Pisarze_li._ascet.mist.doc

Zagadnienie 10: 

Obecność hiszpańskich pisarzy ascetyczno – mistycznych w literaturze staropolskiej

Literatura ascetyczno – mistyczna - charakteryzowała się najliczniejszą grupą zwolenników, obok literatury parenetycznej, dramaturgii, poezji i nowelistyki.

·         Najwcześniejszy przekład polski z literatury hiszpańskiej związany jest z reformacją, został przetłumaczony przez Eustachego Trepkę z łaciny i nosił nazwę: Mleko duchowne.

• Luis se Granada → hiszpański stylista, jego dzieła zostały przełożone w kilku językach.

·         W 1495 r. przerobiono hiszpański utwór opierając się o włoski romans Juana de Flores: Historia de Grisel y Mirabella. Jego polskim odpowiednikiem jest Historia o Equanusie.

·         Tradycyjna literatura hiszpańska przedstawiała model chrześcijańskiego władcy

• Z grupy literatury ascetyczno – mistycznej najwcześniej przetłumaczono Faderique Furio y Ceriolę i jego dzieło dotyczące wychowania księcia. Był to traktat zatytułowany: El concejo y consejeros del principe. Przekładu 2 i 3 części dokonał Bartosz Paprocki, tytułując je Senator.

• F.F. Ceriola był potępiany przez inkwizycję za pomysł przekładu Biblii na język rodzimy.

• Stosunki polsko – hiszpańskie pogłębiają się, gdyż Król Zygmunt III żeni się z siostrami królowej hiszpańskiej, kolejno: z Anną w 1592 roku i z Konstancją w 1605 roku. Obie siostry były księżniczkami z rodu Habsburgów.
• Król Zygmunt II wysyła posłanników do Madrytu w sprawie sum neapolitańskich. Dzięki posłannikowi: Janowi Andrzejowi Próchnickiemu i jego księgozbiorowi możemy poznać teksty teologów hiszpańskich
• J. A Próchnicki był biskupem kamienieckim, a później arcybiskupem lwowskim

·         Polacy jeździli do Hiszpanii w celach rekreacyjnych, wycieczkowych, pisząc o swych wrażeniach w dariuszach.

• Interesujący dariusz (został napisany przez anonimowego autora), opisuje żywe przeżycia, zachwyconego krajem autora, który wykazywał się znajomością piśmiennictwa i historii kraju.
• Wciąż wzrastało zainteresowanie Hiszpanią, jej językiem, kulturą, tradycją i literaturą. O tych zainteresowaniach świadczą bogate księgozbiory tego okresu.

• Polacy z literatury dowiadują się o życiu króla, jego zachowaniu (relacje Botera z 1609 roku)

• Obok Luisa de Granada ( Ludwika z Grenady) w księgozbiorach figurują  jezuiccy autorzy.

·         Rozwija się literatura religijna związana z kontrreformacją.

• Wychodzi przekład Szymona Wysockiego - O 12 przywilejach (1613r.)

• Wychodzi przekład Kaspra Wilkowskiego różniący się od oryginału (Deriderosus albo ścieżka do miłości bożej i doskonałości żywota chrześcijańskiego. Dialog dziwnie nabożny z hiszpańskiego)

• Wciąż wiele dzieł „produkują” jezuici, wydawane i tłumaczone są polskie i łacińskie pozycje św. Ignacego Loyoli (18 sztuk) oraz ponad 100 opisujące o nim.

• Piśmiennictwo hiszpańskie przenika do polszczyzny za sprawą karmelitów bosych. Sprowadza ich i funduje im konwent sam król Zygmunt III.

• Piśmiennictwo to reprezentuje św. Teresa z Avila, (1515 – 1518) jej pisma: Księgi o fundacjach, Drogą doskonałości, Zamek wnętrzy uznane zostały za wykwintne, elegancie i wdzięczne. Z włoskiego przełożył je Sebastian Nuceryn

• Inni pisarze ascetyczno – mistyczni, tłumaczeni na polski albo wydawali po łacinie to:

·         karmelici: Jan od Jezusa i Marii, Tomasz od Jezusa i Marii

• • • • • • • franciszkanin: Piotr z Alkanatary

Reasumując

• Wpływy języka hiszpańskiego i motywów hiszpańskich na literaturę polską były pośrednie, gdyż rzadko tłumaczono coś bezpośrednio z hiszpańskiego. Częściej zdarzało się tłumaczenie z łaciny, włoskiego, czy francuskiego
• Istnieje wiele błędów wcześniejszych badaczy, dlatego też trudno jest z całą pewnością stwierdzić jakie były koligacje literatury polskiej z hiszpańską, jaki wpływ miały inne języki na tą koligację.

Na podstawie:

Krystyna Niklewiczówna, Piśmiennictwo hiszpańskie w Polsce w okresie staropolskim