Podstawową cechą zespołu lęku napadowego jest występowanie głębokiego lęku (paniki). DSM-IV definiuje panikę jako nagłe pojawienie się przynajmniej czterech ostrych i nieprzyjemnych objawów autonomicznych, na przykład palpitacji, uczucia duszenia się, bólu w klatce piersiowej, nudności, zawrotów głowy, zaniku czucia lub uczucia nierealności (derealizacja lub depersonalizacja). W ten sposób zdefiniowana panika występować może we wszystkich zaburzeniach lękowych, takich jak fobia społeczna, zaburzenia związane z doświadczeniem traumatycznego stresu, hipochondria, a nawet w zaburzeniach depresyjnych.
Uwaga: atak paniki nie jest zaburzeniem sklasyfikowanym. Proszę kodować konkretne zaburzenie, przy którym występuje atak paniki (np. 300.21 Zespół lęku napadowego z agorafobią)
Okres intensywnego lęku lub dyskomfortu, w którym cztery z poniższych objawów gwałtownie się rozwijają i osiągają maksymalne natężenie w ciągu 10 minut:
1) palpitacje, podwyższone tętno,
2) pocenie się
3) drżenie
4) brak oddechu, duszenie się
5) duszności
6) ból w klatce piersiowej lub inny dyskomfort
7) nudności lub ściskanie w żołądku
8) zawroty, utrata równowagi lub przytomności
9) poczucie nierealności lub depersonalizacji (poczucie oderwania od siebie)
10) obawa przed utratą kontroli lub zwariowaniem
11) lęk przed śmiercią
12) zamrożenie lub wrażenie pulsowania, dzwonienia (tingling sensations) w uszach
13) na przemian oblewanie zimnym i gorącym potem
· Powtarzające się niespodziewane ataki
· Przynajmniej po jednym ataku wystąpił lęk przed kolejnymi atakami, zamartwianie się konsekwencjami ataku (zawałem, ,,wariowaniem”) lub zmianą w zachowaniu
· Nie ma podstaw medycznych wyjaśniających atak
· Nie można wytłumaczyć pojawianie się lęku innymi zaburzeniami
· Umrę Mam teraz zawał
· Zemdleję Zwariuję
· Stracę kontrolę Przestanę oddychać
· Lęk mnie zabije Stracę równowagę
Bodziec wywołujący napad lęku (zewnętrzny lub wewnętrzny)
Postrzegane zagrożenie
Interpretowanie objawów Uczucie lęku
w katastroficzny sposób
Objawy płynące z ciała
Teoretyczny model lęku napadowego
Podejście poznawcze wiąże zjawisko nawracających napadów głębokiego lęku z trwałą, wyuczoną tendencją do interpretowania pojawiających się objawów autonomicznych w katastroficzny sposób. Co więcej, katastroficzne myśli są spostrzegane jako wskaźniki lub nawet dowody natychmiastowej, bezpośrednio zagrażającej fizycznej, lub też umysłowej katastrofy (na przykład postrzegana palpitacja serca jest dla pacjenta dowodem ataku serca; przebiegające, dziwne myśli są z kolei dowodem utraty kontroli lub choroby umysłowej). Tego rodzaju spostrzeżenia prowadzą do jeszcze większego nasilenia objawów i tym samym zamyka się błędne koło lęku.
Poza trwałą tendencją do interpretowania objawów z ciała jeszcze dwa inne procesy przyczyniają się do pojawiania się ataków paniki są to :
1. Selektywna uwaga na sygnały płynące z ciała.
2. Zachowania ratunkowe
1. Poprzedzone okresem podwyższonego lęku
- „w oczekiwaniu” na atak (lęk przed lękiem)
- lęk wytworzony przez inne wydarzenia/ zmartwienia
2. Nie poprzedzone okresem podwyższonego lęku
- ataki w ciągu dnia
- ataki w nocy
· Gdzie byłeś?
· Co najpierw zauważyłeś?
· Jakiego rodzaju objawy towarzyszyły atakowi?
· O czym myślałeś w momencie kiedy nastąpił atak, co wtedy się działo?
· W jaki sposób poczułeś się z tą myślą?
· Co stało się z twoim ciałem kiedy zacząłeś mieć takie myśli?
1. Określić katastroficzne, zniekształcone znaczenia nadawane objawom z ciała
2. Próba znalezienia innych, możliwych do zaakceptowania znaczeń nadawanych objawom z ciała.
3. Praca nad zweryfikowaniem prawdziwości „nowego znaczenia” w toku dyskusji oraz eksperymentów behawioralnych.
Sytuacja: Spacer z psem w parku
Brak mi tchu, ucisk w klatce piersiowej
„Coś złego ze mną się dzieje”
Lęk
Przyspieszony oddech,
ból w piersiach, zawroty głowy,
podwyższone tętno,
Myśli lub obrazy:
„To zawał serca” (85%)
„Padam i ginie mój pies”
Zachowania ratunkowe
· Bijące szybko serce, palpitacje zawał
· Zawroty, brak tchu, uczucie omdlewania zemdleję lub upadnę
· Gonitwa myśli, poczucie nierealności Zwariuję
Przykłady badań empirycznych weryfikujących pozytywnie model poznawczy zespołu napadowego lęku.
· Pary słów -objawy skojarzone były z negatywnym znaczeniem (palpitacja – zawał serca). Wśród pacjentów poddanych badaniu 80 % osób cierpiących na zespół lęku napadowego czytanie listy słów wywołało atak paniki. W grupie kontrolnej 0 % i podobnie w grupie pacjentów wyleczonych
· Doustne przyjęcie kofeiny oraz psychologiczna sugestia: pokazuje jak czynnik poznawczy wpływa na reakcję na objawy wywołane kofeiną.
· Selektywna uwaga: pacjenci z paniką robią mniej błędów w wyczuwaniu pulsu
Brak tchu- duszę się
Ucisk w klatce piersiowej – zawał
Brak czucia- wylew
Zawroty – mdleję
Palpitacje –śmierć
Poczucie nierealności- zwariuję
Brak tchu- uduszę się
· Dostarczenie nowych informacji lub naprowadzenie pacjenta zapytaniami sokratejskimi do informacji, o których pacjent wie, ale nie pamięta
· zrozumieć znaczenie nadane starym informacjom
Zauważenie skurczu w mięśniach klatki piersiowej
Coś jest nie tak w mojej klatce piersiowej. Może mam zawał
Napięte mięśnie w klatce piersiowej i pleców
Kręci mi się w głowie
Wali mi serce
Nie mam śliny w ustach
„Moje serce zatrzyma się i umrę” 80%
„Ludzie zobaczą, że się boję” 25
Zachowania ratunkowe:
Zachowuję ostrożność, staram się nie przemęczać
Odpoczywam, siadam, kładę się
Biorę głębokie oddech, bacznie obserwuje jak pracuje serce
Bodźce:
Stres, złość, podniecenie, zmęczenie, „zajęta kimś, czymś, tzw. niespokojna głowa”
Pojawienie się pierwszych objawów
Może na coś choruję, może coś mi dolega
Lęk...
betty11