Przewlekła choroba ogólnoustrojowa,
charakteryzująca się tworzeniem i obecnością
w UKM lub miąższu nerki złogów,ukształtowanych
ze składników prawidłowego lub patologicznie zmienionego moczu.
Złogi złożone są z organicznej macierzy inkrustowanej składnikami krystalicznymi
Epidemiologia
l 1 - 5% populacji ludzkiej
l 2% mieszkańców Polski - choroba społeczna
l 3-cia choroba układu moczowego
(po ZUM i gruczolaku stercza)
l Częściej mężczyźni (2-3x)
l Szczyt zachorowalności:
mężczyźni 30 - 40 rok życia
kobiety 30 - 40 rok życia
50 - 65 rok życia
l Częstość nawrotów w ciągu 5 lat - 50%
Spadek umieralności z powodu kamicy moczowej
Czynniki warunkujące powstawanie kamicy nerkowej
1. środowiskowe
2. miejscowe w układzie moczowym
3. ogólnoustrojowe
l Kamienie jednostronne - czynniki miejscowe
l Kamienie obustronne - podłoże ogólnoustrojowe lub (i) środowiskowe
l
l Skład chemiczny kamieni:
> 40% - szczawian wapnia, fosforan wapnia
35% - szczawian wapnia
10% - struwit (fosforan amonowo – magnezowy
i węglan apatytu)
10% - kwas moczowy
2% - cystyna, ksantyna
Czynniki mające znaczenie w powstawaniu
i tworzeniu się kamieni w drogach moczowych:
l czas przebywania powstałego w drogach moczowych kryształu
l stopień przesycenia moczu określonym składnikiem
pH moczu
l obecność inhibitorów i promotorów litogenezy
l epitaksja
l adsorpcja kryształów na jądrze białkowym (nukleacja)
Etiologiczny podział kamicy nerkowej
1. Kamica wapniowa
- hiperkalciuria
- hiperurikozuria
- hiperoksaluria
- hipocitraturia
- hipomagnezuria
2. Kamica niewapniowa
- moczanowa
- cystynowa
-struwitowa
M > 300 mg/d (7,5 mmol/d)
K > 250 mg/d (6,24 mmol/d)
55% chorych z kamicą wapniową
- z hiperkalcemią
- z normokalcemią
1. absorpcyjna - zwiększone wchłanianie wapnia w jelicie
2. nerkowa - upośledzenie cewkowej reabsorpcji wapnia
3. resorpcyjna - zwiększona resorpcja wapnia z kości
l samoistna hiperkalciuria dorosłych
- najczęściej absorpcyjna typ 1 i 2 i typ 3
- nerkowa
l pierwotna nadczynność przytarczyc
l dystalna kwasica cewkowo - nerkowa
l długotrwałe unieruchomienie
l zespół mleka i alkaliów
l nadmiar witaminy D3
l choroba Cushinga i glikokortykoterapia
l nowotwory kości pierwotne i przerzutowe
l sarkoidoza
Hiperurikozuria
M >800 mg/d (4,76 mmol/d)
K >759 mg/d (4,46 mmol/d)
- najczęściej związana z dietą
( spożycie puryn z mięsa, ryb i drobiu)
- wzmożona synteza endogenna (dna, defekty enzymatyczne)
- zwiększony rozpad komórek
(choroby rozrostowe,łuszczyca,chemioterapia nowotworowa)
- leki urykozuryczne (probenecid, duże dawki salicylanów)
l niekiedy jedyna nieprawidłowość u osób
z kamieniami wapniowo - szczawianowymi
l moczan sodowy ułatwia krystalizację szczawianu wapnia w procesie nukleacji różnorodnej
l istotne znaczenie ma pH i stopień zagęszczenia moczu
>40 mg/d (0,45 mmol/d)
1. Pierwotna - genetycznie uwarunkowana, typ I i II.
2.Wtórna –
a) nadmierne wchłanianie szczawianów z przewodu pokarmowego
l podaż w diecie produktów bogatoszczawianowych (herbata, czekolada, orzechy, szczaw, rabarbar, szpinak)
l przewlekłe choroby jelita cienkiego
lub stany po jego częściowej resekcji
l dieta niskowapniowa
l podaż fosforanu celulozy
l patologiczna flora bakteryjna jelit
b) wysokie dawki wit.C, glikol etylenowy, metoksyfluran
c) stany niedoboru pirydoksyny (wit.B6)
Hipocitraturia
< 320 mg/d (1,7 mmol/d)
osłabienie działania chelatującego cytrynianów powoduje przesycenie moczu
wolnymi jonami wapnia
Przyczyny:
- dystalna nerkowa kwasica cewkowa (typ 1)
- wysoka zawartość sodu w diecie
- spożywanie znacznych ilości białek zwierzęcych
- przewlekłe biegunki
- stosowanie tiazydowych leków moczopędnych
M < 2 mmol/d
K < 1,5 mmol/d
Jony magnezu są inhibitorami krystalizacji
lub nukleacji
l U chorych z kamicą wapniową:
- istotnie mniejsze wydalane magnezu z moczem
- zmniejszenie ustrojowego zasobu magnezu
Kamienie szczawianowo - wapniowe
l małe, chropowate albo kolczaste, twarde, barwy czerwono- lub ciemnobrunatnej. Często budowa warstwowa o promienistym układzie kryształów
l wytrącają się w moczu kwaśnym
l rozpuszczalność ich nie zmienia się w zakresie
pH 4,5 - 7,5
często przebiega z hiperoksalurią
Kamienie fosforanowo - wapniowe (rzadziej)
l często duże, barwy żółtej lub brązowej
l konsystencja zróżnicowana (twarde lub miękkie)
l hiperfosfaturii nie przypisuje się roli patogenetycznej
Kamienie struwitowe (odlewowe)
fosforan amonowo-magnezowy i węglan apatytu
l częściej kobiety
l zakażenie dróg moczowych bakteriami rozkładającymi mocznik
Zdolność wydzielania ureazy mają:
Proteus, Pseudomonas, Klebsiella,
niektóre bakterie G dodatnie - Enterococcus faecalis
Mocz : - przesycony wodorotlenkiem amonowym
- odczyn zasadowy
l najczęściej związane z dną moczanową
l średnie pH moczu < 5, 5
Kamienie cystynowe (odlewowe)
l wrodzone zaburzenie wchłaniania dwuzasadowych aminokwasów (cystyny, lizyny, ornityny i argininy)
w cewce bliższej i jelicie czczym
l analiza moczu - sześciokątne kryształy u 50% chorych
test z nitroprusydkiem na obecność cystyny w moczu
kamica obustronna 10 - 20% skłonność do nawrotów
Objawy zależą od:
wielkości i lokalizacji złogu
czasu trwania choroby
l napady kolki nerkowej
l wydalanie kamieni z moczem
l nawracające ZUM
l krwiomocz i krwinkomocz
przebieg bezobjawowy (kamica odlewowa)- usg, rtg
l konieczne ustalenie lokalizacji złogów i stopnia obstrukcji moczowodów
USG, zdjęcie przeglądowe RTG jamy brzusznej
20%– kamienie bezcieniowe (moczanowe)
i „półcieniowe” (cystynowe)
...
betty11