METODYKA-zajmuje się analizowaniem założonych celów i zadań. Działania wychowawcze są wspólnym przedmiotem dla teorii wychowania, metodyka, bowiem nie jest samodzielną dyscypliną naukową, lecz szczegółowym działem teorii wychowania i dlatego w działaniu praktycznym należy stosować wiedzę o wychowaniu. Teoria wychowania jest układem odniesienia dla metodyki ustalając i formułując cele wychowania wykrywa sposoby i warunki ich realizacji i stanowi podstawę uzasadnień dla działalności praktycznej. Metodyka wychowania określa sposoby prawidłowego wykonywania czynności wychowawczych, które muszą być dostosowane do warunków, w jakich przebiega proces wychowawczy.
WYODREBNIA SIĘ 3 RODZAJE METODYK:
1. Ze względu na rodzaj instytucji np. metodyka wychowania w domu dziecka, internacie, szkole, świetlicy.
2. Ze względu na pełnione przez wychowawcę funkcje np. metody pracy wychowawcy klasy, opiekuna grupy, wychowawcy w domu dziecka, kierownika zajęć pozalekcyjnych.
3. Ze względu na cele, które chce się osiągnąć przez określone działania wychowawcze np. metodyka wychowania do wolnego czasu, metodyka pracy samorządowej.
Metodyka pracy opiek.- wych. zajmuje się ustaleniem celów i zadań opieki wychowawczej w odniesieniu do konkretnych instytucji opiek.- wych. oraz wykrywaniem i opisywaniem zasad, sposobów i warunków realizacji procesu opiek.- wych. w tych instytucjach i środowiskach wychowawczych.
PRACA OPIEK.- WYCH. polega na organizowaniu warunków dla prawidłowego rozwoju osobowości wychowanków w zaspokajaniu potrzeb indywidualnych, wyrównywaniu opóźnień i braków.
CELEM PRACY OPIEK.- WYCH. jest osiągnięcie przez wychowanka możliwości i umiejętności kierowania własnym rozwojem samodoskonalenia i samoakceptacji, umiejętności podejmowania własnych wyborów i decyzji wybrania poczucia odpowiedzialności oraz oceny własnych osiągnięć i braków.
Zadania w zakresie pracy opiek.- wych. zmieniają się w zależności od potrzeb instytucji w jakiej się znajduje wychowanek, zawsze jednak skupia się wokół tworzenia jak najbardziej sprzyjających warunków do rozwoju jednostki.
ZADANIA METODYKI PRACY OPIEK.- WYCH. SĄ NASTĘPUJĄCE:
1. Poznawanie wychowanków( poznawanie uwarunkowań społeczno- wychowawczych ich osobowości, a także poznawania możliwości psychofizycznych, zainteresowań, uzdolnień). Poznawanie także ich kontaktów ze środowiskiem rodzinnym. Poznawanie możliwości ich pobudzania aktywności, aby odpowiednio pomagać w rozwoju wychowania.
2. Wskazywanie zasad, form, metod i technik wychowania, aby w pracy wychowawczej uzyskać jak najlepsze efekty.
3. Modernizowanie działalności opiek.- wych. z uwzględnieniem specyfikacji zada konkretnej formy opieki.
4. Akcentowanie konieczności kształcenia i doskonalenia pracy wychowawczej.
5. Opisywanie doświadczeń i osiągnięć konkretnych placówek w pracy opiek.- wych. w celu wymiany i wzbogacenia doświadczeń.
ZWIĄZKI OPIEKI I WYCHOWANIA: wielu autorów ( H. Radliska, J. Pieter, Pięter. Kelm, J. Maciaszkowa, M. Łobocki) podkreśla związki między opieką a wychowaniem:
H. Radlińska – wskazywała, że we wszystkich czynnościach opieki odbywa się akt wychowania. W wychowaniu trudno byłoby obejść się bez opieki, która zapewnia niezbędne warunki do prawidłowego przebiegu procesu wychowania. Z kolei opieka bez wychowania nastawia na zapomogi i dawanie, co może sprzyjać postawom bierności, wyczekiwania, braku aktywności i samodzielności.
Ścisłe związki wychowania i opieki podkreśla też J. Maciaszkowa- istnieją one dzięki temu, że działania opieki nie ograniczają się wyłącznie do świadczeń materialno- rzeczowych, ale obejmują też pomoc psychologiczno- emocjonalną. Wychowanie jest uwarunkowane stopniem i zakresem zaspokajania określonych potrzeb opieki człowieka. A opieka z kolei zależy od stopnia i zakresu realizacji zadań wychowawczych. Jednak opieki nie można utożsamiać z wychowaniem, dlatego mówimy o procesie opiek.- wych.. Opieka nad dzieckiem określa się działaniem podejmowanym przez osobę lub instytucję wobec dziecka w związku z faktyczną lub potencjalną sytuacja zagrożenia oraz jej następstwami przy niemożności lub ograniczonych możliwości przezwyciężania tej sytuacji przez samo dziecko.
RODZAJE OPIEKI( ze względu na cel opieki można wyróżnić):
1. Opiekę profilaktyczną ukierunkowaną na zapobieganie sytuacjom zagrożenia, aby nie dopuścić do ich zadziałania.
2. Opieka interwencyjna mająca często postać ratownictwa, ukierunkowana na usunięcie dziecka z pod wpływu działających już czynników zagrożenia.
3. Opieka kompensacyjna ukierunkowania na usuwanie lub neutralizowanie następstw zagrożenia.
Głównymi elementami zróżnicowania treści jest:
1. RODZAJ ŚRODKÓW I CZYNNOŚCI ZASTOSOWANIA W DZIAŁANIU:
Wyróżniamy, więc opiekę: materialną, zdrowotną, moralną, prawną, wychowawczą, psychologiczną, pedagogiczną.
2. ZE WZGLĘDU NA RODZAJ ŚRODOWISKA:
Wyróżniamy opiekę nad dziećmi: w rodzinie, w szkole, w placówce opiek.- wych., w miejscu zamieszkania, w środowisku.
3. ZE WZGLĘDU NA ZAKRES I FORMĘ DZIAŁANIA:
Wyróżniamy opiekę całkowitą i częściową: W formach opieki całkowitej pełny zakres działań opiek.- wych. i odpowiedzialność za organizację życia dziecka w ciągu całej doby. W formach opieki częściowej występują niektóre zadania opiek.- wych. i odpowiedzialność za organizację życia dziecka w określonych godzinach dnia.
4. ZE WZGLĘDU NA CZAS TRWANIA OPIEKI:
Wyróżniamy opiekę nad dziećmi: doraźną, okresową, stałą. Doraźna- polega na jednorazowym i krótkotrwałym działaniu dotyczy najczęściej sytuacji zagrożenia wymagającej szybkiej interwencji. Okresowa- obliczona jest głównie na wspomaganie rodziny lub dziecka przez pewien czas. Stała- podejmowana jest w sytuacji, gdy dziecko całkowicie pozbawione jest opieki ze strony własnej rodziny z powodu sieroctwa naturalnego lub społecznego.
SIEROTA- określa się dziecko, którego rodzice nie żyją lub nie są znani. Pojęcie to odnosi się do sieroctwa naturalnego. Ale obok naturalnego występuje sieroctwo społeczne. Po raz pierwszy w literaturze naukowej terminu tego użył w 1958r. W. Żelazko. Trudno jednoznacznie zdefiniować pojęcie sieroctwa społecznego, ponieważ obejmuje ono bardzo różne sytuacje losowe dzieci, określane tym terminem sytuacje są często niepoprawne. Wprowadzono, zatem dodatkowe określenia: sieroctwo psychologiczne, emocjonalne, duchowe, prawne, trwałe, przejściowe, wtórne, pozorne,. Problematyką sieroctwa społecznego zajmowali się: A. Szymborska, A. Kelm, A. Tynelski, J. Raczkowa, S. Kozak, B. Czeredrecka, J. Maciaszkowa, S. Badora, E. Sierankiewicz.
Sierotami społecznymi są dzieci posiadające oboje lub jedno z rodziców, ale cierpiące na faktyczny brak opieki rodzicielskiej zainteresowane wychowawczo. W literaturze wyróżnia się wąskie i szerokie ujmowanie pojęcie sieroctwa. UJĘCIE SZEROKIE: 1- sierota społeczna to dziecko, które ma subiektywne poczucie osamotnienia, więc także mieszkające z rodzicami: przebywające z rodzicami. 2- sieroty społeczne to wszyscy nieletni pozostający pod stałą lub okresową opieką całkowitą, poza rodziną własną, też tych którzy utrzymują z nią kontakty. UJĘĆIE WĄSKIE: sieroctwo społeczne występuje, gdy rodzice opuszczą dziecko zerwą kontakty lub doprowadzą do takiego ich osłabienia, że przestają one mieć jakiekolwiek znaczenie w życiu dziecka. WG A. STRZEMBOSZA za sieroty społeczne należy uznać dzieci umieszczone w placówkach opiek.- wych. ze względu na niewypełnienie przez rodziców podstawowych obowiązków rodzicielskich. Sieroctwo społeczne to zjawisko braku opieki, troski o dziecko, przestępczości, demoralizacji rodziców, alkoholizm i poważnych błędów wychowawczych. Sieroctwo społeczne powiązane jest z faktem, że rodzina nie spełnia we właściwy sposób swych funkcji opiek.- wych. Wynikiem tego jest zaburzenie wzajemnej więzi i utrata rodziny przez dziecko.
KLASYFIKACJA- dla uściślenia terminu sieroctwo społeczne konieczne jest uściślenie stopnia pozbawienia opieki rodzicielskiej, stopnie te określa się na podstawie kryterium intensywności kontaktu dzieci z rodzicami. Im rzadsze kontakty, mniej intensywne tym wyższy stopień sieroctwa. A. Szymborska wyróżniła 3 stopnie: 1. NAJWYŻSZY- Wskazuje na całkowite opuszczenie, czyli zupełny brak kontaktu z rodzicami dziecko nie zna rodziców i nie ma możliwości ich widywania, bo nie odwiedzają go, nie zapraszają, nie utrzymują kontaktów, często zdarza się, że dziecko już we wczesnym dzieciństwie jest umieszczane w placówce, a rodzice nie utrzymują kontaktu. 2. ŚREDNI- Kontakt niepewny i niestabilny; dziecko widuje rodziców bardzo rzadko i niesystematycznie, przez co kontakt jest niewystarczający. 3.NAJNIŻSZY- powstaje, gdy rodzice kontaktują się z dzieckiem dość często, ale niesystematycznie, na co dzień nie ingerują w życie dziecka, ale okresowo pojawiają się w jego życiu, przejawiają pewne zainteresowanie nim i jego losem.
KLASYFIKACJA Wg A. Tynelskiego- sieroctwo społeczne to sytuacja, w której dziecko zostało porzucone, pozbawione opieki rodziców, mimo, że oni żyją, albo sytuacja, gdy nastąpiło zerwanie więzi emocjonalnej, mimo, że nadal mieszka ono z rodzicami. Tynelski przedstawia taki podział sieroctwa społecznego: 1. PRAWNE- spowodowane orzeczeniem sądu, który ograniczył, zawiesił władzę rodzicielską lub pozbawił jej rodziców. Ograniczenie praw rodzicielskich- to sytuacja, gdy rodzice pewne prawa mają np. (do kontaktów) a niektóre tracą (np.możliwość mieszkania z dzieckiem); Zawieszenie to ograniczenie na jakiś czas (np., gdy rodzice są w więzieniu); Pozbawienie praw rodzicielskich- np., kiedy ze względu na dysfunkcję sąd rodzinny pozbawia praw rodzicielskich na zawsze, lub, kiedy rodzice sami zrzekają się praw wobec dziecka. 2. LOSOWE- związane z sytuacją przejściową i czasowym pozbawieniem dziecka opieki rodzicielskiej. 3. WYNIKAJĄCE Z DEZORGANIZACJI RODZINY-gdy przyczyną osamotnienia dziecka jest złe funkcjonowanie rodziny lub jej rozpad. 4. EMOCJONALNE- wynika z odrzucenia dziecka, ale nie musi być związane z porzuceniem dziecka, może ono mieszkać z rodzicami, którzy zaspokajają jego potrzeby materialne, ale nie zaspokajają potrzeb emocjonalnych. 5. PSYCHOLOGICZNE- nie jest wyznacznikiem braku opieki nad dzieckiem, ale jest przezywaniem przez dziecko faktu odtrącenia emocjonalnego. 6. EMIGRACYJNE- odnosi się do sytuacji, gdy rodzice lub jedno z nich na dłuższy czas opuszczają dziecko i wyjeżdżają za granicę ( wg badań, jeśli pobyt rodziców trwa do około 6 m-cy to nic złego się z dzieckiem nie dzieje, ale gdy pobyt się przedłuża, pojawiają się trudności wychowawcze sprawiane przez dziecko. KLASYFIKACJA- w literaturze wyróżnia się, makrospołeczństwo- (czyli pośrednie przyczyny sieroctwa społecznego), mikrospołecznego – (czyli bezpośrednie przyczyny sieroctwa społecznego). PRZYCZYNY MAKROSPOŁECZEŃSTWA- przemiany społeczno- polityczne, zmiany obyczajowości, niepokoje społeczne, niepewność jutra, bezrobocie, wzrastające tempo życia rodziców. PRZYCZYNY MIKROSPOŁECZEŃSTWA: mają wpływ na powstanie sieroctwa społecznego, zalicza się te czynniki, które tkwią w samej rodzinie: zawężenie opiekuńczej funkcji rodziny (dzieci zaniedbane), rozbicie więzi uczuciowej w rodzinie (dzieci odrzucone przez rodzinę), demoralizacja środowiska rodzinnego (rodzice pozbawieni praw rodzicielskich, demoralizacja w placówce), dezintegracja strukturalna rodziny (rozbite małżeństwa, dzieci opuszczone), śmierć jednego z rodziców (dziecko półsierota), śmierć obojga rodziców (dziecko sierota). A. KELM jako główne przyczyny wymienia: alkoholizm; trudne warunki rodziny, brak opieki; prostytucja i demoralizacja; trudności w wychowaniu; choroba rodziców; rodzice w więzieniu; porzucenie dziecka i znęcanie się nad nim; dzieci matek niepełnoletnich; faktyczny brak opieki ze strony rodziców. J. RACZKOWSKA twierdzi, że przyczyny te zwykle występują kompleksowo i tworzą skomplikowany zespół niekorzystnych, powiązanych ze sobą stanów, najczęściej występują tj.: 1. NIEWYDOLNOŚĆ- wychowawcza rodziny, trudności sprawiane przez dzieci, trudne warunki materialne. 2.PATOLOGIA- społeczna tj. alkoholizm, prostytucja, sutenerstwo, naruszanie porządku publicznego, zaniedbywanie dzieci, trudne warunki materialne. 3.INWALIDZTWO- lub choroba społeczna rodziców, niewydolność wychowawcza rodziców, zaniedbywanie dzieci, trudne warunki materialne..
Istotną przyczyną występowania sieroctwa społecznego jest bezrobocie. Problem ten dotyczy szczególnie tych rodzin, gdzie jedno z małżonków jest jedynym żywicielem rodziny lub rodzin wielodzietnych. Bezpośrednią konsekwencją bezrobocia jest obniżenie poziomu życia i powtarzajace się trudności materialne, które nie pozwalają na zaspokajanie potrzeb całej rodziny. Trudna sytuacja materialna jest przyczyną wielu konfliktów jakie pojawiają się w rodzinie. Zubożenie rodziny i częste napięcia nie stwarzają odpowiedniego klimatu do rozwoju dziecka i kształtowania jego pozytywnego systemu wartości, wzoów, norm postępowania.
Wśród przyczyn sieroctwa społecznego występuje też zespół zjawisk patologicznych wynikających z funkcjonowania rodziny zwany zespołem dziecka maltretowanego, który obejmuje 4 kategorie złego traktowania dziecka: 1. Przemoc fizyczna. 2. Przemoc emocjonalna. 3. Przemoc seksualna. 4. Zaniedbywanie dziecka.
Można stwierdzić, że główną przyczyną sieroctwa społecznego są zaburzenia prawidłowego funkcjonowania środowiska rodzinnego.
SKUTKI SIEROCTWA SPOŁECZNEGO
Dziecko pozbawione opieki rodziców jest prawie zawsze opóźnione w rozwoju fizycznym, umysłowym i społecznym. Odrzucenie przez rodziców powoduje powstawanie takich cech jak agresywność, nieposłuszeństwo, kłótliwość, kłamliwość. Dziecko niekochane i nierozumiane czuje się osamotnione, niepotrzebne, zepchnięte na margines. Często występuje załamanie psychiczne, nerwice, pozorny niedorozwój, trudności wychowawcze. Sieroty społeczne często nie znają historii swojego życia, nie znają lub prawie nie znają swoich rodziców i dalszej rodziny. Nie mają też nikogo kto byłby dla nich oparciem moralnym i emocjonalnym. Dzieci wychowywane poza rodziną własną zagrożone są zaburzeniami fizjologicznymi, morfologicznymi, obniżoną zdolnością refleksyjnego i abstrakcyjnego myślenia, apatycznością, niedojrzałością uczuciową, słabym przygotowaniem do działania. Do tych zaburzeń dołączają się jeszcze:
1. zaburzenia życia emocjonalnego polegające na występowaniu zahamowań utrudniających nawiązywanie i utrzymywanie więzi emocjonalnych
2. opóźnienia w rozwoju motorycznym
3. obnizony poziom aktywności psychicznej, zaburzenia nerwicowe i charakterologiczne
Dziecko osierocone to dziecko zranione, doświadczone licznymi sytuacjami traumatycznymi wyniesionymi z domu rodzinnego.
Konsekwencją sieroctwa społecznego są trudności wychowawcze i dydaktyczne. Sieroty społeczne charakteryzuje obniżona samoocena, zaniżone aspiracje, brak wiary we własne siły, niechęć do podejmowania wysiłku, niskie wyniki nauczania, częste wchodzenie w konflikty.
Dzieciom wychowywanym w placówkach opik. – wych. trudno jest przywiązać się do miejsca ponieważ często zmieniają otoczenie, żyją w poczuciu tymczasowości co narusza ich równowage emocjonalną. W konsekwencji dzieci te ulegają większej dezorganizacji, silniej przeżywają sytuacje stresowe, gwałtownie reagują na frustrację.
SKUTKI SIEROCTWA SPOŁ. ZALEŻĄ PRZEDE WSZYSTKIM OD:
1. wieku dziecka, w którym zaczyna ono znajdować się pod opieką instytucji
2. przeżytych traum psychicznych
3. przebiegu procesu odłączania dziecka od rodziny
4. jakości utzrymywanych kontaktów z rodziną dziecka
5. wartości wychowawczej nowego środowiska w jakim znajduje się dziecko po odłączeniu od rodziny
Konsekwencją sieroctwa społ. Jest też choroba sieroca.
CHOROBA SIEROCA to występujący u dziecka zespół zaburzeń oraz opóźnień w rozwoju fizycznym, ruchowym i psychicznym, spowodowany długotrwałą rozłąką z rodzicami i przebywaniem dziecka w placówce opiek – wych.
CZYNNIKI CHOROBY SIEROCEJ TKWIĄCE W ŚRODOWISKU ZAKŁADOWYM:
1.brak indywidualnej opieki nad dzieckiem
2. przewaga kontaktów bezosobowych
3, uboga i mało zróżnicowana liczba bodźców stymulujących rozwój dziecka
TRZY FAZY CHOROBY SIEROCEJ:
1.FAZA PROTESTU– dziecko płacze, nie je, nie śpi. Wdziecku narasta poczucie rozpaczy
2.FAZA ROZPACZY – dziecko zachowuje się szaleńczo: krzyczy, odmawia przyjmowania jedzenia, ma negatywny stosunek do wszystkiego co się dzieje i co je otacza
3.FAZA ZOBOJĘTNIENIA (wyobcowania) – najcięższa faza choroby sierocej i najbardziej wprowadzająca opikunów w błąd; dziecko po ostrym proteście i buncie pozornie uspokaja się, staje się bierne, podporządkowane, apatyczne, zamknięte w sobie, miewa skłonności introwertczne, w sferze uczuć występuje pustka
OBJAWY CHOROBY SIEROCEJ obserwowane przy nawiązywaniu kontaktów zależą od osobowości dziecka i zaawansowaniu choroby. U dziecka może wystąpić:
1. Łatwe wchodzenie w kontakty z dorosłymi, tzw. „lepkość uczuciowa” gdy dziecko idzie do każdego i nie chce się rozstawać, ale kontakty z osobami dorosłymi sa płytkie i powierzchowne
2. nieumiejętność nawiązywania kontaktów – dziecko mimo dużej potrzeby kontaktu nie potrafi go nawiązać, na kontakt reaguje krzykiem, płaczem, histerią
Sieroty społeczne wyrastają na ludzi niezdolnych do kochania bo sami nie byli kochani. Ich życie uczuciowe jest puste, a obojętność wobec innych ludzi może przejawiać się nawet okrucieństwem i bezwzględnością.
WY 3 - ORGANIZACJA OPIEKI NAD DZIECKIEM I RODZINĄ
Obecnie Polska dostosowuje się do międzynarodowych uregulowań prawnych w dziedzinie opieki nad dzieckiem i rodziną. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka i Europejska Konwencja Praw Człowieka określają rodzinę jako naturalną i podstawową komórkę społeczną, której należy udzielić pomocy w opiece i wychowaniu dzieci. Dokumenty podkreślają autonomię rodziny oraz pierwszeństwo rodziców w wychowywaniu dzieci.
Jedną z konsekwencji tak pojętej roli rodziców jest podkreślenie w Konwencji Praw Dziecka podstawowego prawa dziecka do poznania swoich rodziców i pozostawania pod ich opieką zwane „ Prawem dziecka do rodziny”.
W Polsce opieka nad dzieckiem i rodziną jest częścią systemu pomocy społecznej a głównym organizatorem tych działań są samorządy gminne i samorządy powiatowe.
Do gminy należy zabezpieczenie podstawowych potrzeb rodzin i dzieci mieszkających na jej terenie. Zadania specjalistyczne np. pomoc dziecku, które z różnych powodów musi być odseparowane od rodziny, powierzono starostwom powiatu.
Do kompetencji województwa należy nadzór nad realizacją tych zadań oraz instytucjami pomocy społecznej.
Na szczeblu powitu instytucją odpowiedzialną za realizację zadań z zakresu pomocy rodzinie jest Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. Jest ono również organizatorem i koordynatorem działań związanych z prowadzeniem placówek opiekuńczo – wychowawczych, ośrodków adopcyjno- opiekuńczych oraz rodzin zastępczych.
Od 2000 roku rozpoczęła się w Polsce reforma systemu opieki nad dzieckiem i rodziną (do 2000 r. obowiązywał system opieki nad dzieckiem, opieka ta była przypisana resortowi edukacji).
CELE WYZNACZAJACE PRORODZINNĄ REFORMĘ OPIEKI:
1. nie preferowanie instytucji oświatowych lecz wspieranie rodzinny system profilaktyki opieki
2. obarczanie odpowiedzialnością za los dziecka przede wszystkim osoby najbliższe, a więc rodziców, bliższą i dalszą rodzinę a następnie siły społeczne środowiska lokalnego.
3. Poszerzenie oddziaływań najtańszych form profilaktyki np. programów profilaktycznych, zajęć pozaszkolnych, poradnictwa rodzinnego i młodzieżowego
4. Podniesienie jakości usług profilaktycznych i opiekuńczych a także wprowadzenie nowych, kameralnych form opieki i wychowania.
WY 4 - RODZAJE PLACÓWEK OPIEKUŃCZO - WYCHOWAWCZYCH
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1.09.2000 regugluje typy placówek opiekuńczo – wychowawczych. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 14.02.2005 nowelizuje wcześniejsze rozporządzenie.
Rozporządzenie stanowi, że powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka jest organizatorem różnych rodzajów opieki. Rozporządzenie ustala również zasady kierowania dzieci do placówek oraz standardy usług opiekuńczo – wychowawczych świadczonych w placówkach.
Działania podejmowane w placówkach uwzględniają różny charakter opieki, taki jak:
* Opieka dzienna- wspieranie rodzin przez objęcie dziecka w placówce działaniami wychowawczymi, opiekuńczymi i edukacyjnymi
* Opieka całodobowa – jeżeli potrzeby dzieka nie mogą być zaspokajane w domu rodzinnym to wówczas opiekę nad nim przejmuje placówka opiekuńczo – wychowawcza
* Opieka doraźna – rozumiana jako krótkotrwała opieka całodobowa, której celem jest opracowanie diagnozy sytuacji dziecka
* Hostele – baza noclegowa czynna całą dobę, kiedy dziecko ze względów rodzinnych musi zamieszkać poza swoją rodziną (kilka miejsc np. w domu dziecka, pogotowiu opiekuńczym gdzie dzieci mają zapewniony nocleg i wyżywienie przez kilka dni)
* Opieka w rodzinach zaprzyjaźnionych – wspieranie działań placówki przez rodziny obce na zasadzie wolontariatu
W omawianym rozporządzeniu wyróżnia się placówki podejmujące specyficzne działania wobec dzieci o szczególnych potrzebach. Placówki współpracują z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie przygotowując dzieci do samodzielności i utrzymując kontakt z rodziną dziecka. Działania podtrzymujące więź dziecka z rodziną mają umożliwić powrót dziecka do rodziny. W placówkach opiekuńczo – wychowawczych zatrudniony jest pracownik socjalny ospowiedzialny za pracę z rodziną dziecka i podejmujący działania niezbędne do unormowania sytuacji rodzinnej dziecka.
ZE WZGLĘDU NA SPECYFIKĘ DZIAŁAŃ PLACÓWKI OPIEK – WYCH DZIELĄ SIĘ NA:
1.PLACÓWKI WSPARCIA DZIENNEGO – zapewniają wsparcie rodzinie i dzieciom, które sprawiają problemy wychowawcze, są zagrożone demoralizacją, przestępczością lub uzależnieniami. Placówki wsparcia dziennego to różnego rodzaju świetlice dostosowane do potrzeb dzieci i rodziców. Świetlice mogą być zakładane przez organizacje, stowarzyszenia, fundacje, kościoły, związki wyznaniowe, parafie. Są to świetlice opiekuńczo – wychowawcze, środowiskowe, terapeutyczne, profilaktyczne, socjoterapeutyczne. Nazwy placówek wynikają z ich głównych celów. Są to placówki niewielkie (20- 30 dzieci), przeznaczone dla dzieci z rodzin patologicznych, dysfunkcyjnych. Świetlice pracują przez cały rok w godzinach popołudniowych, przynajmniej 4 godz. Dziennie. Prowadzone są w nich różne formy pracy np. pomoc w nauce, pomoc socjalna, dożywianie, zajęcia korekcyjne, kompensacyjne, socjoterapeutyczne. Organizowane są wyjazdy dla dzieci i czas wolny w okresie ferii.
2.PLACÓWKI INTERWENCYJNE – zapewniają dzieciom doraźną, całodobową opiekę w sytuacji kryzysowej. Placówki interwencyjne to przede wszystkim pogotowia opiekuńcze. Pobyt dziecka w tego typu placówkach trwa ok. 3 m-cy. Zaspokajane są tu indywidualne potrzeby dziecka, umożliwione kontynuowanie nauki na odpowiednim poziomie oraz opracowywana jest diagnoza sytuacji życiowej dziecka w celu ustalenia wskazań do dalszej pracy. Pogotowie opiekuńcze to placówka do której trafia dziecko znajdujące się w niekorzstnej sytuacji. Tu dziecko otrzymuje jedzenie, nocleg i naukę (szkoła w pobliżu pogotowia). Dzieci mają zaspokajane podstawowe potrzeby. Jest ciągła wymiana wychowanków (ciągle ktoś przychodzi i odchodzi)
DIAGNOZA przeprowadzana w pogotowiu opiekuńczym:
- Lekarska - pielęgniarka i lekarz
- psychologiczna – indywidualne badanie przez psychologa, który określa poziom rozwoju umysłowego, społecznego i moralnego
- pedagogiczna – pedagog zbiera informacje o dziecku od pracowników pogotowia; określa jak dziecko się uczy, zachowuje, jakie ma kontakty z różnymi osobami i przeprowadza diagnozę w miejscu zamieszkania dziecka – dokonuje rozeznania w jego sytuacji rodzinnej i szuka odpowiedzi na pytania: 1. Czy dziecko może wrócić do rodziny? 2. Kto może się nim zająć? 3. Kto z rodziny może utworzyć rodzinę zastępczą dla dziecka? 4. Czy trzeba dziecko umieścić w placówce opik – wych? 5. W jakiej? Po zebraniu informacji zbiera się zespół orzekający w pogotowiu, który wnioskuje do sądu gdzie należy umieścić dziecko. Ostateczną decyzję podejmuje sąd
3.PLACÓWKI RODZINNE - umożliwiają wspólne wychowanie i opiekę dzieciom, które nie mogą być umieszczone w rodzinie zastępczej lub adopcyjnej. W placówce rodzinnej może przebywać 4–8 dzieci w różnym wieku, pozbawionych opieki rodziców naturalnych. Dzieciom zapewnia się kształcenie oraz wyrównywanie opóźnień rozwojowych i szkolnych w warunkach zbliżonych do domu rodzinnego. Placówki rodzinne to: rodzinne domy dziecka i Wioski Dziecięce SOS. W placówkach przebywa większa ilość dzieci a opiekunowie otrzymują wynagrodzenie.
a)RODZINNE DOMY DZIECKA tworzą rodzice którzy mają własne dzieci i przyjmują na wychowanie jeszcze kilkoro obcych dzieci. Rodzice muszą mieć odpowiednio duże mieszkanie i muszą być odpowiednio przygotowani do prowadzenia rodzinnego domu dziecka. Do rodzinnych domów dziecka trafiają liczne rodzeństwa i dzieci po traumatycznych przeżyciach w domu rodzinnym.
b)WIOSKI DZIECIĘCE SOS są to specyficzne placówki (Kraśnik, Biłgoraj, Siedlce, Karlin). Twórcą jest Herman Gmeiner. Pierwsza tego typu placówka powstała w 1949r. Obecnie jest ich ok. 140 na wszystkich kontynentach. Obecnie ich założycielem jest Międzynarodowe Stowarzyszenie Wiosek Dziecięcych SOS, które mieści się w Wiedniu.W wioskach obowiązują zasady które muszą być przestrzegane. Wioska składa się z kilkunastu domków typu jednorodzinnego, które znajdują się na obrzeżach niewielkich miast. Dzieci uczą się w pobliskich szkołach.. Nadzór nad wioską sprawuje dyrektor, który mieszka na terenie wioski razem z rodziną. Dziećmi zajmuje się matka i ciocia. Są to kobiety samotne (panny, wdowy, rozwódki nie mające własnych dzieci) w wieku 25-45 lat, mieszkają na stałe w domku z kilkorgiem dzieci. Ciocia pomaga w pracy w 2 domkach. Jest to stała opieka tej samej osoby (matki lub cioci). Matka zajmuje się opieką nad dziećmi i prowadzeniem gospodarstwa domowego (dostaje na to pieniądze i dodatkowo dostaje pensję za pracę). Matka ma swój pokój, dzieci mieszkają w pokojach 2-3 osobowych, jest kompletnie wyposażona kuchnia, łazienka, salon. Przed każdym domkiem znajduje się ogród.
4.PLACÓWKI SOCJALIZACYJNE – są to przede wszystkim domy dziecka. Zapewniają one dzieciom całodobową opiekę i wychowanie oraz zaspokajają ich podstawowe potrzeby. Wychowankowie podzieleni są na trzy grupy wychowawcze 13-18 osobowe, którymi zajmuje się wychowawca. Prowadzone są zajęcia socjalizacyjne, korekcyjne, kompensacyjne, logopedyczne, terapeutyczne. Podejmowane są działania w celu powrotu dziecka do rodziny lub umieszczenia w rodzinnej opiece zastępczej.
5.PLACÓWKI RESOCJALIZACYJNE – umożliwiają indywidualne oddziaływania na dzieci i młodzież niedostosowaną społecznie, która popełniła pewne wykroczenia lub przestępstwa. Na mocy rozporządzenia z 2004 r. placówki te należą do Ministerstwa Edukacji a niektóre z nich bezpośrednio podlegają Ministerstwu Sprawiedliwości.
KONTROLĄ KURATORÓW SĄDOWYCH W 2004r OBJĘTYCH BYŁO 98600 WYCHOWANKÓW:
* W rodzinach zastępczych było 40 tyś dzieci
* W placówkach opik- wych było 27616 wychowanków
* Rodzinnych domów dziecka było 248
* Razem w placówkach rodzinnych i Wioskach Dziecięcych było 1530 wychowanków
* Placówek socjalizacyjnych było 377, przebywało w nich 16875 wychowanków a na miejsce w domu dziecka oczekiwało 799 dzieci
* Placówek interwencyjnych było 67, mijsc było w nich 2747 a przebywało w nich w ciągu roku ok. 10 tyś wychowanków
* W świetlicach przebywa ok. 40 tyś wychowanków
-Aksjologia (teoria wartości)– zajmuje się problematyką wartości, prezentuje poglądy dot. Rożnych ujęć wartości, jest wyznacznikiem celów wychowania
- Miedzy wartościami, celami wych i celami indywidualnymi istnieją ścisłe związki
- Formułując cele wych zwraca się uwagę na eksponowanie systemu wartości, kształtowanie i uznawanie norm życia społecznego, kształtowanie postaw i stosunków międzyludzich – zagadnienia te ściśle łącza się z kształtowaniem osobowości
- W psychologii pojecie wartości wiążę się ze zjawiskiem wyborów
- Uznawane wartości nie zależą tylko od wyborów ale od wielu czynników kulturowych, społecznych, osobowościowych i sytuacyjnych.
- Wartość stanowi to co jest ważne dla istnienia, aktywności i rozwoju człowieka w różnych okresach jego życia a także wyobrażenia i przekonania jednostki o tym co jest ważne, pożądane co ma znaczenie dla życia, akt i rozwoju
- W pedagogice za wartość uznaje się wszystko co uchodzi za ważne i cenne dla jednostki i społeczeństwa, co łączy się z pozytywnymi odczuciami i stanowi cel ludzkich osiągnięć
- wyodrębnia się wartości pozytywne i negatywne
RODZAJE WARTOŚCI (klasyfikacja)
1. ...
jarzab