1. Co nazywamy polityką gospodarczą i jakie są jej funkcje?
Polityka gospodarcza jest świadomą, zorganizowaną działalnością analityczno – diagnostyczną, selekcyjną i decyzyjną państwa oraz jego organów. Organy te konsultują się lub współdziałają z partiami politycznymi i organizacjami społecznymi, które reprezentują interesy różnych grup i warstw społecznych w kraju. Interesy te dotyczą ustalania celów i głównych kierunków rozwoju gosp., a także mechanizmów i sposobów ich realizacji.
Funkcje polityki gospodarczej:
ocena procesów i warunków społeczno – gospodarczych w kraju (ocena procesów wzrostu i podziału dochodów, sytuacji materialnej głównych grup ludności w porównaniu z założeniami, okresami wcześniejszymi i z zagranicą),
wybór celów społeczno – gospodarczych i zakresu alokacji środków przeznaczonych na ich realizację,
wdrażanie i koordynację ustalonych celów i kierunków polityki gospod., ich monitorowanie i ocenę, a także dokonywanie niezbędnych korekt.
2. Co to jest otoczenie gospodarki i jej infrastruktura?
Otoczenie gospodarki to (ujęcie przedmiotowe, organizacyjne, instytucjonalne):sytuacja ludnościowa i procesy demograficzne, liczebność i struktura ludności, zatrudnienia i bezrobocia w kraju, regionie, gminie, itd., warunki oraz stosunki społeczne i własnościowe, tradycje i obyczaje różnych grup społecznych,
ustrój polityczny i system sprawowania władzy oraz sytuacja i stosunki polityczne w kraju, rodzaj i stan środowiska przyrodniczego oraz zasobów naturalnych,
poziom oświaty, kwalifikacje kadr, poziom kultury ogólnej i zawodowej, prawnej i kultury pracy, stan zdrowia ludności i jego ochrony.
Ważnym elementem otoczenia są stosunki polityczne, gospodarcze i kulturalne z zagranicą, występowanie międzynarodowych i regionalnych porozumień, układów gospodarczych i politycznych, organizacji gospodarczych (ONZ, NATO, Unia Europejska).
Infrastruktura gospodarcza to podmioty i obiekty oraz wytwarzane przez nie produkty i świadczone usługi, które warunkują procesy produkcji i pracy w gospodarce, a także zwiększają ich sprawność i wydajność. Są to m.in. energetyka, transport, łączność, urządzenia komunalne, wodne, drogi porty kanały oraz szkoły, uczelnie, ośrodki badawcze i systemy informacji gospodarczej, obiekty i urządzenia handlowe
3.Scharakteryzuj podmioty polityki gospodarczej.
Podmioty centralne - będące państwowymi organami ustalającymi i prowadzącymi politykę gospodarczą oraz koordynującymi jej cele i kierunki w skali krajowej (najwyższe władze państwowe oraz organy administracji i polityki gospodarczej państwa).
Podmioty będące realizatorami ogólnokrajowej polityki gospodarczej, a równocześnie określające, prowadzące strategię i politykę ekonomiczną w swoim interesie w oparciu o preferencję polityczną kraju (przedsiębiorstwa i jednostki równorzędne, związki i ugrupowania oraz terenowe władze gospodarcze i samorządowe.)
Podmioty biorące profesjonalny udział w przygotowaniu i w prowadzeniu polityki ekonomicznej (ministerstwa, centrale i terenowe agendy rządowe, instytuty i ośrodki naukowo-badawcze w zakresie zagadnień społecznych i gospodarczych, partie i organizacje społeczno-gospodarcze, banki i instytucje finansowe państwa).
Podmioty biorące bezpośredni udział w pozytywnych lub negatywnych rezultatach polityki ekonomicznej (gospodarstwa domowe oraz przedmioty i podmioty równorzędne, terenowe władze gospodarcze oraz samorządy regionalne i społeczno-gospodarcze).
4. Określ podstawowe metody i instrumenty polityki gospodarczej.
Do metod i nadrzędnej polityki gospodarczej zalicza się rożne sposoby, środki, instrumenty, przy pomocy których państwowe organy gospodarcze oddziałują na podmioty i procesy gospodarcze, w celu osiągnięcia zakładanych celów i zamierzeń gospodarczych i społecznych Przybierają one postać stosowanych systemów podatkowych, finansowych i kredytowych, wysokości bankowej stopy % i cel, jak również ulg finansowych i podatkowych, subwencji i dofinansowań. W zakresie negatywnych motywacji i środków występują one w postaci podwyższonych kar, opłat i podatków, wysokich % od kredytów i ceł granicznych oraz środków administracyjnych w formie zezwoleń, zakazów, nakazów, pozwoleń. Należą do nich również te działania i elementy, które umożliwiają prowadzenie polityki ekonomicznej oraz tworzą rodzaj infrastruktury służącej do jej przygotowania i prowadzenia (kadry i ich kwalifikacje, metody badawcze i projekcyjne, systemy motywacyjne i informacyjne). Instrumenty władzy państwowej oddziałują na gospodarkę: *ekonomiczną (cło, dotacje, stopy%, kredyty), *administracyjnych (zakazy, nakazy, normy, kontyngenty). Rodzaje instrumentów: *bezpośrednie - określają okresowo zadania lub sposoby postępowania dla podmiotów gospodarczych przez organy centralne lub powierzchnie, które mają charakter wiążący i są przekazywane podmiotom gospodarczym w trybie administracyjnym; *pośrednie - polegają na formułowaniu przez organy państwowych odpowiednich parametrów, np. w formie wysokości i struktury podatków, zwolnień i ulg podatkowych, wysokości ceł oraz zwolnień i licencji oraz innych parametrów, które obowiązują w całym kraju
5. Jakie są główne cele polityki gospodarczej w Polsce w okresie transformacji ustrojowej?
§ doprowadzenie do osiągnięcia lepszych efektów społecznych i ekonomicznych w stosunku do starego systemu ekonomicznego,
§ obniżanie poziomu kosztów transformacji systemu gospodarczego,
§ osłabianie lub likwidacja niekorzystnych skutków reform, w tym wprowadzanie mechanizmu rynkowego,
§ stopniowe unowocześnianie gospodarki,
§ tworzenie warunków do wzrostu produkcji i usług,
§ podniesienie poziomu życia ludności.
6. Co to jest system ekonomiczny (gospodarczy) i co on obejmuje?
System ekonomiczny jest systemem regulacyjnym obejmującym zespół elementów i instrumentów, głównie ekonomicznych, opartych na mechanizmach rynku i polityki gosp., który reguluje procesy gospodarcze w kraju. Jego przedmiotem są środki i mechanizmy uruchamiające i określające procesy regulacyjne, a pośrednio procesy realne.
System ten obejmuje:
§ rynek i jego mechanizmy , a do podstawowych jego elementów należą poziome stosunki rynkowe i sposoby podejmowania decyzji ekonomicznych w zakresie głównych wyborów,
§ samodzielne podmioty gosp. zdolne do podejmowania decyzji,
§ parametry i mechanizmy rynkowe, tj. popyt, podaż, ceny, stopa %, kurs walutowy, konkurencja, itp.,
§ zasady ekonomiczne, preferencje i mechanizmy polityki gosp., obejmujące niezbędne instytucje, instrumenty i systemy motywacyjne wpływające na postawy i decyzje podmiotów gosp.,
§ instytucje finansowe systemu rynkowego służące do funkcjonowania i zasilania podmiotów w gospodarce (banki, giełdy, instytucje ubezpieczeniowe, obrót papierów wartościowych) oraz inne podmioty rynkowe, doradcze, itp.
7. Scharakteryzuj główne systemy ekonomiczne i ich modele.
Do głównych rodzajów systemów ekonomicznych należą:
1. Systemy samoregulowane – rynkowe,
2. Systemy regulowane – kierowane (systemy gospodarki centralnie planowanej),
3. Systemy mieszane – dualne (obejmują mechanizmy i elementy obydwu powyższych).
Ad.1. Systemy rynkowe
Do niezbędnych warunków funkcjonowania systemu rynkowego zaliczamy występowanie w gosp.:
§ przewaga własności prywatnej i prywatnych podmiotów gosp.,
§ dużego zakresu samodzielności podmiotów gosp.,
§ przewagi zdecentralizowanego funkcjonowania systemu podejmowania decyzji w sprawach produkcji i obrotu ekonom. oraz przepływu i odpływu środków finansowych i rzeczowych niezbędnych do samodzielnego prowadzenia działalności gosp.,
§ niezbędnych warunków podmiotowych, umożliwiających prowadzenie rynkowej wymiany towarów i usług;
§ Ważnym warunkiem jest też posiadanie niezbędnego kapitału pieniężnego i źródeł jego zasilania na cele rozwoju produkcji i usług.
Modele systemu rynkowego:
§ Czysty model - zakłada stopień wolnej (doskonałej) konkurencji,
§ Liberalny – z własnością prywatną i zdecentralizowanymi decyzjami,
§ Samorządowy – z własnością grupową i decyzjami które są zdecentralizowane z samorządem gospodarczym,
§ Preferujący dobrobyt
§ Regulowany – z własnością prywatną i decyzjami, które są zdecentralizowane z systemem regulacji i nakazów,
§ Centralnie regulowany – z własnością prywatną regulowaną i decyzjami, które są scentralizowane z systemem nakazów,
§ Centralnie kierowany (planowany) – z własnością prywatną i decyzjami, które są zdecentralizowane z systemem regulacji korygujących.
Ad.2. Systemy gospodarki centralnie planowanej
Główne cechy polegają na tym, że:
§ Podstawowe wybory ekonom., dotyczące tempa i kierunków rozwoju
§ Centrum gospodarcze określa też środki rzeczowe, osobowe i kapitałowe oraz ich alokacje, a także podstawowe parametry ekonom.
§ Samodzielność przedsiębiorstw jest ograniczona głównie do bieżących decyzji wykonawczych i gospodarczych,
§ Powiązania i stosunki gospodarcze między podmiotami decyzyjnymi przebiegają pionowo oraz mają charakter administracyjny i wiążący,
§ Gospodarka środkami finansowymi jest scentralizowana,
Modele systemu gospodarki centralnie planowanej:
§ Dyrektywny – nakazowy rozdzielczy; ustalane w gospodarce plany i środki ich realizacji oraz środki realizacji zadań planowych były szczegółowe dyrektywne, przekazywano je w sposób adresowy i bezpośredni.
§ Parametryczny – pośrednio sterowany; zakłada on większą samodzielność przedsiębiorstw, przy uwzględnieniu przez centrum gospodarcze podstawowych parametrów ekonomicznych
Modele i warianty mieszane czyli zawierające elementy centralnego systemu planowania oraz elementy gospodarki rynkowej.
8. Wymień konieczne warunki istnienia gospodarki rynkowej, jej cechy oraz cele i zadania społecznej gospodarki rynkowej.
Warunkiem istnienia gospodarki rynkowej są:
§ posiadanie niezbędnego kapitału pieniężnego i źródeł jego zasilania na cele rozwoju produkcji i usług.
Cechy gospodarki rynkowej:
§ opieranie wyborów i decyzji podmiotów gospodarczych na informacje i preferencje swobodnego rynku i wolnej konkurencji,
§ samodzielność podmiotów gospodarczych i autonomia ich postępowania na podstawie zewnętrznych, niezależnych od nich parametrów ekonomicznych, ustalanych przez rynek,
§ opieranie procesów alokacji zasobów, kapitału finansowego, inwestycji pieniężnych i rzeczowych na autonomicznych mechanizmach popytu, podaży, konkurencji, korzystnym kształtowaniu się stopy dochodu i zysku,
§ stosowanie polityki ‘lesferyzmu’ czyli swobody decyzji przedsiębiorstw,
§ opieranie przedsiębiorczości i systemu motywacji działań na powiększaniu korzyści oraz zysku z działalności,
§ brak regulacji administracyjnych we wszystkich podstawowych wyborach i decyzjach.
Społeczna gospodarka rynkowa
Jest to przekształcony w ramach ogólnego procesu transformacji ustrojowej mieszany model parametryczno – rynkowy czyli system gospodarki centralnie planowanej poszerzony o elementy systemu gospodarki rynkowej.
Ma ona na celu:
§ doprowadzenie do liberalnego modelu rynku z elementami kontroli państwa,
§ występowania nie tylko prywatnej formy własności środków produkcji,
§ braku w pełni doskonałej konkurencji,
§ istnienia dużych i wpływowych organizacji gospodarczych z ich monopolową pozycją.
9. Co nazywamy „szarą strefą gospodarką”. Określ główne jej dziedziny i sposoby jej ograniczania.
Szarą strefą gospodarczą lub „ukrytą” gospodarką nazywa się podmioty, zakłady, urządzenia i ludzi prowadzących produkcję lub inne rodzaje działalności gospodarczej (wytwarzanie, usługi, obroty handlowe, bankowe itd.), z której czerpią dochody pieniężne, ale działalność ta ma zwykle cele i cechy, które nie są zgodne z zasadami gospodarowania oraz przepisami prawa w sferze gospodarczej. Cechują ją następujące zjawiska:
- jest ona zwykle nieewidencjonowana i całkowicie lub częściowo ukryta wobec organów podatkowych, nadzoru gospodarczego, przestrzegania warunków pracy i zdrowotności produkcji, a także wobec organów statystyki krajowej,
- jest to działalność często bardziej rentowna niż inne dziedziny działalności,
- od tej działalności nie są płacone w ogóle lub w części obowiązujące podatki, opłaty skarbowe, ubezpieczenia majątkowe i społeczne załóg itp.,
- działalność ta nie podlega nadzorowi instytucji państwowych i społecznych w zakresie cech użytkowych, jakości produkcji, ich zdrowotności, warunków pracy i bezpieczeństwa pracowników i konsumentów, co wywołuje wiele szkodliwych następstw dla pracowników i użytkowników efektów tej działalności.
Sposoby ograniczania szarej strefy gospodarczej powinny być oparte na:
- analizie i odróżnianiu poszczególnych rodzajów i form szarej gospodarki, ocenie jej najbardziej i najmniej groźnych odmian pod względem gospodarczym i społecznym,
- ograniczaniu i walce z przyczynami, a nie z przejawami i skutkami szarej strefy (m.in. poprzez rozwój gospodarki, sprawny i efektywny system jej funkcjonowania, polepszenie sytuacji społecznej i gospodarczej oraz dobre systemy w zakresie prawa, opłat podatkowych, ubezpieczeniowych itd.),
- działalności gospodarczej w gospodarstwach domowych na cele własne nie należy traktować jako szarej strefy, lecz jaką legalną i celową działalność nierejestrowaną i nieopodatkowaną, która w miarę doskonalenia systemu gospodarki rynkowej, będzie ulegać ograniczeniu,
- do dziedzin i form szarej strefy – opartej na działalności przestępczej, zabronionej prawem, szkodliwej i niebezpiecznej dla gospodarki i ludności – konieczne jest stosowanie, oprócz metod edukacyjnych, szybkich, precyzyjnych i odczuwalnych środków karnych.
10. Określ sektory, formy własności i formy prawno– organizacyjne w gospodarce narodowej.
Sektory w gospodarce narodowej : *rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo; *rybołówstwo, rybactwo; *górnictwo, kopalnictwo, działalność. Produkcyjna (przetwórstwo); *zaopatrzenie w energię, gaz i wodę (dystrybutory); *budownictwo; *handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów mechanicznych, artykuły przeznaczenia osobowego i użytku domowego; *hotele i restauracje; *transport, gospodarka magazynowa, łączność; *pośrednictwo finansowe; *obsługa nieruchomości, wynajem i działalność związana z prowadzeniem interesów; *administracja publiczna i obrona narodowa, gwarantowana prawna opieka zdrowotna; *edukacja; *ochrona zdrowia i opieka socjalna; *pozostała działalność usługowa, komunalna, socjalna, indywidualna - gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; *organizacje i zespoły międzynarodowe.
Formy własności:
-własność prywatna (własność prywatna)
-własność - sektor publiczny (własność publiczna, własność komunalna)
-własność mieszana (własność publiczna bądź komunalna + cząstka prywatnej)
11. Określ podstawowe cechy systemu nakazowo-rozdzielczego i systemu rynkowego.
System nakazowo rozdzielczy (gospodarki centralnie planowanej)
v podstawowe wybory ekonomiczne (decyzje gospodarcze) dotyczące tempa i kierunku rozwoju gospodarczego są określane centralnie w oparciu o preferencje centralnych planów i ich przesłanki społeczno-gospodarcze
v środki rzeczowe, osobowe i kapitałowe na realizację zadań planowych i ich alokacja w gospodarce są określone przez centrum gospodarcze
v samodzielność przedsiębiorstw jest ograniczona głównie do bieżących decyzji wykonawczych i wykonawczych
v powiązania i stosunki gospodarcze między podmiotami decyzyjnymi przebiegają przede wszystkim pionowo oraz mają głównie charakter administracyjny i wiążący, bądź wręcz nakazowo rozdzielczy
v centrum ustala nie tylko ilościowe zadania planowe i środki na ich realizację, ale także podstawowe parametry ekonomiczne (ceny, podatki, stopa procentowa, kursy walut)
v gospodarka środkami finansowymi jest scentralizowana
System rynkowy :
v opieranie decyzji i wyborów przez podmioty gospodarcze na informacjach i preferencjach swobodnego rynku i wolnej konkurencji
v zdecentralizowane i autonomiczne postępowanie samodzielnych podmiotów gospodarczych,
v oparcie procesów alokacji produkcji, inwestycji pieniężnych, kapitału finansowego oraz inwestycji rzeczowych na autonomicznych mechanizmach popytu i podaży, konkurencji na wysokości kształtowania się stopy dochodów i zysków
v stosowanie polityki leseferyzmu tj. swobody decyzji przedsiębiorstw bez angażowania się i ingerencji oraz ograniczeń ze strony państwa
v orientacja na brak regulacji administracyjnych we wszystkich podstawowych wyborach i decyzjach
v oparcie systemu motywacji do działań i przedsiębiorczości, na powiększaniu korzyści i zysku ze swej działalności.
12. Scharakteryzuj Produkt Krajowy Brutto Produkt Narodowy Brutto czym róznią się wersje netto tych produktów.
Produkt narodowy brutto (PNB, ang. GNP) - miara wartości wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych przez obywateli danego państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na jego terenie niezależnie od tego, czy podmioty te działają w kraju, czy za granicą. Pomijane są dochody obcokrajowców w danym państwie.
· K...
chomikSGHowy