3-2005.pdf

Nr 3 (230) 2005

Tom LXVI

MAJ

CZERWIEC

SZKO£A

SPECJALNA

DWUMIESIÊCZNIK AKADEMII PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

im. Marii Grzegorzewskiej

SPIS TREŒCI

163 – List Apostolski Salvifici Doloris Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II

OPRACOWANIA NAUKOWE

167 – Piotr Tomaszewski

Jêzyk dzieci g³uchych – wskazówki dla edukacji szkolnej

182 – Justyna Strykowska

Poziom i rozmiary niedostosowania spo³ecznego dzieci w m³odszym wieku szkolnym

193 – Joanna £ukjaniuk

Obraz siebie w holistycznym modelu rehabilitacji m³odzie¿y uzale¿nionej od

narkotyków

Z PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ

204 – Beata Zich

Projekt edukacji ekologicznej dla klas IV-VI szko³y podstawowej dla dzieci

upoœledzonych umys³owo w stopniu lekkim

214 – Irena Wasyluk

Techniki arteterapeutyczne w praktyce szko³y specjalnej

219 – Bo¿ena Sidor

Wczesna interwencja psychologiczna w zespole Retta

224 – Dorota Gurtat

Klasy integracyjne w Zespole Szkó³ Publicznych nr 2 w Koby³ce

227 – Krzysztof Che³stowski, Anna Jaszczuk

I wojewódzki konkurs gazetek placówek szkolnictwa specjalnego „Nasza gazetka"

Z KRAJU I ZE ŒWIATA

231 – Maria Kopa³a

Jubileusz Specjalnego Oœrodka Szkolno-Wychowawczego w Grêbowie

SPRAWOZDANIA I OCENY

234 – Magdalena Pawlica

Anna Klinik, Zenon Gajdzica (red.) W¹tki zaniedbane, zaniechane, nieobecne

w procesie edukacji i wsparcia spo³ecznego osób niepe³nosprawnych. Wydawnic-

two Uniwersytetu Œl¹skiego, Katowice 2004

235 – Ewa Drozd

Ma³gorzata Kupisiewicz: Jak kszta³tuje siê u dzieci rozumienie wartoœci pieni¹dza.

Wyd. APS, Warszawa 2004

236 – Kornelia Czerwiñska

Edward M. Hallowell, John J. Ratey: W œwiecie ADHD. Nadpobudliwoœæ psychoru-

chowa z zaburzeniami uwagi u dzieci i doros³ych. Wyd. Media Rodzina, Poznañ 2004

Recenzowali: Prof. dr hab. Andrzej Giryñski

Prof. dr hab. Stefan M. Kwiatkowski

Wydanie czasopisma dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji

Komitet Redakcyjny:

prof. Halina Borzyszkowska, prof. W³adys³aw Dykcik, prof. Tadeusz Ga³kowski,

prof. Aniela Korzon, prof. Czes³aw Kosakowski, Jacek Kwapisz (MENiS), prof. Aleksandra

Maciarz, prof. Irena Obuchowska, dr Adam Szecówka

Redakcja :

prof. Jadwiga Kuczyñska-Kwapisz (redaktor naczelna), dr Danuta Gorajewska (z-ca redak-

tor naczelnej), Renata Malecka (sekretarz)

Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej

im. Marii Grzegorzewskiej

Redaktor naczelna – dr Ewa Lewandowska-Tarasiuk

Adres Redakcji: Wydawnictwo APS, 02-353 Warszawa

ul. Szczêœliwicka 40, tel. 824-36-85, fax 658-11-18

e-mail: wydawnictwo@aps.edu.pl

nak³ad 1300 egz.

LIST APOSTOLSKI SALVIFICI DOLORIS

OJCA ŒWIÊTEGO JANA PAW£A II

VII

MI£OSIERNY SAMARYTANIN

28. Do ewangelii cierpienia przynale¿y równie¿ – i to w sposób organiczny

– przypowieœæ o mi³osiernym Samarytaninie. Poprzez tê przypowieœæ chcia³

Chrystus udzieliæ odpowiedzi na pytanie: „kto jest moim bliŸnim?” 90 – po-

œród trzech bowiem przechodniów na drodze z Jerozolimy do Jerycha, na

której le¿a³ obrabowany i poraniony przez zbójców, na pó³ umar³y cz³owiek,

w³aœnie ów Samarytanin okaza³ siê prawdziwie „bliŸnim” owego nieszczêœli-

wego: „bliŸnim”, to znaczy zarazem tym, kto wype³ni³ przykazanie mi³oœci

bliŸniego. T¹ sam¹ drog¹ sz³o dwu innych ludzi, jeden kap³an, a drugi lewi-

ta, ale ka¿dy z nich „zobaczy³ go i min¹³”. Natomiast Samarytanin, „gdy go

zobaczy³, wzruszy³ siê g³êboko: podszed³ do niego i opatrzy³ mu rany”, na-

stêpnie zaœ „zawióz³ do gospody i pielêgnowa³ go”. 91 Odje¿d¿aj¹c zaœ, pole-

ci³ staranie o cierpi¹cego cz³owieka gospodarzowi, zobowi¹zuj¹c siê pokryæ

zwi¹zane z tym wydatki. Przypowieœæ o mi³osiernym Samarytaninie nale¿y

do ewangelii cierpienia, wskazuje bowiem, jaki winien byæ stosunek ka¿dego

z nas do cierpi¹cych bliŸnich. Nie wolno nam ich „mijaæ”, przechodziæ mimo

z obojêtnoœci¹, ale winniœmy przy nich „zatrzymywaæ siê”. Mi³osiernym Sa-

marytaninem jest ka¿dy cz³owiek, który zatrzymuje siê przy cierpieniu dru-

giego cz³owieka, jakiekolwiek by ono by³o. Owo zatrzymanie siê nie oznacza

ciekawoœci, ale gotowoœæ. Jest to otwarcie jakiejœ wewnêtrznej dyspozycji ser-

ca, które ma tak¿e swój wyraz uczuciowy. Mi³osiernym Samarytaninem jest

ka¿dy cz³owiek wra¿liwy na cudze cierpienie, cz³owiek, który „wzrusza siê”

nieszczêœciem bliŸniego. Je¿eli Chrystus, znawca wnêtrza ludzkiego, podkre-

œla owo wzruszenie, to znaczy, ¿e jest ono równie¿ wa¿ne dla ca³ej naszej po-

stawy wobec cudzego cierpienia. Trzeba wiêc w sobie pielêgnowaæ ow¹ wra¿-

liwoœæ serca, która œwiadczy o wspó³czuciu z cierpi¹cym. Czasem owo wspó³-

czucie pozostaje jedynym lub g³ównym wyrazem naszej mi³oœci i solidarno-

œci z cierpi¹cym cz³owiekiem.

Jednak¿e mi³osierny Samarytanin z Chrystusowej przypowieœci nie po-

przestaje na samym wzruszeniu i wspó³czuciu. Staje siê ono dla niego bodŸ-

cem do dzia³añ, które maj¹ na celu przyniesienie pomocy poranionemu cz³o-

wiekowi. Mi³osiernym Samarytaninem jest wiêc ostatecznie ten, kto œwiad-

czy pomoc w cierpieniu, jakiejkolwiek by³oby ono natury. Pomoc, o ile mo¿-

noœci, skuteczn¹. W tê pomoc wk³ada swoje serce, nie ¿a³uje równie¿ œrod-

ków materialnych. Mo¿na powiedzieæ, ¿e daje siebie, swoje w³asne „ja”,

otwieraj¹c to „ja” dla drugiego. Dotykamy w tym miejscu jednego z kluczo-

wych punktów ca³ej chrzeœcijañskiej antropologii. „Cz³owiek... nie mo¿e od-

naleŸæ siê w pe³ni inaczej, jak tylko poprzez bezinteresowny dar z siebie sa-

mego”. 92 Mi³osierny Samarytanin – to cz³owiek zdolny do takiego w³aœnie

daru z siebie samego.

SZKO£A SPECJALNA 3/2005

163

LIST APOSTOLSKI SALVIFICI DOLORIS OJCA ŒWIÊTEGO JANA PAW£A II

29. Id¹c za ewangeliczn¹ przypowieœci¹, mo¿na by powiedzieæ, ¿e cierpienie,

które pod tylu ró¿nymi postaciami obecne jest w naszym ludzkim œwiecie, jest

w nim obecne tak¿e i po to, a¿eby wyzwalaæ w cz³owieku mi³oœæ, ów w³aœnie

bezinteresowny dar z w³asnego „ja” na rzecz innych ludzi, ludzi cierpi¹cych.

Œwiat ludzkiego cierpienia przyzywa niejako bez przestanku inny œwiat: œwiat

ludzkiej mi³oœci – i tê bezinteresown¹ mi³oœæ, jaka budzi siê w jego sercu

i uczynkach, cz³owiek niejako zawdziêcza cierpieniu. Nie mo¿e cz³owiek: „bli-

Ÿni” wobec niego przechodziæ obojêtnie. W imiê najbardziej nawet podstawowej

ludzkiej solidarnoœci, tym bardziej w imiê mi³oœci bliŸniego musi siê „zatrzy-

maæ”, „wzruszyæ”, postêpuj¹c tak, jak ów Samarytanin z ewangelicznej przypo-

wieœci. Przypowieœæ sama w sobie wyra¿a prawdê g³êboko chrzeœcijañsk¹, ale

zarazem jak¿e bardzo ogólnoludzk¹. Nie bez przyczyny równie¿ w jêzyku

œwieckim nazywa siê dzia³alnoœci¹ samarytañsk¹ wszelk¹ dzia³alnoœæ dla dobra

ludzi cierpi¹cych i potrzebuj¹cych pomocy.

Dzia³alnoœæ ta przybiera w ci¹gu wieków zorganizowane formy instytucjo-

nalne i stwarza teren dla pracy w odnoœnych zawodach. Jak¿e bardzo sama-

rytañski jest zawód lekarza czy pielêgniarki, czy inne im podobne! Ze wzglê-

du na „ewangeliczn¹” treœæ, jaka siê w nim zawiera, sk³onni jesteœmy myœleæ

tutaj bardziej o powo³aniu, nie tylko o zawodzie. Instytucje zaœ, które na

przestrzeni pokoleñ pe³ni³y pos³ugê samarytañsk¹, w naszych czasach je-

szcze bardziej siê rozbudowa³y i wyspecjalizowa³y. Œwiadczy to niew¹tpli-

wie o tym, ¿e cz³owiek wspó³czesny z coraz wiêksz¹ uwag¹ i wnikliwoœci¹

zatrzymuje siê przy cierpieniach swoich bliŸnich, coraz dok³adniej stara siê

je zrozumieæ i im zapobiegaæ. Coraz wiêksz¹ te¿ posiada w tej dziedzinie

umiejêtnoœæ i specjalizacjê. Patrz¹c na to wszystko mo¿emy powiedzieæ, ¿e

przypowieœæ o ewangelicznym Samarytaninie sta³a siê jednym z istotnych

sk³adników ogólnoludzkiej kultury moralnej i cywilizacji. Myœl¹c zaœ

o wszystkich ludziach, którzy swoj¹ wiedz¹ i umiejêtnoœci¹ oddaj¹ wielora-

kie przys³ugi cierpi¹cym bliŸnim, nie mo¿emy siê powstrzymaæ od wyrazów

uznania i wdziêcznoœci pod ich adresem.

Adres ten rozszerza siê na wszystkich, którzy swoj¹ s³u¿bê wobec cierpi¹cych

traktuj¹ bezinteresownie, dobrowolnie anga¿uj¹c siê do pomocy samarytañskiej

i przeznaczaj¹c dla tej sprawy wszystek czas i si³y, jakie pozostaj¹ do ich dyspo-

zycji poza prac¹ zawodow¹. Tak¹ dobrowoln¹ dzia³alnoœæ samarytañsk¹ czy te¿

charytatywn¹ mo¿na nazwaæ dzia³alnoœci¹ spo³eczn¹, mo¿na j¹ te¿ okreœliæ jako

apostolstwo, ile razy podejmowana zostaje z motywów wprost ewangelicz-

nych, zw³aszcza gdy dzieje siê to w ³¹cznoœci z Koœcio³em lub inn¹ wspólno-

t¹ chrzeœcijañsk¹. Dobrowolna dzia³alnoœæ samarytañska realizuje siê poprzez

odpowiednie œrodowiska czy te¿ stworzone w tym celu organizacje. Dzia³anie

w tej formie posiada donios³e znaczenie, zw³aszcza gdy chodzi o podejmowanie

wiêkszych zadañ, wymagaj¹cych wspó³pracy i u¿ycia œrodków technicznych.

Nie mniej cenna jest równie¿ dzia³alnoœæ indywidualna, szczególnie ze strony

osób, które do takiej dzia³alnoœci bardziej s¹ dysponowane oraz w stosunku do

tych odmian ludzkiego cierpienia, wobec których pomoc nie mo¿e byæ inna, tyl-

ko w³aœnie indywidualna i osobista. Pomoc rodzinna oznacza b¹dŸ uczynki mi-

164

SZKO£A SPECJALNA 3/2005

LIST APOSTOLSKI SALVIFICI DOLORIS OJCA ŒWIÊTEGO JANA PAW£A II

³oœci bliŸniego œwiadczone osobom nale¿¹cym do tej samej rodziny, b¹dŸ te¿ po-

moc wzajemn¹ miêdzy rodzinami.

Trudno tutaj wymieniæ wszystkie rodzaje, odmiany i zakresy dzia³alnoœci sa-

marytañskiej, jakie istniej¹ w Koœciele i w spo³eczeñstwie. Trzeba stwierdziæ, ¿e

jest ich bardzo wiele. Trzeba te¿ wyraziæ radoœæ, ¿e dziêki nim podstawowe war-

toœci moralne: wartoœæ ludzkiej solidarnoœci, wartoœæ chrzeœcijañskiej mi³oœci bli-

Ÿniego, kszta³tuj¹ obraz ¿ycia spo³ecznego i stosunków miêdzyludzkich, zmaga-

j¹c siê na tym froncie z ró¿nymi formami nienawiœci, gwa³tu, okrucieñstwa, po-

gardy dla cz³owieka czy te¿ zwyczajnej „znieczulicy”, czyli obojêtnoœci na bli-

Ÿniego i jego cierpienie.

Ogromne jest przy tym znaczenie w³aœciwych postaw w wychowaniu. Rodzi-

na, szko³a, inne instytucje wychowawcze, ju¿ nawet z samych motywów huma-

nitarnych, musz¹ wytrwale pracowaæ nad rozbudzaniem i pog³êbianiem owej

wra¿liwoœci na bliŸniego i jego cierpienie, której symbolem sta³a siê postaæ ewan-

gelicznego Samarytanina. Koœció³, oczywiœcie, musi czyniæ to samo, jeszcze g³ê-

biej – o ile mo¿noœci – wczuwaj¹c siê w motywacje, jakie Chrystus zawar³ w tej

swojej przypowieœci oraz w ca³ej Ewangelii. Wymowa przypowieœci o mi³osier-

nym Samarytaninie, jak te¿ i ca³ej Ewangelii, jest w szczególnoœci ta, ¿e cz³owiek

musi siê poczuæ powo³any niejako w pierwszej osobie do œwiadczenia mi³oœci

w cierpieniu. Instytucje s¹ bardzo wa¿ne i nieodzowne, jednak¿e ¿adna instytu-

cja sama z siebie nie zast¹pi ludzkiego serca, ludzkiego wspó³czucia, ludzkiej mi-

³oœci, ludzkiej inicjatywy, gdy chodzi o wyjœcie naprzeciw cierpieniu drugiego

cz³owieka. Odnosi siê to do cierpieñ fizycznych; o ile¿ bardziej jeszcze, gdy cho-

dzi o ró¿norodne cierpienia moralne, gdy przede wszystkim cierpi dusza.

30. Przypowieœæ o mi³osiernym Samarytaninie nale¿y niew¹tpliwie do ewange-

lii cierpienia i razem z t¹ ewangeli¹ idzie przez dzieje Koœcio³a, chrzeœcijañstwa,

przez dzieje cz³owieka i ludzkoœci. Œwiadczy ona o tym, ¿e objawienie zbawcze-

go sensu cierpienia przez Chrystusa nie uto¿samia siê ¿adn¹ miar¹ z postaw¹

biernoœci. Wrêcz przeciwnie. Ewangelia jest zaprzeczeniem biernoœci wobec cier-

pienia. Sam Chrystus w tej dziedzinie jest nade wszystko czynny. W ten sposób

urzeczywistnia mesjañski program swego pos³annictwa, stosownie do s³ów Pro-

roka: „Duch Pañski spoczywa na Mnie, poniewa¿ Mnie namaœci³ i pos³a³ Mnie,

abym ubogim niós³ dobr¹ nowinê, wiêŸniom g³osi³ wolnoœæ, a niewidomym

przejrzenie, abym uciœnionych odsy³a³ wolnymi, abym obwo³ywa³ rok ³aski od

Pana”. 93 Chrystus ten mesjañski program swego pos³annictwa wype³nia po-

nadobficie. Przechodzi „dobrze czyni¹c” 94 – a dobro Jego uczynków uwydatni³o

siê nade wszystko wobec ludzkiego cierpienia. Przypowieœæ o mi³osiernym Sama-

rytaninie pozostaje w najg³êbszej harmonii z postêpowaniem samego Chrystusa.

Przypowieœæ ta wejdzie na koñcu swoj¹ istotn¹ treœci¹ do tych wstrz¹saj¹cych

s³ów o s¹dzie ostatecznym, jakie Mateusz zapisa³ w swej Ewangelii: „PójdŸcie,

b³ogos³awieni Ojca mojego, weŸcie w posiadanie królestwo, przygotowane wam

od za³o¿enia œwiata! Bo by³em g³odny, a daliœcie Mi jeœæ; by³em spragniony,

a daliœcie Mi piæ; by³em przybyszem, a przyjêliœcie Mnie; by³em nagi, a przyo-

dzialiœcie Mnie; by³em chory, a odwiedziliœcie Mnie; by³em w wiêzieniu, a przy-

szliœcie do Mnie”. 95

SZKO£A SPECJALNA 3/2005

165

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: