przestrzega norm społecznych i moralnych. Jest osobą otwartą i chętną do współpracy. Kontakty z rówieśnikami są prawidłowe. Cechuje się wysoką kulturą osobistą. Wykazuje duże zdolności manualne.

              Rodzina jest dysfunkcyjna z powodu częstej nieobecności ojca. Relacje z nim budzą duży niepokój. Wiktoria czuje się przez niego nie rozumiana i nie akceptowana. Relacje te nie są  tak ścisłe jak z matką. Dziecko boi się często reakcji ojca. Relacje z matką, którą dziecko darzy dużym zaufaniem i szacunkiem są prawidłowe. Pomimo, iż rodzice bardzo dobrze wywiązują się z obowiązków rodzicielskich, niepokojący jednak jest wynik testu „Jak odbiera mnie moje dziecko?”. Wskazane jest, aby rodzice doceniali dziecko, pomimo popełnianych błędów.

              Badania wykazały, że dziecko nieprawidłowo artykułuje głoskę „r” w związku z czym zaleca się konsultacje i dalsze leczenie w poradni logopedycznej.

W diagnozie wykorzystano:

1.     Wywiad z dzieckiem.

2.     Wywiad z matką.

3.     Wywiad z wychowawcą dziecka.

4.     Testy na inteligencję emocjonalną w rodzinie: „Czy znasz potrzeby swojego dziecka?”, „Jak odbiera mnie moje dziecko?” (Marion M. Sehr „Inteligencja emocjonalna- testy”).

5.     Arkusz „Narysuj mój portret słowami”.

6.     Test postaci ludzkiej Florence Goodenough.

7.     Maria Żebrowska, Psychologia rozwoju człowieka.

8.     Joanna Tomczak, Renata Ziętara Kwestionariusz diagnozy i narzędzia badawcze w terapii pedagogicznej