Pojecie i rodzaj organizacji międzynarodowych.
1.Podział organizacji na rządowe i pozarządowe
Organizacja międzynarodowa-to zrzeszenie się państw bądź innych osób prawnych (najczęściej krajowych związków lub stowarzyszeń) lub osób fizycznych z różnych krajów powołane do życia dla realizowania zadań określonych w statucie
Podział organizacji międzynarodowych:
a)organizacje rządowe-członkami są państwa. Państwa w tej organizacji są reprezentowanie przez rządy lub pełnomocników rządowych. Powołanie do życie takich organizacji oraz przyjęcie statutu następuje na drodze zawarcia umowy międzynarodowej.
b)organizacje pozarządowe- członkami są osoby prawne lub fizyczne z różnych krajów. Nie powstają na drodze zawarcia umowy.
Ze względu na kryterium terytorialne dzieli się organizacje międzynarodowe na:
a)organizacje uniwersalne-organizacje należące do systemu ONZ
b)organizacje regionalne- rozwinęły się głownie w rejonie Europy ,Ameryki Afryki
Obecnie przyjmuje się ,że współczesne państwo posługuje się do realizacji zadań swej polityki zagranicznej nie tylko służba dyplomatyczną ,ale również działalnością w organizacji. międzynarodowej. Uważany jest obok kanału dyplomatycznego za drugi kanał w którym toczą się kontakty polityczne.
Struktura międzynarodowych organizacji rządowych.
Organizacje międzynarodowe są instytucjami powołanymi do życia przez umowy międzynarodowe, a jednocześnie są jedną z form stosunków międzynarodowych.
Najczęściej występują następujące struktury
a)zebranie przedstawicieli wszystkich państw członkowskich noszące nazwę np.
- Zgromadzenia Ogólnego np. ONZ zbiera się rzadko , raz do roku lub raz na kilka lat.
b) Rada lub Komitet zbierający się kilka razy do roku
Składa się z ograniczonej liczby członków wybieranych na zebraniu przedstawicieli wszystkich państw członkowskich ( w organizacji z dużą liczbą państw ) lub składa się z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich ( w ORG miej licznych )
c) organ administracyjny pod nazwą Sekretariatu lub Biura
Organizacje wyspecjalizowane ONZ
„System Narodów Zjednoczonych” zwany „rodziną ONZ „ to organizacje wyspecjalizowane ONZ, które łącznie z ONZ oraz autonomicznymi agencjami i funduszami ONZ tworzą właśnie system Narodów Zjednoczonych.
Do najważniejszych organizacji wyspecjalizowanych ONZ należą :
- Powszechny Związek Pocztowy
- Międzynarodowa Organizacja Pracy
- Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny
- UNESCO Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wychowania, Nauki i Kultury
-WHO Świat. Org. Zdrowia
- FAO ORG- ds. Wyżywienia i Rolnictwa
- IDA – MN Stowarzyszenie Rozwoju
- IMF MN Fundusz Monetarny
Międzynarodowe Organizacje Rządowe
1.Rozwój historyczny
Pierwsze organizacje tej kategorii powstały od połowy XIX w , a buły nimi Międzynarodowy Związek Telegraficzny (1865), a później powstały Międzynarodowy Związek Pocztowy (1974) itd. Miały one stosunkowo wąski zakres działania i spełniały sciśle określone funkcje natury administracyjnej.
2.Podmiotowość prawnomiędzynarodowa
Organizacje rządowe w swych stosunkach z państwami i innymi organizacjami rządowymi występują jako podmiot prawa międzynarodowego , zawierają umowy o charakterze międzynarodowym , występują jako strony przed sądami międzynarodowymi , uczestniczą w konferencjach międzynarodowych. Konwencja wiedeńska w „sprawie reprezentacji państw w ich stosunkach z powszechnymi organizacjami międzynarodowymi” z roku 1975 określa funkcje i przywileje stałych misji przy organizacji międzynarodowej , wzorując się pod wieloma względami na prawie dyplomatycznym.
Żadna organizacja nie posiada jednak pełnej podmiotowości tak jak suwerenne państwa , gdyż nie może występować jako podmiot w stosunkach wynikających z posiadania własnego terytorium i własnej ludności.
Podmiotowość prawnomiędzynarodową ONZ stwierdził MTS w swej opinii doradczej w sprawie odszkodowania w związku z zabójstwem przedstawiciela ONZ na Bliskim Wschodzie , hrabiego Bernadotte.
3.Istota prawnopolityczna organizacji rządowych
Dwa poglądy dotyczące prawnopolitycznej istoty organizacji międzynarodowej:
a)pogląd internacjonalistów –działalność organizacji międzynarodowej nie może wykraczać poza granice zakreślone przez suwerenne państwa. Organizacje mn n powinny być „organami między państwami , a nie nad nimi”
b)pogląd funkcjonalistyczny –zmierza do uniezależnienia org Mn od państw. Funkcjonaliści przywiązują dużą uwagę do rozrostu funkcji spełnianych przez organizacje międzynarodowe.
4.Funkcje organizacji międzynarodowych.
Pierwsza klasyfikacja funkcji:
1)funkcja regulacyjna- ustanowienie norm i wzorców o charakterze moralnym , politycznym, lub prawnym.
2)funkcja kontrolna- kontrolowanie postępowania państw z ustalonymi wzorcami i normami
3)funkcja operacyjna- polegająca na świadczeniu usług na postawie własnych decyzji przy użyciu zasobów ludzkich i materiałowych znajdujących się w dyspozycji danej organizacji.
Druga klasyfikacja funkcji:
1)organizacja międzynarodowa typu „forum”- tzn. organizowanie różnych spotkań, dyskusji. Zajmuje się tym głównie UNCTAD –(Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju) oraz GATT(Układ Ogólny w Sprawie Ceł i Handlu)
2)organizacje typu „usługowego”-
ok.90% wydatków w Światowej Organizacji Zdrowia przekazywane jest na funkcje usługowe.
Trzeci podział funkcji:
1)Funkcje w zakresie utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa
2)Funkcje w zakresie pokojowego załatwienia sporów
3)Funkcje w dziedzinie gospodarczej, komunikacyjnej, nauki i kultury.
3.Uchwały podejmowane przez organy międzynarodowych organizacji międzynarodowych.
1.Charakter prawny uchwał
W związku z podejmowaniem przez organy org mn uchwał powstało kilka problematycznych zagadnień:
1)jaki jest charakter prawny tego typu rodzaju uchwał?
2)w jakim zakresie są one obowiązujące dla państw członkowskich?
3)czy można te uchwały uznać za prawo międzynarodowe?
Ad1)-część autorów przyjmuje prawotwórczy charakter uchwał- Organy uchwalające na mocy kompetencji przyznanym im w umowach międzynarodowych tworzą na podstawie porozumienia państw nowe normy prawne. Stanowią one specjalny rodzaj umów międzynarodowych zawieranych przez państwo w drodze pośredniej poprzez organy organizacji mn
-inna określa działalność organizacji mn jako prawotwórcza o charakterze szczególnym
-inna redukuje znaczenie uchwał do roli niewiążących zaleceń
Ad2)Np. odnośnie do uchwał Rady Bezpieczeństwa ONZ są wiążące dla państw członkowskich ale nie oznacza to , by decyzje wszystkich organów organizacji mn były obowiązujące dla rządów , które nie przyjęły tych decyzji
Uchwały Zgromadzenia Ogólnego ONZ mają charakter zaleceń, które rodzą dla państw obowiązki prawne.
Ad3)Uchwały organizacji mn nie mogą pretendować na równi z umową i zwyczajem do rangi źródła prawa międzynarodowego.
Rodzaje uchwał:
1)Wiele uchwał , w szczególności Zgromadzenia Ogólnego ONZ zawiera powtórzenie dosłowne czy tez odmiennymi słowami norm prawa międzynarodowego obowiązującego jako prawo umowne lub zwyczajowe.
To samo odnosi się do uchwał Zgromadzenia Ogólnego zawierających interpretację Karty ONZ. Czerpie ona moc obowiązującą z Karty i dlatego tego rodzaju uchwała przyjęte jednomyślnie jest wiążąca dla członków ONZ
2)uchwały organizacji mn zwane „prawem wewnętrznym” organizacji mn czyli przyjęcie uchwał dotyczących ściśle wewnętrznych spraw organizacji. Uchwały te są wiążące dla członków danej organizacji
3)-uchwały mogące wyjaśniać i konkretyzować obowiązujące normy prawne [secundum legem]
-uchwały mogą obejmować dziedziny nie objęte dotychczas normami prawa międzynarodowego [praeter legem] Uchwały tego rodzaju nie mają mocy obowiązującej.
•Uchwały Zgromadzenia Ogólnego oddziałowują silnie na proces tworzenia prawa międzynarodowego i jego kodyfikację
4.Miedzynarodowe Organizacje Pozarządowe
1.Rozwój Historyczny
2.Funkcje organizacji pozarządowych
a)Funkcja pacyfistyczna i humanitarna np.
-Światowa Federacja Przyjaciół ONZ(WFUNA)
-Unia Międzyparlamentarna
b)funkcje społeczno-kulturalne i społeczno-gospodarcze np.
-Międzynarodowy Związek Kobiet
-Międzynarodowy Związek Studentów
c)funkcje gospodarcze
Cztery główne kierunki oddziaływania tych organizacji na stosunki międzynarodowe i politykę poszczególnych panstw:
1)działanie na rzecz promocji i ochrony praw człowieka
2)wpływ na rozwój prawa międzynarodowego
3)wpływ na rozwój współpracy naukowej
4)działalność na rzecz pokoju
5.Organizacja Narodów Zjednoczonych
1.Karta Narodów Zjednoczonych
Podstawą istnienia i działania ONZ jest jej Karta Podpisana w San Francisco 26 czerwca 1945r. Karta jest umową obejmującą 111 art. ,załącznikiem do Karty jest Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości
„Karta”- w języku angielskim oznacza dokument szczególnej wagi , konstytucję lub deklarację o podstawowym znaczeniu.
Poprawki do Karty Narodów Zjednoczonych-uchwała Zgromadzenia Ogólnego przyjęta większością 2/3 głosów oraz ratyfikacja tych poprawek przez 2/3 członków w tym wszystkich stałych członków Rady Bezpieczeństwa.
Do tej pory były 3 poprawki do tekstu Karty”
-1963-poprawka do art.23,27,61
-1965-poprawki do art. 109
-1973-zwiększono liczbę Rady Gospodarczo-Społecznej do 54 członków
Przepisy Karty dotyczącej mocy obowiązującej mają pierwszeństwo przed postanowieniami innych umów międzynarodowych , zajmuje ono wyższe miejsce w hierarchii przepisów prawnych.
2.Cele i zasady Narodów Zjednoczonych
Art..1 Kart NZ wymienia cztery cele jakim ma służyć ONZ
-1-utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa
-2-rozwijanie przyjaznych stosunków miedzy narodami, opartych na poszanowaniu zasady równości praw i samostanowienia narodów
-3-rozwiązywanie w drodze współpracy zagadnień międzynarodowych o charakterze społecznym, gospodarczym, kulturalnym i humanitarnym oraz w zakresie ochrony praw człowieka
-4-stanowienie ośrodka uzgodnienia działalności międzynarodowej , zmierzającej do osiągnięcia wymienionych wyżej wspólnych celów
W art.2 Karty NZ podano zasady , według których postępować powinna organizacja i jej członkowie:
Zasada nr 1-zasada suwerennej równości wszystkich jej członków
Zasada nr 2-członkowie organizacji powinni wykonywać w dobrej wierze zobowiązania przyjęte zgodnie z niniejszą Kartą
Zasada nr 3-zasada załatwienia sporów międzynarodowych środkami pokojowymi
Zasada nr 4- wszyscy członkowie powstrzymują się w swych stosunkach międzynarodowych od grożby użycia siły lub użycia jej przeciwko całości terytorialnej lub niezawisłości politycznej któregokolwiek z państw .
Zasada nr 5-zasada zobowiązująca państwo członkowskie do udzielania pomocy organizacji w akcji podjętej zgodnie z Kartą i powstrzymania się od udzielania pomocy państwu wobec któremu ONZ zastosowało środki zapobiegające
Zasada nr 6-organizacja zapewni by państwo , które nie są jej członkami , postępowały zgodnie z niniejszymi zasadami w stopniu koniecznym do utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa
Zasada nr 7- żadne postanowienia niniejszej Karty nie upoważnia Narodów Zjednoczonych do ingerencji w sprawy , które z istoty swej należą do kompetencji wewnętrznej któregokolwiek państwa
3. Członkowstwo ONZ
Karta rozróżnia 2 kategorie członków:
1)pierwotnych: dzielimy jeszcze na 2 kategorie:
•Państwa , które uczestniczyły w konferencji w San Francisco i podpisały i ratyfikowały Kartę NZ
•państwa , które podpisały Deklarację Narodów Zjednoczonych z 1 stycznia 1942r. oraz podpisały i ratyfikowały Kartę NZ
Warunek ten został stworzony dla Polski, gdyż Polska nie uczestniczyła w konferencji w San Francisco ale podpisała deklarację Narodów Zjednoczonych
2)do ONZ można być przyjęte każdy państwo miłujące pokój , które przyjmie zobowiązania zawarte w Karcie i zdaniem organizacji zdolne jest i pragnie zobowiązania te wykonywać.
Przyjęcie następuje w drodze uchwały Zgromadzenia Ogólnego powziętej na zlecenie Rady Bezpieczeństwa.
W 2001r. liczba członków ONZ wynosi 189 państw. Nie należą do niej Szwajcaria i Stolica Apostolska.
Karta przewiduje:
-zawieszenie członka (art.5) może mieć miejsce w stosunku do członka przeciwko , któremu Rada Bezpieczeństwa zastosowała środki zapobiegawcze lub przymusu.
-wykluczenie z ONZ –może być członek , który uporczywie łamie zasady Karty
Wykluczenie lub zawieszenie dokonuje Zgromadzenie ONZ na wniosek Rady Bezpieczeństwa ale do tej pory nie było takiej sytuacji.
4.Organy ONZ
Występuje 6 organów ONZ:
1)Zgromadzenie Ogólne
2)Rada Bezpieczeństwa
3)Rada Gospodarczo-Społeczna
4)Rada Powiernicza
5)Międzynarodowy Trybunał sprawiedliwości
6)Sekretariat
Ad.1) Uczestniczą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich> Każde państwo może posiadać nie więcej niż 5 przedstawicieli.
Uchwały Zgromadzenia ogólnego w ważnych sprawach:
-utrzymania pokoju
-wybór członków Rady
-spraw członkowskich
-spraw budżetowych
Uchwały te zapadają większością 2/3 głosów.
Ad.2) Składa się z 15 członków. Stali członkowie- Rosja, USA, Chiny, Wielka Brytania, Francja. Pozostałe 10 państw Zgromadzenie Ogólne wybiera na okres 2 lat (przy czym co rok ustępuje połowa). Wybierane są państwa , które mają największy wkład w utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa , duże znaczenie ma podział geograficzny i sytuacja międzynarodowa.
Ad.3)Składa się z 54 członków wybieranych przez Zgromadzenie Ogólne na 3 lata ale co rok ustępuje 1/3 składu.
Podział miejsc między grupami regionalnymi:
-14 miejsc dla Afryki
-11 miejsc dla Azji
-6 miejsc dla Europy Zachodniej
-10 miejsc dla Ameryki Łacińskiej
-13 miejsc dla Europy Zachodniej i innych
Ad4)składa się z 5 stałych członków rady Bezpieczeństwa państw zarządzających terytoriami powierzonymi , wybranych przez Zgromadzenie Ogólne na 3 lata. W związku z uzyskaniem niepodległości przez wszystkie terytoria powiernicze dyskutowany jest projekt likwidacji Rady lub zmiany jej na forum na którym państwa członkowskie wykonywałyby zbiorowe powiernictwo nad globalnym środowiskiem , oceanami, przestrzenią kosmiczną.
• ZASADY GŁOSOWANIA W RADZIE BEZPICZEŃSTWA
a) w sprawach proceduralnych – większością głosów dziewięciu członków
b) we wszystkich innych sprawach – większością głosów dziewięciu członków, włączając w to głosy wszystkich stałych członków z tym jednak zastrzeżeniem, że w sprawach dotyczących pokojowego załatwienia sporów strona w sporze wstrzymuje się od głosowania.
Stałym członkom przysługuje prawo VETO.
5. Podział kompetencji między Zgromadzenie Ogólne i Radę Bezpieczeństwa.
Kompetencje Zgromadzenia Ogólnego.
1. omawianie wszelkich zagadnień i spraw wchodzących w zakres działalności Organizacji ONZ lub dotyczących funkcji lub kompetencji któregokolwiek organu ONZ.
2. wydawanie zaleceń we wszystkich tych sprawach pod adresem państw członkowskich organów ONZ.
W sprawach międzynarodowego bezpieczeństwa i pokoju zasada priorytetu kompetencji należy do Rady Bezpieczeństwa.
Kompetencje Rady Bezpieczeństwa.
1. szerokie kompetencje w sprawach dotyczących pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.
a) opracowanie przy pomocy Wojskowego Komitetu Sztabowego planów ustanowienia systemu regulowania zbrojeń w celu przedstawienia ich państwom członkowskim,
b) rozpatrywanie sporów i sytuacji zagrażającym pokojowi,
c) podejmowanie decyzji w sprawie zastosowania sankcji
6.SANKCJE
Rodzaje sankcji przewidziane w Karcie Narodów Zjednoczonych
a) bez użycia sił zbrojnych (np. izolowanie państwa w dziedzinie gospodarczej itd.)
b) sankcje zbrojne – które mogą obejmować „ demonstracje, blokadę i inne operacje sił zbrojnych powietrznych, morskich lub lądowych członków ONZ „
ad 2) sankcje gospodarcze, a także embargo na dostawy broni i uzbrojenia były wymierzone w stosunku do Rodezji, Iraku, Jugosławii, Afganistanu Somalii)
ad b) Wobec Korei Północnej w 1950 r.
wobec Iraku w 1991 r
7. POKOJOWE ORGANIZACJE ONZ
Są to operacje zmierzające do utrzymania pokoju lub przeciwdziałania rozszerzeniu się konfliktu zbrojnego , często przy udziale oddziałów wojskowych. Operacje pokojowe są podejmowane na podstawie
- uchwały Zgr. Ogól.
- uchwały Rady Bezpieczeństwa
- decyzja Sekretarza Generalnego
Cele pokojowych operacji ONZ,
a ) militarne – rozdzielenie stron konfliktu, rozminowanie obszaru objętego konfliktu, nadzór nad przestrzeganiem sankcji i procesu rozbrojeniowego.
b ) cywilne – ochrona ofiar i uchodźców , nadzór nad realizacją porozumień pokojowych
8. UKŁADY I ORAGANIZACJE REGIONALNE
9. FUKCJE RADY GOSPODARCZO – SPOŁECZNEJ
a ) realizacja działań w dziedzinie gospodarczej i społecznej.
W ramach tej funkcji w Radzie występują komisje:
- funkcjonalne do spraw transportu i komunikacji , narkotyków, praw człowieka, spraw społecznych, zagadnień ludnościowych.
- ekonomiczne dla Europy ( w Genewie ), dla Azji i Pacyfiku, dla Afryki, dla Ameryki Łacińskiej i Karaibów, dla Zachodniej Azji
W dziedzinie społecznej doszło dzięki pracom Rady Gospodarczo – Społecznej do opracowania i uchwalenia aktów normatywnych.
- Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ( 1948 )
- Deklaracja Praw Dziecka ( 1959 )
Działalność Rady Gospodarczo – Społecznej polega na współdziałaniu w rozwiązywaniu problemów ekonomicznych i społecznych z innymi organizacjami międzynarodowymi.
10. STATUS KONSULTACYJNY ORGANIZCJI POZARZĄDOWYCH
...
cezarfirst