podatki.pdf

Opracowano na podstawie wykładów u Pani Glumińskiej w roku akademickim - 2005

Konstytucja zawiera dwa przepisy dotyczące podatków tzn. art. 84 i art. 217

Art. 84 – każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów publicznych. Warto podkreślić że z art. 84

wynikają trzy zasady podatkowe :

a) zasada powszechności opodatkowania

b) zasada równości

c) zasada ustawowej regulacji

Art. 217 Konstytucji wskazuje jakie elementy konstrukcji podatków o charakterze stałym i zmiennym

regulowane w drodze ustawy.

Pojecie podatku – legalna definicja podatku znajduje się w art. 6 ordynacji podatkowej

Podatek jest to świadczenie

Publicznoprawne, nieodpłatne , przymusowe , bezzwrotne, pieniężne świadczenie na rzecz Skarbu

Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego wynikające z ustawy o charakterze ogólnym.

Publiczne – oznacza to że podatek jest świadczeniem ogólnym

Nieodpłatne – tzn. nie ekwiwalentny , nie można nic w zamian oczekiwać od państwa lub jednostek

samorządu terytorialnego . Podkreśla się że oplata posiada element ekwiwalentnosci .

Opłaty podział :

a) opłaty za korzystanie z urządzeń użyteczności publicznej np.: przejazd pojazdem komunikacji

miejskiej

b) opłaty za usługi w rozumieniu usług świadczonych przez organy administracji publicznej np.:

opłata probiercza, opłata legalizacyjna , opłata paszportowa , opłata skarbowa

c) opłaty ekologiczne np.: za składowanie odpadów, za zanieczyszczenie środowiska, za usuwanie

zieleni.

Przymusowe – Organy stosują przymus państwowy np. art. 33 ord. pod. Zezwala organom na

zabezpieczenie na majątku podatnika przed terminem płatności , gdy zachodzi uzasadniona obawa , że

podatnik zobowiązania nie ureguluje, lub gdy wcześniej uchylał się od uregulowania podatków.

Art. 44-46 – zastaw skarbowy może być ustanowiony na rzeczach ruchomych . Centralny rejestr

prowadzi minister właściwy do spraw finansów.

Hipoteka przymusowa art. 34-36 ord. Pod. przewiduje możliwość ustanowienia hipoteki przymusowej

przez Skarb Panstwa i jed. sam. teryt. na nieruchomościach , warto podkreślić ze hipoteka przymusowa

powstaje przez wpis do księgi wieczystej

Nie sposób pominąć ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji jako element przymusu

państwowego.

Bezzwrotny – wpłacona należność nie podlega zwrotowi co do zasady, jeśli powstają nadpłaty np. w

wyniku błędu rachunkowego , lub drodze wyroku sądu administracyjnego powoduje ze organ

podatkowy zalicza na poczet przyszłych podatków, lub na wniosek podatnika podlega zwrotowi .

Pieniężny – podstawową formą zaspokojenia fiskusa jest zapłata .

O charakterze ogólnym – norma prawa podatkowego nie może być nakazem płatniczym, krąg

adresatów jest nieokreślony.

Obowiazek podatkowy – art. 4 ord. Pod. Jest to pojecie szersze . Obowiązek podatkowy to

nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem

zdarzenia przewidzianego w ustawie.

Zobowiazanie podatkowe – art. 5 ord. Pod. jest to konkretyzacja obowiązku podatkowego co do osoby

podatnika, podatku, budżetu który zasili, terminu i miejsca w którym należy go zapłacić.

Elementy konstrukcji podatku – istnieją dwie kategorie elementów

1) elementy stałe – podmiot, przedmiot, podstawa opodatkowania, stawka.

2) elementy zmienne – zwolnienia, ulgi, zwyżki, terminy płatności, forma zapłaty.

Podmiot – dzieli się na czynny i bierny

Podmiot czynny – parlament

Podmiot bierny – podatnik, płatnik, inkasent czyli uczestnicy stosunku prawno podatkowego

Podatnik - podatek obciąża jego dochód , odpowiada całym majątkiem

Płatnik – nalicz i pobiera oraz odprowadza w terminie i na właściwy rachunek , ma prawo do prowizji,

odpowiada całym majątkiem.

Inkasent – pobiera , odprowadza na właściwy rachunek i terminie np. sołtys, prowadzący targowisko,

odpowiada całym majątkiem jednak do wysokości pobranych kwot.

Przedmiot – stan faktyczny, stan prawny powoduje powstanie obowiązku podatkowego

Podstawa opodatkowania – przedmiot wyrażony ilościowo lub wartościowo np. suma dochodu

osiągnięta w roku podatkowym , ilość psów i rodzaj środków transportowych, powierzchnia użytkowa

budynku, gruntu.

Stawka podatkowa – wyraża stosunek podstawy opodatkowania do kwoty która należy uiścić.

Rodzaje stawek – stale i zmienne

Formy stawek – procentowe i kwotowe

Ulgi – mogą być podmiotowe i przedmiotowe

Ulgi podmiotowe – np. 50% obniżki w podatku od posiadania psów dla rencistów

Ulgi przedmiotowe – np. ulga budowlana , remontowa

Zwyżki podatkowe – zwiększenie obowiązku podatkowego

Terminy płatności – określone są w poszczególnych ustawach

Forma zapłaty – co do zasady forma pieniężna , mogą być też szczególne formy zapłaty np. znaczki

skarbowe.

Zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa i z mocy decyzji

Zobowiązanie podatkowe ( z mocy prawa ) powstaje z chwila zaistnienia zdarzenia z którym ustawa

podatkowa wiąże jego powstanie

Zobowiązanie podatkowe ( z mocy decyzji ) powstaje z chwila doręczenia decyzji organu podatkowego

ustalającej wysokość zobowiązania. Należy zaznaczyć że jest to decyzja konstytutywna. Jak długo

decyzja nie zostanie doręczona , tak długo zobowiązanie podatkowe nie powstaje .

Organy podatkowe wydają również decyzje określające tzn. decyzje deklaratoryjne

art. 21§3 o.p. tzn. Gdy organ stwierdzi ,że podatek nie zapłacono w całości lub części lub nie złożył

deklaracji, bądź w złożonej deklaracji wykazał kwotę inną niż wynika z prawidłowego wyliczenia,

wówczas organ podatkowy określa wysokość zobowiązania podatkowego.

Decyzje deklaratoryjne wydaje się gdy podatnik nie wykonał ustawowego obowiązku i organ mu w tej

formie przypomina.

Domniemanie doręczenia – gdy strona uchyla się od przyjęcia doręczenia wówczas istnieje

możliwość powiadomienia dozorcy, sąsiada, placówka pocztowa, jako forma powiadomienia podatnika o

doręczeniu pisma w takiej formie np. informacja na drzwiach.

Pismo jest przechowywane w placówce pocztowej przez okres 14 dni. Adresat jest zawiadamiany

podwójnie, następnie poczta odsyła organowi pismo, a organ zaŁancza je do akt przyjmując ze pismo

zostało doręczone.

Gdy doręczenie nie jest skuteczne na które odbiorca nie miał wpływu np. pobyt w szpitalu , w

sanatorium, wówczas istnieje możliwość złożenia wniosku o przywrócenie terminu.

Sposoby wygaszania zobowiązania podatkowego dzieli się na dwie grupy :

a) efektywne sposoby wygaszania zobowiązań podatkowych

- zaplata art. 61ordynacji podatkowej

- kompensata albo potracenie art. 64 ord. Pod.

- Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych na Skarb Państwa lub jednostek

samorządu terytorialnego art. 66 ord. Pod.

b) niefektywne sposoby wygaszania zobowiązań podatkowych

- zaniechanie poboru art. 22 ord. Pod.

- Umorzenie zaległości art. 67 ord. Pod.

- Przedawnienie art. 67 ord. Pod.

Sposoby efektywne:

Zaplata – art. 61 ord.pod. – podatnik mający status przedsiębiorcy i ma on obowiązek zapłaty za

pośrednictwem banku w formie przelewu.

Kompensata (potracenie) – potracenie następuje na wniosek podatnika lub z urzędu jednak musza być

spełnione określone warunki:

Podatnik musi mieć wzajemna bezsporna i wymagalna wierzytelność wobec Skarbu Państwa lub

jednostek samorządu terytorialnego.

Istnieje możliwość dokonania potracenia z wzajemna bezsporną i wymagalną wierzytelnością która

przysługuje podatnikowi od Państwa lub samorządowej jednostki budżetowej z tytułu dostaw towarów i

usług , robót budowlanych wykonywanych przez niego w trybie ustawy o zamówieniach publicznych.

Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych na Skarb Państwa lub jednostek samorządu

terytorialnego –

Zaległości podatkowe – W podatku nie zapłaconym w terminie od zaległości podatku naliczane są

odsetki za zwłokę

Przeniesienie własności następuje na zasadzie zawarcia umowy w przypadku należności państwowej

umowę zawiera podatnik ze starostą. W tym przypadku starosta wykonuje zadania zlecone z zakresu

administracji rządowej za zgoda naczelnika urzędu skarbowego lub urzędu celnego.W przypadku

należności gminnej umowę zawiera podatnik z wójtem burmistrze i prezydentem miasta.

Nieefektywne sposoby wygaśnięcia zobowiązań podatkowych –

Zaniechanie poboru : art. 22 ord.pod. Minister finansów w drodze rozporządzenia w przypadkach

uzasadnionych ważnym interesem publicznym lub interesem podatnika może zaniechać lub zwolnić

pobierania podatku od określonej kategorii podmiotów.

Umorzenie podatkowe: organ podatkowy może umorzyć odsetki w całości lub części.

Art.67§4 ord.pod. zezwala organom podatkowym na umorzenie zaległości z urzędu w czterech

sytuacjach:

1)gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie ze w postępowaniu egzekucyjnym nie ściągnie się kwoty

wyższej niż kwoty egzekwowanej

2)kwota zaległości nie przekracza pięciokrotności kosztów upomnień w postępowaniu egzekucyjnym

3) gdy zakończyło się postępowanie likwidacyjne lub upadłościowe, gdy ten podmiot już nie

istnieje kwota zaległości nie została wyegzekwowana

4) podatnik zmarł i nie pozostawił majątku z którego zaległość można wyegzekwoawc.

Przedawnienie – rozpatrywane w 2 aspektach:

1) art.68ord.pod. odnosi się do organu podatkowego I stanowi że zobowiązanie podatkowe nie

powstaje jeżeli decyzja ustalająca jego wysokość zostaje doręczona po upływie 3 lat licząc od

końca roku kalendarzowego w którym obowiązek podatkowy powstał.

2) Gdy podatnik nie ujawnił wszystkich okoliczności mających wpływ na wysokość podatku lub nie

złożył zeznania podatkowego przedawnienie wynos 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego w

którym obowiązek podatkowy powstał.

Art70 ord.pod. – przedawnienie na zasadzie ogólnej – zobowiązanie podatkowe przedawnia się z

upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego.

Organy podatkowe – uregulowane w art.13 ord.pod. jednak nie wszystkie

Co do zasady postępowanie podatkowe jako forma postępowania szczególnego w administracji jest

dwuinstancyjna.

Organy podatkowe podział :

a) organy samorządowe

-I instancja – wójt, burmistrz, prezydent miasta

starosta, marszałek województwa - bezzasadnie

- II instancja – samorządowe kolegium odwoławcze, jednak czasem sko jest organem

pierwszej instancji wówczas organem drugiej instancji jest sko w innym składzie

orzekającym

b) organy państwowe

- I instancja – Naczelnik urzędu skarbowego

- II instancja – Dyrektor urzędu skarbowego

- I instancja- Naczelnik urzędu celnego

- II instancja _ Dyrektor urzędu celnego

Czasem w I i II instancji występuje minister finansów

Czasem Dyrektor urzędu skarbowego jest organem I instancji, wówczas organem II instancji jest

Dyrektor urzędu celnego

Organy podatkowe działające na podstawie innych przepisów :

a) I instancja – Dyrektor kontroli skarbowej

b) II instancja – Dyrektor izby skarbowej

W zakresie opłaty eksploatacyjnej organem podatkowym jest :

a) I instancja – Prezes Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

b) II instancja – Minister Ochrony Środowiska

Organy podatkowe w zakresie opłaty legalizacyjnej:

a) I instancja - Dyrektor Urzędu Miar i Wag

b) II instancja – Minister Gospodarki

Od 01.01.2005 wydawane przez organy podatkowe interpretacje w I instancji w formie pisemnej na

wniosek podatnika płatnika inkasenta – Wspomniane interpretacje wydaje się w formie postanowień na

które stronom przysługuje zażalenie. Postanowienie może zostać bądź uchylone wyłącznie w formie

decyzji organu odwoławczego, jeśli uzna że zażalenie jest zasadne albo z urzędu jeśli postanowienie

rażąco narusza prawo. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału

Sprawiedliwości jest w tym takie jeśli niezgodność z prawem jest wynikiem zmiany przepisów .

Składając wniosek o interpretacje podmiot ( płatnik, podatnik , inkasent ) jest zobowiązany

wyczerpująco przedstawić stan faktyczny i własne stanowisko. Organ w interpretacji winien zawrzeć

ocenę prawna tego stanowiska z przytoczeniem przepisów prawa. Strona nie musi zastosować się do

interpretacji. Gdy organ nie wyda postanowienia w terminie 3 miesięcy od otrzymania wniosku uznaje

się że jest związany stanowiskiem strony.

Zasady podatkowe - to postulaty nauki, które maja spowodować ze system podatkowy będzie

przejrzysty , zapewniający wpływy budżetowe.

W XVIII w Adam Smis sformułował pierwszą grupę zasad podatkowych

a) zasada równości

b) zasada pewności

c) zasada dogodności

d) zasada taniości

Zasada równości - podatek ma obciążać podatników równomiernie gdy spełniają te same warunki i

kryteria

Zasada pewności – by podatek w dłuższych przedziałach czasowych nie podlegał zmianom. Podatnik

powinien wiedzieć ze w pewnych przedziałach czasu pewne reguły nie ulęgną zmianom.

Zasada dogodności – podatek pobiera się w okresie gdy podatnik ma zdolność płatniczą

Zasada taniości – by system wymiaru podatku był jak najtańszy

W XIX w zasady Smisa zostały zmodyfikowane i rozbudowane przez Adolfa Wagnera. Zasadę

równości zamienił na zasadę sprawiedliwości. Pozostałe zasady Smisa Wagner określił mianem zasad

technicznych lub techniki podatkowej i sformułował własną zasadę tzn zasadę nienaruszalności źródła.

System podatkowy musi być przyjazny dla podatnika.

Zasada elastyczności w niej Wagner postulował by system był takim systemem aby reagował na

zmieniające się koniunktury.

Klasyfikacja podatków

Podatki można klasyfikować w oparciu o rożne punkty widzenia. Najczęściej podatki klasyfikuje się w

oparciu o kryterium przedmiotowe.

Warto podkreślić ze żadna klasyfikacja podatków nie jest do końca ostra

W oparciu o kryterium przedmiotowe wyróżniono:

a) podatki przychodowe

b) podatki dochodowe

c) podatki majątkowe

d) podatki konsumpcyjne

Warto podkreślić ze podatki przychodowe charakteryzują się przeżucalnoscia. W konstrukcji tego

podatku wyróżniono podatek ekonomiczny.

Podatki przychodowe

a) podatek od towarów i usług

b) podatek od gier

c) podatek akcyzowy – tu występują wątpliwości czasem ten podatek zalicza się grupy podatków

przychodowych a czasem do grupy podatków konsumpcyjnych.

Podatki dochodowe

a) podatek dochodowy od osób fizycznych

b) podatek dochodowy od osób prawnych

c) zryczałtowany podatek od niektórych przychodów osób fizycznych ( może być podatek

dochodowy od przychodu )

d) wpłata z zysku do budżetu państwa - ustawa 01.12.1995. obejmuje wpłaty z zysku spółek

jednoosobowych

e) podatek dochodowy od jednostek samorządu terytorialnego , od dochodów należności wpłaty

dokonuje się na rachunek budżetu państwa nie zwiększa kwoty subwencji ogólnej – okrzyknięty

podatkiem janosikowym

Podatki majątkowe

a) podatek rolny

b) podatek leśny

c) podatek od środków transportowych

d) podatek od spadków i darowizn

Podatki konsumpcyjne

a) podatek od posiadania psa

b) podatek od czynności cywilno prawnych , zależy co jest przedmiotem tego podatku, ponieważ

może mieć różny charakter. Niektórzy twierdzą że jest to podatek dochodowy a inni że

majątkowy

c) podatek akcyzowy – jednak tylko częściowo

Kryterium podmiotowe zasilane przez podatki

a) podatki państwowe

b) podatki samorządowe

Zasilanie podmiotów w ramach podatkowego władztwa dysponuje państwo lub jednostki samorządu

terytorialnego

W oparciu o kryterium podmiotowe w zakresie dysponowania władztwa podatkowego:

a) podatek od posiadania psa

b) podatek rolny

c) podatek leśny

W oparciu o kryterium podmiotowe wyróżniono:

a) podatek dochodowy od osób fizycznych

b) b) podatek dochodowy od osób prawnych

c) jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: