OBJAWY NEUROLOGICZNE
ataksja
tylnopowrózkowa (bezład) – zaburzenia czucia głębokiego (proprio- i eksterorecepcji)
móżdżkowa (asynergia) – zaburzenia czynności móżdżku ; niezborność ruchowa
dysmetria à jeden z najważniejszych objawów niezborności ruchowej ; niemożnośc zahamowania ruchu w dowolnym momencie ; brak właściwej miary w ruchach ; uszk.móżdżku
hipermetria / hipometria à brak kontroli używania siły do wykonywanych czynności
adiadochokineza à objaw niezborności ruchowej w wyniku uszkodzenia móżdżku ; niemożność wykonywania naprzemiennych ruchów ręki. Badanie zaawansowania zakłócenia ruchów przeprowadza się w ten sposób, że prosi się chorego, aby wykonywał ruchy przypominające wkręcania żarówki lub pisanie na klawiaturze komputera. W takcie wykonywania ruchów dowolnych dochodzi do drżenia (zwanego ‘zamiarowym’), jakiego nie ma w spoczynku.
oczapląs poziomy à chory nie jest w stanie utrzymać gałek ocznych w pozycji nieruchomej, zwłaszcza podczas patrzenia w bok. Zjawisko może się nasilać w trakcie patrzenia w kierunku uszkodzonej półkuli móżdżku
arefleksja – brak odpowiedzi odruchowej
hyporefleksja – osłabienie odpowiedzi odruchowej
występują w przypadku przerwania łuku odruchowego lub, odpowiednio naruszenia któregokolwiek z jego elementów. W przypadku odruchu ścięgnistego zachowane muszą być wszystkie jego elementy, a więc:
1. sprawność czynnościowa motoneuronów gamma (unerwijących wrzeeciona mięśniowe)
2. sprawność czynnościowa zakończenia pierścieniowo-spiralnego
3. sprawność czynnościowa włókien aferentnych typu IA (przewodzenie z zakończenia pierścieniowo-spiralnego)
4. prawidłowe połączenie synaptyczne między włóknem aferentnym IA a motoneuronem a
5. sprawność motoneuronu a
6. sprawność synapsy nerwowo-mięśniowej
7. prawidłowa pobudliwość włókien zewnątrzwrzecionkowych mięśnia
8. sprawny mechanizm molekularny skurczu
hyperrefleksja – wzmożenie odruchów rdzeniowych ; następstwo przerwania szlaków korowo-rdzeniowych lub zaburzenia ich działania ; skutkiem jest brak impulsacji hamującej do neuronów ruchowych ALFA w ośrodkoach ruchowych ; prowadzi to do zwiększenia pobudliwości motoneuronów ALFA ; wystepują skurcze kloniczne
astenia –szybka męczliwość, osłabienie siły mięśniowej (Parkinson, SLA, Miastenia i wiele innych)
astazja – niemożność utrzymania pozycji stojącej ;
abazja - zniesienie zdolności chodzenia ; chorzy na abazję zachowują pełne funkcje kończyn dolnych w pozycji leżącej, jednak doprowadzeni do pozycji pionowej po kilku krokach przewracają się
apraksja – upośledzenie sekwencji precyzyjnych, celowych ruchów przy braku niedowładu, objawów móżdżkowych i zaburzeń czucia ; uszkodzenie okolicy czołowej przedruchowej i styku skroniowo-ciemieniowo-potylicznego lub ciała modzelowatego ; niemożność integrowania informacji czuciowej, potrzebnej do prawidłowego zaprogramowania ruchu ; zaburzenia apraktyczne są często wynikiem udarów, guzów, spotyka się je również w chorobie Alzheimera
zespół dolnego neuronu ruchowego – uszkodzenie neuronów ruchowych rogów przednich rdzenia kręgowego / uszkodzenie ich aksonów / zwyrdonienie synaps nerwowo-mięśniowych; wiotkość mięśni ; brak troficznego wpływu neuronu ruchowego na mięsień à zanik mięśniowy
zespół górnego neuronu ruchowego
· ograniczone uszkodzenie kory ruchowej (pierwszorzędowych ośrodków ruchu w zakręcie przedśrodkowym kory mózgu – pole 4 Brodmanna) objawiające się porażeniem/niedowładem mięśni twarzy lub 1 kończyny (monoplegia, monopareza) strony przeciwnej.
· Uszkodzenie drogi piramidowej w obszarze torebki wewnętrznej objawiające się porażeniem/niedowładem (hemiplegfia/hemipareza) strony przeciwnej.
· Objawy
o Niedowład / porażenie
o Zwiększone napięcie mięśni / spastyczność
o Nasilenie odruchów ścięgnistych (wzmożone odruchy własne mięśni)
o Pojawienie się odruchów patologicznych (np.: Babińskiego)
o Nadpobudliwość neuronów ruchowych rdzenia
spastyczność
· W warunkach zdrowego organizmu motoneurony rdzenia podlegają hamowaniu pochądzącym głównie z:
1. Pierwszorzędowego pola tłumiącego czynność ruchową – PNMA (poniżej pierwszorzędowej korowej reprezentacji ruchu)
2. Dodatkowego pola tłumiącego czynność ruchową – SNMA (kora mózgu zakrętu czołowego górnego)
· Ośrodki hamujące odruchy własne mięśni (odruch na rozciąganie)
1. PNMA
2. SNMA
3. jądra podstawy mózgu (jądra układu ruchowego podkorowego)
· Ośrodki torujące odruchy własne mięśni:
1. jądro czerwienne
2. układ siatkowaty zstępujacy pobudzajacy (pnia mózgowia)
3. jądra przedsionkowe boczne
· ośrodki haujące mogą działać bezpośrednio na motoneurony rdzenia kręgowego, jak i pośrednio wpływając na ośrodki torujące odruchy własne mięśni.
· Brak roli hamującej powyższych ośrdoków będzie powodowało wzmożone torowanie motoneuronów i prowadzi będzie do spastyczności.
objaw scyzorykowy ( odwrócony odruch na rozciąganie; w spastyczności) – rozlużnienie mięśnia w chwili okreslonego rozciągnięcia.
· Próg pobudliwości receptorów B (ciałek Golgiego w ścięgnach) jest 100-krotnie wyższy niż receptorów A (zakończeń pierścieniowo-spiralnych).
· Rozciąganie mięśnia powoduje narastające pobudzenie rec.A, a więc w spastyczności jest przyczyną coraz silniejszego napięcia mięśni.
· Gdy rozciągnięcie ścięgien przekroczy próg pobudliwości rec.B dochodzi do hamowania motoneuronów ALFA w rdzeniu poprzez interneurony, a więc zmniejszania napięcia à skurcz mięśnia ustępuje
sztywnośc – wzmożone napięcie mięśni objawiające się stałym napięciem zginaczy i prostowników w wyniku którego t pełnym zakresie ruchu odnotowujemy wzmożony opór, który nie ulega zmianie pod wpływem szybkości ruchu biernego
objaw rury ołowianej – jest dowodem wzmozonego napięcia mięśniowego (sztywności) i charakteryzuje się plastycznym oporem w całym zakresie ruchu.
objaw koła zębatego – charakterystyczny objaw napinania i rozlużniania mięśni antagonistycznych we wzmozonym napięciu mięśniowym; widoczny dokładnie w stawie łokciowym podczas prostowania
drżenie spoczynkowe (statyczne) – rytmiczne, naprzemienne zmiany napięcia mięśni wzajemnie antagonistycznych spowodowane uszkodzeniem jąder kresomózgowia (Parkinson)
drżenie zamiarowe (ataktyczne) – pojawia się w czasie ruchu celowego, zazwyczaj w końcowej fazie ruchu.
drżenie postawne (posturalne) – pojawia się w przypadku przyjęcia określonej postawy, najczęstszą przyczyną jest drżenie samoistne lub nerwicowe
pląsawica – szybkie, mimowolne, niekiedy bardzo złożone, lecz bezcelowe skurce mięśni o różnej i zmiennej lokalizacji (hiperkinezja)
atetoza – powolne, mimowolne ruchy robaczkowe, powodujące niecelowe ustawienie obwodowych części kończyn ; niekontrolowane zmiany napięcia; dotyczy mięśni bardziej proksymalnych (hiperkinezja)
hipokinezja – zmniejszenie ruchliwości ; począwszy od KKG aż do zupełnego bezruchu (akinezji), mowa jest monotonna, niewyrażna
mioklonie – niekontrolowane, nagłe skurcze pojedynczych mięśni lub grup mięśni, wyzwalane z różnych okolic OUN (kory, móżdżku, tworu siatkowatego, a także rdzenia)
dystonia – na ruch dowolny nawarstwiają się ruchy mimowolne (często bolesne) w wyniku nainania się jednocześnie agonistów i antagonistów
akatyzja – niemożnośc siedzenia ; poruszanie kończynami, częste zmiany pozycji ; dreptanie
mowa skandowana à polega na oddzielnym wymawianiu każdej sylaby słowa i kładzenie przy tym odpowiedniego akcentu głosowego ; obniżone napięcie mięśni
afazja à zaburzenie mowy na skutek uszkodzenia tkanki mózgowej, powodującego upośledzenie mówienia lub rozumienia mowy, występujące najczęściej w uszkodzeniu dominującej półkuli mózgu (b.często u osób prawostronnych z udarem P-stronnym)
Wyróżnia się kilka postaci afazji, które są związane z zaburzeniami mowy impresyjnej:
· akustyczno-gnostyczna (skroniowa) zwana często afazją Wernickiego – osoba nie potrafi różnicować zbliżonych fonemów. Pacjent nie jest w stanie zrozumieć mowy tworzonej przez innych lub samego siebie. Choć proces tworzenia mowy jest płynny, tzn. osoba nie ma problemów artykulacją, to jego mowa na charakter żargonowy. Pacjent mówi niegramatycznie, w sposób niezrozumiały. Ze względu na trudność rozumieniu mowy nie jest w stanie kontrolować tego, co mówi. Osoby te bezładnie mieszają słowa lub zastępują właściwe słowa zwrotami innymi (parafazje werbalne). Pacjenci są nieświadomi swoich problemów językowych. Chory nie rozróżnia głosek i nie rozumie mowy, nie potrafi powtarzać, pisać i czytać. W lżejszej formie afazji rozumie proste słowa. W formie ciężkiej nie rozumie żadnych. Mowa jest zachowana, ale wyrazy bywają używane w odmiennym znaczeniu.
· afazja nominalna – pacjent różnicuje fonemy, ale nie potrafi przyporządkować słowa do przedmiotu (słyszy słowo, ale nie wie, co to jest). Afazja ta występuje na skutek zaburzenia okolicy skroniowej i wzrokowej.
· afazja akustyczno-mnestyczna – Zlokalizowana w głównej partii okolicy skroniowej po jej wewnętrznej stronie. Zaburzenie wynika z uszkodzenia pamięci werbalnej. Polega na niemożności zrozumienia i utrzymania w pamięci poszczególnych elementów. Chory nie rozumie dłuższych wypowiedzi, a czasem nawet tych składających się z dwóch wyrazów. Ma kłopoty z mową samodzielną i z powtarzaniem. Przy nazywaniu przedmiotów potrafi nazwać pierwszy z nich, ale przy następnym używa poprzedniej nazwy.
· afazja semantyczna – Pacjent nie rozumie do końca mowy, tzn. rozumie fonemy i poszczególne słowa, pamięta, co powiedzieliśmy, ale nie rozumie gramatyki. Jest to zaburzenie rozumienia struktur logiczno-gramatycznych. Pomimo rozumienia wszystkich ogniw pacjent nie rozumie, co zostało powiedziane. Ponadto ma problemy z myśleniem abstrakcyjnym, rozumieniem istotnych elementów i sensu wypowiedzi. Chory zamienia głoski podobne brzmieniowo, próbuje odnajdywać podobne brzmienia wyrazów. Obok wyrazów poprawnie wymawianych występują błędne, brakuje między nimi powiązań, formy gramatyczne są nieprawidłowe. Chory zapomina wyrazy.
· afazja słuchowa – Chory słyszy dźwięki, ale nie potrafi ich prawidłowo powtórzyć, choć umie mówić.
Istnieje też kilka rodzajów afazji związanej z zaburzeniami mowy ekspresyjnej:
· afazja Broca – nazywana inaczej eferentną afazją ruchową. Charakteryzuje się trudnościami w płynnym nadawaniu mowy (rozumienie mowy nie jest zaburzone). Wypowiadanie poszczególnych głosek i sylab nie jest zaburzone. Osoba ma zwykle problemy z wymówieniem ciągu głosek lub sylab.
· afazja amnestyczna – Chory ma trudności ze znalezieniem określonego słowa opisującego dany przedmiot. Jego zachowanie przypomina sytuację, w której zapomniał on konkretnej nazwy. W momencie podpowiedzi kilku pierwszych zgłosek, sylaby, chory przypomina sobie i precyzyjnie określa pokazany przedmiot. Złą podpowiedź pacjent natychmiast rozpoznaje. Człowiek dotknięty afazją amnestyczną często unika stosowania konkretnych nazw, zastępując je opisami. Np. w momencie pokazania choremu klucza dostajemy odpowiedź: „No ten do otwierania, tych... tych co się wychodzi”.
· afazja dynamiczna – Pacjent rozumie mowę, powtarza poprawnie, ale nie potrafi samodzielnie formułować myśli i odpowiadać na pytania. Myślenie ma formę skrótową i chory nie potrafi przełożyć jej na mowę głośną.
· nabyta afazja z padaczką (Zespół Landau-Kleffnera) (ICD-10 F80.3)
· afazja nazewnicza - postać afazji, w której przedmiotom lub osobom przyporzadkowuje sie nieprawidlowe nazwy
dyzartria - jeden z typów zaburzeń mowy, wynikający z dysfunkcji aparatu wykonawczego (języka, podniebienia, gardła, krtanii). Dysfunkcja może być spowodowana: uszkodzeniem mięśni, unerwiających ich nerwów czaszkowych, jąder tych nerwów, dróg korowo-jądrowych, układu pozapiramidowego.
W wyniku ich uszkodzenia powstaje tzw. mowa dyzartryczna, której charakteryzuje się tym, że jest powolna, niewyraźna, afoniczna (czyli bezgłośna) z tzw. przydźwiękiem nosowym, które jest spwodowane opadnięciem podniebienia miękkiego i sprawia wrażenie mowy z "kluskami w ustach". Tworzenie samogłosek jest zwykle zachowane, a w zależności od miejsca uszkodzenia, dominują zaburzenia artykulacji określonych spółgłosek.
agnozja – „czucie bez zrozumienia” ; niemożnośc rozpoznawania przedmiotów przy zachowanych zmysłach wzroku, dotyku i słuchu ; uszkodzenie pól zmysłów
· wzrokowa
· dotykowa (astereognozja) – czucie dotyku zachowane
· słuchowa
hiper- / hipo- / an- algezja – wzmożenie, osłabienie i zniesienie czucia bólu ; odnoszą się do skóry dotknietej procesem chorobowym
allodynia – wrażenie czucia bólu na skórze zdrowej
1
betty11