Cioran Emile _ Wybor aforyzmow.pdf
(
625 KB
)
Pobierz
391800354 UNPDF
Wybór aforyzmów E. M. Ciorana (ur. 1911),
jednego z najznakomitszych eseistów francuskich pochodzenia rumuńskiego, którego myśl filozoficzna
ukształtowała się pod wpływem Nietzschego i Schopenhauera oraz myślicieli Dalekiego Wschodu. Świat jest
pozbawiony sensu, a człowiek okrutny, drapieżny i egocentryczny - oto jądro doświadczeń filozofa. Myśl i emocje
wyraża Cioran chłodno, z maksymalną precyzją i lakonicznością.
WSTĘP
Emile Michel Cioran, jeden z najznakomitszych eseistów
francuskich, uprawiający aforystykę godną wielkiej tradycji La
Rochefoucauld i Chamforta, urodził się w 191 i r. w Sibiu,
w Transylwanii. Po studiach filozoficznych w Bukareszcie,
gdzie nawiązuje kontakt z bardzo żywym wówczas środowi-
skiem intelektualnym stolicy i zaprzyjaźnia się m.in. z M.
Eliade, wyjeżdża w 1937 r. na stypendium Instytutu Francu-
skiego do Paryża. Fakt ten zadecydować miał o całym jego
życiu i pisarstwie, nigdy już bowiem do Rumunii nie powróci,
w Paryżu zaś i po francusku opublikuje zbiory swych esejów
i aforyzmów:
Precis de decomposition
(Zarys dekompozycji),
Syllogismes de l'amertume
(Sylogizmy goryczy),
La tentation
d'exister
(Pokusa istnienia),
Histoire et utopie
(Historia i uto-
pia),
La chute dans le temps
(Upadek w czas),
Le mawais
demurge
(Zły demiurg),
De l'inconvenient d'etre ne
(O niedo-
godności urodzenia się),
Ścartelement
(Rozćwiartowanie),
Exercices d'admiration
(Ćwiczenia w podziwie),
Aveux et
Anathemes
(Wyznania i Anatemy).
To znalezienie się w odmiennej cywilizacji, konieczność pi-
sania w obcym języku nie stały się dla Ciorana doświadcze-
niem wyłącznie negatywnym, przeciwnie, wykorzenienie, chara-
kterystyczne dla emigranta, odczuwane było jedynie jako rady-
kalizacja wykorzenienia, jakie dane jest przeżywać każdej jedno-
stce. Izolacja, osamotnienie stają się szansą: pozwalają na
swobodne przemierzanie różnych kultur, brak przynależności
do ściśle określonej wspólnoty umożliwia szczególnie ostre
widzenie miejsca człowieka w świecie, odporność na kolektyw-
ne mity.
W
Exercices d'admiration,
w eseju poświęconym Borgeso-
wi, tak pisał: „Nie zakorzenić się, n i e przynależeć do
żadnej wspólnoty- taka była i jest moja dewiza. Zwró-
cony ku innym horyzontom, usiłowałem zawsze odgadnąć, co
dzieje się gdzie indziej. Gdy miałem dwadzieścia lat, Bałkany
nic nie mogły mi już ofiarować. Jest to dramat, ale i korzyść
urodzenia się w strefie kulturowej drugorzędnej i byle jakiej.
Obcy stał się moim bogiem. Stąd pragnienie wędrówki
poprzez literatury i filozofie, pożeranie ich z niezdrowym za-
pałem". W eseju zaś
O korzyściach emigracji
(w tomie
La
tentation d'exister)
z właściwą sobie ironią mówił o szansie,
jaką daje emigracja, a więc znalezienie się w sytuacji skrajnej:
„Nie jest łatwo być znikąd". Jedynym niebezpieczeństwem
może być przyzwyczajenie się do swego losu, stanie się „epi-
gonem swych własnych cierpień", zadomowienie w braku oj-
czyzny,
Najważniejszym i najtrudniejszym problemem stać się mia-
ło pisanie po francusku, w języku o sztywnej składni, wytwor-
nym, chłodnym i precyzyjnym, „mieszaninie kaftana bezpie-
czeństwa i salonu". „Nie ma w nim ani jednego słowa - pisał
Cioran w
Dwóch typach cywilizacji {Histoire et utopie)
-
którego znużona elegancja nie przyprawiałaby mnie o zawrót
głowy; żadnego śladu ziemi, krwi, duszy..." Lecz pisanie w ob-
cym języku spełnia te same zadania, co emigracja.
Ta.
„fascy-
nująca tortura" staje się wyzwoleniem, pozbyciem się swej
własnej przeszłości, a więc znów pozwala widzieć jaśniej
i ostrzej, niż gdy się jest zakorzenionym w jednej tradycji, czy
to kulturowej czy językowej.
Rodzaj filozofii, jaką uprawia Cioran, najlepiej określają
dwa jego aforyzmy: „...Najgorszą formą despotyzmu jest sy-
stem, w filozofii i we wszystkim" oraz „Wszystko, co mogłem
odczuć albo pomyśleć, było jedynie ćwiczeniem się w antyuto-
pii". Jest to myślenie za pomocą paradoksów, nie pretendujące
do rozstrzygania sprzeczności, sytuujące się w antyheglo-
wskiej tradycji Schopenhauera, Kierkegaarda, Nietzschego.
Jest to także myślenie całym sobą - a nie tylko intelektualne
ćwiczenie - zaangażowane w dramat ludzkiej egzystencji,
a jednocześnie pretendujące do jej oglądu z ironicznego dys-
tansu.
Poznanie staje się równoznaczne z introspekcją - to, co naj-
bardziej osobiste, jest bowiem tez tym, co najbardziej uniwersal-
ne - pisanie zaś tożsame z autoterapią: „pisać to leczyć się",
powie Cioran w wywiadzie udzielonym z okazji wznowienia w ję-
zyku niemieckim
Precis de decomposition
(E. M. Cioran,
Entre-
tien a Tubingen,
LHerne, Paris 1988), a w jednym z aforyzmów
napisze: „Książka to odłożone samobójstwo".
,Antyutopijność" jest najbardziej charakterystycznym wy-
różnikiem myśli Ciorana, niezliczone jej przykłady znajdzie
czytelnik w niniejszym wyborze aforyzmów. Bezlitosną drwinę
z ludzkich marzeń o lepszej przyszłości i o idealnym państwie
przynosi esej
Mechanizm utopii {Histoire et utopie).
Utopia
zostaje tam nazwana „zdegradowaną i unowocześnioną escha-
tologią", zdziwienie i sarkastyczną kpinę prowokują owe pań-
stwa „nie tknięte przez zło, gdzie błogosławi się pracę i gdzie
nikt nie boi się śmierci", gdzie ciemności są zabronione,
bowiem „dopuszcza się tylko światło", gdzie nawet dzieci nie
kradną jabłek z drzew.
Wizja świata, jaką nie bez przewrotności proponuje Cioran,
rozprawia się nieubłaganie z wszelkimi próbami oswojenia
historii i nadania sensu indywidualnej egzystencji. Kanonicz-
ne wątki filozofii postnietzscheańskiej, stawiające człowieka
wobec nicości i pustki wartości, prowadzą do rodzaju „wesołej
rozpaczy", aktywnego nihilizmu przeciwstawiającego pustce
świata ostrość widzenia, śmiałość analizy i pewność przegra-
nej. Patronuje jej bowiem nie romantyzm, lecz La Rochefou-
cauld i Swift, twórca „utopii bez nadziei", „Biblii człowieka
rozczarowanego", a także Marek Aureliusz i filozofie Dalekie-
go Wschodu, a więc terapie wyłączające świadomość i umożli-
wiające życie pozbawione nadziei.
Między nirwaną a ironią waha się eseistyka Ciorana, nie
troszcząc się o rozstrzygnięcie tej sprzeczności, życie pozosta-
je dlań bowiem zagadką, a próby jej rozwiązania są jedynie
profanacją owej nieredukowalnej tajemnicy.
Mimo pokus postawy buddyjskiej, ironia jednak przeważa
i to do niej należy ostatnie słowo. W zakończeniu wspomnia-
nego wywiadu Cioran powiada: „Śmiech jest zwycięstwem,
jedynym prawdziwym zwycięstwem nad życiem i nad śmier-
cią. Przedstawiają one bowiem widok odrażający. Świat stwo-
rzony, cóż to za ekstrawagancja!"
Jeśli zatem odrzucić należy pocieszycielskie złudy i senty-
mentalną skargę, to wobec bólu, cierpienia i bezsensu pozo-
staje jedyna możliwa postawa: destrukcyjna furia, bezwzględ-
ność sarkazmu godzącego w samą istotę życia nazywanego
w aforyzmach objawem braku smaku, złego gustu materii.
Skoro świat zdaje się być stworzony przez złego demiurga,
to jego głównym sprzymierzeńcem jest na ziemi człowiek.
Wizja natury ludzkiej, jaką wydobyć możemy z pism Ciorana,
jest nie mniej czarna niż jego wizja naturalnego ładu czy
Plik z chomika:
ewapietrzyk
Inne pliki z tego folderu:
Zyke Cizia _ Złoto.pdf
(1049 KB)
Zyke Cizia _ Sahara.pdf
(1068 KB)
ZYKË CIZIA _ Parodia.pdf
(26837 KB)
Zyke Cizia _ Gorączka.pdf
(925 KB)
Scaglia Franco _ 3. Złoto Mojżesza.pdf
(1072 KB)
Inne foldery tego chomika:
Audiobuki
Dokumenty
Filmy
Galeria
Playlisty
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin