- Zbiór nasion prawie lub całkowicie dojrzałych – brak ścisłych reguł opisujących stan dojrzałości. Zwykle dojrzałość jest oceniana na podstawie zmiany barwy.
Częstotliwość obradzania i lata urodzaju – zależne od gatunku
- kwitnienie obserwuje się każdego, ale kwiaty mogą zostać uszkodzone przez spóźnione przymrozki czy długotrwałe opady.
- Urodzaj przewiduje się na podstawie obserwacji fenologicznych kwitnienia oraz dalszego przekształcania się w owoce. Nasiona powstają po „udanym” zapyleniu i zapłodnieniu.
!!! Dąb szypułkowy i bezszypułkowy – zapylenie wiosna, zapłodnienie –VIII, dąb czerwony zapłodnienie w kolejnym roku.
Zbiór owoców
- Z ziemi
- Z drzew stojących lub ściętych
-
Na zielono – klon, grab jesion, lipa
- Nie można przechowywać
- Jeśli we wrześniu są odpowiednie warunki, nasiona dojrzewają w glebie
W terminie – możliwe problemy
- Zbiór przedwczesny – bukiew, żołędzie – nasiona puste, zainfekowane przez grzyby
- Zbiór zbyt późny – jodła, jesion, klony – przymrozki + gwałtowne wichry => utrata wszystkich orzeszków, grab – grubodzioby konsumują orzeszki, szczególnie w latach niskiego urodzaju.
- W workach, torbach, skrzynkach + etykiety z dokładną informacją (wytyczne LP) – jedna do środka, druga na zewnątrz
- Nasiona intensywnie oddychają, ponieważ charakteryzują się wysoką wilgotnością. Oddychanie jest intensywniejsze im wyższa temper tura.
- Wilgotne żołędzie same się zagrzewają => pakować w worki od cebuli, możliwość uszkodzeń od uderzeń => niższa jakość
Prowizoryczne składowanie nasion – stodoły, poddasza, szopy
- Przed zabiegami odskrzydlania, oczyszczania, podsuszania,
- Na tym etapie nasiona są najbardziej narażone na utratę żywotności. ZŁE warunki przechowywania => wzrost intensywności oddychania => wzrost temperatury => aktywacja mikroorganizmów => brak dostępu tlenu => fermentacja beztlenowa
- Nasiona rozsypać cienką warstwą w przewiewnym miejscu, brak promieni słonecznych, chronić przed deszczem, temperatura powyżej O°C.
- Orthodox - nasiona częściowo podsuszyć przez przemieszanie – początkowo 1x lub 2x dziennie.
- żołędzie –rozsypać warstwą ok.10 cm
§ Przemieszać
§ Nie wolno dopuścić do obniżenia wilgotności, poniżej 40% => jeśli zbytnio spadnie wilgotność rozpylać wodę nad żołędziami i mieszać
Podsuszanie nasion
- Do przyspieszonego suszenia stosuje się suszarnie, w których przez warstwę nasion tłoczy się powietrze
o Liściaste, jodła – 15 –20 °C
o Iglaste – w procesie technologicznym podczas wyłuszczania (40-60°C)
- Niedosyt pary wodnej w powietrzu, a więc jego zdolność suszącą można podwyższyć przez
o Wzrost temp. powietrza
o Odwodnić powietrze
o łącznie oba sposoby
Na potrzeby bieżące
- luzem – złożenie nasion w luźnej warstwie w pomieszczeniu z łatwym dostępem powietrza z zewnątrz. Ten sposób stosuje się względem świeżo pozyskanych nasion.
o To tego rodzaju przechowywania zalicza się przechowywanie w workach czy nieszczelnych skrzyniach
o Jodła, limba, brzoza, grab, jesion, lipa, wiąz
- Na sucho – w szczelnie zamknięte naczynia
o Podsuszyć 8-9% => chłodnia
o Daglezja, modrzew, Sosna pospolita i czarna, górska, świerk, olsza,, topola
- W warunkach umiarkowanej wilgotności
o Dąb, buk – zabezpieczyć przed nadmiernym wysychaniem
o Dawniej w zabezpieczonych dołach lub kopcach, obecnie w szopach Alemanna
- Pod drzewostanem – metoda najprostsza, stosowana od dawna.
o Przypomina naturalne warunki przechowywania do wiosny nasion buka, dębu i jodły.
Długookresowe
- Chłodnie
- Buk – patrz wcześniejsze materiały
- Dąb – pojemniki z szerokim otworem wyspowym
o Przed wsypaniem żołędzi wstawić perforowaną rurę, sięgającą dna => wymiana gazowa. W wyniku intensywnego oddychania gromadzi się, CO2.
o żołędzie można wyspać same (prof. Suszka) lub wymieszać z torfem lub piaskiem (1:1)
o wilgotność względna w chłodni 80-90%
Czynniki wpływające na aktywność życiową nasion podczas przechowywania – Czynniki konserwacji nasion
Podczas przechowywania nasiona muszą się znajdować w stanie spoczynku względnego lub bezwzględnego. Aktywność życiową nasion ogranicza się przez;
- Wilgotność nasion
o Obniżenie zawartości wody poniżej pewnego stopnia ( poziomu krytycznego)objawia się znaczną utratą zdolności kiełkowania
o Ogólnie nie wolno dopuścić do utraty wody związanej
o Wahania wilgotności podczas przechowywania => obniżenie zdolności kiełkowania, szczególnie, gdy zachodzą w pobliżu krytycznego poziomu zawartości wody. Wilgotność nasion powinna być trochę wyższa od poziomu krytycznego
o Wilgotność nasion w partii może być różna – wahania 30-50% w zależności od gatunku. => Im suchsze nasiona tym mniej wrażliwe na wahania temperatury i bardziej odporne na jej obniżanie.
o Dłuższe przechowywanie, stała wilgotność i temperatura
§ Nasiona częściowo podsuszone – opakowania pozwalające na częściową wyminę gazową. Szczelne zamknięcie = uduszenie lub zatrucie, CO2
§ Nasiona o wilgotności 8-9% - szczelne pojemniki
- Temperatura.
o Im wyższa temperatura przechowywania nasion przy danej wilgotności, tym szybciej tracą swoją żywotność
o Krytyczny próg to +5°C = wyższa, niekorzystne zmiany w materiałach zapasowych i enzymach
o Stała temp. jest korzystniejsza niż zmienna, dlatego w pomieszczeniach nie ogrzewanych, w których temperatura podlega wahaniom nasiona można tylko jednorazowo przezimować
o ŻOŁĘDZIE
§ +5°C - kiełkowanie
§ - 5°C – uszkodzenia mrozowe
- Ograniczenie dostępu tlenu
o Hamuje oddychanie, a przez to zachodzące w nasionach procesy życiowe
o Intensywne oddychanie =>szybki ubytek substancji zapasowych
- Warunki świetlne
o światło o określonej długości fali dla iglastych, brzozy i olszy => inicjacja przemian biochemicznych aktywizujących enzymy
o Aby nie zakłócać spoczynku nasion należy całkowicie odciąć dostęp światła
Chłodnie
- Zapewnić ruch powietrza, ponad, pod i między półkami
- Urządzenia do mieszania powietrza => wyrównanie temperatury
- Izolacja => zabezpieczenie przed stratami zimnego powietrza
- śluza cieplna lub drzwi samorzutnie się zamykające => zabezpieczenie przed bezpośrednim wnikaniem powietrza z zewnątrz do kopry chłodniczej
bezpieczeństwo
o Sygnalizacja świetlna „ człowiek w komorze”
o Otwierane od wewnątrz drzwi
o Kontrola stężenia O2 i CO 2 w komorze – żołędzie => akumulacja, CO 2 w komorze
o Dźwiękowy i świetlny system kontroli wahań temperatury -!!!! B. istotne dla dębu
ochrona przed patogenami
- dezynfekcja chłodni przed wstawieniem żołędzi.
zulek