Ochrona przeciwporazeniowa. Instalacje elektryczne na terenie budowy i rozbiórki.pdf

Ochrona przeciwporażeniowa

dr inż. Lech DANIELSKI

dr inż. Janusz KONIECZNY

Instytut Energoelektryki

Politechnika Wrocławska

INSTALACJE ELEKTRYCZNE

NA TERENIE BUDOWY I ROZBIÓRKI

W referacie przedstawiono wymagania dotyczące instalacji elektrycznych na terenie

budowy i rozbiórki zawarte w normie PN-HD 60364-7-704:2010, jak również najważniejsze

wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy urządzeniami elektrycznymi, w tym użytkowania

narzędzi o napędzie elektrycznym, na terenie budowy.

Wstęp

Podstawowym nośnikiem energii na terenie budów jest energia elektryczna. Na-

wet najmniejsze budowy są prowadzone z wykorzystaniem elektrycznych maszyn

budowlanych oraz elektronarzędzi. Warunki środowiskowe użytkowania urządzeń na

terenie budów są dość trudne. Praca prowadzona jest na wolnym powietrzu, w róż-

nych warunkach pogodowych, przy opadach deszczu, w upale, jak i w niskiej tempera-

turze. Szereg czynników zwiększających zagrożenie porażeniowe występuje na placach

budów ze szczególnym nasileniem. Są to przede wszystkim:

·częste zmiany lokalizacji odbiorników i związane z tym zmiany konfiguracji

sieci rozdzielczej placu budowy,

·częsty brak stałych dróg komunikacji i transportu maszyn, materiałów i ludzi,

·zmniejszenie odporności organizmu ludzkiego na działanie prądu elektryczne-

go spowodowane warunkami środowiskowymi,

·znaczący udział w stosowanych urządzeniach budowlanych urządzeń elektrycz-

nych ręcznych i przenośnych, przemieszczanych ręcznie podczas użytkowania,

·niski poziom przygotowania pracowników w zakresie bezpiecznego użytkowa-

nia urządzeń elektrycznych,

·zły stan techniczny urządzeń spowodowany ciężkimi warunkami eksploatacyj-

nymi oraz brakiem właściwej troski o należytą eksploatację, konserwację i fa-

chowe naprawy urządzeń,

·brak właściwego nadzoru elektrycznego nad bezpieczeństwem użytkowania

urządzeń elektrycznych; problem dotyczy małych placów budów (np. budowy

domu jednorodzinnego), jak również dużych budów, prowadzonych metodami

uprzemysłowionymi.

Wszystkie te czynniki powodują, że na placach budów w Polsce, znacznie częściej

niż w przemyśle, zdarzają się śmiertelne wypadki porażeń prądem elektrycznym.

Nowa norma PN-HD 60364-7-704 „Instalacje elektryczne niskiego napięcia –

Część 7-704: Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji – Instalacje

na terenie budowy i rozbiórki” [2] została opublikowana w języku polskim 15.06.2010 r.

i – podobnie jak wszystkie pozostałe normy PN-HD opublikowane do grudnia 2010 r.

Nr 146-147

Ochrona przeciwporażeniowa

w języku polskim – została powołana w załączniku do Rozporządzenia Ministra

Infrastruktury z dnia 10.12.2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie warun-

ków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U.

nr 239/2010, poz. 1587).

Zakres normy PN-HD 60364-7-704:2010 [2]

Norma dotyczy instalacji stałych lub ruchomych na terenie budowy i rozbiórki

w czasie prac budowlanych lub rozbiórkowych, takich jak:

·budowa nowych obiektów budowlanych,

·remontów, przebudowy, rozbudowy, rozbiórki istniejących obiektów budowla-

nych lub części obiektów budowlanych,

·prace inżynieryjne,

·roboty ziemne,

·podobne prace.

Wymagania normy mają zastosowanie do:

·instalacji stałych ograniczonych do zestawu obejmującego główną aparaturę

sterowniczą i główne urządzenia zabezpieczające,

·instalacji odbiorczych powyższego zestawu obejmującego ruchome lub nadające

się do transportu urządzenia elektryczne jako części instalacji przewoźnych.

Uwaga: Miejsce, gdzie taki zestaw jest umieszczony uważa się za interfejs

między systemem zasilania i instalacjami placu budowy.

Wymagania normy nie mają zastosowania do:

·instalacji objętych normą wieloczęściową IEC 60621, w których wyposażenie

ma podobne właściwości i jest stosowane w kopalniach odkrywkowych,

·instalacji w obiektach administracyjnych na terenach budowy (biura, szatnie,

pomieszczenia konferencyjne, stołówki, restauracje, sypialnie, toalety itp.),

gdzie mają zastosowanie wymagania ogólne podane w częściach 1–6 normy

HD 60364.

Ochrona przed porażeniem elektrycznym

Ochrona przeciwporażeniowa na placach budów musi spełniać wymagania ogól-

ne zawarte w normie PN-HD 60364-4-41 [1]. Wymagania szczegółowe zawarte

w arkuszu 704 normy [2] uzupełniają, modyfikują lub zastępują wymagania ogólne.

Na terenie budowy nie dopuszcza się stosowania ochrony w postaci przeszkód ani

przez umieszczenie poza zasięgiem ręki.

Obwody zasilające gniazda wtyczkowe o prądzie znamionowym do 32 A włącznie

oraz inne obwody zasilające narzędzia elektryczne o prądzie znamionowym do

32 A włącznie powinny być zabezpieczone przez:

·urządzenia różnicowoprądowe o znamionowym prądzie różnicowym I

nie-

Δn

przekraczającym 30 mA,

·środek ochrony: bardzo niskie napięcie zasilające SELV i/lub PELV,

·środek ochrony: separacja elektryczna indywidualna – każde gniazdo wtyczko-

we lub każde ręczne narzędzie elektryczne powinno być zasilane indywidualnie

z transformatora separacyjnego lub przez oddzielne uzwojenie transformatora.

Ochrona przeciwporażeniowa

Przy zastosowaniu środka ochrony – samoczynne wyłączenie zasilania:

·wymaga się, aby obwody zasilające gniazda wtyczkowe o prądzie znamionowym

przekraczającym 32 A były zabezpieczone przez urządzenia różnicowoprądo-

we o znamionowym prądzie różnicowym I

nieprzekraczającym 500 mA,

Δn

·w przypadku stosowania zespołów prądotwórczych przewoźnych dopuszcza

się pominięcie stosowania urządzeń monitorujących izolację.

Przy zastosowaniu środka ochrony – separacja elektryczna:

·należy zapewnić, aby części czynne separowanego obwodu nie były połączone

z żadnym punktem innego obwodu ani z ziemią, ani z przewodem ochronnym,

·rozmieszczenie obwodów separowanych zapewniało izolację podstawową mię-

dzy tymi obwodami.

Wybór i montaż urządzeń

4.1.Postanowienia ogólne

Odbiorniki energii elektrycznej powinny być zasilane z rozdzielnic terenów budo-

wy (ACS), wykonanych zgodnie z normą PN-EN 60439-4:2008 „Rozdzielnice i ste-

rownice niskonapięciowe. Część 4: Wymagania dotyczące zestawów przeznaczonych

do instalowania na terenach budów (ACS) [3]. Każda z rozdzielnic powinna być wy-

posażona w:

·urządzenia zabezpieczające przed prądem przetężeniowym,

·urządzenia zapewniające ochronę przy uszkodzeniu,

·gniazda wtyczkowe, jeśli są wymagane.

Wtyczki i gniazda wtyczkowe o prądzie znamionowym przekraczającym 16 A powin-

ny spełniać wymagania wg normy EN 60349-4:2002. Gniazda wtyczkowe o prądzie

znamionowym nieprzekraczającym 16 A mogą być używane zgodnie z odpowiednimi

normami krajowymi.

4.2.Oprzewodowanie

Przewody giętkie powinny być typu H07 RN-F lub im równoważne, odporne na

ścieranie i wodę.

Uwaga: oznaczenie przewodu wg normy PN-HD 361 S3:2002/A1:2007:

H – przewód odpowiadający wymaganiom norm zharmonizowanych,

07 – napięcie znamionowe 450/750 V,

R – izolacja żyły z gumy naturalnej albo etylenowo-propylenowej lub równo-

ważnego syntetycznego plastomeru do pracy ciągłej w temperaturze 60°C,

N – niemetalowa powłoka zewnętrzna z polichloroprenu lub z materiału równo-

ważnego,

F – żyła giętka do przewodów giętkich, klasa giętkości 5 wg HD 383.

W celu uniknięcia uszkodzenia nie zaleca się układania przewodów w miejscach

przejść lub przejazdów. Tam, gdzie jest to konieczne, powinna być zastosowana

specjalna ochrona przed uszkodzeniami mechanicznymi i przed możliwością styku

z częściami budowli.

Szczególną uwagę należy zwrócić na ochronę układanych i zawieszanych prze-

wodów przed uszkodzeniami mechanicznymi powodowanymi czynnikami środowisko-

wymi i prowadzonymi pracami budowlanymi.

Nr 146-147

Ochrona przeciwporażeniowa

4.3.Aparatura rozdzielcza i sterownicza

Każdy zestaw ACS ( A ssemblies for C onstruction S ites ) instalowany na terenie

budowy powinien zawierać urządzenia do przyłączania i odizolowania doprowa-

dzonego zasilania.

Urządzenia do izolacyjnego odłączania powinny mieć zabezpieczenie ich pozycji

otwarcia za pomocą kłódki lub umieszczenia w zamykanej obudowie. Zasilanie

bezpieczeństwa i rezerwowe powinny być przyłączone za pomocą urządzeń zesta-

wionych w sposób uniemożliwiający połączenie ze sobą różnych źródeł zasilania.

Zasilanie placów budów energią elektryczną [wg 5]

5.1.Doprowadzenie energii elektrycznej do placu budowy

Zgodnie z rozpowszechnionymi i stosowanymi dotychczas w Polsce „Wytycz-

nymi projektowania i montażu nowoczesnych instalacji i urządzeń elektrycznych na

placach budowy” [5] opracowanymi przez COBR „Elektromontaż” zasilanie placu

budowy powinno być wykonane na podstawie dokładnej inwentaryzacji zagospo-

darowania i uzbrojenia terenu. Ze względów techniczno-ekonomicznych oraz wymo-

gów bezpieczeństwa najkorzystniejsze jest zasilanie placu budowy ze stałych stacji

elektroenergetycznych. Stacje te powinny być zbudowane i oddane do użytku przed

rozpoczęciem budowy. Jeżeli takie rozwiązanie nie jest możliwe, wówczas należy

zasilać plac budowy z przewoźnej stacji elektroenergetycznej przeznaczonej specjal-

nie do tego celu. W przypadku braku możliwości zasilania placu budowy z własnej

stacji można korzystać z zasilania linią niskiego napięcia, z sieci energetyki zawodo-

wej lub przemysłowej.

Zasilanie placu budowy z zespołów prądotwórczych powinno być ograniczone do

zasilania rezerwowego lub w wyjątkowych sytuacjach, przy braku zasilania z sieci

elektroenergetycznej albo tylko w pierwszym okresie budowy, do czasu zbudowania

układu zasilania elektroenergetycznego. Źródła zasilania rezerwowego powinny być

tak zainstalowane, aby niemożliwe było połączenie ze sobą różnych źródeł zasilania.

Małe place budów powinny być zasilane z szafek złączowo-pomiarowych budo-

wanych na granicy posesji, które docelowo będą służyły do zasilania budowanego

obiektu (np. domu jednorodzinnego). W takim wypadku rozdzielnica budowlana

powinna być zasilana z szafki pomiarowej.

Jednym z największych zagrożeń na placach budów są znajdujące się na nich lub

w ich pobliżu napowietrzne linie elektroenergetyczne, których ze względów tech-

niczno-ekonomicznych nie można usunąć lub zastąpić liniami kablowymi. W takiej

sytuacji podczas obsługi urządzeń budowlanych, które mogą zbliżyć się do przewo-

dów linii, wymagana jest szczególna ostrożność i przestrzeganie zasad pracy w pobli-

żu stref niebezpiecznych. Wymaga to również nadzoru wykonywanych prac przez

kierownictwo budowy.

5.2.Strefy ochronne na placach budów

Zgodnie z „Wytycznymi” [5] w zasilaniu i rozdziale energii elektrycznej na placu

budowy należy wyodrębnić 4 strefy ochronne, które różnią się głównie wyposaże-

niem w urządzenia elektryczne, funkcją i zastosowaną ochroną przeciwporażeniową.

Zgodnie z tymi wytycznymi plac budowy podzielony został na cztery strefy.

Ochrona przeciwporażeniowa

Strefa I

Jest to strefa zasilania placu budowy. W strefie tej znajduje się linia zasilająca oraz

stacja transformatorowo-rozdzielcza lub, w wypadku zasilania z sieci niskiego napię-

cia, główna rozdzielnica zasilająca plac budowy. Strefa ta powinna być wydzielona,

a w wypadku zasilania linią napowietrzną o napięciu ponad 1 kV usytuowana na gra-

nicy terenu placu budowy. Ogrodzenie strefy I powinno mieć wysokość co najmniej

2 m i być oznaczone odpowiednimi tablicami ostrzegawczymi. Ogrodzenie strefy na-

leży traktować jako ograniczenie dostępu do niej osób nieupoważnionych.

Strefa II

Strefa ta obejmuje linie rozdzielcze placu budowy: napowietrzne, kablowe lub

wykonane przewodami oponowymi. Na placach budów nie należy stosować linii na-

powietrznych z przewodami gołymi. Aby zmniejszyć zagrożenie porażeniowe, należy

dążyć do jak najszerszego stosowania przewodów izolowanych, kabli podwieszanych

i przewodów oponowych. W instalacjach stałych, jeżeli przekroje przewodów opono-

wych są niewystarczające, dopuszcza się stosowanie kabli polwinitowych prowadzo-

nych napowietrznie na podporach.

Linie rozdzielcze na placach budów powinny być prowadzone możliwie najkrótszy-

mi trasami, z jak najmniejszą liczbą skrzyżowań z trasami transportowymi. W miej-

scach skrzyżowań linie powinny być chronione przed uszkodzeniami mechanicznymi

(np. przez ułożenie w rurach zagłębionych w ziemi) lub zawieszone na wysokości nie

utrudniającej transportu czy też ruchu maszyn budowlanych.

Ze względu na specyfikę placu budowy, w miarę postępu prac budowlanych, często

zachodzi potrzeba przemieszczenia rozdzielnic budowlanych zasilających urządze-

nia odbiorcze, a tym samym przemieszczenia linii zasilających. Dlatego też kable

stosowane na placach budów nie mogą być układane na stałe. W praktyce układa się je

na kozłach, podporach, zawiesza na uchwytach, wieszakach lub kładzie się bezpośred-

nio na ziemi. Częste przemieszczanie kabli powoduje narażenie ich powłok na uszko-

dzenie, a nawet zerwanie żył.

Strefa III

Strefa III obejmuje rozdzielnice budowlane, dźwignicowe oraz przystawki po-

miarowe.

Strefa IV

Strefa IV obejmuje wszystkie urządzenia odbiorcze stosowane na placu budowy.

5.3.Ochrona przeciwporażeniowa na placach budów [5]

5.3.1. Uwagi ogólne

Jak już wcześniej wspomniano, ochrona przeciwporażeniowa na placach budów

musi spełniać wymagania ogólne zawarte w normie PN-HD 603644-41 [1]. Wy-

magania szczegółowe zawarte w arkuszu 704 normy [2] uzupełniają, modyfikują lub

zastępują wymagania ogólne.

Części obiektów budowlanych, w których prowadzone są roboty takie jak roz-

budowa, remont kapitalny lub rozbiórka traktowane są jako place budowy, w których

prace są związane ze stosowaniem instalacji tymczasowych. Dotychczas uważano, że

Nr 146-147

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: