Kołowrotek wędkarski.pdf

jak to dzia ł a

ci³em dwóm grupom ludzi: palaczom papierosów

i wêdkarzom. W gruncie rzeczy nie obchodzi³ mnie

g³ówny przedmiot zainteresowania tych panów, ale

œliczne „zabawki techniczne” jakie stanowi³y ich wypo-

sa¿enie.

zgrozy z ust wêdkarzy! W oczach profanów wspó³czes-

ny ko³owrotek na „grub¹ rybê” wygl¹da w³aœnie jak

szpula . Tak rzeczywiœcie wygl¹da³y najstarsze kon-

strukcje i tak wygl¹daj¹ nowoczesne, ale do specjal-

nych celów.

Historia ko³owrotków siêga czasów bardzo daw-

nych. Ju¿ w latach 1190–1230 r. – (dok³adnie nie wiado-

mo) chiñski malarz Ma Yuan namalowa³ obraz, przed-

stawiaj¹cy wêdka-

rzy, u¿ywaj¹cych

ko³owrotków o ru-

chomej szpuli,

a przecie¿ nie byli

to zapewne pre-

kursorzy tego

urz¹dzenia. Mo¿na

wiêc uwa¿aæ, ¿e

ko³owrotek pow-

sta³ du¿o wczeœniej. Kiedy? Nie

wiadomo. Niektórzy uwa¿aj¹, ¿e

pocz¹tki ko³owrotka chiñskiego

siêgaj¹ I–II wieku ne.

Bli¿sze dane mamy na te-

mat ko³owrotków z nieruchom¹

szpul¹. Pierwszy taki typ opaten-

towa³ w 1905 roku Anglik Alfred

Holden Illingworth. Skorzysta³ on te¿ z wczeœniejszego

wynalazku Amerykanina – Georga Snydera, który

w 1810 r. opracowa³ pierwszy ko³owrotek z „multiplika-

torem”, a poprawnie: z przek³adni¹ przyœpieszaj¹c¹.

Przerzucany kab³¹k zastosowa³a po raz pierwszy an-

gielska firma The Hardy Reel oko³o roku 1920–25. Ten

zbiorowy wysi³ek wielu – jak widaæ – konstruktorów

doprowadzi³ do tego, ¿e zewnêtrznie wiêkszoœæ ko³ow-

rotków jest do siebie bardzo podobna. Rys. przed-

stawia taki typowy egzemplarz, jaki mo¿na spotkaæ na

wszystkich ³owiskach rzek i jezior.

Kazimierz Topr

KOŁOWROTEK

A wiêc zapalniczki, których konstrukcja siêgnê³a

szczytów finezji, a precyzja wykonania osi¹gnê³a po-

ziom zegarków szwajcarskich i ko³owrotki wêdkarzy –

„radoœæ oczu moich” – jak to okreœla³ Karol Borhardt

w „Znaczy kapitan”.

Ko³owrotek stanowi³ przedmiot dumy, „szpano-

wania” i w ogóle okreœla³ status honorowy wêdkarza.

To równie¿ œliczna „zabawka”, ³¹cz¹ca precyzjê wyko-

nania, skutecznoœæ dzia³ania z urod¹ formy.

Tak „na oko” – ko³owrotek to po prostu szpulka

do nawijania ¿y³ki i ju¿! W tym momencie s³yszê jêk

Z bardzo wczesnej m³odoœci pamiêtam, ¿e zazdroœ-

WĘDKARSKI

Jego zasadnicze elementy to: korpus – baza,

korpus przek³adni przyspieszaj¹cej (multiplikatora),

– korbka, kab³¹k z pazurem i rolk¹, osadzony na ob-

rotowym jarzmie i – szpula. Na czo³owej œciance

szpuli znajduje siê charakterystyczne pokrêt³o

w kszta³cie dwu lub trójramiennej gwiazdki, do regu-

lacji si³y hamulca przedniego.

Kó³ko zêbate bierne (ma³e) napêdza wa³ek ,

na którym naciêty jest podwójny gwint: lewo i prawoz-

wojny . Ta podwójna œruba wspó³pracuje z przesuw-

k¹ , ze sprzêg³ami przerzucaj¹cymi odbiór napêdu

od lewego, b¹dŸ prawego gwintu. Powoduje to ruch

nawrotny: w przód i w ty³, mimo ci¹g³ego – w jedna

stronê – obracania siê tej podwójnej œruby. Mechanizm

jest znany; niemal identyczny z tym, jaki wykorzysty-

wany jest w ma³ych rêcznych wiertarkach, napêdza-

nych „mufk¹” przesuwan¹ „tam i z powrotem” po pod-

wójnie naciêtej œrubie, przy czym mimo nawrotnych ru-

chów mufki, wrzeciono obraca siê tylko w jedn¹ stronê.

Do czego to wszystko s³u¿y i jakie w³aœciwie

funkcje powinien pe³niæ taki nowoczesny ko³owrotek?

Nieruchoma szpula, o osi równoleg³ej do wêdki,

ma tê zaletê, ¿e przy zarzucaniu przynêty nie obraca

siê, poci¹gana przez ¿y³kê i nie poch³ania niepotrzeb-

nie czêœci energii rzutu. ¯y³kê zaœ nawija siê z powro-

tem przy pomocy ruchomego kab³¹ka, po przestawie-

niu go z pozycji „rzut”, na pozycjê „zwijanie”. I w³aœnie

do tej czynnoœci potrzebny jest multiplikator, który daje

od 4 do 6 obrotów szpuli przy jednym obrocie korbki.

Je¿eli bowiem zasiêg rzutu mo¿e wynosiæ nawet do

100 m, (przeciêtnie 30–40 m) oznacza to, ¿e przy œredni-

cy bêbna szpuli rzêdu 30 mm, musi ona wykonaæ oko³o

300–400 obrotów dla zwiniêcia wyrzuconej ¿y³ki. Bez

przek³adni by³oby to uci¹¿liwe. Ale œci¹ganie oznacza

te¿ holowanie przynêty lub ryby, które stawiaj¹ opór.

Przy zastosowaniu ko³owrotka z multiplikatorem si³a na

korbce mo¿e byæ ju¿ doœæ znaczna, co stawia spore wy-

magania jego mechanizmom.

Nawijaniu ¿y³ki przy œci¹ganiu towarzyszy poosio-

wy ruch szpuli, „tam i z powrotem” po to, aby ¿y³ka dok-

³adnie siê u³o¿y³a, co jest bardzo wa¿ne podczas rzutu,

gdy zwoje musz¹ siê odwijaæ b³yskawicznie i bez oporów.

A co siê dzieje gdy ryba siê z³apie? Jest wtedy

problem. Ryba oczywiœcie broni siê, stawia potê¿ny

opór i taktyka walki polega m.in. na zmêczeniu jej do

momentu, kiedy ju¿ przestaje wyraŸnie siê opieraæ.

Wtedy mo¿na ju¿ powoli przyholowaæ j¹ do brzegu,

³ódki czy te¿ pomostu wêdkarskiego.

Do walki potrzebny jest precyzyjnie dzia³aj¹cy

hamulec, który pozwala rybie siê oddalaæ, ale ze spo-

rym i regulowanym oporem, na pokonywanie którego

zu¿ywa energiê. Wêdkarz próbuje co chwilê poci¹gn¹æ

rybê do siebie, ale gdy znów mocno siê opiera, to poz-

wala nadal jej pop³ywaæ.

Byæ mo¿e niektórzy uznaj¹ to wszystko za rodzaj

eleganckiego sadyzmu, ale có¿ – nie my jesteœmy winni

temu, ¿e nale¿ymy do miêso¿erców!

Niezale¿nie od zasadniczego przeznaczenia ko-

³owrotka, trzeba przyznaæ, ¿e to naprawdê elegancka

i precyzyjna „zabawka”!

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: