opowiesci jak użytkujemy las.pdf

JAK U˚YTKUJEMY LAS

OpowieÊci leÊnika (5)

Wydawca:

Centrum Informacyjne Lasów Paƒstwowych

ul. Bitwy Warszawskiej 1920 r. nr 3

02-362 Warszawa

tel. 0 (prefix) 22 822-49-31

fax 0 (prefix) 22 823-96-79

e-mail: wydawnictwa@lasypanstwowe.gov.pl

www.lasypanstwowe.gov.pl

Warszawa 2003

Autor tekstu:

Artur Rutkowski

Redakcja:

Renata Dobrzyƒska, Wawrzyniec Milewski

Projekt graficzny:

Jacek Frankowski, Arkadiusz Kàcki

Rysunki:

Jacek Frankowski

Zdj´cia:

Pawe∏ Fabijaƒski, Wojciech Gil, Grzegorz i Tomasz K∏osowscy,

W∏odzimierz ¸apiƒski, Artur Rutkowski, Zbigniew Âwi´cicki

Redakcja techniczna:

Marcin Kowalski

Wyd. II poprawione

ISBN 83-88478-68-0

Sk∏ad i ∏amanie:

AXEL PIXEL

www.axelpixel.com e-mail: info@axelpixel.com

Druk i oprawa:

Wydawnictwo VERDE

Skwer Kardyna∏a Wyszyƒskiego 6

01-015 Warszawa

ór darzy nas wieloma bogactwami, z których cz∏owiek korzysta od tysi´cy lat, od-

wzajemniajàc si´ lasom szacunkiem i opiekà. Ka˝dy wie, ˝e g∏ównym bogactwem

lasu jest drewno, ale ju˝ nie wszyscy zdajà sobie spraw´ z tego, czym jest ów

szlachetny surowiec, w jaki sposób go uzyskujemy i jak d∏uga jest jego droga, nim

trafi do naszych domów, np. w postaci zdrowych i pi´knych mebli. No wi´c có˝ to

jest owo drewno?

Zacznijmy od poczàtku. W potocznym rozumieniu drewno to surowiec otrzymywany ze

Êci´tych drzew. Jest to oczywiÊcie prawda, jednak s∏owo to ma jeszcze inne, botanicz-

ne znaczenie. Otó˝ drewnem (lub ksylemem) nazywamy równie˝ tkank´ roÊlin naczy-

niowych odpowiedzialnà za przewodzenie wody z solami mineralnymi z korzeni do koron drzew oraz wzmacnia-

jàcà roÊliny – niejako ich szkielet. Komórki drewna wytwarzane sà przez tkank´ twórczà zwanà miazgà. U wielu

gatunków drzew (np. d´bu i sosny) komórki drewna powstajàce wiosnà (tzw. drewno wczesne) ró˝nià si´ od ko-

mórek z drugiej po∏owy roku (tzw. drewno póêne), dzi´ki czemu tworzà si´ widoczne go∏ym okiem s∏oje drewna

– jeden s∏ój na jeden rok. Liczàc s∏oje na przekroju drzewa czy na pniaku, mo˝emy si´ dowiedzieç, ile lat mia∏o

Êci´te drzewo.

Tak drewno wyglàda w przekroju poprzecznym, gdybyÊmy jednak przeci´li je wzd∏u˝ i przyjrzeli mu si´ pod mi-

kroskopem, zobaczylibyÊmy, ˝e sk∏ada si´ z d∏ugich, wàskich komórek, zwanych cewkami (drzewa iglaste) lub

naczyniami (drzewa liÊciaste), którymi przewodzona jest woda. Tu w∏aÊnie kryje si´ tajemnica spr´˝ystoÊci i wy-

trzyma∏oÊci drewna, czyniàcych zeƒ

surowiec tak bardzo nam u˝yteczny.

Zauwa˝ylibyÊmy tak˝e w∏ókna drzew-

ne (u gatunków liÊciastych) i komórki

mi´kiszowe. W∏aÊnie owe w∏ókna de-

cydujà w du˝ej mierze o wartoÊciach

mechanicznych drewna – gatunki

drzew o gruboÊciennych w∏óknach

(buk, grab, jesion) majà drewno wy-

trzyma∏e i twarde. Gdy w∏ókna sà

cienkoÊcienne, drewno jest mi´kkie

(lipa, topola). U drzew iglastych rol´

w∏ókien pe∏nià cewki. W∏aÊciwoÊci

wynikajàce z budowy drewna spra-

wiajà, ˝e drewno poszczególnych ga-

tunków ró˝ni si´ od siebie, czasem

bardzo znacznie, w∏aÊciwoÊciami

i mo˝liwoÊciami zastosowania.

Wiemy ju˝, dzi´ki czemu tak ceni-

my sobie drewno. Kiedy jednak

mo˝na Êciàç drzewo?

Gdy osiàgnie tzw. wiek r´bnoÊci, a za-

le˝y on od gatunku. Sà gatunki, takie

jak brzoza czy topola, które starzejà

si´ szybko. Wówczas, jeÊli zale˝y

nam na drewnie dobrej jakoÊci, mo˝-

na je Êciàç po 60–80 latach. Sà te˝

drzewa d∏ugowieczne, takie jak dàb,

które mogà rosnàç bez uszczerbku dla

jakoÊci drewna du˝o, du˝o d∏u˝ej.

G∏ównym bogactwem lasu jest drewno

Najwa˝niejsze jest jednak, by przy Êcinaniu drzewa myÊleç

ju˝ o nast´pnym pokoleniu lasu, by nasze ci´cie by∏o bàdê

zabiegiem piel´gnujàcym pozosta∏e drzewa, bàdê poczàtkiem

odnowienia drzewostanu. Tu dochodzimy do tego, czym jest

u˝ytkowanie lasu. To przede wszystkim pozyskiwanie drew-

na (i innych darów lasu), pozyskiwanie, którego nie sposób

oddzieliç od odnowienia lasu, jego piel´gnowania czy ochro-

ny. OczywiÊcie u˝ytkowanie, podobnie jak wszystkie inne

dziedziny gospodarki leÊnej, opiera si´ na zasadach trwa∏oÊci

i wielofunkcyjnoÊci lasu. To cz∏owiek decyduje o tym, która

z funkcji lasu na danym terenie jest najwa˝niejsza.

Wróçmy jednak do naszego drzewa, wybranego do Êci´-

cia. Jak si´ do tego zabraç, które narz´dzia zastosowaç?

Przez stulecia, od kiedy cz∏owiek odkry∏ sekrety produkcji

metali, drzewa Êcinano za pomocà toporów i siekier. Potem

wynaleziono pi∏´. Do zrywki, czyli wywo˝enia Êci´tych

drzew z lasu, u˝ywano koni. Te proste technologie, poch∏a-

niajàce du˝o czasu, ale za to nie wymagajàce sporych na-

k∏adów, przetrwa∏y do XX wieku. Ujarzmienie energii w wy-

nalazku silnika zrewolucjonizowa∏o technologie we wszyst-

kich dziedzinach ˝ycia, nie tylko leÊnictwa.

Mechanizacja u˝ytkowania lasu rozpocz´∏a si´ w XX w.,

gdy pojawi∏y si´ pierwsze pilarki mechaniczne. By∏y bardzo

ci´˝kie, najcz´Êciej dwuosobowe, a praca nimi nie by∏a wcale du˝o l˝ejsza ni˝ pi∏ami i siekierami. W Polsce pierw-

szy egzemplarz, dwuosobowà pi∏´ o nazwie „Sektor” testowano na poczàtku lat dwudziestych w lasach podwar-

szawskich. By jednak pilarki na dobre zagoÊci∏y w naszych lasach, musia∏o up∏ynàç jeszcze wiele lat. DziÊ lekka,

nowoczesna i w miar´ bezpieczna w u˝ytkowaniu pilarka to podstawowe narz´dzie ka˝dego drwala.

Liczàc s∏oje, mo˝emy si´ dowiedzieç,

ile lat mia∏o Êci´te lub przewrócone

przez wiatr drzewo

U˝ytkowanie lasu to przede wszystkim pozyskiwanie drewna (i innych darów), którego nie sposób oddzieliç

od odnowienia lasu, jego piel´gnowania czy ochrony. Na zdj´ciu: odbiórka drewna po trzebie˝y

W lasach najcz´Êciej s∏ychaç pilarki, czy jednak rzeczywiÊcie jest to ostatnie s∏owo producentów

techniki leÊnej?

OczywiÊcie, ˝e nie ostatnie. Po erze pilarek powoli nadciàga do nas (a w wielu krajach trwa ju˝ od lat) epoka ma-

szyn wielooperacyjnych (harwesterów). U˝ywa si´ ich nie tylko do Êcinania drzew ale równie˝ okrzesywania (ob-

cinania ga∏´zi) oraz przerzynki. Dzi´ki komputerom pok∏adowym sterujàcym g∏owicami Êcinkowymi mogà one

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: