HISTORIA SZTUKI OGRODOWEJ - SŁOWNICZEK POJĘĆ.doc

SŁOWNIK

Parter to najniższa i najbliższa budynku część ogrodu o układzie geometrycznym, tworząca kwietnik lub gazon o wyszukanym wzorze dekoracyjnym, podziwianym z okien tzw. beletage. W zależności od sposobu wykonania rozróżniamy m.in. partery haftowe (broderie) i partery gazonowe, oranżeriowe, węzłowe itd.

Kwiatowy parter przed pałacem Schleissheim

Broderia to parter haftowy, najwyższe osiągnięcie francuskiej sztuki ogrodowej, tworzony przez geometryczne lub ornamentalne formowanie ciągów kwiatowych i trawników otoczonych strzyżonym obramowaniem topiary i kolorowym żwirem lub piaskiem.

Parter haftowy w ogrodzie Villandry

Gabinet, zielony salon, to niewielki placyk wewnątrz boskietu, zamknięty specjalnie strzyżoną roślinnością, tworzący intymną, wydzieloną z całości ogrody przestrzeń, często ozdabiany posągami i rzeźbami o treści mitologicznej.

Gabinet otoczony labiryntem w ogrodzie Laverinto, Barcelona

Boskiet (gaik, zagajnik) to każda grupa minimum kilku drzew lub krzewów stanowiąca samodzielny element kompozycyjny. W ogrodzie geometrycznym pojęcie oznacza zwykle oddalone od głownego budynku partie wysokich drzew ujęte w strzyżone szpalery. Boskiet liniowy, szczególnie strzyżony, tworzy szpaler. Dwa równoległe szpalety tworzą aleję. Długi szpaler wzdłuż drogi tworzy boskiet otwarty. Boskiet obsadzony na całej powierzchni według wzoru kwadratowego lub w tzw. kwinkunks (cztery narośniki i środek kwadratu) tworzy boskiet szachownicowy.
Duże, całkowicie obszadzone boskiety pełne mogą być podzielone ujętymi w szpalery alejami, na których skrzyżowaniu ustawiano posągi fontanny itp.
Formowane boskiety mogą tworzyć m.in. gabinety, kolumnady i labirynty.

Najprostszy boskiet

Szpalery wyznaczające aleję dzielącą boskiery pełne - Schleißheim
Prosty boskiet otaczający wyodrębnioną przestrzeń

Taras, otwarta platforma przylegająca do dolnej kondygnacji budynku przeznaczona do rekreacji, często ozdabiana roślinnością parterową. Na nierównym terenie tarasy wzmacniane są murkami oporowymi zapobiegającymi osuwaniu się gruntu. Taras górnych kondygnacji otaczany jest balustradą i połączony z ogrodem schodami.

Współczesny japoński ogród tarasowy Awaji

Tarasy ogrodu przy Villa Carlotta w Tremezzo nad jeziorem Como

Pergola - otwarta, ażurowa konstrukcja drewniana wsparta na słupach lub kolumnach, tworząca zacienione partie ogrodu. Najczęściej uzupełniona pnączami, przede wszystkim winoroślą.

Pergola w Parku Szczytnickim przy Hali Ludowej, Wrocław

Trejaż - lekki płot o rzadkiej strukturze służący nie ogrodzeniu ale jako konstrukcja wsporcza dla pnączy.

Klomb - niewielki obszar ogrodu, najczęściej kolisty lub owalny o łagodnie zwiększającej się ku centrum wysokości, pokryty trawnikiem i roślinami ozdobnymi tworzącymi czytelny wzór. Na środku klombu zwykle ustawia się rzeźbę, pojedyncze drzewo lub obiekt małej architektury, w większych założeniach fontannę lub basen.

Klomb (flower bed), The Mall, Londyn

Topiary to formowanie roślin przez ich systematyczne przycinanie w celu uzyskania kształtów geometrycznych lub figuralnych (np. w kształcie zwierząt). Pojęcie szerokie obejmujące różne formy od parterowych żywopłotów, przez duże konstrukcje w postaci bram i ścian, do japońskiego bonsai włącznie. W tym gatunku inwencja projektantów często przekracza granice dobrego smaku.

Gazon to duży trawnik otoczony drogą dojazdową przed pałacem lub dworem, ozdobiony kwiatami, krzewami, rzeźbami, fontannami itp. elementami.

Gazon przed dworem w Chotyni