SDR - (Special Drawing Rights) - pieniądz międzyn. kreowany przez MFW (1967r. – w chwili powstania 1/35 uncji złota) - specjalne prawa ciągnienia, to międzynarodowa jednostka walutowa o charakterze pieniądza bezgotówkowego, emitowana przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy od 1970.
Przydzielone SDR służą do zakupu - od innych uczestników systemu - walut niezbędnych do spłaty zobowiązań z tytułu bieżących obrotów bilansu płatniczego. Uruchomienie systemu SDR miało na celu zwiększenie zdolności poszczególnych krajów do wywiązywania się z tych zobowiązań. Przydzielone przez MFW lub kupione od innych uczestników SDR są częścią rezerw walutowych. Pełnią też rolę jednostki porównawczej walut w rozliczeniach międzynarodowych.(początkowo wartość jednostki SDR powiązana była z wartością złota (1 SDR = 0,888671 g czystego złota), od 1974 jej podstawą jest wartość koszyka walutowego).
Funkcja tego pieniądza jako środka płatniczego jest jednakże nieco ograniczona, bowiem banki centralne krajów członkowskich mogą przyjmować jedynie do pewnej ustalonej wysokości kwot. Po zawieszeniu wymienialności walut na złoto wycenę jednostki SDR zastąpiono wyceną koszyka walut, do którego wchodzą dolar amerykański (39%), marka niemiecka (21%), frank francuski (11%), jen japoński (18%) oraz funt brytyjski (11%). Utrzymywanie SDR przynosi oprocentowanie będące średnią ważoną oprocentowania przynoszonego przez te waluty.
System finansowy MFW obejmuje obecnie sześć rodzajów udogodnień kredytowych:
· Transza rezerwowa - praktycznie jest to wpłata kraju do MFW w walutach wymiennych i może być automatycznie wykorzystana przez dany kraj. Daje ona możliwość zakupu przez kraj członkowski SDR - ów lub innej waluty w zamian za jego własną walutę w wysokości jego kwoty udziałowej bez żadnych warunków i bez oprocentowania.
· Transze kredytowe - pierwsza transza, w wysokości 25% kwoty, jest uruchamiana na wniosek kraju członkowskiego, zawierający uzasadnienie i zobowiązanie do podjęcia działań zmierzających do przezwyciężenia trudności płatniczych. Transza ta nie może przekraczać 125% kwoty udziałowej. Kolejne trzy transze, każda w wysokośi 25% kwoty, wymagają przedłożenia przez kraj członkowski programu poprawy sytuacji w bilansie płatniczym. W czasie realizacji programu kraj jest obowiązany do informowania funduszu o spełnianiu tych kryteriów. Transze kredytowe uruchamiane są jednorazowo lub częściowo i powinny być w przedziale 125%-250% kwoty udziałowej. Kredyty te udzielane są na okres od 1 do 3 lat przy oprocentowaniu 0,25%.
· Kredyt rozszerzony - udzielany jest w razie poważnych trudności płatniczych do 140% kwoty udziałowej, w ramach trzyletniej promesy kredytowej z obowiązkiem zwrotu w okresie 4,5 - 10 lat. Wymaga przedłożenia trzyletniego programu poprawy bilansu płatniczego. Obowiązują kryteria wykonawcze oraz ratalne uruchamianie kredytu.
· Program zwiększonego dostępu do zasobów Funduszu - Program ten uruchamiany jest w wypadku bardzo dużych trudności płatniczych, jeżeli wyżej wymienione kredyty nie wystarczają. Suma kredytów udzielonych jednemu krajowi może dojść do 450% kwoty udziałowej. Kredyt udzielany jest na okres trzyletni z obowiązkiem spłaty w ciągu 3,5 - 7 lat. Konieczny jest określony program, z którego
· Kredyt kompensacyjny - jest to kredyt dla krajów o trudnościach płatniczych wskutek przejściowego spadku wpływów z eksportu z przyczyn od tych krajów niezależnych. Udziela się go do 105% kwoty udziałowej, a spłata ma nastąpić w ciągu 3 - 5 lat.
· Kredyt na finansowanie zapasów interwencyjnych - jest on udzielany do 45% kwoty udziałowej na finansowanie zapasów surowcowych utworzonych w ramach międzynarodowych umów towarowych.
cezarfirst