EKONOMIA 12.10.08r.
WYKŁAD II
TEMAT: PACJONALNOŚĆ GOSPODARCZA
def. Racjonalność jest to wykorzystanie rozumu człowieka w gospodarce.
W myśleniu ekonomicznym ma swoją charakterystyczną genezę wywodzącą się z filozofii Hedonistyczno – utylitarnej
Hedonistyczno : stara się postrzegać świat tak aby sprawić zadowolenie
Utylitarnej: nastawiona jest na wykorzystanie świata w praktyce.
J.S.Milie – był osobą wykorzystującą takie spojrzenie na świat. według niego człowiek gospodarczy który swoją wiedzę potrafi wykorzystać w praktyce dla własnej satysfakcji.
Tą filozoficzną interpretacje ekonomiści przetłumaczyli na swój język: Wszystko sprowadzili do pieniędzy bo przez nie można wszystko nabyć, jest to działanie w celu uzyskania przychodu i uniknięcia strat. Ten który postępuje zachowuje się racjonalnie.
Tą teorie dopasowali niedawno pracjolodzy:
Pracjologia to nowa dziedzina ich zainteresowaniem jest skuteczne działanie. Działanie pozwalające na osiąganie celów. Pracjolodzy utożsamiają racjonalne ze skutecznością działania.
w interpretacji Preacjologicznej skuteczne działanie sprowadza się do dwóch wariantów do działań wydajnych lub działań oszczędnych.
działania wydajne – z danego zasobu środków cel możliwie jak najwyższe uzyskanie czegokolwiek
działanie oszczędne – sprowadzają się do osiągnięcia danego celu przy możliwie jak najniższym zużyciu środków.
te dwa działania pracjolodzy uznają za wymienne raz jedna raz druga ale te dwie zasady niemożna łączyć.
Kierowanie się tymi dwiema metodami w praktyce oznacza konieczność porównywania nakładów z osiąganymi wynikami. Takie porównanie ekonomiści określają mianem „Rachunku Ekonomicznego”. Nakłady i wyniki mogą być porównywane na różnych etapach działani gospodarczych ludzi. Można porównywać planowane nakłady z planowanymi wynikami.
Rachunek ekonomiczny EKSANTE – który służy do dokonywania wyboru które działanie uruchomić.
Rachunek ekonomiczny EKSPOZ – wykonywany jest po zakończeniu działalności gospodarczej.
Jak następuje podjęcie decyzji które działanie uruchomić:
Porównuje się zależności pomiędzy wynikami a nakładami i wybiera się najkorzystniejszy w ekonomiczny nazywana się go optymalny, a rachunek ten nosi miano rachunku optymalizacyjnego.
w ostatnich latach powstały nowe metody racjonalności które inaczej tłumaczą racjonalność, jedna z nich jest teoria H. Simona. Określił on ją jako racjonalności ograniczonej. według jego w praktyce wygląda to tak jakby użyć człowieka jako człowieka ekonomicznego (HOMO EKONOMUS) i on odkrył że ludzie dążą do funkcjonowania ekonomicznego ale w praktyce jest to prawie niemożliwe. H. Simon wymienił dwie grupy ograniczeń które uniemożliwiają takiego bycia.
1. czynniki związane ze zbieraniem i przetwarzaniem informacji – człowiek ma dostęp do tylu informacji że człowiek nie jest w stanie zebrać ich wszystkich i sprawdzić co się z nimi dzieje i stąd opiera się na części informacji i stąd racjonalność tej decyzji nie może być pewna.
2. przyczyny związane z uwikłaniem gospodarujących ludzi w złożoną grę rynkową złożony charakter gry rynkowej stwarza że podejmowanie decyzji nie przemyślanej doprowadza do nieoczekiwanych a tym samym nie racjonalnych skutków.
teoria gier: prowadzi badania nad zachowaniem ludzi schemat prostej gry znamy Pt. „dylematu więźnia”
w gospodarce normalnej jeśli ktoś nie podejmuje racjonalnej decyzji odniesie straty a ten który dobrze podejmuje decyzje to odniesie sukces.
Oprucz tej teori powstały też zupełnie opozycyjne które twierdzą że ludzie w ogóle nie prowadzą racjonalności jedna z tych teorii jest teoria doktora Lebensteina teoriia „efektywności i nieefektywności x” autor ten uważa że ludzie w codziennych pracach nie kierują się racjonalnym myśleniem ale doświadczeniem z poprzednich działań. nazwał ją : „ racjonalnością wytorowaną”
Kwestia uwarunkowań ekonomicznych – ludzie chcą wykorzystywać swoją wiedzę w celu osiągnięcia zysku.
[Niema jednej uniwersalnej racjonalności ponieważ zmieniają się czynniki].
Racjonalność charakteryzuje się wielopostaciowością (POLIMORFISM) najłatwiej jest ją wykazać na przykładzie epok historycznych. Racjonalność opierała się na tradycji z zwyczajami (stagnacji –przenoszenie zachowań epoki na epokę) wynikał on z dominowania polityki i życia gospodarki.
SOCJALIZM: został on zainspirowany sztucznie miał wyłączyć wolnośćgospogarki miał wyłączyć wolny rynek.
system realnego socjalizmu to system gospodarki bez rynku. przez cały czas funkcjonowania socjalizmu rynek był nieważny.
Socjalizmu nie stworzyła rachunkowość ekonomiczne np. Nowa Huta – w Krakowie: brak tam rud żelaza i przesłanek ekonomicznych do zbudowania tam tego konglomeratu ale powstał.
dezolacja – samo niszczenie.
racjonalizm w gospodarce rynkowej ma charakter ekspansywny oparty na podstawie rachunku ekonomicznego.
racjonalność ma również swoje ujemne skutki,
- wyczerpywanie zapasów,
- niszczenie środowiska naturalnego,
- nierównomierny rozwój,
- wywoływanie konfliktów.
ale mimo to jest ona najlepszym sposobem gospodarki rynkowej.
TEMAT: GOSPODARKA RYNKOWA I PODSTAWY PODMIOTU GOSPODARKI RYNKOWEJ.
- podstawą gospodarki rynkowej jest zarobkowanie,
- podstawowym atrybutem gospodarki rynkowej jest wymiana pieniężna (handel) sprzedaje się wszystko (usługi, towary, wiedzę).
handel jest znany ludzkości od zalania wieków ale początkowo wymiana była sporadyczna nie była celem rozwoju ale skutkiem, sprzedawane byłe tylko nadwyżki wytwarzanych produktów. dopiero kupcy sprawili że handel stworzył możliwość zarobkowania i to że zaczęto produkować na sprzedaż nie po to aby zaspokajać własne potrzeby. Rozwój handlu spowodował zmiany w strukturze podmiotowej poszczególnych kręgów. Przed rozpowszechnieniem podmiotów gospodarczych było gospodarstwo domowe, kupcy którzy zaczęli zakładać manufaktury spowodowali przekształcenie ich w fabryki i powstanie nowej dziedziny gospodarki „przedsiębiorstw”.
Domeną podmiotu przedsiębiorstw jest działalność zarobkowa, jest ona podmiotem aktywnym. zdobywa ona środki na zainicjowanie produkcji i zainicjowanie sprzedaży pozostaje w interakcji z innymi przedsiębiorstwami (prowadzi działalność konkurencyjną).
udostępniają czynniki produkcji
(ziemie, kapitał, prace)
PAŃSTWO
Dobra konsumpcyjne
Gosp. domowe
Przedsiębiorstwo
Zapłata za dobra i usługi konsumpcyjne
Istotą przedsiębiorstwa jest to że przejęło ono od gospodarstw domowych funkcję produkcji i dystrybucji. W warunkach gospodarki rynkowej gospodarstwa domowe pozostały z funkcją konsumpcji. to zmiana ról spowodowała jednak rozwój procesu kooperacji i współpracy przedsiębiorstw które dostarczają sobie środki produkcji ale kooperują również z gospodarstwami domowymi gdyż pozostają właścicielami podstawowych środków produkcji, kapitału który nie został skonsumowany i wykorzysta go dla rozwoju. Członkowie gospodarstw domowych są właścicielami ziemi, które są czynnikami produkcji w sposób czynny gdy wykorzystywana jest w produkcji rolnej oraz w sposób bierny gdy zostaje wykorzystana w inny sposób (pod fabryki). podobnie praca są właścicielami gospodarstw domowych. Aby przedsiębiorstwo mogło rozpocząć produkcję musi ono pozyskać czynniki produkcji od gospodarstw domowych za które musi zapłacić. Cena zależy od rodzaju czynnika produkcji i od zależności między przedsiębiorstwem a gospodarstwem domowym.
Podatki
Wynagrodzenie
za ziemie - renta gruntowa, czynsz dzierżawczy
za kapitał -zysk jeśli jest własnością gosp. za użyczenie w formie dywidendy (procent)
Praca – dochód z tytułu pracy na własny rachunek
(dla osób trzecich jest płaca)
Po pozyskaniu czynników produkcji przedsiębiorstwo zaczyna produkcję dóbr konsumpcyjnych (półproduktów, produktów gotowych).
Trzecim podmiotem jest Państwo:
historie państwa w gospodarce można podzielić na 3 etapy:
1. Etap produkcjonalizmu – państwo otaczało opieką powstające przedsiębiorstwa opieka ta przyjmowała różne formy jedną z nich był PROTEKCJONALZM CELNY polegało ono na nakładaniu dużego cła na produkty z zagranicy. Innym sposobem była POLITYKA PODATKOWA państwo zwalniało z płacenia podatku lub je odciążało, oraz to że państwo dawało kredyty preferencyjne. były też udzielane koncesje nadające przedsiębiorstwom krajowym.
2. Etap wolnej konkurencji (leseferyzmu) – okres „LESEFERYZMU” to przede wszystkim XVIII w. wolna konkurencja doprowadziła do zmian strukturalnych w przedsiębiorstwach, gdyż część z nich zaczęła przegrywać z konkurencją. Wolna konkurencja to inaczej konkurencja cenowa te które produkowały taniej przetrwały i w ten sposób zmniejszała się ilość przedsiębiorstw a te które przetrwały stawały się jeszcze większe i powstawały monopole co prowadziło do kryzysu.
3. Etap interwencjonalizmu – państwo na różne sposoby starało się zapobiegać kryzysom lub je łagodzić (tzw. polityka stabilizacyjna). Podstawowe dochody państwa są podatki dzięki którym może prowadzić politykę stabilizacyjną która może być na zasadzie stypendiów (tzw. TRANSFERY) do gospodarstw domowych ale i pańswo pomaga i przedsiębiorstwom(subwencje. kredyty preferencyjne, lub przejmuje przedsiębiorstwa płacąc ich właścicielom, tzw. „NACJONALIZACJA” a potem znów sprzedając prywatnym osobom (tak jak ma to miejsce w USA).
TEMAT: PODSTAWOWE KATEGORIE I PRAWA RYNKU
Pieniądze i produkty to podstawowe kategorie funkcjonowania gospodarki rynkowej.
Początkowo w starożytności stosowana była wymiana towar – towar (jest nadal stosowana w krajach najbiedniejszych). Pieniądz metalowy – był stopem metali (srebra, złota) funkcjonował przez długi okres aż do momentu gdy zaczęło brakować złota i srebra i wtedy wprowadzono kolejną formę pieniądza „banknot” bez wartości wewnętrznej i za ich kurs odpowiadało państwo.
Inflacja pieniądza to nie spadek jego wartości tylko spadek jego siły nabywczej.
Pieniądz elektroniczny – (bezgotówkowy) obecnie szeroko stosowany w transakcjach (przelewy, zakupy towarów,).
Funkcja pieniądza w gospodarce:
- pośredniczy w wymianie TOWAR – PIENIĄDZ – TOWAR,
- pieniądz mierzy wartość wymienianych towarów (spełnia formę miernika towarów),
- funkcja płatnicza pieniądza – istota tej funkcji jest regulowanie za prace pieniądza zobowiązania można regulować na bieżąco i w sposób odłożony w czasie (np. na kordyt, pożyczka),
- gromadzenie pieniądza – może on być gromadzony na różne cele (są ludzie którzy gromadzą pieniądze aby je gromadzić funkcja TEUZACJI – jest to funkcja gromadzenia skarbu. pieniądz może być gromadzony po to aby można było nabyć dobro na które nie stać od razu, „funkcja oszczędzania konsumpcyjnego” pieniądz występuje również w funkcji akumulacji,
- funkcja pieniądza międzynarodowego ……..
WSBeuropeistyka