Jacek Woroniecki - Zgubna nauka o prymacie sumienia.pdf - o.Woroniecki Jacek - akania

Zgubna nauka o prymacie sumienia

1. W ZAKOŃCZENIU ROZWAŻAŃ O MORALNOŚCI NASZYCH CZYNÓW I O CZYNACH MORALNIE

ZŁYCH, CZYLI O GRZECHACH, MUSIMY WRÓCIĆ RAZ JESZCZE DO SPRAWY SUMIENIA I ZOBACZYĆ,

JAKA WINNA BYĆ JEGO ROLA W TEJ DZIEDZINIE I JAK NIE DOPISUJE ONO WTEDY, GDY CZŁOWIEK

GRZESZY. MÓWIĄC O GRZECHU KŁADLIŚMY SZCZEGÓLNY NACISK NA DZIAŁALNOŚĆ WOLI, GDYŻ W

SAMEJ RZECZY ONA JEST GŁÓWNIE ODPOWIEDZIALNA ZA WYBÓR DOBRA, KTÓRE MA BYĆ

PRZEDMIOTEM CZYNU; ALE ROZUM MA TEŻ UDZIAŁ W TEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI, NIE TYLKO

WTEDY, GDY ZAWINI NIEWIADOMOŚCIĄ, ALE I WTEDY, GDY POZWALA WOLI PRZYMUSIĆ SIĘ

NIEJAKO DO SADU PRAKTYCZNEGO PRZECIWNEGO ZASADOM MORALNYM, KTÓRE ZNA, LUB TEŻ

ZNAĆ POWINIEN.

W KAŻDYM BOWIEM GRZECHU, SZCZEGÓLNIE ZAŚ W GRZECHACH POPEŁNIANYCH PRZEZ

SŁABOŚĆ I ZŁĄ WOLĘ, JEST PEWIEN ROZDŹWIĘK MIĘDZY POZNANIEM TEORETYCZNYM ROZUMU, A

DZIAŁALNOŚCIĄ JEGO PRAKTYCZNA. DOSKONALE TEN ROZDŹWIĘK UJĄŁ ŚW. PAWEŁ W LIŚCIE DO

RZYMIAN TAM, GDZIE MÓWI O "MYŚLACH SPIERAJĄCYCH SIĘ Z SOBĄ, Z KTÓRYCH JEDNE

SKARŻĄ, A DRUGIE BIORĄ W OBRONĘ"; A JUŻ PRZED NIM ARYSTOTELES, JAK PAMIĘTAMY, UJĄŁ TE

ZMAGANIA SIĘ WEWNĘTRZNE SUMIENIA W FORMĘ WALKI DWÓCH SYLOGIZMÓW. CZŁOWIEK ZNA

OGÓLNE ZASADY MORALNE, PODŁUG KTÓRYCH W DANYM WYPADKU POWINIEN POSTĄPIĆ, I OTO

ZACZYNA SIĘ ROZPATRYWAĆ W OKOLICZNOŚCIACH, ABY SIĘ PRZEKONAĆ, W JAKI SPOSÓB OGÓLNE

ZASADY MOGĄ BYĆ WCIELONE W ŻYCIE I JAKĄ KONKRETNĄ POSTAĆ MA PRZYBRAĆ JEGO CZYN.

JEŻELI WOLA JEGO JEST DOBRA I UCZUCIE SPOKOJNE, PROCES TEN ODBYWA SIĘ PODŁUG PRAW

LOGIKI, CHOĆ, JAKEŚMY TO WIDZIELI, DO TAKIEJ PEWNOŚCI, JAKA MA MIEJSCE W DZIEDZINIE

TEORETYCZNYCH ROZWAŻAŃ, ROZUMOWANIE DOPROWADZIĆ TU NIE MOŻE.

INACZEJ JEST, GDY W WOLI LUB W UCZUCIACH JEST JUŻ JAKIEŚ SKRZYWIENIE, GDY CZŁOWIEK

UPODOBAŁ SOBIE JUŻ JAKIŚ PRZEDMIOT I PRAGNĄŁBY ZNALEŹĆ JAKAŚ RACIE, ABY MÓC DO NIEGO

DĄŻYĆ. OTÓŻ JEŚLI WIDZI, ŻE ZASADY MORALNE NA ODPOWIEDNI UCZYNEK NIE POZWALAJĄ,

ZACZYNA SZUKAĆ POMIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI OKOLICZNOŚCIAMI, CZY PRZYPADKIEM NIE

UDA MU SIĘ ZNALEŹĆ TAKIEJ, KTÓRA BY JEDNAK POZWOLIŁA NA TO, DO CZEGO GO WOLA LUB

UCZUCIA PCHAJĄ. W

UCZUCIA PCHAJĄ. WTEDY ZACZYNA SIĘ PROCES DEMORALIZOWANIA ROZUMU PRZEZ CZYNNIKI

TEDY ZACZYNA SIĘ PROCES DEMORALIZOWANIA ROZUMU PRZEZ CZYNNIKI

POŻĄDAWCZE, PROCES, KTÓREGO KAŻDY Z NAS NIERAZ BYŁ ŚWIADKIEM W SWOIM WNĘTRZU.

GDY SILNIEJSZE UCZUCIA SĄ W GRZE, WOLA W MIARĘ JAK IM ULEGA, NACISKA NA ROZUM, ABY

ZNALAZŁ JAKĄŚ RACJĘ, KTÓRA BY RAZ PRZYNAJMNIEJ POZWOLIŁA UCZYNIĆ ZADOŚĆ ICH

OTÓŻ JEŚLI WIDZI, ŻE ZASADY MORALNE NA ODPOWIEDNI UCZYNEK NIE POZWALAJĄ,

UDA MU SIĘ ZNALEŹĆ TAKIEJ, KTÓRA BY JEDNAK POZWOLIŁA NA TO, DO CZEGO GO WOLA LUB

UCZUCIA PCHAJĄ. W

POŻĄDAWCZE, PROCES, KTÓREGO KAŻDY Z NAS NIERAZ BYŁ ŚWIADKIEM W SWOIM WNĘTRZU.

POŻĄDANIOM; WIEMY DOBRZE, JAK SŁABE, ŚMIESZNE WYSUWANE TU BYWAJĄ ARGUMENTA.

GDY JUŻ NIE POD NACISKIEM NAMIĘTNOŚCI, ALE SAMA CHCE CZEGO ZAKAZANEGO, WTEDY

POBUDZA ROZUM DO BUNTU PRZECIW PRAWU, KAŻE MU DOCHODZIĆ, CZY PRAWO JEST

UZASADNIONE WZBUDZA W NIM WĄTPLIWOŚCI CO DO POTRZEBY JAKICHKOLWIEK PRAW

MORALNYCH, CO DO ISTNIENIA SAMEGO NAJWYŻSZEGO PRAWO DAWCY BOGA. KAŻDE PRAWO W

TYCH RAZACH WYDAJE SIĘ CZYMŚ ZŁYM OGRANICZENIEM WOLNOŚCI, I TE TO ZAPATRYWANIA

STARA SIĘ WOLA PRZE FORSOWAĆ W ROZUMIE NA MIEJSCE ZDAWNA ZNANYCH, UGRUNTOWANYCH

TAM PRZEKONAŃ MORALNYCH. GDY WOLA SWEGO DOPNIE I ROZUM SFORMUŁUJE I WYDA ROZKAZ,

IDĄCY WBREW PRAWU MORALNEMU, KTÓRE DOBRZE ZNA I KTÓRE PAMIĘTA, WTEDY MAMY

FORMALNY GRZECH POPEŁNIONY Z CAŁKOWITYM PRZYZWOLENIEM. NIE JEST ON Z KONIECZNOŚĆ

GRZECHEM ŚMIERTELNYM, JAKEŚMY TO WIDZIELI, ALE JEST NIEMALŻE ZAWSZE GRZECHEM

CIĘŻKIM, BO JEST ZUPEŁNIE ŚWIADOMYM POPEŁNIENIEM CZYNU, KTÓRY SIĘ UWAŻA ZA ZŁY.

CZYN POPEŁNIONY, NIM TAKIE CAŁKOWITE PRZYZWOLENIE SUMIENIA NASTĄPIŁO, NIE BĘDZIE

MIAŁ NIGDY PEŁNEJ WARTOŚCI I ODPOWIEDZIALNOŚCI MORALNEJ WŁAŚNIE DLATEGO, ŻE SUMIENIE

NIE JEST W NIM CAŁKOWICIE ZAANGAŻOWANE. STAD BRAK PEŁNEGO PRZYZWOLENIA MOŻE

SPRAWIĆ, ŻE GRZECH SKĄDINĄD ŚMIERTELNY, W DANYM WYPADKU TAKIM NIE BĘDZIE.

POZOSTANIE ZAWSZE JEDNAK ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA TEN BRAK PANOWANIA NAD SOBĄ, KTÓRY

SPRAWIA, ŻE CZŁOWIEK PRZECHODZI DO CZYNU, NIM SIĘ NAD NIM DOSTATECZNIE ZASTANOWI.

2. Z TEGO WSZYSTKIEGO JASNO WYPŁYWA, JAKA JEST W NASZYM ŻYCIU MORALNYM ROLA

JEŚLIBY JA PORÓWNAĆ Z WEWNĘTRZNYM USTROJEM PAŃSTWA, NALEŻAŁOBY

ŚLIBY JA PORÓWNAĆ Z WEWNĘTRZNYM USTROJEM PAŃSTWA, NALEŻAŁOBY

POWIEDZIEĆ, ŻE SUMIENIE MA WŁADZĘ ADMINISTRACYJNA I SĄDOWNICZA, ALE NIE MA WŁADZY

PRAWODAWCZEJ. W RZECZY SAMEJ NIE CZŁOWIEK STANOWI PRAWA MORALNE; SĄ ONE

USTANOWIONE PRZEZ WYŻSZYCH OD JEDNOSTKI LUDZKIEJ PRAWODAWCÓW, PRZEZ BOGA, PRZEZ

UDZKIEJ PRAWODAWCÓW, PRZEZ BOGA, PRZEZ

KOŚCIÓŁ, PRZEZ PAŃSTWO, A CZŁOWIEK MA ZA ZADANIE JE POZNAĆ I POTEM W ŻYCIU

STOSOWAĆ. TO JEST WŁAŚNIE ZADANIEM SUMIENIA, KTÓRE, JAKEŚMY TO JUŻ WYŻEJ WYŁOŻYLI

JEST ŚCIŚLE ZAWISŁE OD POZNANIA TEORETYCZNEGO, TJ. OD ZNAJOMOŚCI PRAWA MORALNEGO.

OŚCI PRAWA MORALNEGO.

NIE STANOWI ONO PRAW POSTĘPOWANIA MORALNEGO, ALE JE STOSUJE DO KONKRETNYCH

WYPADKÓW ŻYCIA, ZARÓWNO PRZED DOKONANIEM UCZYNKU, JAK I PO; RZĄDZI ONO NASZYM

ŻYCIEM I SADZI JE. I PODOBNIE JAK SIĘ ZDARZA, ŻE CI, CO PIASTUJĄ WŁADZĘ WYKONAWCZĄ LUB

SĄDOWNICZĄ, POSTĘPUJĄ WBREW PRAWOM, KTÓRYCH SĄ STRÓŻAMI I WYKONAWCAMI, CZY TO

PRZEZ NIEŚWIADOMOŚĆ, CZY TEŻ PRZEZ SŁABĄ LUB ZŁĄ WOLĘ, TAK I SUMIENIE NIERAZ NIE

RACHUJE SIĘ Z ZASADAMI MORALNYMI. ONO TEŻ MOŻE POSTĘPOWAĆ PRZECIW PRAWU PRZEZ

JJE

SUMIENIA. JE

POWIEDZIEĆ, ŻE SUMIENIE MA WŁADZĘ ADMINISTRACYJNA I SĄDOWNICZA, ALE NIE MA WŁADZY

USTANOWIONE PRZEZ WYŻSZYCH OD JEDNOSTKI L

KOŚCIÓŁ, PRZEZ PAŃSTWO, A CZŁOWIEK MA ZA ZADANIE JE POZNAĆ I POTEM W ŻYCIU

JEST ŚCIŚLE ZAWISŁE OD POZNANIA TEORETYCZNEGO, TJ. OD ZNAJOM

NIEZNAJOMOŚĆ, I WIDZIELIŚMY, JAK SIĘ PRZEDSTAWIA W TYCH WYPADKACH SPRAWA JEGO

ODPOWIEDZIALNOŚCI. ALE WIEMY, ŻE BARDZO CZĘSTO WYDAJE ONO ROZKAZY WPROST

SPRZECZNE Z ZASADAMI MORALNYMI, I TO Z CAŁĄ ŚWIADOMOŚCIĄ TEJ SPRZECZNOŚCI.

ULEGAJĄC WOLI NIERAZ POD WPŁYWEM UCZUĆ, ROZDWAJA SIĘ ONO NIEJAKO W SOBIE, I CHOĆ W

WYŻSZEJ SFERZE SWEJ DZIAŁALNOŚCI WIDZI DROGĘ OBOWIĄZKU, JEDNAK W SFERZE NIŻSZEJ,

STYKAJĄCEJ SIĘ Z KONKRETNYMI DANYMI ŻYCIA, SCHODZI NA MANOWCE, KTÓRE PROWADZA DO

ZASPOKOJENIA NIERAZ NAJGORSZYCH PORYWÓW DUSZY LUB NAJNIŻSZYCH POŻĄDAŃ CIAŁA. W

TYM ROZDWOJENIU MAJĄ SWE ŹRÓDŁO WYRZUTY SUMIENIA, KTÓRE JUŻ PO CZYNIE POWSTAJĄ.

WIDZIMY WIEC, JAK ZGUBNA W PRAKTYCE BYŁABY NAUKA O PRYMACIE, CZYLI PIERWSZEŃSTWIE

WISTOŚCI ZAŚ

POZBAWIA JE TEGO SILNEGO PRZEDMIOTOWEGO OPARCIA, JAKIE W PRAWIE MORALNYM POSIADA,

WISTOŚCI ZAŚ

POZBAWIA JE TEGO SILNEGO PRZEDMIOTOWEGO OPARCIA, JAKIE W PRAWIE MORALNYM POSIADA,

I CZYNI ZEŃ TARCZE BEZKARNOŚCI DLA TYCH WSZYSTKICH, KTÓRZY SIĘ Z POD PRAWA MORALNEGO

CHCĄ WYZWOLIĆ. W SAMEJ RZECZY, GDYBYŚMY CHCIELI W SUMIENIU WIDZIEĆ NAJWYŻSZA

NORMĘ ŻYCIA MORALNEGO, LUB, INNYMI SŁOWY, GDYBYŚMY MU CHCIELI PRZYZNAĆ WŁADZĘ

PRAWODAWCZĄ, NIE MAJĄCĄ PONAD SOBĄ ŻADNEJ WYŻSZEJ INSTANCJI, DO KTÓREJ MOŻNA BY

SIĘ ZWRÓCIĆ W RAZIE NADUŻYCIA, WTEDY Z KONIECZNOŚCI USTAŁABY WSZELKA MOŻNOŚĆ

SĄDZENIA LUDZI, GANIENIA ICH, KARANIA ITD. DZIAŁALNOŚĆ SUMIENIA LUDZKIEGO MOŻNA

ENIA ICH, KARANIA ITD. DZIAŁALNOŚĆ SUMIENIA LUDZKIEGO MOŻNA

SĄDZIĆ TYLKO WYŻSZYM OD NIEGO PRAWEM MORALNYM. KTO TEJ WYŻSZOŚCI NIE UZNAJE, TEN

TRACI WSZELKĄ LOGICZNA PODSTAWĘ DO SĄDZENIA LUDZI, DO KIEROWANIA NIMI; UPADA WTEDY

CAŁY PORZĄDEK SPOŁECZNY, UPADA NAWET MOŻNOŚĆ WYCHOWYWANIA MŁODYCH POKOLEŃ.

AWET MOŻNOŚĆ WYCHOWYWANIA MŁODYCH POKOLEŃ.

USTAJE WRESZCIE WSZELKIE PRAWO SĄDZENIA I KRYTYKOWANIA INNYCH, O CZYM DOBRZE

POWINNI PAMIĘTAĆ ZWOLENNICY PRYMATU SUMIENIA. JEST TO ZUPEŁNYM BRAKIEM

KONSEKWENCJI Z ICH STRONY, GDY SOBIE POZWALAJĄ NA JAKIEKOLWIEK KRYTYKI POSTĘPOWANIA

INNYCH LUDZI, W KTÓRYCH WINNI TAK SAMO USZANOWAĆ GŁOSZONĄ PRZEZ SIEBIE ZASADĘ, JAK

TEGO I DLA SIEBIE WYMAGAJĄ.

NAJLEPSZYM DOWODEM FAŁSZYWOŚCI DOKTRYN O PRYMACIE SUMIENIA JEST ŚWIADECTWO

TEGOŻ SUMIENIA W FORMIE JEGO WYRZUTÓW NIE SĄ ONE NICZYM INNYM JAK UZNANIEM, ŻE

NIE MY SAMI STANOWIMY O TYM, CO JEST DOBRE LUB ZŁE, LECZ, ŻE ZADANIEM NASZYM JEST

STOSOWAĆ SIĘ DO NORM DANYCH NAM OD BOGA PRZEDE WSZYSTKIM W NASZEJ NATURZE;

ŚWIADCZĄ ONE NASTĘPNIE, ŻE GDY OD TYCH NORM ODSTĘPUJEMY, UZNAJEMY W TYM NASZA

WINĘ. WYRZUTY SUMIENIA SĄ PRAKTYCZNYM SĄDEM POUCZYNKOWYM, KTÓRYM SAMI SIEBIE

SĄDZIMY I KRYTYKUJEMY, CZYLI UZNAJEMY NASZĄ ZALEŻNOŚĆ OD PRAWA MORALNEGO.

SUMIENIA. NA POZÓR DAJE ONA SUMIENIU WYŻSZĄ JESZCZE WARTOŚĆ, W RZECZY

SUMIENIA. NA POZÓR DAJE ONA SUMIENIU WYŻSZĄ JESZCZE WARTOŚĆ, W RZECZYWISTOŚCI ZAŚ

CHCĄ WYZWOLIĆ. W SAMEJ RZECZY, GDYBYŚMY CHCIELI W SUMIENIU WIDZIEĆ NAJWYŻSZA

PRAWODAWCZĄ, NIE MAJĄCĄ PONAD SOBĄ ŻADNEJ WYŻSZEJ INSTANCJI, DO KTÓREJ MOŻNA BY

SĄDZENIA LUDZI, GANI

SĄDZIĆ TYLKO WYŻSZYM OD NIEGO PRAWEM MORALNYM. KTO TEJ WYŻSZOŚCI NIE UZNAJE, TEN

CAŁY PORZĄDEK SPOŁECZNY, UPADA N

3. SZCZEGÓLNA TRUDNOŚĆ NA TYM PUNKCIE PRZEDSTAWIA ZAGADNIENIE PRZEWINIEŃ

POPEŁNIANYCH BEZ WYRZUTÓW SUMIENIA, CZYLI Z PRZEŚWIADCZENIEM, ŻE SIĘ DOBRZE ROBIŁO.

ZDAWAŁOBY SIĘ, ŻE TU DOKTRYNA O PRYMACIE SUMIENIA WINNA MIEĆ PEŁNE ZASTOSOWANIE,

SKORO, JAKEŚMY TO SAMI UZASADNILI (§. 9. N. 4), CZŁOWIEK WINIEN ZAWSZE IŚĆ ZA

NAKAZAMI SWEGO SUMIENIA. JUŻ JEDNAŁ WTEDY ZWRÓCILIŚMY UWAGĘ NA TO, ŻE SUMIENIE

ZAWSZE OBOWIĄZUJE ALE NIE ZAWSZE USPRAWIEDLIWIA, CZYLI INNYMI SŁOWAMI, ŻE MOŻE SIĘ

ZDARZYĆ, IŻ CZŁOWIEK, IDĄC ZA ROZKAZEM SUMIENIA, JEDNAŁ ZGRZESZY, A TO MIANOWICIE

JEŚLI ZAWINIŁ W SAMYM UFORMOWANIU SWEGO SUMIENIA. NIERAZ MOŻE SIĘ CZŁOWIEK

ZNALEŹĆ W NIEMOŻNOŚCI POZNANIA JAKIEGOŚ PRAWA MORALNEGO, LUB JAKIEJŚ OKOLICZNOŚĆ

SWYCH CZYNÓW, DZIĘKI CZEMU CZYN TEN BĘDZIE NIEDOBRY; MOŻE TO POCIĄGNĄĆ DLA NIEGO

UJEMNE NASTĘPSTWA, NP. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZABÓJSTWO CZYSTO PRZYPADKOWE, ALE W

SUMIENIU GO OBCIĄŻAĆ NIE BĘDZIE, SKORO NIE MIAŁ MOŻNOŚCI TEMU ZAPOBIEC. BYWA

JEDNAK CZĘSTO, ŻE NAKAZ SUMIENIA, CO DO KTÓREGO W CHWILI CZYNU NIE MAMY

WĄTPLIWOŚCI, JEST BŁĘDNY Z WŁASNEJ NASZEJ WINY I WTEDY BY NAJMNIEJ NIE UWALNIA NAS OD

ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA GRZECH. SĄ TO TE NIERAZ BARDZO SKOMPLIKOWANE SYTUACJE

ŻYCIOWE, KIEDY SUMIENIE SIĘ CZUJE PRZYCIŚNIONE I NAWET POKRZYWDZONE PRZEZ SĄDY

LUDZKIE I CHĘTNIE SIĘ UCIEKA DO DOKTRYN, KTÓRE BY JE WZIĘŁY W OBRONĘ I ZAPEWNIŁY

BEZKARNOŚĆ. SAM CZŁOWIEK NIE WIDZI NIERAZ, GDZIE JEST TU ŹRÓDŁO ZŁA: TO, ŻE LUDZIE

UJEMNIE SĄDZĄ JEGO POSTĘPOWANIE NIEPOKOI GO, A Z DRUGIEJ STRONY ZDAJE SOBIE SPRAWĘ,

ŻE POSZEDŁ ZA GŁOSEM SUMIENIA I NIE WIDZI, JAKBY MÓGŁ BYŁ POSTĄPIĆ INACZEJ. OTÓŻ

ŹRÓDŁA TAKICH KONFLIKTÓW SUMIENIA NIERAZ SIĘGAJĄ DALEKIEJ PRZESZŁOŚCI I BARDZO GŁĘBOKO

BYWAJĄ UKRYTE, TAK IŻ NIEŁATWO SAMEMU DO NICH DOTRZEĆ.

CZĘSTO BĘDĄ TO DAWNE ZANIEDBANIA W POZNANIU ZASAD MORALNYCH, PRAWD WIARY LUB

OBOWIĄZKÓW SWEGO ZAWODU, KIEDY INDZIEJ BĘDZIE ROZPROSZENIE UMYSŁU STOJĄCE NA

PRZESZKODZIE SUMIENNEMU POZNANIU KONKRETNYCH WARUNKÓW I OKOLICZNOŚCI DANEGO

CZYNU. ALE GORSZE JESZCZE, BO GŁĘBSZE I TRWALSZE, BĘDĄ SPACZENIA SĄDU

PRAKTYCZNEGO, KTÓRE MAJĄ WTEDY MIEJSCE, GDY ZŁO JAKIEŚ ZAKORZENI SIĘ MNIEJ LUB WIĘCEJ

NA STAŁE W DUSZY. TU DOTYKAMY NAJGŁĘBSZEGO ŹRÓDŁA TZW. KONFLIKTÓW SUMIENIA, KTÓRYCH

ROZWIĄZANIE WYMAGA NIERAZ DŁUGIEGO LECZENIA.

JAK TO ZOBACZYMY NIŻEJ W §. 32, KAŻDA WADA, W MIARĘ JAK OPANOWUJE DUSZE, DAJE TE

PEWNĄ STALĄ SKŁONNOŚĆ SĄDZENIA WSZYSTKIEGO Z PUNKTU WIDZENIA, KTÓRY JEJ ODPOWIADA

I CICHEGO ODSUWANIA INNYCH OBCYCH JEJ A TYM BARDZIEJ WROGICH WZGLĘDÓW NA DALSZY

PLAN. KTO SIĘ JAKIEJŚ WADZIE PODDAŁ I PRZYZNAŁ JEJ PRAWO OBYWATELSTWA W DUSZY, TEN

BĘDZIE MIAŁ STALE UMYSŁ W PEWNYM KIERUNKU NASTAWIONY I IM BARDZIEJ BĘDZIE W NIĄ

BRNĄŁ, TYM MNIEJ BĘDZIE SOBIE TO UŚWIADAMIAŁ. NAPOLEON, JAK ROEDER OPOWIADA,

BARDZO SIĘ ZDZIWIŁ, GDY MU NA WYSPIE ŚW. HELENY KTOŚ Z TOWARZYSZY ZARZUCIŁ, ŻE JEST

AMBITNY: "JEŚLI TAK, TO JEST TO U MNIE RÓWNIE NIEŚWIADOME JAK I KRĄŻENIE KRWI W ŻYŁACH".

I W SAMEJ RZECZY TAK JEST; KAŻDA WADA MA WŁAŚCIWE SOBIE ZAŚLEPIENIE, KTÓRE

NIEŚWIADOMIE WPŁYWA NA POSTĘPOWANIE I PRZEZ TO STALE PACZY SADY SUMIENIA,

URABIAJĄC JE TAK, ABY STALE ZASPAKAJAŁO JEJ POŻĄDANIA. ZAŚLEPIENIE TEGO RODZAJU JEST

BARDZO TRUDNE DO ULECZENIA PRZEZ TO, ŻE I WOLA JEST W NIM ZAANGAŻOWANA.

OPANOWANA PRZEZ TO JAKIEŚ NADMIERNE PRZYWIĄZANIE DO DANEGO DOBRA, NIE CHCE ONA

WPŁYWAĆ NA ROZUM, ABY PODDAŁ REWIZJI SWE STANOWISKO I ZMIENIŁ SWÓJ SPOSÓB

SĄDZENIA, PRZECIWNIE, JESZCZE BARDZIEJ JE UTRWALA, PRZEZ CO WSZELKIE SPRZECIWY I

WYRZUTY SUMIENIA CORAZ BARDZIEJ CICHNĄ, A ZAŚLEPIENIE WZRASTA. WŚRÓD TAKICH TO

REKRUTUJĄ SIĘ WSZYSCY ZWOLENNICY TEORII PRYMATU SUMIENIA I, GDY SPOTKAJĄ SIĘ Z KRYTYKA

SWEGO POSTĘPOWANIA, CHĘTNIE SIĘ NIĄ ZASŁANIAJĄ PROTESTUJĄC PRZECIW NIETOLERANCJI W

IMIĘ WOLNOŚCI SUMIENIA.

ROZWIĄZANIE PODOBNYCH KONFLIKTÓW SUMIENIA WYMAGA GŁĘBOKIEGO WEJŚCIA W SIEBIE I

PRZEOBRAŻENIA SWEGO USTOSUNKOWANI DO CELÓW ŻYCIA, SŁOWEM TEGO, CO NAZYWAMY

NAWRÓCENIEM. ONE JEDYNIE MOŻE OTWORZYĆ OCZY I DAĆ ZROZUMIEĆ, ŻE CAŁY KIERUNEK

ŻYCIA MORALNEGO, KTÓRY WPŁYWAŁ NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ SUMIENIA BYŁ FAŁSZYWY.

4. JASNYM SIĘ WOBEC TEGO STAJE, JAKIEJ DONIOSŁOŚCI DLA UTRWALENIA SUMIENIA W

POSŁUSZEŃSTWIE DLA PRAWA MORALNEGO JEST WYCHOWANIE. TYLKO ZESPÓŁ WSZYSTKICH CNÓT

UJĘTYCH W JEDNOLITY CHARAKTER PRZEZ NACZELNĄ CNOTĘ MIŁOŚCI I SKIEROWANY PRZEZ NIĄ DO

CELU OSTATECZNEGO MOŻE ZAPEWNIĆ TEJ KIEROWNICZEJ CZYNNOŚCI ROZUMU, JAKĄ JEST

SUMIENIE, TO STAŁE NASTAWIENIE WE WŁAŚCIWYM KIERUNKU, KTÓRE BY JE CHRONIŁO OD

ZAĆMIEŃ I ZAŚLEPIEŃ.

W TYM ZESPOLE CNÓT PIERWSZORZĘDNĄ ROLĘ ODGRYWA TA Z NICH, KTÓRA MA ZADANIE

USPRAWNIĆ NASZA DZIAŁALNOŚĆ ROZUMU PRAKTYCZNEGO W KIEROWANIU POSTĘPOWANIEM I

KTÓRĄ NAZYWAMY ROZTROPNOŚCIĄ; ONA JEST CNOTA KIERUJĄCĄ SAMYM SUMIENIEM I

WYCHOWANIU JEJ NATĘŻY PILNA POŚWIECIĆ BACZNOŚĆ.

Jacek Woroniecki - Zgubna nauka o prymacie sumienia.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: