ementor40.pdf

Od redakcji

Szanowni Czytelnicy „e-mentora”,

Nowelizacja Prawa o szkolnictwie wyższym wskazuje kierunki rozwoju edukacji akademickiej oraz ogólnie

określa warunki, w jakich będą funkcjonować uczelnie. Można uznać, iż przede wszystkim tworzy podstawy

dla szczegółowych regulacji wprowadzanych poprzez ministerialne rozporządzenia, jednocześnie w wielu

kluczowych obszarach przynosząc też konkretne rozwiązania. Jednym z takich obszarów jest działalność PKA,

tj. Polskiej Komisji Akredytacyjnej (funkcjonującej od 2002 roku – jako Państwowa Komisja Akredytacyjna).

O zmianach podstaw prawnych działań PKA i nowych wyzwaniach pisze na łamach „e-mentora” prof. Danuta

Strahl, wiceprzewodnicząca Komisji. Zapraszam do lektury.

Zachęcam również do zaznajomienia się z opracowaniami poświęconymi e-edukacji, w szczególności

analizującymi formy aktywizujące uczących się do współtworzenia procesu edukacyjnego. Trudno przece-

nić coraz ważniejszą rolę technologii i kultury Web 2.0 w kształceniu akademickim. Pozostając w obszarze

edukacji, chciałbym także polecić artykuł prezentujący procesy zarządzania wiedzą w – rzadko badanym

w tym zakresie – środowisku rolników. O wiedzy przekazywanej z pokolenia na pokolenie i wartości porad

w środowisku praktyków rolnictwa piszemy w dziale zarządzania wiedzą.

Trudno wymienić wszystkie wartościowe opracowania tworzące 40. wydanie „e-mentora”. Mam nadzieję, iż

każdy Czytelnik znajdzie interesujące dla siebie treści – zarówno z zakresu e-edukacji, kształcenia ustawicznego,

zarządzania wiedzą i e-biznesu, jak też szerzej – programów kształcenia i edukacji ekonomicznej.

Jednocześnie jest mi niezmiernie miło polecić Czytelnikom „e-mentora” nowo wydaną monografię pt. Koncepcje

i praktyka e-edukacji , nawiązującą tematyką do treści wystąpień w ramach VII edycji ogólnopolskiej konferencji

pt. Rozwój e-edukacji w ekonomicznym szkolnictwie wyższym . Wszystkich zainteresowanych odsyłam na stronę

konferencji: www.e-edukacja.net, na której dostępna jest wersja elektroniczna publikacji do pobrania.

Marcin Dąbrowski

redaktor naczelny

Aktualności

PAP: Nauka na Twitterze, czyli jak przyciągnąć internautę do muzeum

Współczesne muzea i centra nauki coraz chętniej korzystają z Facebooka, Twittera czy portalu Flickr. Choć nie każdy

internauta, który jest fanem konkretnego muzeum w świecie wirtualnym, przyjdzie do niego w „realu”, obecność na

portalach społecznościowych jest niemal koniecznością: zapewnia doskonałą promocję instytucji i umożliwia dzielenie

się wiedzą z internautami.

Edunews: Społecznościowe uczenie się – czy poprawia wyniki studentów?

Portale społecznościowe są popularne na większości uczelni na całym świecie i coraz więcej instytucji edukacyjnych

zwraca uwagę na możliwości wykorzystania społeczności sieciowych do podniesienia skuteczności uczenia się studentów

i poprawy ich wyników edukacyjnych. Czy Facebook i inne podobne serwisy mogą faktycznie poprawić rezultaty pracy

studentów?

GW: Amazon – e-książka rządzi! Sprzedaliśmy ich więcej niż papierowych

Firma rozpoczęła sprzedaż e-booków niespełna cztery lata temu. Jednak 1 kwietnia tego roku na sto sprzedanych

książek papierowych sprzedawała już 105 elektronicznych. Porównanie to nie obejmuje darmowych e-booków, za to

obejmuje wszystkie książki drukowane, zarówno z miękką, jak i twardą okładką.

Dziennik: E-matura już od 2013 roku

Ministerstwo Edukacji przygotowuje plany przeprowadzania matur za pośrednictwem komputerów – pierwsze tego typu

egzaminy mogą odbyć się już w 2013 roku. Maturzysta pozna wyniki już po kilku minutach, a resort edukacji zaoszczędzi

miliony złotych. To niektóre zalety egzaminów dojrzałości zdawanych przy pomocy komputera.

Wroclaw.pl: Matematyka – reaktywacja

Interaktywny projekt wykładowców Politechniki Wrocławskiej przygotuje uczniów do matury z matematyki. „Mate-

matyka Reaktywacja” – takim hasłem nazwano narzędzie pomagające w nauce matematyki uczniom szkół ponadgimna-

zjalnych. Jest to zbiór elektronicznych interaktywnych materiałów dostępnych bezpłatnie przez internet dla uczestników

projektu.

eSchoolNews: Gates gives $20M for digital learning, Common Core curriculum

The Bill and Melinda Gates Foundation announced that it will be investing more than $20 million in game-based learning

and other digital tools to help usher the new Common Core standards into the classroom.

Więcej doniesień z najważniejszych wydarzeń w e-learningu i ICT dostępnych jest

w serwisie: wioska.net – codziennie nowe informacje nt. e-edukacji .

czerwiec2011 3

metody, formy i programy kształcenia

Polska Komisja Akredytacyjna

w świetle znowelizowanej ustawy

o szkolnictwie wyższym

– kilka refleksji

Danuta Strahl

Znowelizowana w 2011 roku ustawa Prawo o szkol-

nictwie wyższym stawia przed Państwową Komisją

Akredytacyjną nowe wyzwania, które powinny służyć

doskonaleniu jakości kształcenia, a tym samym rozwojo-

wi polskich uczelni w Europejskim Obszarze Szkolnictwa

Wyższego.

Nowelizacja przekształca nazwę Państwowej Komisji

Akredytacyjnej – po zmianach będzie to Polska Komisja

Akredytacyjna, co przede wszystkim znakomicie identy-

fikuje Komisję w środowisku międzynarodowym, w tym

w środowisku instytucji akredytujących, a także podkre-

śla jej narodowy charakter, nadając tym samym Komisji

najwyższą rangę ze względu na jej powinności.

Najistotniejszą zmianę w uprawnieniach Komisji usta-

wa przynosi w art. 48a, wprowadzając – obok programo-

wej oceny jakości kształcenia – ocenę instytucjonalną.

Będą jej podlegały te jednostki uczelni wyższych, które

otrzymały już na większości prowadzonych kierunków

studiów pozytywną ocenę jakości kształcenia. Osią tej

oceny będzie wewnętrzny system zapewniania jakości

kształcenia. Wprowadzenie oceny instytucjonalnej

zmniejszy częstotliwość wizytacji PKA na wielu uczel-

niach i ich wydziałach, ale przede wszystkim umożliwi

zdiagnozowanie skuteczności mechanizmów służących

zapewnianiu jakości, które funkcjonują w tych środowi-

skach akademickich. Dla Komisji jest to wyzwanie, które

zobowiązuje do opracowania standardów i kryteriów

oceny jakości kształcenia, a także procedur dokonywania

oceny. PKA jest w trakcie przygotowań do wprowadzenia

tego nowego modelu akredytacji i wkrótce przedstawi

swoje propozycje środowisku akademickiemu.

Należy oczekiwać, iż wyniki oceny instytucjonalnej

będą służyć całej społeczności akademickiej do doskona-

lenia jakości kształcenia, gdyż: wskażą z pewnością silne

i słabe strony systemów zapewniania jakości kształcenia,

zbudują dobre praktyki i zapewne pokażą polskie szkol-

nictwo wyższe w innej perspektywie niż ma to miejsce

w przypadku oceny programowej. Nie można jednak

w tym miejscu zapomnieć, że ustawa w art. 9 wprowa-

dza zapis zobowiązujący Ministra Nauki i Szkolnictwa

Wyższego do określenia warunków zarówno oceny

programowej, jak i instytucjonalnej, które mają uwzględ-

nić w szczególności: w przypadku oceny programowej

– działanie wewnętrznego systemu zapewnienia jakości

w zakresie analizy efektów kształcenia, a w przypadku

oceny instytucjonalnej – funkcjonowanie i doskonalenie

systemów zapewnienia jakości kształcenia, akredytację

instytucji międzynarodowych oraz wyniki oceny progra-

mowej. PKA oczekuje, iż warunki określone przez mi-

nistra będą wspomagać działalność Komisji. Nie można

w tym miejscu nie wspomnieć, iż znowelizowana ustawa

wprowadza możliwość wystąpienia o akredytację przez

uczelnie, co może ujawnić determinację niektórych

z nich, aby poddać się zewnętrznej ocenie w zakresie

jakości kształcenia.

Trzeba podkreślić, iż w świetle znowelizowanej

ustawy akcenty oceny jakości kształcenia przesuwają

się z procesów i warunków na zakładane i osiągane

efekty kształcenia. PKA, określając kryteria dokonywania

ocen jakości kształcenia – którą to możliwość zapew-

nia jej znowelizowana ustawa w artykule 53 – wyważy

właściwe proporcje miedzy procesami, warunkami

i efektami kształcenia. Nie można zapomnieć, że to na

uczelni ciążyć będzie obowiązek określenia efektów

kształcenia dla każdego kierunku studiów i zbudowania

systemu ich potwierdzania (co zapisane jest w art.

11). Trzeba też zauważyć, iż co prawda autonomia

uczelni została w sprawach programowych wyraźnie

rozszerzona, ale jednocześnie przyznana uczelniom

swoboda kreowania kierunku studiów nakłada pewne

ograniczenia, uwzględniając właśnie aspekty jakościowe.

I tak na przykład w dawniejszej wersji ustawy możli-

wość tworzenia kierunków studiów „standardowych”,

czy też unikatowych była przypisana jednostkom lub

uczelniom o określonych uprawnieniach w zakresie

doktoryzowania i habilitowania (art. 9, 10, 11, 56).

W znowelizowanej ustawie natomiast istnieje co prawda

pełna swoboda kreowania nowych kierunków studiów

w określonych ustawą jednostkach (art. 11), ale jednak

ograniczona zostanie ona do obszaru kształcenia oraz

dziedzin odpowiadających uprawnieniom do nadawania

stopnia naukowego doktora habilitowanego. W świetle

dotychczasowych doświadczeń wydaje się, że jest to

dobry zapis.

Natomiast Komisja będzie opiniować wszelkie zmiany

programowe, które przekraczają 30 proc. punktów ECTS

w stosunku do aktualnie prowadzonych programów

kształcenia, czy też zupełnie nowe propozycje progra-

mowe, nieodnoszące się do wzorcowych efektów kształ-

cenia, pojawiające się na uczelniach nieposiadających

uprawnień do nadawania stopnia naukowego doktora

habilitowanego (art. 9, 11 ustawy).

Nową rolę w zakresie opiniowania wniosków o przy-

wrócenie zawieszonych uprawnień do prowadzenia

studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia

przypisuje Komisji art. 49 punkt 1 pp. 3. Sądzę, iż dla

systemu jakości kształcenia naszego szkolnictwa jest

to bardzo ważny zapis. Dotyka bowiem najsłabszych

4 e-mentor nr 3 (40)

Polska Komisja Akredytacyjna...

punktów systemu, w przypadku których trzeba ocenić

program naprawczy jednostki, co pozwoli ustalić, czy

ustały wszelkie zarzuty, które legły u postaw zawieszenia

uprawnień do prowadzenia kształcenia na określonym

kierunku studiów i poziomie kształcenia. Daleko idącą

zmianą są bowiem zapisy art. 11, a w szczególności

art. 11a, 11b, 11c i 11d. Zobowiązują one rektorów

uczelni do zawiadamiania Polskiej Komisji Akredytacyj-

nej o uruchomieniu kształcenia na kierunku studiów

w terminie miesiąca od dnia rozpoczęcia kształcenia na

tym kierunku, o zmianach w kształceniu wynikających

z podziału lub połączenia podstawowych jednostek or-

ganizacyjnych (art. 11d) i wreszcie – co bardzo istotne –

w okresie nie dłuższym niż trzy miesiące o zaprzestaniu

spełniania przez podstawową jednostkę organizacyjną

warunków do prowadzenia studiów, w tym o zmianach

w stanie zatrudnienia wpływających na uprawnienia

do prowadzenia studiów. Zapis ten znajduje spójne

i konsekwentne wsparcie w art. 11c, w którym zobo-

wiązuje się Polską Komisję Akredytacyjną, w terminie

nie dłuższym niż trzy miesiące po upływie 12 miesięcy

od dnia podjęcia przez Ministra decyzji o zawieszeniu

uprawnień do prowadzenia studiów, do wydania opinii

dotyczącej przywrócenia zawieszonych uprawnień.

Zapisy te wyraźnie precyzują okoliczności, w których

następuje zawieszenie uprawnienia do prowadzenia

studiów na danym kierunku i poziomie kształcenia. Ma

to miejsce w przypadku, gdy podstawowa jednostka

organizacyjna po upływie 12 miesięcy nie spełniła

warunków prowadzenia studiów lub nie zawiadomiła

w wyznaczonym terminie właściwych ministrów i PKA

o zaprzestaniu spełniania przez tę jednostkę warun-

ków do prowadzenia studiów. Wprowadzenie tego

zapisu było wspólną troską PKA i Ministra z uwagi na

przypadki uporczywego nadużywania słabości art. 11

„starej” ustawy.

Kolejnym nowym zapisem stymulującym refleksję

nad jakością kształcenia jest art. 11c punkt 7, w którym

ustala się okres co najmniej dwunastu miesięcy, po

upływie którego można ponownie ubiegać się o przy-

znanie uprawnień do prowadzenia studiów na kierunku,

w stosunku do którego nastąpiło cofnięcie albo wygaś-

nięcie uprawnień do prowadzenia studiów. Okres ten

uwiarygodnia możliwości dokonania przez uczelnię

oczekiwanej przez PKA poprawy w zakresie warunków,

procesów i efektów kształcenia.

Komisja otrzymała też dalsze, znacznie szersze

uprawnienia w porównaniu z tymi, które dawała jej

ustawa z roku 2005. Artykuł 48a punkt 4 nakłada bo-

wiem na Komisję obowiązek oceny jakości kształcenia

na studiach III stopnia oraz na studiach podyplomowych

w ramach oceny instytucjonalnej. Ustawa zobowiązuje

Komisję do umieszczania na stronie internetowej oraz

w BIP podjętych uchwał wraz z uzasadnieniem, a także

wprowadza zapis, iż Komisja może prezentować na swo-

jej stronie internetowej raporty zespołów oceniających.

W tym miejscu z pełną satysfakcją mogę wspomnieć, iż

Komisja już od marca 2009 publikuje na swoich stronach

raporty zespołów oceniających, wpisując się w zasadę

przejrzystości działania instytucji akredytujących.

Z moich rozmów z przedstawicielami uczelni wynika,

iż publikacja raportów jest już dziś dobrze postrzegana

przez środowisko akademickie.

Na mocy artykułu 53, w którym stwierdza się, że :

Szczegółowe kryteria i tryb dokonywania ocen określa

statut uchwalony przez Komisję na posiedzeniu plenarnym ,

Polska Komisja Akredytacyjna otrzymała potwierdzenie

i wzmocnienie swojej dotychczasowej działalności. Zapis

ten sprawia, iż Komisja, zgodnie ze swoją misją, współ-

uczestniczy w procesie doskonalenia jakości kształcenia,

tworząc kryteria jej programowej i instytucjonalnej

oceny, które dawać będą uczelniom wyższym właściwe

impulsy do trwałego budowania wysokiej kultury jakości

kształcenia. Trzeba też wspomnieć o roli, jaką ustawa

wyznacza Komisji w tworzeniu płaszczyzny dialogu

między wszystkimi interesariuszami szkolnictwa wyższe-

go, co zapisano między innymi w art. 49a. Artykuł ten

mówi o współpracy z krajowymi i międzynarodowymi

instytucjami oraz organizacjami działającymi w obszarze

szkolnictwa wyższego – w szczególności z tymi, których

przedmiotem działania jest ocena jakości kształcenia

i akredytacja. Otóż z pełną satysfakcją mogę stwierdzić,

iż Komisja ma na tym polu już dziś znaczący dorobek.

PKA należy do European Consortium for Accredi-

tation. Ponadto w roku 2009 uzyskała status pełnego

członka European Association for Quality Assurance in

Higher Education (ENQA) oraz została przyjęta do Eu-

ropean Quality Assurance Register for Higher Education

(EQAR). Warto przypomnieć, że status pełnego członka

ENQA nadawany jest agencjom akredytacyjnym, które

funkcjonują nie krócej niż dwa lata oraz spełniają kry-

teria określone w European Standards and Guidelines for

Quality Assurance , w tym m.in. dotyczące funkcjonowania

na podstawie przepisów prawa, niezależności, uznania

przez władze publiczne, posiadania zasobów (mate-

rialnych i niematerialnych) zapewniających należytą

realizację powierzonych im zadań. Państwowa Komisja

Akredytacyjna uzyskała status pełnego członka ENQA

na okres pięciu lat i dołączyła do instytucji z 23 krajów

(m.in. Austrii, Belgii, Danii, Francji, Holandii, Niemiec,

Hiszpanii) skupionych w organizacji odgrywającej klu-

czową rolę w procesie budowy Europejskiego Obszaru

Szkolnictwa Wyższego. Zaś decyzja o włączeniu PKA do

rejestru EQAR – wiarygodnych agencji akredytacyjnych

funkcjonujących w Europejskim Obszarze Szkolnictwa

Wyższego – zapadła w kwietniu 2009 r., a więc w mo-

mencie, w którym w rejestrze odnotowane były jedynie

trzy agencje akredytacyjne. Ponadto przedstawiciele

Komisji aktywnie uczestniczą w dwu- i wielostronnych

spotkaniach agencji akredytujących, rozwijając współ-

pracę na arenie międzynarodowej i kontynuując dzia-

łania mające na celu budowę Europejskiego Obszaru

Szkolnictwa Wyższego. W latach 2009–2010 odbyło się

około 20 takich spotkań. Najczęstsze są spotkania zwią-

zane z pracami grup roboczych European Consortium

for Accreditation. Przedstawiciele Państwowej Komisji

Akredytacyjnej są członkami m.in. następujących grup:

• Institutional accreditation and audits , zajmującej się

m.in. analizą funkcjonowania systemów akredyta-

cji instytucjonalnej, formułowaniem rekomendacji

dotyczących ich wdrażania, a także szkoleniem

i wymianą ekspertów;

• Qrossroads and information strategies , wdrażającej

internetowy serwis informacyjny skupiający klu-

czowe informacje o funkcjonujących w Europie

instytucjach szkolnictwa wyższego;

czerwiec 2011 5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: