Zasady interpunkcji w jezyku polskim.txt

(202 KB) Pobierz
http://slowniki.pwn.pl/zasady/629734_1.html
Spis tre�ci:
I. OG�LNA CHARAKTERYSTYKA POLSKIEJ INTERPUNKCJI
1. ZNAKI INTERPUNKCYJNE I ICH FUNKCJE
2. CHARAKTER POLSKIEJ INTERPUNKCJI
II. ZNAKI INTERPUNKCYJNE
3. ZNAKI ODDZIELAJ�CE. UWAGI OG�LNE
4. PODSTAWOWA FUNKCJA KROPKI
5. INNE ZASTOSOWANIA KROPKI
5.1. Kropka po skr�cie wyrazu
5.2. Kropka po inicja�ach imienia i nazwiska
5.3. Skr�t z kropk� lub wielokropek na ko�cu zdania
5.4. Kropka po cyfrach arabskich oznaczaj�cych liczebniki porz�dkowe
5.5. Pisownia dat
5.6. Kropka po liczbach arabskich lub rzymskich oraz literach wprowadzaj�cych wyliczenia
5.7. Kropka po tytule cz�ci dzie�a, np. rozdzia�u, podrozdzia�u, ust�pu
5.8. Kropka obok innych znak�w interpunkcyjnych
6. POMIJANIE KROPKI
6.1. Na kartach tytu�owych ksi��ek
6.2. Po tytu�ach rozdzia��w i podrozdzia��w
6.3. Po tytu�ach artyku��w w czasopismach
6.4. Po �ywej paginie (tzn. po tek�cie umieszczanym w nag��wku strony)
6.5. Po liczebnikach porz�dkowych pisanych cyframi rzymskimi
6.6. Mi�dzy sk�adnikami daty
6.7. Po liczebnikach porz�dkowych oznaczaj�cych godzin�
6.8. Po liczebnikach g��wnych
6.9. Po imieniu i nazwisku w podpisach, na wizyt�wkach i wywieszkach
6.10. Po napisach na afiszach, transparentach i szyldach
6.11. Po skr�towcach
6.12. Po skr�tach jednostek miar i wag oraz rodzimych jednostek pieni�nych
7. �REDNIK
7.1. �rednik w rozbudowanych wypowiedzeniach z�o�onych
7.2. �rednik zastosowany do oddzielania pojedynczych zda�
7.3. �rednik w zdaniach zawieraj�cych rozbudowane wyliczenia
8. PRZECINEK
8.1. Przecinek u�ywany pojedynczo lub podw�jnie
8.2. U�ycie my�lnik�w zamiast przecink�w
A. Przecinek pomi�dzy zdaniami podrz�dnymi i nadrz�dnymi. Zasady og�lne
8.A.1. Oddzielanie zdania podrz�dnego (okre�laj�cego)
8.A.2. Wyrazy wprowadzaj�ce zdanie podrz�dne
B. Przecinek pomi�dzy zdaniami podrz�dnymi i nadrz�dnymi. Zasady szczeg�owe
8.B.1. Po��czenia partyku�, sp�jnik�w, przys��wk�w ze sp�jnikami
8.B.2. Po��czenia przys��wk�w, zaimk�w lub wyra�e� przyimkowych ze sp�jnikami
8.B.3. Dwa s�siaduj�ce sp�jniki, sp�jnik i zaimek wzgl�dny
8.B.4. Imies��w zako�czony na -�c, -�szy, -wszy
C. Przecinek pomi�dzy zdaniami wsp�rz�dnymi po��czonymi bezsp�jnikowo
8.C.1. Sposoby ��czenia zda� z�o�onych wsp�rz�dnie mog�
8.C.2. Zdania wsp�rz�dne bezsp�jnikowe
D. Zdania wsp�rz�dne sp�jnikowe. Regu�y og�lne
8.D.1. Zdania wsp�rz�dne po��czone sp�jnikami: przeciwstawnymi, wynikowymi, synonimicznymi
8.D.2. Zdania wsp�rz�dne po��czone sp�jnikami: ��cznymi, roz��cznymi, wy��czaj�cymi
E. Zdania wsp�rz�dne sp�jnikowe. Regu�y szczeg�owe
8.E.1. Sp�jniki ��czne, roz��czne, wy��czaj�ce z przys��wkami i zaimkami
8.E.2. Sp�jnik ��czny, roz��czny, wy��czaj�cy (oraz partyku�a czy) powt�rzone na pocz�tku dw�ch zda� wsp�rz�dnych
8.E.3. Sp�jnik lub zaimek wzgl�dny upodrz�dniaj�cy powt�rzone po sp�jniku ��cznym lub roz��cznym
F. Przecinek mi�dzy cz�ciami zdania pojedynczego
G. Przecinek mi�dzy cz�ciami zdania pojedynczego po��czonymi sp�jnikowo
8.G.1. Przecinek przed sp�jnikami: i, a (= i), oraz, tudzie�, lub, albo, b�d�, czy, ani, ni
8.G.2. Przecinek przed sp�jnikami przeciwstawnymi a, ale, lecz (...)
8.G.3. Przecinek przed sp�jnikami powt�rzonymi, pe�ni�cymi identyczn� funkcj�
H. Przecinek a wyra�enia por�wnawcze
8.H.1. Przed cz�onem por�wnawczym wprowadzonym przez wyrazy: jak, jakby, jako (...)
8.H.2. Przyk�adowe wyliczenia i wyszczeg�lnienia wprowadzane przez wyraz jak
8.H.3. Por�wnania paralelne (o konstrukcji tak, jak; taki, jaki; tyle, co; ten, co)
8.H.4. Przed wyrazem jako (= w charakterze, w roli) przecinka
I. Przecinek mi�dzy cz�ciami zdania pojedynczego po��czonymi bezsp�jnikowo
8.I.1. Przecinek mi�dzy po��czonymi bezsp�jnikowo jednorodnymi cz�ciami zdania
8.I.2. Przecinek przed cz�onami powtarzanymi
J. Wyra�enia wprowadzaj�ce i wtr�cone
8.J.1. Przecinek w wyra�eniach wprowadzaj�cych wyja�nienia i wyliczenia
8.J.2. Wyra�enia typu: na przyk�ad, chyba, przynajmniej (...)
8.J.3. Wyrazy i wyra�enia oznaczaj�ce stosunek osoby m�wi�cej do tre�ci wypowiedzi
8.J.4. Kr�tkie wyra�enia maj�ce form� zda� g��wnych (...)
8.J.5. Wyrazy i wyra�enia nie b�d�ce cz�ciami zdania (tzw. wyrazy poza zdaniem)
8.J.6. Wtr�cone cz�ony zda� z�o�onych i pojedynczych
8.J.7. Przecinek po wyrazach wyra�aj�cych okrzyk
9. ZNAKI PROZODYCZNE, EMOTYWNE ORAZ ZNAKI OPUSZCZENIA. UWAGI OG�LNE
10. WIELOKROPEK
10.1. Zasady u�ycia
10.2. Przed wyrazami, kt�rych czytelnik nie mo�e w okre�lonym kontek�cie oczekiwa�
10.3. Wielokropek umieszczony w nawiasie kwadratowym
10.4. Wielokropek obok innych znakach interpunkcyjnych
11. MY�LNIK
11.1. My�lnik u�ywany do zaznaczenia domy�lnego cz�onu zdania
11.2. My�lnik u�yty zamiast domy�lnych czasownik�w jest, s�, przed zaimkiem to
11.3. My�lnik przed wyra�eniem, ujmuj�cym w spos�b og�lny, to, co zosta�o wcze�niej powiedziane szczeg�owo
11.4. My�lnik u�ywany do oznaczenia momentu zawieszenia g�osu
11.5. My�lnik w miejscu, w kt�rym pojawia si� element nieoczekiwany, zaskakuj�cy
11.6. My�lnik po bardziej rozbudowanych cz�onach zdania
11.7. My�lnik i wtr�cenia
11.8. My�lnik i uwagi wtr�cone
11.9. My�lnik i wypowied� narratora
11.10. My�lnik w wyliczeniach
11.11. My�lnik obok innych znakach interpunkcyjnych
11.12. My�lnik pomi�dzy cyframi oznaczaj�cymi warto�� przybli�on�
11.13. Zestawienie dw�ch wyraz�w o znaczeniach przeciwstawnych
11.14. U�ycie my�lnika dla unikni�cia dwuznaczno�ci
12. PYTAJNIK
12.1. Pytajnik na ko�cu zda� pytaj�cych
12.2. Pytajnik w zdaniach pytajnych roz��cznych
12.3. Pytajnik w zdaniach z�o�onych
12.4. Pytajnik w nawiasie
12.5. Pytajnik zast�puj�cy znaki interpunkcyjne oddzielaj�ce
12.6. ��czenie pytajnika z wykrzyknikiem
12.7. Pytajnik na ko�cu i w �rodku zdania
13. WYKRZYKNIK
13.1. Znak wykrzyknienia po wszelkich okrzykach, zawo�aniach (...)
13.2. Znak wykrzyknienia wielokrotnie powt�rzony
13.3. Znak wykrzyknienia w zdaniach rozpoczynaj�cych si� od wo�acza (...)
13.4. U�ycie wykrzyknika zamiast kropki
13.5. Znak wykrzyknienia w tytu�ach utwor�w i rozdzia��w
13.6. Wykrzyknik w nawiasie
13.7. Wykrzyknik po pytajniku
14. DWUKROPEK
14.1. Dwukropek u�ywany do przytoczenia czyich� lub w�asnych s��w
14.2. Dwukropek u�ywany do wymienienia wyraz�w, zwrot�w, obja�nianych nast�pnie w tek�cie
14.3. Dwukropek a wyliczenie szczeg��w
14.4. Dwukropek i podmiot szeregowy
14.5. Dwukropek i zapowiedzi w postaci: jednym s�owem, s�owem, innymi s�owy, inaczej m�wi�c itp.
14.6. Dwukropek i zdania, przynosz�ce wyja�nienie lub uzasadnienie zdania poprzedzaj�cego
14.7. Dwukropek i przydawki rzeczowne
15. NAWIAS
15.1. Nawiasy i wypowiedzi uzupe�niaj�ce lub obja�niaj�ce tekst g��wny
15.2. Nawiasy i wtr�cone przyk�ady i obja�nienia
15.3. Nawias okr�g�y zamykaj�cy po liczbach i literach b�d�cych sk�adnikami wyliczenia
15.4. U�ycie nawiasu kwadratowego
15.5. Nawias kwadratowy do oznaczania zapisu fonetycznego
15.6. Nawias okr�g�y lub kwadratowy i dane bibliograficzne cytatu lub �r�d�a
15.7. Nawias obok innego znaku interpunkcyjnego
16. CUDZYS��W
A. Uwagi szczeg�owe i zalecenia
16.A.1. Cudzys�owy ostrok�tne
16.A.2. Cudzys��w z�o�ony z apostrof�w
16.A.3. Cudzys�owy definicyjne
B. U�ycie cudzys�owu jako znaku cytowania
16.B.1. Cudzys��w i przytoczenia
16.B.2. Sytuacja gdy tekst cytowany zosta� wyr�niony za pomoc� innego rodzaju czcionek
16.B.3. Sytuacja gdy w obr�b cytatu wprowadzono jakie� komentarze
C. U�ycie cudzys�owu ze wzgl�d�w znaczeniowo-stylistycznych
16.C.1. Cudzys��w zastosowany dla wyodr�bnienia wyraz�w u�ytych ironicznie
16.C.2. Cudzys��w u�yty do wyodr�bnienia w tek�cie wyrazu obcego stylistycznie
16.C.3. Cudzys��w u�yty do wyodr�bnienia niekt�rych nazw w�asnych
D. Zbiegni�cie si� cudzys�owu z innym znakiem interpunkcyjnym
16.D.1. Cudzys��w i kropka
16.D.2. Cudzys��w i znak zapytania
16.D.3. Cudzys��w i wielokropek, je�li cytat zosta� urwany
16.D.4. Cudzys��w i wielokropek, je�li wielokropek jest cz�ci� cytowanego tekstu
17. INTERPUNKCJA POLSKA � PODSUMOWANIE
NIEKT�RE ORZECZENIA KOMISJI KULTURY J�ZYKA I RADY J�ZYKA POLSKIEGO PAN
ORTOGRAFIA
INTERPUNKCJA
Poradnia j�zykowa - pytania i odpowiedzi

I. OG�LNA CHARAKTERYSTYKA POLSKIEJ INTERPUNKCJI
1. ZNAKI INTERPUNKCYJNE I ICH FUNKCJE 
W j�zyku polskim u�ywamy dziesi�ciu znak�w interpunkcyjnych. S� to: kropka, �rednik, przecinek, dwukropek, my�lnik (pauza), wielokropek, znak zapytania (pytajnik), znak wykrzyknienia (wykrzyknik), nawias i cudzys��w.
Podstawow� funkcj� j�zyka jest funkcja komunikatywna, dlatego te� za podstawowy cel interpunkcji nale�y uzna� zapewnienie tekstowi pisanemu jednoznaczno�ci i u�atwienie jego poprawnego odbioru. Oznacza to, �e w razie w�tpliwo�ci zwi�zanych z przestankowaniem nale�y przede wszystkim uwzgl�dni� zasad� zrozumia�o�ci (komunikatywno�ci) i zastosowa� takie przestankowanie, kt�re zapewni maksymaln� przejrzysto�� tekstu.
Druga funkcja znak�w interpunkcyjnych polega na tym, �e s�u�� one do wyra�ania niekt�rych w�a�ciwo�ci mowy, kt�re w inny spos�b w pisanej odmianie j�zyka nie mog�yby zosta� zakomunikowane. I tak na przyk�ad przecinek i kropka sygnalizuj� przerwy w m�wieniu, my�lnik � m.in. zawieszenie g�osu, pytajnik bywa, a wykrzyknik z regu�y jest � znakiem emocji.
St�d wynika funkcja trzecia: znaki przestankowe umo�liwiaj� poprawne zrozumienie i wyg�oszenie tekstu, inaczej m�wi�c: pozwalaj� go w�a�ciwie interpretowa�.
Szczeg�owe funkcje polskich znak�w interpunkcyjnych podajemy w tabeli. [Tabel� zamieniono na tekst.]
Znaki oddzielaj�ce: kropka (zamykanie wypowiedze�), �rednik, przecinek (oddzielanie mniejszych ca�o�ci w obr�bie wypowiedzenia).
Znaki prozodyczne: wielokropek, my�lnik, pytajnik (oznaczanie przerwania, zawieszenia g�osu, szczeg�lnej intonacji).
Znaki emocji: wykrzyknik, pytajnik, my�lnik, wielokropek (oznaczanie stan�w uczuciowych m�wi�cego).
Znaki opuszczenia: wielokropek, my�lnik (zaznaczanie pomini�� w tek�cie).
Znaki wyodr�bniaj�ce: dwukropek (wprowadzenie wyliczenia, cy...
Zgłoś jeśli naruszono regulamin