E. Auerbach: Blizna Odyseusza
- epizod o rozpoznaniu Odyseusza – przerywany dygresjami (u Homera). Te dygresje nie służą intensyfikowaniu napięcia, bo w poematach homeryckich nie chodzi o napięcie;
- dygresje nie wypełniają tu całej teraźniejszości;
- retardację w poematach homeryckich Goethe i Schiller traktowali jako przeciwieństwo napięcia. Retardacja – zabieg epicki, nie występuje w tragedii;
- pojawienie się retardacji wynika z chęci, by niczego w utworze nie pozostawiać w niedokończonej formie;
- s. 52 stylowi homeryckiemu obce jest takie postępowanie subiektywistyczno-perspektywistyczne, które tworzy plan pierwszy i plan dalszy i w którym dzięki temu teraźniejszość otwiera się ku głębinom przeszłości, styl ten zna wyłącznie plan pierwszy;
- w opowiadaniu Elohisty o Izaaku (inny starożytny tekst epicki) – oświetlone tylko to, co musimy wiedzieć teraz, w ramach rozwijającej się akcji;
- różne sposoby stosowania wypowiedzi u Homera – ukształtowanie wewnętrznych treści, w opowieści biblijnej – wskazują wypowiedzi na treści niewypowiedziane;
- wielowarstwowość sylwetek ludzkich w opowiadaniu. A u Homera – tylko ślady tam, gdzie bohater przeżywa świadomie rozterkę między 2 trybami postępowania;
- u Homera – nie mamy potrzeby badania historycznego prawdopodobieństwa, bo ich rzeczywistość (tekstów) jest silna. Na tekście Homera nie da się budować interpretacji;
- opowieści Biblii – nie zabiegają o nasze względy, nie roszczą praw do bycia rzeczywistością prawdziwą historycznie. Chcą nas podbić, twierdzą, że są światem jedynie prawdziwym;
- tekst biblijny domaga się interpretacji;
- tworzywo eposu homeryckiego – w sferze legendy. Tworzywo Starego Testamentu zbliża się do historii;
- legenda – zdradza się przez elementy fantastyki, powtarzanie znanych motywów, zaniedbanie uwarunkowań czasowych i przestrzennych, zdradza się przez budowę (gładki bieg spraw, eliminacja tego, co stawia opór, zakłóca). Wszystko jest jednoznaczne, proste; nieliczne motywy postępowania;
- w Biblii – skutek jednolitości „pionowej” konstrukcji religijnej – brak rozdzielenia gatunków literackich;
- wydarzenia wielkie, wzniosłe – w poematach homeryckich wyraźne wśród warstwy panującej. Ta warstwa jest nietykalna bardziej niż postacie ze Starego Testamentu, bo te (ze ST) mogą upaść niżej;
- przedstawienie rzeczywistości w kulturze europejskiej – 2 typy – 1) kształtujący opis, równomierne oświetlenie, powiązanie wydarzeń bez luk, swobodna forma wyrazu, pierwszoplanowość, jednoznaczność, ograniczenie elementu historyczno-rozwojowego i humanistyczno-problemowego; 2) opracowanie jednych a zaciemnienie innych partii opisu, ułamkowość, sugestywne oddziaływanie niewypowiedzianego, obecność drugiego planu, wieloznaczność i potrzeba interpretacji, ambicja formowania historii świata, wykształcenie obrazu historycznego stawania się, pogłębienie sfery problemowej.
E. Auerbach: Zaczarowana Dulcynea
- styl wysoki – pojawia się zawsze, gdy jest mowa o podniosłych wydarzeniach, wielkich uczuciach i namiętnościach;
- aby przedstawić walkę o realizację pragnień i ideałów w sposób tragiczny, trzeba pokazać, że sięga ona głęboko w stan rzeczy, wstrząsa nim, wprowadza zamieszanie tak, że przeciw ideałowi budzi się opór;
- patologia humoralna – przyczyn choroby dopatruje się w ilościowym nieumiarkowaniu;
- siła Cervantesa – spontaniczna, zmysłowa, plastyka obrazowania, umiejętność unaoczniania i wyrażania myśli, uczuć i słów w sposób obrazowy;
- Cervantes pierwszy wprowadził wiele pierwiastków z rzeczywistości powszechnej. Nie wydaje sądów, nie wyciąga wniosków, nie stawia pytań.
chahaviah