STYCZEŃ
Choć dni już coraz dłuższe, styczeń jest dla Polaków jednym z najzimniejszych miesięcy roku. Średnia temperatura waha się od -4,8°C w Polsce północno-wschodniej do -0,6°C w niektórych miejscowościach nadmorskich. W górach temperatury średnie są oczywiście niższe. Miesiąc ten wyróżnia się także zazwyczaj dużą sumą opadów. Mimo chłodów i obfitych opadów nasz klimat jest jednak łagodniejszy niż klimat dalekiej północy, dlatego właśnie teraz można zaobserwować przybywające z tamtych rejonów ptaki, min. gile, jemiołuszki i myszołowy włochate. Dla roślin jest to okres pełnego spoczynku, choć mimo to na wielu drzewach i krzewach liściastych można zobaczyć pąki, z których wiosną rozwiną się liście i kwiaty. Dla miłośników ogrodnictwa to przede wszystkim początek okresu cięcia drzew w sadzie, doglądania zimujących roślin, przygotowań do następnego sezonu i planowania wiosennych nasadzeń. Już niebawem w sklepach ogrodniczych będzie można kupować nasiona.
Sad:
· Styczeń uchodzi za najzimniejszy miesiąc naszej zimy. Zatem już na początku miesiąca (jeżeli zapomnieliśmy o tym pod koniec grudnia) wykonujemy bielenie pni drzew owocowych. Zapobiegnie to powstawaniu uszkodzeń mrozowych kory, ran zgorzelinowych i pęknięć pni. Stan wybielonych pni sprawdzamy regularnie. Jeżeli wapno zostanie zmyte, zabieg bielenia powtarzamy.
· Jeśli jeszcze nie zabezpieczyłeś drzew w sadzie przed zającami, to koniecznie trzeba to zrobić. Osłony pni można wykonać ze słomy, kartonu lub kupić gotową osłonkę w sklepie ogrodniczym. Pień oraz nasadę konarów dokładnie otocz jednym z wybranych materiałów i przywiąż przy pomocy sznurka (izolacja musi otaczać cały pień i mocno się trzymać). Jeżeli kupiłeś gotowe osłonki w sklepie to nie będą one wymagać dodatkowego mocowania.
· Przy dużych mrozach sprawdzamy temperaturę w pomieszczeniach, w których przechowujemy owoce. Ujemne temperatury zaszkodzą przechowywanym owocom. Pamiętaj także aby usuwać owoce gnijące. Toksyny wydzielane przez grzyby, powodujące gnicie owoców, są niebezpieczne także dla naszego zdrowia. Dlatego też nadgniłe owoce wyrzuć i nie spożywaj nawet ich nieuszkodzonych części.
· Zbliża się pora zimowego cięcia krzewów i drzew w sadzie. Warto już teraz się do tego przygotować i sprawdzić w jakim stanie są nasze narzędzia do cięcia.
· W pierwszej połowie miesiąca tniemy i przechowujemy w odpowiednich warunkach pędy jednoroczne, przeznaczone na zrazy do szczepienia wiosennego. Pędy na zrazy tniemy w pogodne dni, gdy temperatura przekracza +5°C. Pędy do szczepienia powinny być dobrze zdrewniałe, zdrowe i wyrośnięte (długości 60 cm i średnicy nie mniejszej niż 5 mm). Przechowujemy je do wiosny w chłodnej piwnicy (w temperaturze około 2°C). Najlepiej powiązać je w pęczki, zaetykietować i przesypać wilgotnym piaskiem lub trocinami.
· W bezmroźne dni pod koniec stycznia możemy rozpocząć cięcie krzewów owocowych najbardziej odpornych na mróz. Wczesne rozpoczęcie cięć jest szczególnie ważne przy dużej ilości roślin sadowniczych na działce. W tym terminie tniemy krzewy agrestu, jagody kamczackiej, porzeczki czerwonej i rokitnika. Z cięciem drzew lepiej poczekać do początku lutego.
· Przycinamy winorośl pnącą się przy murze. Najlepszy wzrost osiągniemy zostawiając każdego roku tylko po dwa nowe pędy, jeden z prawej, a drugi z lewej strony pędu głównego.
· W tym miesiącu nie przeprowadza się ważnych zabiegów ochrony przed chorobami i szkodnikami roślin sadowniczych. Gdy jednak będziesz na działce, zobaczysz jak przydatna okaże się zimowa lustracja w sadzie. Otóż większość szkodników pozostaje teraz w kryjówkach zimowych na pniach i konarach, w gniazdach zimowych i złożach jaj. Warto nieco się rozejrzeć - możesz dostrzec min. jaja przędziorka owocowca (rozpoznać je można po czerwonej barwie i kulistym kształcie) oraz charakterystyczne pierścienie, niby - narośla, owinięte wokół pędów lub gałęzi, tworzone przez pierścienicę nadrzewkę. Znalezione gniazda zimowe oraz złoża jaj szkodników warto usunąć z drzew, szczególnie jeśli jest ich dużo.
Warzywnik:
· Warzywa korzeniowe (marchew, pasternak, skorzonerę) możemy przechowywać w piwnicy przesypane piaskiem lub ziemią okrywową. Aby nie dopuścić do więdnięcia warzyw, piasek lub ziemię lekko zwilżamy. Temperatura w pomieszczeniu przechowalniczym nie powinna przekroczyć 4°C (w wyższej temperaturze warzywa zaczną gnić). Dlatego warto je regularnie wietrzyć, a gnijące egzemplarze usuwać.
· Na działce, przy ładnej pogodzie, można zebrać liście zimującego jarmużu i pietruszki naciowej.
· Warto również sprawdzić stan miejsc przygotowanych pod lokalizację rozsadnika i pod tunele foliowe. Jeżeli spodziewamy się nadejścia silnych mrozów, glebę warto zabezpieczyć przed przemarznięciem rozsypując na niej rozdrobnioną słomę lub liście.
· W domu na słonecznym parapecie możemy postawić pojemniki z posadzoną cebulą średniej wielkości do pędzenia na szczypior. Cebulę do pędzenia zakop w ziemi na około 2/3 wysokości (ponad ziemię ma wystawać 1/3 lub cebuli), a następnie ziemię regularnie podlewaj, żeby nie wysychała.
· Warto powoli zabrać się za planowanie warzywnika na bieżący rok. W drugiej połowie stycznia w większości sklepów ogrodniczych pojawia się już pełny wybór nasion.
Ogród ozdobny:
· Cały czas ważna jest ochrona roślin przed mrozem i wiatrem. O tej porze roku szczególnie niebezpieczne jest słońce, które ogrzewa rośliny w ciągu dnia, a następnie gwałtowne spadki temperatur w ciągu nocy. Dlatego też pamiętajmy aby regularnie sprawdzać stan osłon, które założyliśmy przed nadejściem zimy.
· Jeżeli wystąpiły obfite opady śniegu, jego nadmiar otrzepujemy z gałęzi roślin iglastych. W przeciwnym razie, pod wpływem nadmiernego obciążenia, gałęzie mogą się połamać.
· Podczas bezśnieżnych zim, w dni kiedy temperatura wzrasta powyżej 0°C, dobrze jest podlać rośliny zimozielone. Jaki sens ma podlewanie roślin w zimie? Otóż rośliny zimozielone cały czas tracą wodę przez swoje liście i igły. Jednocześnie gleba jest zamarznięta i roślina nie może pobrać wody przez korzenie. Do tego dochodzi suche mroźne powietrze i szczególnie wysuszające mroźne wiatry. Dlatego, gdy zobaczysz, że w okresach długich mrozów liście są pozwijane, a krzewy przybierają niezdrowy wygląd, co jest objawem braku wody w glebie, przy najbliższym ociepleniu podlej rośliny obficie.
· Kwitnącym zimą roślinom wrzosowiskowym należy zapewnić wystarczającą ilość wilgoci. Nie należy ich jednak podlewać w dni kiedy temperatura spada poniżej 0°C.
· W styczniu można pozyskiwać sadzonki zdrewniałe z krzewów liściastych zrzucających liście na zimę (ale uwaga - nie można tego robić w czasie silnych mrozów!). Sadzonki pobiera się z jednorocznych, dostatecznie zdrewniałych pędów, a następnie przechowuje w wilgotnym piasku w chłodnej piwnicy w temperaturze nieco powyżej 0°C.
· Pamiętajmy aby doglądać cebule, kłącza i bulwy kwiatowe, które przechowujemy przez zimę w zamkniętym pomieszczeniu. Egzemplarze z widocznymi porażeniami przez choroby grzybowe usuwamy aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się infekcji.
· Nasiona niektórych bylin warto już teraz, w styczniu, wysiać i wystawić na dwór na działanie niskich temperatur. Dlaczego? Otóż dopiero po przemrożeniu nasiona te będą zdolne do kiełkowania. Chodzi tu m. in. o nasiona takich gatunków, jak: chaber wielkogłówkowy, ciemiernik biały, dzwonek dalmatyński, dzwonek drobny, dzwonek karpacki, jeżówka purpurowa, trytoma ogrodowa, tojad mocny, a także orliki, pierwiosnki i ostnice. Wysiewy zabezpieczamy przed gryzoniami i ptakami, przykrywając je szklaną szybą. Po około 6 tygodniach skrzyneczki zabieramy do jasnego pomieszczenia o temperaturze około 12°C.
· Ponieważ w tym okresie wykonuje się znikomą ilość prac w ogrodzie, warto zacząć planować prace na nadchodzący sezon. Jeżeli chcemy coś zmienić w naszym ogrodzie lub na działce, warto eksperymentować z programami komputerowymi do projektowania ogrodów.
Kwiaty w domu, balkony i tarasy:
· Rośliny pokojowe kwitnące zimą, takie jak azalie czy cyklameny, wymagają obecnie starannej pielęgnacji, regularnego podlewania i lekkiego nawożenia. Uważajmy jednak na begonie, które są podatne na mączniaka i, nawet jeśli stoją w ciepłym i suchym pokoju, nie należy ich nadmiernie podlewać!
· Pozostałe rośliny podlewamy w styczniu bardzo umiarkowanie. Nie można jednak tak przesuszyć ziemi, aby stała się sypka jak popiół lub zeschnięta na bryłę. Do podlewania używajmy wody o temperaturze pokojowej (woda nalana prosto z kranu może być zbyt zimna, warto zatem aby przez jakiś czas się odstała).
· Większość roślin co pewien czas (co 2 tygodnie) koniecznie trzeba myć letnią wodą lub lekko spryskiwać. Trzeba też usuwać zasychające lub zwiędłe liście, gdyż w tym okresie rośliny są dość często atakowane przez choroby i szkodniki.
· Ponieważ styczeń jest u nas miesiącem najzimniejszym, należy odpowiednio regulować temperaturę w mieszkaniu. W razie bardzo silnych mrozów zdejmujemy rośliny z parapetów okiennych lub przynajmniej odsuwamy je od szyb. Mieszkanie najlepiej wietrzyć w południe, kiedy jest najcieplej. Delikatniejsze rośliny na ten czas wynosimy do innego pokoju albo odstawiamy jak najdalej od otwieranego okna.
· Rośliny uprawiane w domu, które przedwcześnie wypuściły pędy, przycinamy i umieszczamy w innym pomieszczeniu.
· Pod koniec miesiąca niektóre rośliny możemy już rozmnażać przez sadzonkowanie (np. mirt i fuksję) oraz wysiewać nasiona szparaga, cytryn i pomarańczy.
· Jeśli dysponujemy kwitnącą zimą begonią o wielu liściach i kwiatach, możemy spróbować rozmnożyć ją z sadzonek liściowych. W tym celu zdrowy, soczysto-zielony, w pełni wykształcony liść z krótkim kawałkiem ogonka wtykamy w piaszczystą ziemię kwiatową lub torf. Należy zapewnić warunki cieplarniane i wysoką wilgotność powietrza. Gdy pojawi się młoda roślina, zapewniamy jej stanowisko jasne i niezbyt ciepłe.
Trawnik:
· W tym okresie nie wykonujemy żadnych prac przy trawniku. Pamiętajmy jednak aby nie deptać pokrytego śniegiem trawnika, gdyż podmarzniętą trawę łatwo uszkodzić. W tych miejscach trawa będzie gniła i znacznie utrudniona będzie regeneracja trawnika po zimie.
Tekst opracowano na podstawie: Mój Ogród, Delta, Warszawa 1993, str. 536 - 543, oraz artykułów umieszczonych w Kwiaty na działce i balkonie, nr 2(35)/03, Mój Piękny Ogród, nr 1/99 oraz Działkowiec, nr 1/2004.
Źródło: http://poradnikogrodniczy.pl/styczen.php
stachowiak671