ementor38.pdf

Od redakcji

Szanowni Czytelnicy „e-mentora”,

Ostatnie miesiące to długo oczekiwany okres finalizacji prac legislacyjnych nad nowelizacją prawa o szkol-

nictwie wyższym. Kolejnym ich etapom – w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a także w ramach

obrad komisji i podkomisji sejmowej – towarzyszy dyskusja w środowisku akademickim, a o wypracowanych

projektach regulacji i o tym, jak ocenia je społeczność uczelni, systematycznie dowiadujemy się z doniesień

prasowych. Są również takie obszary omawianej nowelizacji, które wydają się istotne, a nie poddaje się ich

szerokiej analizie w mediach. Te właśnie zagadnienia w przeddzień głosowań parlamentarnych prezentujemy

na łamach „e-mentora”.

Należy również zwrócić uwagę na rozpoczęte w Ministerstwie Edukacji Narodowej prace legislacyjne zmie-

rzające do nowelizacji ustawy o systemie oświaty. Dotyczą one przepisów, które mają pozwolić szkołom uczyć

przez internet i umożliwią wprowadzenie lekcji online do podstawy programowej. To ważny krok, który powi-

nien wspomóc rozwój e-learningu w oświacie. Niesie on jednak ze sobą również zagrożenia. Z doświadczeń

na poziomie szkolnictwa wyższego wynika, że wprowadzenie unormowań prawnych w zakresie kształcenia na

odległość może też negatywnie odbić się na upowszechnieniu tej formy i stymulowaniu do unowocześniania

dydaktyki z zastosowaniem innowacji technologicznych.

Zagadnienia dotyczące zmian, koniecznych reform i wyzwań stojących przed sektorem edukacji podejmujemy

na łamach bieżącego wydania „e-mentora” niejednokrotnie. Omówienie zmian legislacyjnych uzupełnia m.in.

analiza wyzwań stojących przed systemem szkolnictwa wyższego w całej Europie oraz opracowanie dotyczące

przemian, które unowocześniły system edukacyjny w Wielkiej Brytanii. W numerze przedstawiamy również

wyniki badania, które wskazuje, jak bardzo potrzebne są zmiany w edukacji ekonomicznej polskiej młodzieży,

oraz przykład dobrej praktyki wspierania rozwoju kluczowych kompetencji nastolatków. Prezentujemy ponadto

przykład popularyzacji wiedzy poprzez organizację szczególnych przedsięwzięć, jakimi są festiwale nauki.

Myślę, że bieżące wydanie „e-mentora” będzie dla Państwa wartościową i interesującą lekturą.

Marcin Dąbrowski

redaktor naczelny

Aktualności

Rp.pl: Uczeń pisze wirtualną klasówkę

Resort edukacji przygotowuje przepisy, które pozwolą szkołom uczyć dzieci przez internet. Prawo dopuści wprowadzenie

lekcji online do podstawy programowej.

Edunews: Koreańskie roboty uczą angielskiego

Prawie 30 robotów rozpoczęło nauczanie języka angielskiego w Korei Południowej, w ramach pilotażowego projektu

wykorzystującego roboty w szkolnictwie. Świat edukacji zmienia się coraz szybciej i jeśli nie zostaną podjęte – przez

nauczycieli – próby unowocześnienia nauczania, szkoła zmieni się bez ich udziału...

Deloitte.com: Podcasty Deloitte otrzymały europejską nagrodę

Podcasty przygotowywane przez firmę doradczą Deloitte zostały wyróżnione w międzynarodowym konkursie „European

Podcast Award”. Na ponad 1500 zgłoszonych do konkursu podcastów oddano ponad 400 tys. głosów. Nagrania Deloitte

otrzymały nagrodę w kategorii Biznes.

Gazeta.pl: Bill Gates wspiera wiejskie biblioteki

Ruszyła druga runda Programu Rozwoju Bibliotek sponsorowanego przez Fundację Billa Gatesa. Do końca marca wiejskie

i miejskie biblioteki z miejscowości do 20 tys. mieszkańców mogą zgłaszać chęć uczestnictwa w programie.

netPR: Akademia Rozwoju Goodyear w nowej odsłonie

Poszerzanie wiedzy to niezawodna recepta na sukces. Z takiego założenia wychodzi Grupa Goodyear Polska, której zależy na

jak najwyższym poziomie usług świadczonych klientom przez jej partnerów. Dlatego też w styczniu br. Akademia Rozwoju

Goodyear uruchomiła nową stronę internetową pod adresem www.arg.info.pl. Elementem, na który warto zwrócić uwagę,

jest dział E-learning. Za pośrednictwem tego modułu ARG w przyszłości oferować będzie internetowe szkolenia.

New York Times: In Florida, Virtual Classrooms With No Teachers

Over 7000 students in Miami-Dade County Public Schools are enrolled in a program in which core subjects are taken using

computers in a classroom with no teacher. A „facilitator” is in the room to make sure students progress. That person also

deals with any technical problems.

Więcej doniesień z najważniejszych wydarzeń w e-learningu i ICT dostępnych jest

w serwisie: wioska.net – codziennie nowe informacje nt. e-edukacji .

luty2011 3

metody, formy i programy kształcenia

O projektowanych zmianach

w prawie o szkolnictwie wyższym

Marek Rocki

Poniższe uwagi piszę krótko po przyjęciu przez Sejm

rządowego projektu zmian w ustawie normującej życie

uczelni wyższych. Oczywiście nie wiadomo, jakie zmiany

zostaną ostatecznie przyjęte przez Senat. Charakterystycz-

ne jest jednak to, że w toku debaty w parlamencie, a także

w czasie wysłuchania publicznego, dyskusja obejmowała

kilka z kilkudziesięciu istotnych zmian.

Poniżej przedstawiam swoje opinie dotyczące zmian

mało dyskutowanych, ale mających – moim zdaniem

– kluczowe znaczenie dla systemu szkolnictwa wyższego.

Wspominam też o kilku zmianach, które uważam za dys-

kusyjne lub warte podkreślenia.

różnych kierunków. Po wprowadzeniu zmian takie

– obejmujące innowacyjne i synergiczne kierunki

– wykształcenie będzie oferowane w ramach nowo

tworzonych kierunków, dlatego zminimalizuje się

zapotrzebowanie na „drugi kierunek”.

Kolejną zmianą niosącą znaczące – perspekty-

wicznie – przeobrażenia jest wprowadzanie (a stało

się tak na wniosek PKA) akredytacji instytucjonalnej.

Obecna akredytacja – nazywana programową – to

ocena jakości kształcenia na konkretnym kierunku

i poziomie edukacji. Według projektu powstanie moż-

liwość oceny jakości kształcenia oferowanego przez

podstawową jednostkę organizacyjną uczelni. Z jednej

strony ułatwi to życie wydziałom prowadzącym wiele

kierunków, a z drugiej obniży koszty akredytacji.

Oczywiście konieczne będzie opracowanie odrębnych

kryteriów dla akredytacji instytucjonalnej, ale prace

w tym zakresie są już w PKA prowadzone, a pewne

elementy takiej oceny są już nawet wykorzystywane

w ocenie programowej.

Na jakość kształcenia z pewnością będzie też miała

wpływ zmiana w zasadach rekrutacji. W projekcie

(zmieniony art. 169) pozostawiono co prawda maturę

jako podstawowe kryterium rekrutacji, ale zniesiono

konieczność uzyskiwania zgody ministra na przepro-

wadzenie egzaminów wstępnych w przypadku, gdy

konieczne jest sprawdzenie szczególnych predyspo-

zycji do podejmowania studiów na danym kierunku.

Zrozumiałym ograniczeniem jest to, że egzamin nie

może być przeprowadzany z przedmiotów objętych

egzaminem maturalnym.

Ze zmian o mniejszym znaczeniu warto wymienić

ograniczenie wzrostu liczby studentów na uczelniach

publicznych. Zgodnie z projektem – kontestowanym

w tym zakresie przez posłów PiS i SLD – wzrost

liczby studentów o ponad 2 proc. ich ogólnej liczby

w poprzednim roku akademickim wymagałby zgody

ministra. W mojej opinii takie ograniczenie związane

jest z jednej strony z ochroną jakości kształcenia,

a z drugiej strony – z oceną możliwości finansowania

uczelni publicznych przez budżet państwa.

Inną wywołującą dyskusje zmianą – moim zdaniem

słuszną – jest możliwość zaliczania do minimum ka-

drowego zamiast jednej osoby posiadającej stopień

naukowy doktora – dwóch osób z tytułem magistra,

o ile posiadają „znaczące doświadczenie zawodo-

we zdobyte poza uczelnią w dziedzinie związanej

z kierunkiem studiów” oraz w miejsce profesora lub

doktora habilitowanego dwóch doktorów. Możli-

wość taka dotyczy jednak w projekcie tylko studiów

Za zasadniczy dla kierunku zmian uważam ar-

tykuł 6. (w projekcie zmiana 4.), dający uczelniom

prawo do ustalania planów studiów i programów

kształcenia . Ograniczeniem systemowym jest koniecz-

ność uwzględnienia efektów kształcenia zgodnych

z Krajowymi Ramami Kwalifikacji (które mają zostać

wprowadzone rozporządzeniem wydanym na pod-

stawie omawianej ustawy). Te efekty kształcenia

będą formułowane dla wyodrębnionych „obszarów

kształcenia”, które nie są tożsame z dotychczaso-

wymi kierunkami ani grupami kierunków studiów.

Co więcej, zmieniony artykuł 9. likwiduje listę

kierunków studiów określaną przez Ministra. Kon-

sekwencją tych przekształceń jest prawo uczelni do

wydawania dyplomów ukończenia studiów zapisane

w zmodyfikowanym artykule 6. W projekcie brzmi to

niewinnie, ale trzeba podkreślić, że dotychczasowa

ustawa dawała uczelniom prawo do wydawania dy-

plomów państwowych.

A zatem uczelnie uzyskają prawo do formułowania

własnej, autorskiej oferty kształcenia, ale jednocześ-

nie to na nie – ponieważ będą wydawać dyplom syg-

nowany własnym godłem – spadnie odpowiedzialność

za jakość tej oferty. To oznacza urzeczywistnienie

autonomii programowej i uruchomienie faktycznej

konkurencji między uczelniami. Powinno także ozna-

czać konieczność dbałości o „markę” i prestiż, bo nikt

już nie będzie się mógł chować za prestiżem państwo-

wego dyplomu. Drobną techniczną konsekwencją tej

propozycji jest zlikwidowanie pojęć „studia między-

kierunkowe” i „makrokierunek”. Innowacyjne uczelnie

i wydziały po prostu zdefiniują odpowiadające ich

wizji kształcenia nowe kierunki studiów.

Na tym tle widać, jak mało ważne są dyskusje o od-

płatności drugiego kierunku studiów. W mojej opinii

drugi kierunek był opcją dla studentów pragnących

uzyskać unikalne wykształcenie łączące programy

4 e-mentor nr 1 (38)

O projektowanych zmianach w prawie o szkolnictwie...

pierwszego stopnia i tylko jednostek prowadzących

studia o profilu praktycznym (projekt wprowadza dwa

profile kształcenia: praktyczny, obejmujący moduł

zajęć służących zdobywaniu umiejętności praktycz-

nych, i ogólnoakademicki, obejmujący moduł zajęć

służących zdobywaniu pogłębionych umiejętności

teoretycznych). Dodatkowym ograniczeniem jest to,

że magistrowie mogą stanowić nie więcej niż 50 proc.

minimum kadrowego przewidzianego dla doktorów,

a doktorzy nie więcej niż 50 proc. minimum dla „sa-

modzielnych” pracowników.

Warto zauważyć, że prace nad projektem trwały

praktycznie od początku obecnej kadencji parlamen-

tu, a skala i liczba zmian upoważniają do oczekiwania,

iż opublikowany zostanie tekst jednolity, choć pewnie

właściwsze – ale już niemożliwe – byłoby po prostu

uchwalenie nowej ustawy. Konieczność wprowadzenia

zmian w obecnym prawie o szkolnictwie wyższym

jest powszechnie akceptowana, choć proponowane

– w toku trwającej już ponad dwa lata dyskusji – kie-

runki przekształceń często wzajemnie się wykluczały.

Oczywiście na skutki proponowanych obecnie zmian

trzeba będzie poczekać co najmniej około pięciu lat,

ponieważ – pomijając vacatio legis – niektóre zmiany

będą mogły zostać ocenione po ukończeniu studiów

przez studentów nowych kierunków, a zmiany doty-

czące zarządzania kadrami przyniosą skutki w jeszcze

dalszej perspektywie.

Polecamy

Piotr Bielecki (red.), Rola studentów w zarządzaniu szkołą wyższą

Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2010

W publikacji podjęto istotną kwestię uczestnictwa studentów w zarządzaniu uczel-

niami. Tematyka ta, uznana za jeden z oficjalnych kierunków działań reformatorskich

procesu bolońskiego, nie doczekała się jak dotąd rzetelnych krajowych analiz. Książka

prezentuje wyniki badań Ośrodka Rozwoju Studiów Ekonomicznych SGH, których

celem było usystematyzowanie wiedzy na temat zarządzania partycypacyjnego

w szkole wyższej oraz rozpoznanie faktycznych kompetencji samorządów studentów

i praktyki partycypacji studenckiej. Obszerną część publikacji zajmują opracowania

analizujące doświadczenia innych krajów europejskich, w tym Anglii, Szkocji, państw

skandynawskich.

Książkę polecamy wszystkim członkom społeczności akademickiej, w szczególności

osobom zarządzającym uczelniami i działającym w samorządach studenckich.

Publikację można nabyć w Oficynie Wydawniczej SGH: http://wydawnictwa.sgh.waw.pl .

Żaneta Geryk, Motywacja w uczelniach niepublicznych w Polsce

Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2010

Książka dotyka istotnej kwestii budowy systemu motywacyjnego dla pracowników

niepublicznych uczelni wyższych. Specyfika uczelni zakłada istnienie dwóch odrębnych

grup: pracowników naukowo-dydaktycznych i administracyjnych. W opinii autorki

brakuje spójnego procesu motywacyjnego, spełniającego oczekiwania obu tych grup.

W publikacji zaprezentowano wyniki badań jakościowych i ilościowych prowadzonych

na polskich uczelniach niepublicznych, a także szersze rozważania na temat pojęcia i

istoty motywacji oraz jej roli w sprawnym funkcjonowaniu organizacji. Pozycję pole-

camy osobom zarządzającym uczelniami, w szczególności niepublicznymi.

Publikację można nabyć w Oficynie Wydawniczej SGH:

http://wydawnictwo.sgh.waw.pl .

Dziekanat.eu – portal informacyjno-społecznościowy dla uczelni wyższych

Powstał pierwszy w Polsce portal informacyjno-społecznościowy adresowany do pracowników administracyjnych

oraz naukowo-dydaktycznych uczelni wyższych. Jego celem jest z jednej strony dostarczanie informacji z obszaru

szkolnictwa wyższego, a z drugiej integrowanie środowiska i promowanie wymiany wiedzy i poglądów. W portalu

można się zarejestrować, założyć własną grupę, dyskutować na forum, tworzyć galerie zdjęć, a także dodawać pliki

wideo. Dostępne są informacje „z życia uczelni”, artykuły poruszające istotne kwestie (np. dotyczące nowelizacji

ustawy o szkolnictwie wyższym), zapowiedzi konferencji i szkoleń, a nawet kącik „Humor”.

Portal dostępny jest pod adresem: http://www.dziekanat.eu/ .

luty 2011 5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: