Estetyka i historia sztuki - SZTUKA KOBIECA.doc

SZTUKA KOBIECA

•         Feminizm (od łac. femina - kobieta) ideologia i ruch społeczny związany z ruchem równouprawnienia kobiet.

•         Pierwsza fala –„dawna fala" (old wave) - okres aktywności ruchu amerykańskich i angielskich sufrażystek (od łac. Suffragium - wybory) ok. 1840-1920 roku. Postulaty feminizmu pierwszej fali leżały przede wszystkim: reforma prawa rodzinnego, prawo wyborcze i ekonomiczne warunki życia kobiet. 

•         Druga fala feminizmu zaczęła się w latach ’60, a jej celem było budzenie świadomości kobiet. Po zdobyciu tożsamości politycznej, przyszła pora na identyfikację kulturową i społeczną.

•         Jednym z osiągnięć feminizmu było sformułowanie w latach ’80 teorii gender, która ujmowała płeć kulturową człowieka jako tożsamość dyskursywną, performatywną i negocjowaną.

•         Podejście, które zostało usankcjonowane przez teorię gender, jest istotne dla artystycznych wypowiedzi kobiet, zarówno w dziedzinie twórczości, jak i krytyki. Sztuka jest przestrzenią gdzie można swobodnie szukać nowych języków ekspresji. Kryzys sztuki, której zasady były tworzone przez patriarchalne środowisko artystów, stał się punktem wyjścia dla swobodnego rozwoju kobiet. Zasady klasyczne, wraz z ich kanonami i fetyszyzacją, rozpadły się już dzięki awangardzie

FEMINIZM

•         Opresyjna sytuacja kobiet:

•         Aż 63-64% analfabetów na świecie to kobiety.

•         Są najbardziej narażone na niebezpieczeństwa stanowiące konsekwencje męskich aktów agresji, gdyż wraz z dziećmi  stanowią aż 75% uchodźców.

•         Choć kobiety stanowią nieznaczną większość, to aż 66% czasu pracy ludzkości jest ich dziełem.

•         Zaangażowanie kobiet w procesy pracy nie owocuje jednak żadnymi przywilejami ani rekompensatami. Wręcz przeciwnie, bo kobiety otrzymują za swą pracę tylko 10% wytworzonego przychodu globalnego, a w ich ręku znajduje się mniej niż 1% światowego bogactwa

Patriarchalna hierarchia wartości

•         Bóg

•         Mężczyzna

•         Kobieta

•         Dzieci

•         Zwierzęta

•         Przyroda

2. Podstawy estetyki feministycznej

•         Kryzys kultury współczesnej

•         Jedną z opcji, która zaangażowała się w tworzenie i rewitalizację kultury, jest myśl feministyczna.

•         Wysuwa ona propozycję zażegnania problemów sztuki i krytyki artystycznej poprzez włączenie w nią kobiet, jako osób wyzwolonych z systemowego myślenia patriarchatu, używających własnego języka, wyrażającego niepowtarzalne, kobiece doświadczenie

•         Krytyka feministyczna u podstaw oparta jest na kontestacji kultury patriarchatu. System ten, nastawiony na interesy grupy, występującej z pozycji władzy, zmarginalizował tych, których zakwalifikował do grupy Innych, którymi się rządzi. Konsekwencją tego było uszczuplenie kultury o doświadczenie ogromnej grupy, która nie miała możliwości ani języka (który również budowany był przez wiedzę-władzę), by włączyć się do dyskursu z innej pozycji niż jako ofiara.

•         Zgodnie z refleksją feministyczną kultura zachodu oparta była na interesach mężczyzn, w których rękach skupiała się faktyczna władza, związana z wiedzą. Dzięki niej mężczyźni, jako osoby do tego przygotowane i przeznaczone, zajęli sfery polityki, nauki, władzy duchowej, czy sztuki.

•         Zadania kobiet zamknięte zostały w sferze „spraw domowych”, których tajniki przekazywane były jako tradycja ustna, z matki na córkę.

•         To rozdzielenie dwóch światów: męskiego, opartego na nauce, eksploracji, zdobywaniu i okiełznywaniu, oraz kobiecego, w którym liczy się tradycja, opieka domowym ogniskiem, wychowanie dzieci i stworzenie stabilnego zaplecza dla aktywnego mężczyzny, łączono z naturalnymi predyspozycjami płci.

•         Zanegowanie tożsamości sztuki, a zatem zdefiniowania jej przez coś innego niż dany jej przejaw, definitywnie rozwiązuje jej kryzys. Skoro nie ma sztuki ani estetyki (jako zjawisk zewnętrznych, skonstruowanych i narzuconych), a pozostaje samo doświadczenie artystyczne bądź estetyczne (wyrażane przez podmiot, dla samego siebie), to nie ma także problemu.

•         Pojęcie sztuki w feminizmie będzie nadal obowiązywać, gdyż jest ono jedną z ważniejszych kategorii kultury i będzie wyrażać wartości, najbardziej cenione przez społeczeństwo.

Założenia estetyki feministycznej

1. Nie zajmuje się fikcją, światem wirtualnym, ma charakter mistyczny wynikający z życia dnia codziennego
2. Punktem odniesienia nie jest prawda naukowa ani cudze poglądy tylko stymulacje bezpośrednie płynące z mitologii
3. W centrum jest proces twórczo-odbiorczy a nie samo dzieło sztuki
4. Doświadczenie estetyczne nie ma charakteru kontemplacyjnego lecz wynika z dynamiki uczestniczącej
5. Odrzucenie krytyki sztuki jako działań jałowych, w to miejsce proponują dialog pomiędzy twórca a odbiorcami

6.      Nie ma żadnych rodzajów i gatunków artystycznych, gdyż są one wymuszoną konwencją

7.      Proces artystyczny i estetyka są częścią wspólnoty kulturowej i nie mają charakteru uniwersalnego przez co znajdują się w opozycji do „kapłaństwa” kultury oficjalnej.

8.      Nie istnieje podział kultury na elitarną i niską.

9.      Życie i sztuka w dziełach sztuki się łączą (np. happeningi). Dzieło sztuki to komunikat zrozumiały dla każdego.

10.  Estetyka kobieca winna unikać wszystkich zastanych „męskich” koncepcji.

Feminizm jako kategoria biopsychiczna

Feminizm jako kategoria kulturowa

Sztuka kobieca a feministyczna

•         Sztuka kobieca niczym się nie różni od sztuki mężczyzn

•         W założeniu sztuka Sztuka feministyczna ma zawsze misję do spełnienia

•         feministyczna jest niezgoda na istniejący porządek rzeczy w sztuce i buntem skierowanym na tworzenie inności