Biologia-arkusz-ZP.pdf

Miejsce

na naklejk´

z kodem

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY

Z OPERONEM

BIOLOGIA

POZIOM PODSTAWOWY

LISTOPAD

ROK 2009

Czas pracy 120 minut

Instrukcja dla zdajàcego

1. Sprawdê, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 12 stron (zada-

nia 1–30). Ewentualny brak zg∏oÊ przewodniczàcemu zespo-

∏u nadzorujàcego egzamin.

2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy

ka˝dym zadaniu.

3. Pisz czytelnie. U˝ywaj d∏ugopisu/pióra tylko z czarnym tu-

szem/atramentem.

4. Nie u˝ywaj korektora, a b∏´dne zapisy wyraênie przekreÊl.

5. Pami´taj, ˝e zapisy w brudnopisie nie podlegajà ocenie.

6. Podczas egzaminu mo˝esz korzystaç z linijki.

˚yczymy powodzenia!

Za rozwiàzanie

wszystkich zadaƒ

mo˝na otrzymaç

∏àcznie 50 punktów .

Wpisuje zdajàcy przed rozpocz´ciem pracy

PESEL ZDAJÑCEGO

KOD

ZDAJÑCEGO

Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.

Kopiowanie w ca∏oÊci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadaƒ

przez dyrektorów szkó∏ bioràcych udzia∏ w programie Próbna Matura z OPERONEM.

Biologia. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 1. (1 pkt)

P∏aszczyzna przeprowadzona przez cia∏o cz∏owieka dzieli je na dwie po∏owy: prawà i lewà, wyznacza-

jàc dwubocznà symetri´ cia∏a. Dotyczy ona przede wszystkim budowy zewn´trznej i niektórych orga-

nów wewn´trznych, na przyk∏ad p∏uc, nerek, narzàdów p∏ciowych. Jednak wi´kszoÊç organów le˝àcych

w jamach cia∏a po obu stronach p∏aszczyzny symetrii wykazuje asymetri´.

Wymieƒ trzy przyk∏ady narzàdów rozmieszczonych asymetrycznie wewnàtrz cia∏a.

1. ............................................................................................................................................

2. ............................................................................................................................................

3. ............................................................................................................................................

Zadanie 2. (2 pkt)

WyjaÊnij, jakà rol´ w funkcjonowaniu skóry odgrywajà procesy rogowacenia i keratynizacji.

rogowacenie:

................................................................................................................................................

keratynizacja:

................................................................................................................................................

Zadanie 3. (1 pkt)

Skóra stanowi barier´ ochronnà przed czynnikami mechanicznymi, chemicznymi i biologicznymi.

Wymieƒ trzy elementy budowy skóry lub przyk∏ady substancji przez nià wytwarzanych, dzi´ki

którym mo˝e ona pe∏niç t´ funkcj´.

1. ............................................................................................................................................

2. ............................................................................................................................................

3. ............................................................................................................................................

Zadanie 4. (2 pkt)

Po∏àczenia mi´dzy koÊçmi szkieletu majà ró˝ny stopieƒ ruchomoÊci.

OkreÊl typy opisanych po∏àczeƒ pod wzgl´dem stopnia ruchomoÊci.

Po∏àczenia mi´dzy koÊçmi mózgoczaszki sà nieruchome, a ich kraw´dzie dok∏adnie do siebie dopaso-

wane.

................................................................................................................................................

¸àczàce si´ ze sobà koÊci w kr´gos∏upie mogà w ograniczony sposób zmieniaç po∏o˝enie wzgl´dem

siebie.

................................................................................................................................................

Biologia. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadnie 5. (2 pkt)

Z podanych chorób wybierz i podkreÊl choroby bakteryjne cz∏owieka, których profilaktyka po-

lega na wywo∏ywaniu odpornoÊci czynnej swoistej.

A. WZW typu A

B. AIDS

C. zatrucie jadem kie∏basianym

D. t´˝ec

E. gruêlica

Zadanie 6. (1 pkt)

Schemat przedstawia zmiany wzajemnego po∏o˝enia miofilamentów cienkich i grubych.

ROZKURCZ

prà˝ek jasny

prà˝ek ciemny

SKURCZ

filamenty

grube

filamenty

cienkie

Na podstawie schematu wyjaÊnij w jednym zdaniu mechanizm skurczu mi´Ênia szkieletowego na

poziomie sarkomeru.

................................................................................................................................................

Zadanie 7. (1 pkt)

Nerwy majàce po∏àczenia z w∏óknami mi´Êniowymi odpowiadajà za stymulacj´ syntezy bia∏ka w tych

mi´Êniach. W wypadku uszkodzenia okreÊlonych w∏ókien nerwowych, które ∏àczà si´ z mi´Êniami,

nie dochodzi do ich pobudzania. Powoduje to stopniowe zmiany troficzne w mi´Êniu, prowadzàc

w koƒcu do jego zaniku.

Oceƒ s∏usznoÊç twierdzenia: „Rehabilitacja ruchowa chroni przed zanikiem mi´Êni”. Uzasadnij

swoje stanowisko jednym argumentem.

................................................................................................................................................

Biologia. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 8. (2 pkt)

W czasie swobodnego wdechu do dróg oddechowych dostaje si´ ok. 500 ml powietrza stanowiàcego

obj´toÊç oddechowà. Z tej obj´toÊci do p´cherzyków dostaje si´ ok. 350 ml, a pozosta∏e 150 ml wy-

pe∏nia przestrzeƒ martwà, w której nie ma warunków anatomicznych do wymiany gazów.

Wymieƒ cztery narzàdy b´dàce odcinkami uk∏adu oddechowego, stanowiàce przestrzeƒ martwà.

1. ............................................................................................................................................

2. ............................................................................................................................................

3. ............................................................................................................................................

4. ............................................................................................................................................

Zadanie 9. (1 pkt)

Na podstawie danych zawartych w tabeli wyjaÊnij, na czym polega zale˝noÊç mi´dzy ró˝nicà ci-

Ênieƒ parcjalnych tlenu i dwutlenku w´gla (tlenku w´gla IV) a dyfuzjà gazów oddechowych w kie-

runkach: z p´cherzyków p∏ucnych i do nich.

P O 2

P CO 2

kPa

mm Hg

kPa

mm Hg

Powietrze atmosferyczne

21,3

160

0,04

0,3

Powietrze p´cherzykowe

13,3

100

5,3

Krew w naczyniach w∏osowatych p´che-

rzyków p∏ucnych

13,3

100

5,3

Krew t´tnicza

12,7

5,3

Krew ˝ylna

5,3

6,1

Tkanki

4,7

6,1

èród∏o: W. Z. Traczyk, Fizjologia cz∏owieka w zarysie , Warszawa 2006, s. 317

................................................................................................................................................

Zadanie 10. (2 pkt)

Na cykl pracy serca sk∏adajà si´ trzy fazy: skurcz przedsionków, skurcz komór, rozkurcz serca.

Dopasuj wymienione cechy do dwóch faz: skurczu przedsionków i skurczu komór.

A. przedsionki ulegajà zwiotczeniu

B. krew wype∏nia ca∏kowicie komory

C. komory sà rozkurczone

D. zamkni´cie zastawek przedsionkowo-komorowych

E. zamkni´te zastawki pó∏ksi´˝ycowate

F. wzrost ciÊnienia w komorach

skurcz przedsionków: .............................................................................................................

skurcz komór: .........................................................................................................................

Biologia. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 11. (1 pkt)

Serce jest zaopatrzone we w∏asny system naczyƒ zwany wieƒcowym.

Opisz rol´, jakà w funkcjonowaniu serca odgrywa uk∏ad wieƒcowy.

................................................................................................................................................

Zadanie 12. (2 pkt)

W tabeli zestawiono wartoÊci ciÊnienia, t´tna i liczby oddechów na minut´.

Wiek

Liczba oddechów

na minut´

T´tno

(uderzenie/minuta)

CiÊnienie skurczowe

(mm Hg)

noworodek

140–160

3–6 miesi´cy

30–40

120–140

1 rok

20–30

110–130

90–100

5 lat

100–110

100

8 lat

12–20

90–100

105

Narysuj wykres s∏upkowy potwierdzajàcy twierdzenie: „WartoÊç ciÊnienia zmienia si´ wraz z wie-

kiem”.

Zadanie 13. (2 pkt)

Organizm, aby zapobiec dostawaniu si´ do niego cia∏ obcych, stworzy∏ dwa systemy obrony immuno-

logicznej: nieswoisty (wrodzony) i swoisty.

Podaj po dwa przyk∏ady do ka˝dego z wymienionych mechanizmów odpornoÊci nieswoistej.

wydzieliny: .............................................................................................................................

odruchy obronne: ....................................................................................................................

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: