TRUDNOŚCI W CZYTANIU I PISANIU – PRZYCZYNY I SPOSOBY ICH PRZEZWYCIĘŻANIA
Wśród uczniów dość często spotyka się dzieci, które od początku nauki napotykają różnorakie problemy przystosowawcze do środowiska szkolnego i wymagań programowych. Są to dzieci, u których badania wskazują na istnienie dysharmonii rozwojowych i zaburzeń, przy prawidłowo rozwiniętych funkcjach intelektualnych. Owe nierówności mogą dotyczyć rozwoju mowy, ruchowego, emocjonalnego oraz funkcji poznawczych. Ta grupa dzieci powinna być przedmiotem szczególnej troski nauczycieli i rodziców.. Spośród różnorodnych problemów, które mogą wystąpić w ogólnym funkcjonowaniu tych dzieci, bardzo ważne z punku widzenia osiągnięć szkolnych są specyficzne trudności w nauce czytania i pisania. Czytanie jest bezpośrednio związane z pisaniem, dlatego ważną rzeczą jest, aby nauczyć się poprawnie czytać - od tego bowiem zależy umiejętność pisania.
W klasach początkowych, w których podstawowym założeniem jest właśnie nauka czytania i pisania, niepowodzenia w tym zakresie decydują o dalszych losach szkolnych dziecka. Zrozumiałe jest, że sytuacja dziecka mającego problemy w czytaniu i pisaniu jest w szkole wyjątkowo trudna i niekorzystna. Pierwsze niepowodzenia stają się często przyczyną zniechęcenia dziecka do nauki, powodują wystąpienie różnego rodzaju reakcji nerwicowych, trudności wychowawczych, spotęgowanych nieprawidłową reakcją środowiska rodzinnego i szkolnego.
Ponieważ wczesna interwencja może w znacznej mierze zmniejszyć niepowodzenia ucznia, konieczne jest otoczenie dziecka szczególna troską i opieka terapeutyczną, konieczne tez jest uświadomienie rodzicom istoty problemu i sposobów radzenia sobie z nim. Niepowodzenia szkolne dziecka są bowiem w takim przypadku niezależne od jego chęci i woli.
Zawsze należy starać się pomóc dziecku, zrozumieć jego kłopoty – każdy bowiem popełnia błędy, nikt nie jest doskonały.
Chcąc lepiej zrozumieć na czym polegają problemy uczniów z czytaniem i pisaniem – konieczne jest uświadomienie sobie kilku kwestii m.in.: przyczyn w trudności czytaniu i pisaniu oraz objawów takich trudności. Kwestie te przedstawiłam w poniższym referacie, dodatkowo wzbogaciłam go o przykładowe ćwiczenia pomagające przezwyciężyć trudności w czytaniu i pisaniu.
I. Przyczyny trudności w czytaniu i pisaniu:
- niewłaściwa mowa u dzieci przejawiająca się w niepoprawnej wymowie niektórych głosek
- nieprawidłowe zapamiętywanie liter
- zła sytuacja rodzinna dziecka; złe oddziaływanie rodziny może być przyczyną jąkania się dziecka
- brak zębów, niesprawność języka
- choroba oczu
- kłopoty ze słuchem
- nieprawidłowa mowa w otoczeniu dziecka
- trudności dokonywania analizy i syntezy wzrokowo-słuchowej wyrazów
- zaburzenia orientacji przestrzennej
- niezręczność manualna związana z graficzną stroną pisma
Pisanie związane jest z percepcją wzrokowo- słuchową i sprawnością motoryczną, a dotyczy porównywania, różnicowania czy odwzorowywania oraz zapoznania dzieci z nazwami kształtów, położenia i kierunków.
II. Typy trudności w czytaniu i pisaniu (objawy)
1. ZABURZENIA ANALIZATORA WZROKOWEGO
CZYTANIE
· wolne tempo czytania
· gubienie się w tekście
· czytanie na pamięć, zgadywanie
· przekręcanie końcówek
· słabe rozumienie czytanego tekstu
· duża męczliwość
PISANIE
· mylenie liter o podobnych kształtach np. t – l – ł, m – n, a – o, a w konsekwencji do
błędnego zapisu wyrazów (wyrazy mają podobną postać), np.: taco - toco, półka – półko,
tama – tana, ale – ate itp.
· mylenie liter różniących się położeniem w stosunku do osi pionowej i poziomej,
np. n-u, b-d
· mieszanie struktur graficznych, np. dom-dam
· przestawianie liter, sylab, wyrazów
· opuszczanie drobnych znaków graficznych (kropeczki, ogonki) i interpunkcyjnych
· zapominanie niektórych dużych liter
· niewłaściwe rozplanowanie graficzne wyrazów w stosunku do stronicy
zeszytu
· nieodpowiedni wybór linijek
· mylenie kierunku zapisu (pismo zwierciadlane, pisanie w zeszycie od strony prawej do
lewej)
· trudności w pisaniu ze słuchu i z pamięci, a także w przepisywaniu z tablicy
· liczne błędy ortograficzne
2. ZABURZENIA LATERALIZACJI I KOORDYNACJI PRZESTRZENNEJ
· mylenie kierunku, a co za tym idzie przestawianie kolejności liter, a nawet cząstek
wyrazów, np.: rów - wór
· przeskakiwanie linijek czytanego tekstu
· opuszczanie sylab, często całych wyrazów
· przestawianie cyfr, np.: 69 – 96
· kłopoty w rozumieniu treści zawierających pojęcia z dziedziny stosunków
czasowo-przestrzennych.
· nieumiejętność rysowania tabelek
· mylenie kierunku zapisu
· pismo lustrzane
· niewłaściwy wybór linii w zeszycie
· mylenie liter p-b, d-g m-n
· zmienna wielkość i nachylenie liter
· trudności w operowaniu pojęciami z zakresu stosunków przestrzennych
· trudności w operowaniu przyimkami
PLASTYKA
· błędny kierunek odwzorowywania podczas rysowania
WYCHOWANIE FIZYCZNE
· słaba orientacja w schemacie własnego ciała
3. ZABURZENIA ANALIZARORA SŁUCHOWEGO
UMIEJĘTNOŚCI KLUCZOWE
· męczenie się przy słuchaniu dłuższych opowiadań i przy czytaniu
· mały zasób słów
· prymitywna konstrukcja zdań, agramatyzmy
· trudności w rozumowaniu, wnioskowaniu i syntetyzowaniu na materiale werbalnym
· zlepki literowe
· mylenie kolejności liter w wyrazie
· opuszczanie końcówek wyrazów
· gubienie liter
· przestawienie szyku dyktowanych wyrazów
· kłopoty z zapisem dwuznaków, zmiękczeń
· mylenie liter dźwiękopodobnych (s, c, z, sz, cz, rz)
· pismo fonetyczne
· ubezdźwięcznianie (data – tata, chleb – chlep, babcia – bapcia)
· dodawanie liter, np.: kot – kyot, balon – balyan)
· opuszczanie spółgłosek np.: gości – Gocie
· opuszczanie samogłosek, np.: jest – jst
· trudności ze zmiękczeniami (ś – si)
· łączenie przyimków z rzeczownikiem
· wolne tempo pisania
· ujawnianie się w piśmie nawet już przezwyciężonych wad wymowy
· trudności z syntezą, złożeniem przeliterowanych dźwięków w całość wyrazu
4. SPRAWNOŚĆ MANUALNA – trudność w pisaniu (wpływa na poziom graficzny pisma)
· pismo nieporządne, brzydkie, litery nierówne, nie dochodzą lub wychodzą poza linie, mają
niejednakowe nachylenie, zachodzą na siebie
ĆWICZENIA W PRZEZWYCIĘŻANIU TRUDNOŚCI
(na materiale bezliterowym i literowym)
1. PERCEPCJA SŁUCHOWA:
Aby ja usprawnić należy doskonalić:
· Rozpoznawanie różnorodnych dźwięków
· Analizę i syntezę głosek w wyrazie
· Różnicowanie głosek
PRZYKŁADY ĆWICZEŃ DLA DZIECI Z ZABURZENIAMI FUNKCJI SŁUCHOWYCH
Ćwiczenia na materiale bezliterowym:
· rozpoznawanie dźwięków i szmerów
· odtwarzanie słyszanego rytmu
· odtwarzanie struktur dźwiękowych na podstawie układów przestrzennych
Ćwiczenia na materiale literowym:
· wyszukiwanie wśród obrazków takich, które rozpoczynają się na podana literę
· dobieranie litery do obrazka
· lokalizacja głoski w wyrazie i wyrazu w zdaniu
· odczytywanie wyrazów podobnie brzmiących
· analiza słów, w których jedna litera jest zmieniona
· liczenie głosek w wyrazie
· układanie wyrazów z alfabetu ruchomego
· układanie wyrazów z sylab
· uzupełnianie brakujących sylab , rozwiązywanie zagadek, rebusów, krzyżówek, tekstów z
...
aliensda30