Wykład III.doc

WYKŁAD III

1. POJĘCIE PIENIĄDZA

* Najbardziej płynne aktywo gospodarki, tworzywo wszelkich zjawisk finansowych,

* Specyficzny rodzaj towaru, za który można kupić jakikolwiek inny towar lub usługę.

2. RODZAJE PIENIĄDZA

Pieniądz towarowy – niektóre produkty, w pewnych okresach mogą pełnić większość funkcji pieniądza, np.: alkohol, dobra trwałego użytku; wymiana towarowa - barter

Pieniądz gotówkowy – pieniądz w formie monet i banknotów; cechą tego pieniądza jest to, że można go bardzo łato upłynnić; koszty jego wyprodukowania są mniejsze niż wartość, jaką on przenosi

Pieniądz bezgotówkowy – twz. surogaty pieniężne; jest to pieniądz w formie elektronicznej (karty płatnicze i kredytowe) i w formie instrumentów rozliczeniowych (czeki, przelewy, inkaso, akredytywa)

Pieniądz idealny (nierealny) – pieniądz, jaki powstałby w gospodarce po upłynnieniu majątku podm.ekonomicznych

3. CECHY WSPÓŁCZESNEGO PIENIĄDZA

*   Powinien to być pieniądz papierowy - oznacza, że współczesny pieniądz nie ma już żadnego związku ze złotem; cechy pieniądza ma kawałek papieru, któremu je nadano regulacjami prawnymi – nadano mu przywilej śr.płatniczego

*   Musi to być pieniądz państwowy – gwarantem pieniądza jest państwo; państwo jest jego remitentem; pieniądz ma zatem cechę instrumentu instytucjonalnego zabezpieczonego majątkiem państwa; państwo musi dbać o to, by pieniądz był zabezpieczony w towarach i usługach

*   Jest to pieniądz kredytowy (żyrowy) – oznacza, że źródłem kreowania pieniądza jest kredyt bankowy; oznacza to również, że banki mają przywilej pomnażania ilości pieniądza w stosunku do przyjmowanych depozytów poprzez udzielanie kredytów, zarówno na cele inwestycyjne, jak i konsumpcyjne.

4. FUNKCJE PIENIĄDZA

1.Funkcja miernika wartości – pozwala na wyrażanie wartości towarów i usług w pieniądzu. Pieniądz staje się jednostką rozrachunkową między podm.ekonomicznymi. W pieniądzu wyrażane są ceny. Funkcja ta określa siłę nabywczą pieniądza, która zależy od ilości i szybkości obiegu pieniądza na rynku oraz ilości masy towarowej znajdującej się na rynku dóbr rzeczowych.

2.Funkcja środka wymiany – jest powszechnie akceptowanym ekwiwalentem w transakcjach kupna-sprzedaży towarów i usług. Pieniądz realizując tą funkcję wpływa na szybkość swojego obiegu.

3.Funkcja środka płatniczego – występuje wtedy, gdy pieniądzem reguluje się różne zobow. nie związane z zakupem towarów i usług. Są to przede wszystkim płatności zaciąganych i spłaconych pożyczek, regulowanie zobowiązań podatkowych, opłaty składek.

4.Funkcja tezauryzacji – przechowywanie wartości. Funkcja ta umożliwia wykorzystanie dzisiejszego pieniądza międzynarodowego przyszłości poprzez jego oszczędzanie.

5.Funkcja międzynarodowego śr. płatniczego – pieniądze nielicznych krajów mogą pełnić funkcję płatniczą, tzn. pieniądz 1 kraju jest honorowany jako śr.płatniczy w innym kraju, np.: $, €

5. PODAŻ PIENIĄDZA

=>to wartość występujących w obiegu rodzajów pieniądza będąca w dyspozycji przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.

=>całkowita wartość znajdujących się w obiegu zasobów pieniądza występującego w roli środka wymiany.

=>tworzy pieniądz gotówkowy (gotówka w obiegu) wraz z pieniądzem bezgotówkowym banków komercyjnych na rachunkach w banku centralnym.

PODAŻ PIENIĄDZA MIERZY SIĘ AGREGATAMI PIENIĘŻNYMI

AGREGATY PIENIĘŻNE:

M 1 = baza monetarna + depozyty w bankach komercyjnych płatne na żądanie (a vista),

M 2 = M 1 + krótkoterminowe wkłady oszczędnościowe,

M 3 = M 2 + długoterminowe depozyty oszczędnościowe

M 3 to inaczej ilość pieniądza krajowego.

6. POPYT NA PIENIĄDZ -jest to zapotrzebowanie podmiotów ekonomicznych spoza sektora bankowego na pieniądz gotówkowy oraz bezgotówkowy, który można natychmiast zamienić na gotówkę.

Wielkość popytu na pieniądz jest określona przez trzy rodzaje motywów:

Motyw transakcyjny - popyt na pieniądz zawiązany jest z koniecznością zapłaty za przewidywane zakupy dóbr i usług

Motyw ostrożnościowy (przezornościowy) - popyt na pieniądz zawiązany jest z chęcią utrzymania przez podm.ekonomiczne rezerw w pieniądzu na pokrycie nieprzewidywalnych wydatków

Motyw spekulacyjny - popyt na pieniądz zawiązany jest z chęcią przeprowadzenia inwestycji, głównie w celu zabezpieczenia się przed zmianą stóp % i przed inflacją.

7. TEORIE POPYTU NA PIENIĄDZ

Ilościowe (klasyczne) teorie pieniądza:

*   teorie historyczne najstarsze

*   teoria Kopernika, wiążąca wartość pieniądza z jego ilością w obiegu

*   teorie M.Locke’a i .Hume’a wiążące wartość pieniądza od prędkości jego obiegu

*   teorie ilościowe wywodzące się z równania wymiany A.Marshalla i J.Fishera, wg którego: MV = PT

Teorię preferencji płynności J.M. Keynesa,

Monetarystyczną teorię pieniądza M. Friedmana.

Ad.1) Twierdzenia klasycznej teorii:

1.     Pieniądz służy tylko jako śr.cyrkulacji, jest gromadzony jedynie w celach transakcyjnych:

ü    wydatki rozkładają się równomiernie w całym analizowanym okresie tj. od chwili otrzymania dochodu

ü    wysokość zasobów transakcyjnych zależy od wartości transakcji i od długości okresów płatności

ü    im dłuższy okres, w którym nie otrzymuje się dochodu, tym wyższe muszą być zasoby transakcyjne

ü    wysokość sald transakcyjnych zależy od:

* tempa realizacji wydatków między kolejnymi momentami otrzymania dochodu

* techniki rozliczeń

* bieżącej stopy %

Wydatki mogą być realizowane z większym natężeniem

              na początku okresu: salda muszą być wyższe

              na końcu okresu: salda transakcyjne muszą być niższe

2.     Szybkość krążenia pieniądza jest stała

Elementy kształtujące szybkość krążenia pieniądza ma charakter techniczny i zwyczajowy(powolne zmiany). Stabilność szybkości krążenia pieniądza oznacza, że czynnik ten nie może ani kompensować, ani nasilać wpływu zmian podaży pieniądza na ceny.

3.     W gospodarce istnieje pełne zatrudnienie

Doskonała elastyczność cen, płac, stóp % sprawia, że stanem naturalnym jest stan pełnego zatrudnienia.

4.     Prawo rynków Saya – popyt na towary zawsze równa się ich podaży

Każda produkcja tworzy dochody; ponieważ potrzeby ludzkie nigdy nie są zaspokojone, dochody w całości są wydatkowane

oszczędności = inwestycjom

Wyrównanie dokonuje się automatycznie dzięki zmianom rynkowej stopy %

wzrost stopy %:

ð      wzrost oszczędności

ð      jeżeli stopa jest wyższa od krańcowej efektywności inwestycji

ð      inwestycje i popyt na kapitał pożyczkowy spadają

ð      obniżka stopy %

ð      osłabienie procesu oszczędzania na rzecz bieżącej konsumpcji

ð      wzrost cen i spadek rynkowe stopy %

ð      zwiększa się dochodowość inwestycji

ð      proces inwestowania ponownie się rozszerza

inwestycje = oszczędnościom

ð      każdy zasób pieniężny w jakiś sposób musi być wydatkowany

ð      gospodarka zawsze jest w stanie pełnego zatrudnienia czynników produkcji

ð      przyrost podaży pieniądza może mieć odzwierciedlenie tylko w

5.     Podaż pieniądza jest kształtowana niezależnie i ma charakter zewnętrzny w stosunku do procesów produkcji

Zmiana poziomu cen nie może nastąpić bez uprzedniej zmiany podaży pieniądza

Równanie wymiany Fishera

podaż pieniądza = podaż towarów

P = M * V/T

Poziom cen zależy od:

*   ilości pieniądza w obiegu

*   szybkości jego obiegu

*   ilości dóbr przeznaczonych do wymiany

Ceny są tym niższe, im więcej jest dóbr do podziału

Szybkość krążenia jest uwarunkowana postępem techniczno – organizacyjnym:

*   techniką rozliczeń

*   istniejącymi zwyczajami płatniczymi

*   techniką komunikowania się

*   rozwojem systemu bankowego

Ponieważ zmiany następują wolno, uzasadnione jest przyjęcie V za stałe.

Gdyby szybkość krążenia pieniądza była zmienna, to możliwa byłaby neutralizacja wpływu zmian podaży pieniądza na ceny.

ð      wzrostowi podaży pieniądza (M)

ð      równy co do wielkości spadek szybkości jego krążenia (V)

ð      ceny (P) pozostałyby na niezmienionym poziomie

ð      o podaży towarów decydują zdolności produkcyjne (też zmieniają się wolno)

ð      to liczba transakcji (T) jest stała

p = f(M)

Zmiany podaży pieniądza i cen są proporcjonalne. Ceny zwiększają (zmniejszają) się o tyle, o ile zwiększy (zmniejszy) się podaż pieniądza.

T:V=> niezmienne i niezależne od podaży pieniądza, jest nierealistyczne

ü    W okresach inflacji szybkość krążenia pieniądza wzrasta, jednostki szybciej wyzbywają się zasobów pieniężnych w obawie przed ich deprecjacją

ü    wzrost rynkowej stopy % => V wzrasta

ü    wzrost oszczędności

ð      zwiększa akcję kredytową

ð      zwiększa wydatki

ü    Ilość towarów do podziału (T) może zwiększyć się nawet w krótkim okresie, wszystko zależy od stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych

ü    Jeżeli w wyniku dodatkowej emisji pieniądza zdolności produkcyjne są lepiej wykorzystane, to zwiększa się wartość sprzedawanych dóbr i mogą się też obniżyć ceny

ü    lepsze wykorzystanie potencjału produkcyjnego może bowiem spowodować obniżenie jednostek kosztów produkcji

Założenie stałości T => zdolności produkcyjne zawsze są w pełni wykorzystane

ð      tylko 1 funkcja pieniądza (środka cyrkulacji)

ð      analizował on pieniądz w ruchu (strumień pieniądza), zaś nie interesował go pieniądz jako zespół

Ad.2) Teoria preferencji płynności J.M. Keynesa:

*   Preferencja płynności to skłonność do utrzymywania majątku w formie sald pieniężnych lub papierów wartościowych, a więc w formie aktywów najbardziej płynnej.

*   Popyt na pieniądz zalety od dochodu,

*   Oszczędności determinowane są przez dochody, a te zalezą od wielkości Inwestycji,

*   Stopa procentowa zależy od popytu l podaży na pieniądz. Jest zjawiskiem monetarnym,

*   Popyt na pieniądz zależy od 3 motywów, z tym ze 2 z nich mają znaczenie fundamentalne:

MD = MT + MA = k * Y + f(i)

gdzie: MT - popyt transakcyjny, MA - popyt spekulacyjny, k - wskaźnik liczby sald transakcyjnych, Y - dochód narodowy (nominalny), l - stopa %

Podstawowe założenia teorii Keynes’a:

*   Stan pełnego zatrudnienia nie jest naturalnym stanem równowagi gospodarczej (kryzys gospodarczy 30-tych lat)

*   Istnieje niska elastyczność cen i płac w dół. W ujęciu nominalnym ceny i płace trudno obniżyć. (klasycy: pełna elastyczność cen i płac – wielkość cen i płac dostosowały się do stanu aktywności gospodarczej)

*   Podaż pieniądza nie ma charakteru niezależnego, egzogenicznego; jest zdeterminowana popytem na pieniądz

...