Michael Moorcock Elryk z Melnibon� (Prze�o�y� W. T. K.) Poulowi Andersonowi za "Z�amany Miecz" oraz za "Trzy serca i trzy lwy". Nie�yj�cemu ju� Fletcherowi Prattowi za "Studni� Jednoro�ca". Bertoldowi Brechtowi za "Oper� za trzy grosze", bowiem z niejasnych powod�w umieszczam j� w�r�d ksi��ek, kt�re wywar�y najwi�kszy wp�yw na pierwsz� cz�� Sagi o Elryku. Drogi Czytelniku Elryka okre�la si� cz�sto jako antybohatera, ja jednak wol� uwa�a� go po prostu za bohatera. W czasach mojego dorastania wszyscy bohaterowie (William, Tarzan, Mord Em'ly, Jo March i inni) byli to ludzie walcz�cy o swoj� wolno��; zmuszeni do polegania na w�asnym sprycie i warto�ciach, s� zarazem gotowi - nawet je�li niech�tnie - do wielkich po�wi�ce� dla dobra og�u. P�niej zafascynowa�a mnie literatura analizuj�ca mity, kt�re sprawiaj�, �e ten typ bohatera jest tak poci�gaj�cy (na przyk�ad "Lord Jim"). Dostrzeg�em, �e istniej� obszary, gdzie heroizm staje si� zwyk�� manipulacj�, uruchamian� po to na przyk�ad, by m�ode kobiety w imi� po�wi�cenia godzi�y si� na krzywdz�ce ma��e�stwo b�d� m�odzi ludzie oddawali �ycie w niesprawiedliwych wojnach. "Wyalienowany" bohater czy bohaterka cz�sto zdolny jest usun�� si� na bok i zrozumie�, co si� naprawd� dzieje. Fikcja, w kt�rej s� oni protagonistami, daje im si�y (nieraz w walce ze straszliwymi przeciwno�ciami) do podejmowania dramatycznych krok�w b�d� zmaga� z niebezpiecze�stwami, kt�rym wi�kszo�� z nas r�wnie� stawi�aby czo�o, gdyby�my dysponowali ich mo�liwo�ciami czy te� mieli takich jak oni przyjaci�. W �yciu realnym takie si�y przejawiaj� si� jedynie w dzia�aniach zbiorowych i przy urnach wyborczych, cho� znamy te� przyk�ady indywidualnego heroizmu i m�stwa zwyk�ych jednostek. Nie widz� nic z�ego w bohaterach stanowi�cych uciele�nienie marze� cz�owieka o doskona�o�ci. Wci�� jestem bezwstydnie przywi�zany do moich w�asnych bohater�w, kt�rzy w swych dzia�aniach pozostaj� sceptyczni wobec w�adzy oraz tego, co ona g�osi. Rozpocz��em pisanie dziej�w Elryka w po�owie lat 50. Opowie�ci zmienia�y si� stopniowo, cz�sto z inspiracji Jima Cawthorna, kt�ry dostarcza� mi pomys�y i obrazy, a� w roku 1959 dosta�em propozycj� napisania do pisma "Science Fantazy" ca�ego cyklu. Posta� Elryka powsta�a jako wynik �wiadomej opozycji wobec panuj�cego kultu macho. M�j bohater pojawi� si� po raz pierwszy w "The Dreaming City" i gdy powr�ci�em do swej koncepcji, dopiero p�niej opisa�em jego wcze�niejsze przygody. Elryk, jak pisa�em wsz�dzie, stanowi� odbicie cz�owieka, jakim by�em ja sam, gdy pisa�em o nim po raz pierwszy. Jego udr�ki i poszukiwania ��czy�y si� bardzo �ci�le z moimi i tak jest poniek�d do dzi�. Elryk jako m�j pierwszy prawdziwy bohater wzrasta� poza niemowl�ctwem i z nim najbardziej si� identyfikuj�. Kiedy nada�em jego historii ostateczny kszta�t i dokona�em drobnych korekt, wprowadzi�em niewiele tylko zmian do prozy, kt�ra niczym twardy kundel przetrwa�a wszystkie wzloty i upadki dobrych kilka sezon�w literackich. Mam nadziej�, �e praca ta mo�e stanowi� �r�d�o swego rodzaju przewrotnej przyjemno�ci. To, �e inspiracj� czerpa�em z takich autor�w, jak: Anthony Skene ("Monsieur Zenith"), Fletcher Pratt ("Well of the Unicorn"), James Branch Cabell ("Jurgen"), Lord Dunsay, Fritz Leiber i Poul Anderson a tak�e z "The Castle of Otranto", "Ivanhoe", "Melmoth" i innych ksi��ek, zosta�o wsz�dzie odnotowane. Pierwsza powie�� o Elryku, kt�ra wysz�a w roku 1963, zosta�a po�wi�cona mojej matce. To wydanie dedykuj� Johnowi Daveyowi, z wyrazami wdzi�czno�ci za jego nieocenion� pomoc. Michael Moorcock KSI�GA PIERWSZA W wyspiarskim kr�lestwie Melnibon�, cho� pot�ga tego pa�stwa wygas�a przed pi�ciuset laty, nadal przestrzegane s� dawne zwyczaje. Teraz jedynie handel z M�odymi Kr�lestwami oraz fakt, �e Imrryr sta�o si� miejscem spotka� kupc�w, podtrzymuje spos�b �ycia Melnibon�. Czy te zwyczaje nie s� ju� potrzebne? Czy mo�na si� ich wyprze� i unikn�� przeznaczenia? Ten, kt�ry chcia�by rz�dzi� na miejscu cesarza Elryka, uwa�a, �e nie. Utrzymuje, �e Elryk swoj� odmow� poszanowania starych zwyczaj�w (Elryk wiele z nich szanuje) sprowadzi na Melnibon� zag�ad�. Tak oto rozpoczyna si� tragedia, kt�ra zako�czy si� wiele lat p�niej i przyspieszy koniec tego �wiata. ROZDZIA� 1 SMUTNY W�ADCA Jego cia�o ma barw� zbiela�ej czaszki, d�ugie, sp�ywaj�ce poni�ej ramion w�osy s� mlecznobia�e. Z w�skiej, pi�knej twarzy spogl�daj� sko�ne, purpurowe i ponure oczy. Z du�ych r�kaw�w ��tej szaty wy�aniaj� si� dwie w�skie bia�e d�onie, wsparte na por�czach tronu, wyrze�bionego z jednego masywnego bloku rubinu. Purpurowe oczy s� zatroskane; d�o� unosi si� od czasu do czasu, by dotkn�� lekkiego he�mu, spoczywaj�cego na bia�ych lokach. Wykonany z ciemnego, zielonkawego stopu he�m jest cudownie odlany na podobie�stwo zrywaj�cego si� do lotu smoka. Na d�oni g�adz�cej z roztargnieniem koron� b�yszczy pier�cie�, w kt�rym osadzony jest pojedynczy, rzadki kamie� Actorios. Jego j�dro przemieszcza si� czasem leniwie i zmienia kszta�t. Jest r�wnie niespokojne w swym drogocennym wi�zieniu jak m�ody albinos, siedz�cy na Rubinowym Tronie. M�odzieniec spogl�da w d� d�ugiego szeregu kwarcytowych stopni. W sali na dole jego dworzanie ta�cz� z tak� subtelno�ci� i wdzi�kiem, jakby byli duchami, a nie istotami z krwi i ko�ci. Albinos rozwa�a w my�li problemy moralne i to zaj�cie ro�ni go od znakomitej wi�kszo�ci jego poddanych; dla tego narodu nie jest ich godne. To mieszka�cy Melnibon�, Smoczej Wyspy, kt�ra panowa�a nad �wiatem przez dziesi�� tysi�cy lat i utraci�a sw� supremacj� oko�o pi��set lat temu. S� okrutni i m�drzy, "moralno��" za� dla nich oznacza kultywowanie tradycji setek lat. Temu m�odzie�cowi, czterysta dwudziestemu �smemu w prostej linii potomkowi pierwszego czarnoksi�skiego cesarza Melnibon�, ich zarozumialstwo wydaje si� nie tylko arogancj�, ale i g�upot�. To oczywiste, �e Smocza Wyspa straci�a znaczn� cz�� swej pot�gi. Wkr�tce, i jest to kwestia jednego czy dw�ch wiek�w, czeka j� otwarty konflikt z tworz�cymi si� na po�udniu pa�stwami ludzi. Melnibon�anie nazywaj� je nieco protekcjonalnie M�odymi Kr�lestwami, chocia� pirackie floty tych pa�stw podejmowa�y ju� nieudane ataki na Imrryr Pi�kne Miasto, stolic� Smoczej Wyspy. Mimo to nawet najbli�si przyjaciele cesarza nie chc� rozmawia� o perspektywie upadku Melnibon�. Nie lubi�, gdy o tym wspomina; uwa�aj� jego spostrze�enia za nieprzemy�lane, stanowi�ce poza tym naruszenie dobrego smaku. Samotny cesarz nadal siedzi pogr��ony w my�lach. Gdyby jego ojciec, Sadryk LXXXVI, sp�odzi� wi�cej dzieci, jego miejsce na Rubinowym Tronie m�g�by zaj�� odpowiedniejszy w�adca. Sadryk zmar� przed rokiem; zdawa� si� szepta� radosne powitania temu, kt�ry przyszed�, by zabra� jego dusz�. Przez wi�ksz� cz�� �ycia nie zna� innej kobiety poza �on�, kt�ra umar�a, wydaj�c na �wiat jedynego potomka o s�abej krwi. Sadryk kocha� sw� �on� uczuciami Melnibon�anina, tak dziwnie odmiennymi od uczu� nowych przybysz�w - ludzi. Niczyja obecno�� nie dawa�a mu rado�ci. Nie potrafi� prze�ywa� szcz�cia nawet w towarzystwie syna, kt�ry j� zabi�, syna kt�ry by� zarazem wszystkim, co po sobie pozostawi�a. M�ody cesarz wzrasta�, pojony naparami z rzadkich zi�, �y� dzi�ki magicznym napojom leczniczym i psalmom. Jego si�y podtrzymywane by�y sztucznie; wszelka wiedza i umiej�tno�ci czarnoksi�skich kr�l�w Melnibon� s�u�y�y temu celowi. I prze�y�, wci�� �yje, cho� bez pomocy �rodk�w pobudzaj�cych i zabieg�w magicznych nie by�by zdolny poruszy� r�k�. Dodatni� stron� trwaj�cej ca�e �ycie s�abo�ci m�odego cesarza by�o to, i� z konieczno�ci wiele czyta�. Nim sko�czy� pi�tna�cie lat, przeczyta� wszystkie ksi��ki z biblioteki ojca, niekt�re nawet kilkakrotnie. Jego czarnoksi�skie moce, kt�rych pocz�tkowo uczy� si� od Sadryka, by�y teraz pot�niejsze ni� te, kt�rymi przez wiele pokole� w�adali jego przodkowie. Posiad� g��bok� wiedz� o �wiecie poza granicami Melnibon�, chocia� niewiele z niej dane mu by�o sprawdzi�. Gdyby chcia�, m�g�by wskrzesi� dawn� pot�g� Smoczej Wyspy i, jak pozbawiony uczu� tyran, rz�dzi� nie tylko w�asnym pa�stwem, ale i M�odymi Kr�lestwami. Jednak�e wiedza nauczy�a go w�tpi� w korzy�ci p�yn�ce z u�ycia si�y, poddawa� w w�tpliwo�� motywy w�asnego dzia�ania oraz to, czy w og�le powinien u�ywa� swej mocy w jakiejkolwiek sprawie. Oczytanie doprowadzi�o go do tej "moralno�ci", kt�r� ledwie zaczyna� rozumie�. Dla swoich poddanych jest zatem zagadk�. Niekt�rzy z nich uwa�aj� nawet, �e stanowi zagro�enie, poniewa� nie my�li ani nie post�puje zgodnie z ich wyobra�eniami o tym, jak prawdziwy Melnibon�anin (a zw�aszcza cesarz) powinien my�le� i post�powa�. Jego kuzyn Yyrkoon nie raz i nie dwa wyra�a� powa�ne w�tpliwo�ci co do prawa cesarza do panowania nad ludem Melnibon�. "Ten s�abowity erudyta sprowadzi zgub� na nas wszystkich" - powiedzia� pewnej nocy do Dyvima Tvara, Pana Smoczych Jaski�. Dyvim Tvar, jeden z nielicznych przyjaci� cesarza, wiernie powt�rzy� mu ca�� rozmow�, ale m�odzieniec zbagatelizowa� te uwagi, uznaj�c je za "nic nie znacz�c� zdrad�". Tymczasem ka�dy z jego przodk�w ukara�by wyg�aszanie takich s��w bardzo d�ug� i wyrafinowan� publiczn� egzekucj�. Yyrkoon, kt�ry nawet teraz nie ukrywa swego przekonania, �e to on powinien by� kr�lem, jest bratem Cymoril, co jeszcze bardziej komplikuje stanowisko cesarza. Albinos bowiem uwa�a j� za najbli�sz� sobie osob�, i Cymoril pewnego dnia zostanie cesarzow�. Ni�ej, na mozaikowej posadzce pa�acu ksi��� Yyrkoon, odziany we wszystkie swe najwspanialsze jedwabie, brokaty i futra, obwieszony klejnotami, ta�czy w�r�d setki kobiet. Kr��� pog�oski, �e ka�da z nich by�a jego kochank�. Ciemn� twarz Yyrkoona, urodziw� i ponur� zarazem, okalaj� d�ugie czarne w�osy, u�o�one w loki i natarte olejkiem. Jak zawsze szyderczy, zachowuje si� butnie. Ci�ki brokatowy p�aszcz ko�ysze si� w takt jego ruch�w, uderzaj�c silnie pobliskich tancerzy. Yyrkoon nosi go, jakby by�a to zbroja, mo�e nawet or�e. Wielu dworzan �ywi dla ksi�cia du�y respekt. Niewielu czuje si� dotkni�tych ...
marc144